BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH
(Nie pokazano 54 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
− | '''BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH. Główne Miasto i miasto Gdańsk.''' Urząd burmistrza [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta Gdańska]] funkcjonował od 1342 do 15 V 1457 | + | '''BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH. Główne Miasto i miasto Gdańsk.''' Urząd burmistrza [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta Gdańska]] funkcjonował od 1342 do 15 V 1457, kiedy wielkim przywilejem króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka ([[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojna trzynastoletnia]]) zlikwidowano rozbicie aglomeracji gdańskiej, podporządkowując władzom Głównego Miasta także [[STARE MIASTO | Stare Miasto]], [[OSIEK | Osiek]] i tereny po zniszczonym [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodym Mieście]]. Od tego momentu burmistrzowie Głównego Miasta stali się burmistrzami Gdańska jako całości. <br/><br/> |
− | Burmistrzów, którzy pełnili urząd dożywotnio, wyłaniano z [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], sprawującej najwyższą władzę w mieście. Główne Miasto do 1457 | + | Burmistrzów, którzy pełnili urząd dożywotnio, wyłaniano z [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]], sprawującej najwyższą władzę w mieście. Główne Miasto do 1457 miało dwie rady: Radę Zasiadającą (aktualnie rządzącą) i Radę Ogólną. Burmistrzów od początku było czterech (źródła niekiedy wspominają tylko dwóch lub trzech, wynika to jednak z ich fragmentarycznego zachowania). Wśród czterech burmistrzów dwóch rekrutowało się z aktualnej Rady Zasiadającej i dwóch z poprzedniej: jeden zasiadał w niej przed dwoma laty, kolejny – przed rokiem. Oznacza to, że obowiązywał dwuletni cykl sprawowania urzędu burmistrza w Radzie Zasiadającej. W praktyce wyglądało to następująco: pierwszy burmistrz po roku ustępował z urzędu, a po dwóch latach przynależności do Rady Zasiadającej przechodził do Rady Ogólnej. Z kolei jego zastępca, dotychczas drugi burmistrz, przejmował funkcje pierwszego burmistrza, a na jego miejsce do Rady Zasiadającej wchodził burmistrz, który przed dwoma latami pełnił funkcję pierwszego burmistrza i przez ostatnie dwa lata należał do Rady Ogólnej. Ten model ulegał pewnym zmianom, kiedy jeden z burmistrzów umierał lub jakieś ważne wydarzenia nie pozwalały na przeprowadzenie wyborów, lub też wówczas, gdy jeden z burmistrzów nie mógł z istotnych powodów objąć urzędu. W takich sytuacjach spotykamy się na przykład z trzyletnim pełnieniem funkcji w Radzie Zasiadającej. <br/><br/> |
− | Najważniejszy był pierwszy burmistrz, dowodnie od 1379 | + | Najważniejszy był pierwszy burmistrz, dowodnie od 1379 zwany prezesem (Praeses), czyli burmistrz prezydujący, główny przedstawiciel władzy wykonawczej w mieście. Piastował Urząd Prezydującego Burmistrza (Präsidierendes Amt), któremu podlegały sprawy zewnętrzne miasta, zwoływanie posiedzeń rady i przewodniczenie jej. Ponadto w jego gestii znajdowały się pewne czynności administracyjne i sądowe na podległym mu terenie, obejmującym obszar od [[WISŁOUJŚCIE | Wisłoujścia]] w górę Wisły aż do [[POLSKI HAK | Polskiego Haka]], a także nadzór nad [[WISŁOUJŚCIE | twierdzą Wisłoujście]], Wisłoujściem, ruchem w [[PORT GDAŃSKI | porcie]] oraz nad [[BRAMY MIEJSKIE | bramami miejskimi]]. Do niego należało wystawianie listów i certyfikatów okrętowych, rozstrzyganie sporów między armatorami, właścicielami przewożonych towarów, szyprami i załogami, przyjmowanie zeznań dotyczących awarii statków i wynikłych stąd szkód, rozpatrywanie spraw o zbiegostwo chłopów na teren Gdańska, wydawanie glejtów i listów ochronnych dla [[ŻYDZI | Żydów]] i bankrutów, mianowanie balwierzy, chirurgów i akuszerek oraz inne sprawy. Przy wyborach miał przywilej głosowania na końcu (czym mógł przeważyć wynik). <br/><br/> |
− | Drugi z burmistrzów, dowodnie od 1379 | + | Drugi z burmistrzów, dowodnie od 1379 zwany towarzyszem (Compan), piastował Urząd Wiceprezydującego Burmistrza (Vizepräsidierendes Amt) i zastępował pierwszego w jego głównych funkcjach miejskich, a oprócz tego prowadził osobny urząd – z własnymi uprawnieniami cywilno-sądowymi – na terenie [[NOWE OGRODY | Nowych Ogrodów]] oraz prawej strony Sandgrube ([[PIASKOWNIA | Piaskownia]], okolica dzisiejszej ul. Rogaczewskiego). Ponadto sprawował jurysdykcję sądową na Wiśle między miastem i Polskim Hakiem, na [[MOTŁAWA | Motławie]] i mostach, a w zakresie obrazy słownej na terenie Głównego Miasta, [[DŁUGIE OGRODY | Długich Ogrodów]] i przedmieść. Jemu też podlegały wszelkie zatargi powstałe na tle budowy domów i spichrzów w Głównym Mieście, sprawy związane z kuratelą nad małoletnimi oraz sprawy osób obcych lub szlacheckiego pochodzenia. <br/><br/> |
Trzeciemu z burmistrzów powierzano Urząd Prezydenta Wojennego (Kriegspräsident). Z tej racji sprawował on nadzór nad wojskiem miejskim (z wyjątkiem podległej pierwszemu burmistrzowi załogi Wisłoujścia), przewodniczył Radzie Wojennej, pośrednicząc między nią a Radą Miejską, wydawał regulaminy i zarządzenia dotyczące służby wartowniczej oraz karał popełniane w tym zakresie drobniejsze wykroczenia. <br/><br/> | Trzeciemu z burmistrzów powierzano Urząd Prezydenta Wojennego (Kriegspräsident). Z tej racji sprawował on nadzór nad wojskiem miejskim (z wyjątkiem podległej pierwszemu burmistrzowi załogi Wisłoujścia), przewodniczył Radzie Wojennej, pośrednicząc między nią a Radą Miejską, wydawał regulaminy i zarządzenia dotyczące służby wartowniczej oraz karał popełniane w tym zakresie drobniejsze wykroczenia. <br/><br/> | ||
Czwarty burmistrz pełnił tzw. Urząd Nadstrażnika (Oberwachherr), odpowiadając za bezpieczeństwo w mieście. Był przełożonym straży miejskich, prowadził sprawy cywilno-prawne dla miejskich posiadłości na Żuławach Gdańskich (Steblewskich), Mierzei Wiślanej, Szkarpawie, Wyżynie (majątki położone na morenowej wysoczyźnie, na zachód od miasta) i Helu. <br/><br/> | Czwarty burmistrz pełnił tzw. Urząd Nadstrażnika (Oberwachherr), odpowiadając za bezpieczeństwo w mieście. Był przełożonym straży miejskich, prowadził sprawy cywilno-prawne dla miejskich posiadłości na Żuławach Gdańskich (Steblewskich), Mierzei Wiślanej, Szkarpawie, Wyżynie (majątki położone na morenowej wysoczyźnie, na zachód od miasta) i Helu. <br/><br/> | ||
− | Po 1457 | + | Po 1457 uprawnienia burmistrzów zostały nieco zmienione i rozszerzone. Najstarszego stażem burmistrza (choć były od tego odstępstwa) wybierano dożywotnio na stanowisko inspektora [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP). Pośredniczył on między Radą Miejską a witrykami, czyli osobami świeckimi zarządzającymi majątkami kościoła, sprawami dotyczącymi wszelkich prac budowlanych czy wyposażenia świątyni itp. Witrycy składali mu roczne sprawozdania finansowe, przedstawiali zażalenia i życzenia. Od 1600 do 1793 najstarszy aktualny burmistrz dożywotnio pełnił funkcję [[PROTOSCHOLARCHA | protoscholarchy]], w związku z czym był przewodniczącym [[KOLEGIUM SZKOLNE | Kolegium Szkolnego]], które sprawowało nadzór administracyjny i organizacyjny nad oświatą w Gdańsku. Od 1650 pierwszy burmistrz objął także obowiązki fiskała, zawiadując kadukami (majątkami bez spadkobierców). Najmłodszy stażem burmistrz był zwykle desygnowany do reprezentowania Gdańska w [[HANZA | zjazdach hanzeatyckich]] oraz na sejmikach i sejmach Rzeczypospolitej. <br/><br/> |
− | Od XIV do XVIII wieku (do 1792) data wyboru na urząd konkretnego burmistrza była związana z wyborami do Rady Miejskiej, te zaś odbywały się pierwotnie w lutym, następnie w marcu. Dla wspomnianego okresu trzeba zatem cały czas mieć na względzie to, że mówiąc o burmistrzu na przykład z 1500 | + | Od XIV do XVIII wieku (do 1792) data wyboru na urząd konkretnego burmistrza była związana z wyborami do Rady Miejskiej, te zaś odbywały się pierwotnie w lutym, następnie w marcu. Dla wspomnianego okresu trzeba zatem cały czas mieć na względzie to, że mówiąc o burmistrzu na przykład z 1500, mówimy de facto o osobie, która sprawowała ten urząd także w początkach roku następnego (1501). <br/><br/> |
− | Po I rozbiorze Polski burmistrzów zastąpili od 1793 | + | Po I rozbiorze Polski burmistrzów zastąpili od 1793 [[PREZYDENT GDAŃSKA | prezydenci]]. Strukturę administracyjną przedrozbiorowego Gdańska zastosowano z pewnymi modyfikacjami w [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnym Mieście Gdańsku]] (WMG; 1807–1813/1814) – wraz z czterema burmistrzami o nieco tylko zmienionych kompetencjach. {{author: JZ}} <br/><br/> |
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
− | |+ Burmistrzowie Głównego Miasta Gdańska <br/> i (od 1457 | + | |+ Burmistrzowie Głównego Miasta Gdańska (od 1342) <br/> i (od 1457 do 1792) Gdańska |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1342–1350 | | style="vertical-align:top" | 1342–1350 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[DETLEF von OSTEN | Detlef von Osten]] | + | | style="vertical-align:top" | [[DETLEF von OSTEN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Detlef von Osten]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1342–1355 | | style="vertical-align:top" | 1342–1355 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BURMEISTER HEINRICH | Heinrich Burmeister]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BURMEISTER HEINRICH, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Heinrich Burmeister]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1351–1373 | | style="vertical-align:top" | 1351–1373 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[MÜNZER HILDEBRAND | Hildebrand Münzer]] | + | | style="vertical-align:top" | [[MÜNZER HILDEBRAND, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Hildebrand Münzer]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1356–1359 | | style="vertical-align:top" | 1356–1359 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[STEIN JOHANN von | Johann von Stein]] | + | | style="vertical-align:top" | [[STEIN JOHANN von, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Johann von Stein]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1359–1371 | | style="vertical-align:top" | 1359–1371 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WALRABE JOHANN (I) | Johann Walrabe]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WALRABE JOHANN (I), burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Johann Walrabe]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1361–1363 | | style="vertical-align:top" | 1361–1363 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BOCK CASPER | Casper Bock]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BOCK CASPER, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Casper Bock]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1363–1390 | | style="vertical-align:top" | 1363–1390 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[NASE GOTTSCHALK | Gottschalk Nase]] | + | | style="vertical-align:top" | [[NASE GOTTSCHALK, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Gottschalk Nase]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1368–1381 | | style="vertical-align:top" | 1368–1381 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ZAHN PAUL | Paul Zahn]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ZAHN PAUL, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Paul Zahn]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1372–1386 | | style="vertical-align:top" | 1372–1386 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WALRABE JOHANN (II) | Johann Walrabe]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WALRABE JOHANN (II), burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Johann Walrabe]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1374–1386 | | style="vertical-align:top" | 1374–1386 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GOTTESKNECHT NICOLAUS | Nicolaus Gottesknecht]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GOTTESKNECHT NICOLAUS, burmistrz Głównego Miasta | Nicolaus Gottesknecht]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1382–1383 | | style="vertical-align:top" | 1382–1383 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[OPPELN PETER von | Peter von Oppeln]] | + | | style="vertical-align:top" | [[OPPELN PETER von, burmistrz Głównego Miasta | Peter von Oppeln]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1384–1397 | | style="vertical-align:top" | 1384–1397 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[KOLBERG HERMANN | Herman Kolberg]] | + | | style="vertical-align:top" | [[KOLBERG HERMANN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Herman Kolberg]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1391–1405 | | style="vertical-align:top" | 1391–1405 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HITTFELD REINHOLD | Reinold Hittfeld]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HITTFELD REINHOLD, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Reinold Hittfeld]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1395–1398 | | style="vertical-align:top" | 1395–1398 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SACK LUBERT | Lubert Sack]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SACK LUBERT, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Lubert Sack]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1397–1404 | | style="vertical-align:top" | 1397–1404 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FÜRSTENAU PETER | Peter Fürstenau]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FÜRSTENAU PETER, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Peter Fürstenau]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1402–1418 | | style="vertical-align:top" | 1402–1418 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HUXER TIEDEMANN | Tiedemann Huxer]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HUXER TIEDEMANN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Tiedemann Huxer]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1405–1411 | | style="vertical-align:top" | 1405–1411 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LETZKAU CONRAD | Conrad Letzkau]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LETZKAU CONRAD, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Conrad Letzkau]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1406 | | style="vertical-align:top" | 1406 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GÖDEKE JOHANN | Johann Gödeke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GÖDEKE JOHANN, burmistrz Głównego Miasta | Johann Gödeke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1407–1411 | | style="vertical-align:top" | 1407–1411 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HECHT ARNOLD | Arnold Hecht]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HECHT ARNOLD, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Arnold Hecht]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1407–1411 | | style="vertical-align:top" | 1407–1411 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[VORRATH PETER | Peter Vorrath]] | + | | style="vertical-align:top" | [[VORRATH PETER, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Peter Vorrath]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1411–1413 | | style="vertical-align:top" | 1411–1413 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[DODORF ALBRECHT | Albrecht Dodorf]] | + | | style="vertical-align:top" | [[DODORF ALBRECHT, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Albrecht Dodorf]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1411–1416 | | style="vertical-align:top" | 1411–1416 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HITTFELD | + | | style="vertical-align:top" | [[HITTFELD HERMANN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Hermann Hittfeld]] |
|- | |- | ||
− | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | 1413 |
− | | style="vertical-align:top" | [[BEKE GERARD | Gerard von der Beke]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[BEKE GERARD, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Gerard von der Beke]] |
+ | |- | ||
+ | | style="vertical-align:top" | | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1414–1432 | | style="vertical-align:top" | 1414–1432 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HAMER JOHANN | Johann Hamer]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HAMER JOHANN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Johann Hamer]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1415–1416 | | style="vertical-align:top" | 1415–1416 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[PLOTZKER STEPHAN | Stephan Plotzker]] | + | | style="vertical-align:top" | [[PLOTZKER STEPHAN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Stephan Plotzker]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1417–1435 | | style="vertical-align:top" | 1417–1435 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ROGGE | + | | style="vertical-align:top" | [[ROGGE NICOLAUS, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Nicolaus Rogge]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1419–1429 | | style="vertical-align:top" | 1419–1429 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BAISENER JOHANN | Johann Baisener]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BAISENER JOHANN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Johann Baisener]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1430–1441 | | style="vertical-align:top" | 1430–1441 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HOLSTE(N) PETER | Peter Holste(n)]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HOLSTE(N) PETER, burmistrz Gdańska | Peter Holste(n)]] |
|- | |- | ||
− | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | 1431–1432 |
− | | style="vertical-align:top" | [[HUXER ALBRECHT | Albrecht Huxer]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[HUXER ALBRECHT, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Albrecht Huxer]] |
+ | |- | ||
+ | | style="vertical-align:top" | | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1433–1443 | | style="vertical-align:top" | 1433–1443 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[VORRATH HEINRICH | Heinrich Vorrath]] | + | | style="vertical-align:top" | [[VORRATH HEINRICH, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Heinrich Vorrath]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1433–1446 | | style="vertical-align:top" | 1433–1446 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[MECKELFELD LUKAS | Lukas | + | | style="vertical-align:top" | [[MECKELFELD LUKAS, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Lukas Meckelfeld]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1436–1449 | | style="vertical-align:top" | 1436–1449 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[CÖLNER MEINHARD | Meinhard Cölner]] | + | | style="vertical-align:top" | [[CÖLNER MEINHARD, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Meinhard Cölner]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1442–1456 | | style="vertical-align:top" | 1442–1456 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[CREMON MARTIN | Martin Cremon]] | + | | style="vertical-align:top" | [[CREMON MARTIN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Martin Cremon]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1447–1480 | | style="vertical-align:top" | 1447–1480 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[NIEDERHOF REINHOLD | Reinold Niederhof]] | + | | style="vertical-align:top" | [[NIEDERHOF REINHOLD, burmistrz Gdańska | Reinold Niederhof]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1452–1461 | | style="vertical-align:top" | 1452–1461 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[STARGARD HERMAN | Herman Stargard]] | + | | style="vertical-align:top" | [[STARGARD HERMAN, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Herman Stargard]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1454–1461 | | style="vertical-align:top" | 1454–1461 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[JORDAN WILHELM | Wilhelm Jordan]] | + | | style="vertical-align:top" | [[JORDAN WILHELM, burmistrz Gdańska | Wilhelm Jordan]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1457–1461 | | style="vertical-align:top" | 1457–1461 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FALCKE JACOB | Jakob Falcke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FALCKE JACOB, burmistrz Głównego Miasta Gdańska | Jakob Falcke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1461–1475 | | style="vertical-align:top" | 1461–1475 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[JOHANN von | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHOUWEN JOHANN von, burmistrz Gdańska | Johann von Schouwen]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1461–1478 | | style="vertical-align:top" | 1461–1478 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERE JOHANN | Johann Fere]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERE JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Fere]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1461–1468 | | style="vertical-align:top" | 1461–1468 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WALDE JOHANN von dem | Johann von dem Walde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WALDE JOHANN von dem, burmistrz Gdańska | Johann von dem Walde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1470–1483 | | style="vertical-align:top" | 1470–1483 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BISCHOF PHILIP (I) | Philip Bischof]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BISCHOF PHILIP (I), burmistrz Gdańska | Philip Bischof]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1476–1482 | | style="vertical-align:top" | 1476–1482 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ANGERMÜNDE JOHANN | Johann Angermünde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ANGERMÜNDE JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Angermünde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1479–1501 | | style="vertical-align:top" | 1479–1501 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERBER JOHANN | Johann Ferber]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERBER JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Ferber]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1483–1484 | | style="vertical-align:top" | 1483–1484 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BOCK MARTIN | Martin Bock]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BOCK MARTIN, burmistrz Gdańska | Martin Bock]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1484–1490 | | style="vertical-align:top" | 1484–1490 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHEWECKE JOHANN I | Johann Schewecke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHEWECKE JOHANN I, burmistrz Gdańska | Johann Schewecke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1484–1503 | | style="vertical-align:top" | 1484–1503 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BOCK GEORG II | Georg Bock]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BOCK GEORG II, burmistrz Gdańska | Georg Bock]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1489–1505 | | style="vertical-align:top" | 1489–1505 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FALCKE HEINRICH | Heinrich Falcke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FALCKE HEINRICH, burmistrz Gdańska | Heinrich Falcke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1492–1501 | | style="vertical-align:top" | 1492–1501 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SUCHTEN HEINRICH | Heinrich Suchten]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SUCHTEN HEINRICH, burmistrz Gdańska | Heinrich Suchten]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1502–1513 | | style="vertical-align:top" | 1502–1513 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[MANDT GEORG | Georg Mandt]] | + | | style="vertical-align:top" | [[MANDT GEORG, burmistrz Gdańska | Georg Mandt]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1503–1512 | | style="vertical-align:top" | 1503–1512 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHEWECKE JOHANN II | Johann Schewecke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHEWECKE JOHANN II, burmistrz Gdańska | Johann Schewecke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1504–1513 | | style="vertical-align:top" | 1504–1513 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ZIMMERMANN MATTHIAS | | + | | style="vertical-align:top" | [[ZIMMERMANN MATTHIAS, burmistrz Gdańska | Matthias Zimmermann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1506–1507 | | style="vertical-align:top" | 1506–1507 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BOKELMANN ANTON | Anton Bokelmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BOKELMANN ANTON, burmistrz Gdańska | Anton Bokelmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1510–1522 | | style="vertical-align:top" | 1510–1522 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERBER EBERHARD | Eberhard Ferber]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERBER EBERHARD, burmistrz Gdańska | Eberhard Ferber]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1514–1524 | | style="vertical-align:top" | 1514–1524 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BRANDT GEORG | Gregor Brandt]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BRANDT GEORG, burmistrz Gdańska | Gregor Brandt]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1514–1524 | | style="vertical-align:top" | 1514–1524 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WISE HEINRICH | Heinrich Wise]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WISE HEINRICH, burmistrz Gdańska | Heinrich Wise]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1517–1535 | | style="vertical-align:top" | 1517–1535 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BISCHOF PHILIP (II) | Philip Bischof]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BISCHOF PHILIP (II), burmistrz Gdańska | Philip Bischof]] |
+ | |- | ||
+ | | style="vertical-align:top" | 1522–1524 | ||
+ | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[LANGE MATTHIAS, burmistrz Gdańska | Matthias Lange]] | ||
|- | |- | ||
− | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | |
− | + | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1525 | | style="vertical-align:top" | 1525 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SUCHTEN KURT | Kurt Suchten]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SUCHTEN KURT, burmistrz Gdańska | Kurt Suchten]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1525 | | style="vertical-align:top" | 1525 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WENTLAND JOHANN | Johann Wentland]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WENTLAND JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Wentland]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1525 | | style="vertical-align:top" | 1525 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ZIMMERMANN GEORG | Georg Zimmermann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ZIMMERMANN GEORG, burmistrz Gdańska | Georg Zimmermann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1526–1533 | | style="vertical-align:top" | 1526–1533 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[NIEDERHOF EDUARD | Eduard Niederhof]] | + | | style="vertical-align:top" | [[NIEDERHOF EDUARD, burmistrz Gdańska | Eduard Niederhof]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1526–1554 | | style="vertical-align:top" | 1526–1554 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WERDEN JOHANN von | Johann von Werden]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WERDEN JOHANN von, burmistrz Gdańska | Johann von Werden]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1531–1547 | | style="vertical-align:top" | 1531–1547 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHEWECKE GEORG | Georg Schewecke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHEWECKE GEORG, burmistrz Gdańska | Georg Schewecke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1536–1538 | | style="vertical-align:top" | 1536–1538 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BEHME PETER | Peter Behme]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BEHME PETER, burmistrz Gdańska | Peter Behme]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1538–1548 | | style="vertical-align:top" | 1538–1548 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BRANDT BARTHOLOMÄUS I | Bartholomäus Brandt]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BRANDT BARTHOLOMÄUS I, burmistrz Gdańska | Bartholomäus Brandt]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1540–1556 | | style="vertical-align:top" | 1540–1556 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GIESE TIEDEMANN ( | + | | style="vertical-align:top" | [[GIESE TIEDEMANN (III), burmistrz Gdańska | Tiedeman Giese]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1548–1577 | | style="vertical-align:top" | 1548–1577 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BRANDES JOHANN | Johann Brandes]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BRANDES JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Brandes]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1550–1554 | | style="vertical-align:top" | 1550–1554 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[STUTTE JOHANN | Johann Stutte]] | + | | style="vertical-align:top" | [[STUTTE JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Stutte]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1555–1588 | | style="vertical-align:top" | 1555–1588 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERBER CONSTANTIN (I) | Constantin Ferber]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERBER CONSTANTIN (I), burmistrz Gdańska | Constantin Ferber]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1557–1578 | | style="vertical-align:top" | 1557–1578 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[PROITE JOHANN | Johann Proite]] | + | | style="vertical-align:top" | [[PROITE JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Proite]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1558–1576 | | style="vertical-align:top" | 1558–1576 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[KLEEFELD GEORG | Georg Kleefeld]] | + | | style="vertical-align:top" | [[KLEEFELD GEORG, burmistrz Gdańska | Georg Kleefeld]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1577–1585 | | style="vertical-align:top" | 1577–1585 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[MÖLNER REINHOLD | Reinhold Mölner]] | + | | style="vertical-align:top" | [[MÖLNER REINHOLD, burmistrz Gdańska | Reinhold Mölner]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1578–1591 | | style="vertical-align:top" | 1578–1591 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ROSENBERG GEORG | Georg Rosenberg]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ROSENBERG GEORG, burmistrz Gdańska | Georg Rosenberg]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1581–1618 | | style="vertical-align:top" | 1581–1618 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LINDE JOHANN von der | Johann van der Linde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LINDE JOHANN von der, burmistrz Gdańska | Johann van der Linde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1586–1602 | | style="vertical-align:top" | 1586–1602 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[CZIRENBERG DANIEL | Daniel Czirenberg (Zierenberg)]] | + | | style="vertical-align:top" | [[CZIRENBERG DANIEL, burmistrz Gdańska | Daniel Czirenberg (Zierenberg)]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1589–1604 | | style="vertical-align:top" | 1589–1604 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GIESE CONSTANTIN | Constantin Giese]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GIESE CONSTANTIN, burmistrz Gdańska | Constantin Giese]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1592–1611 | | style="vertical-align:top" | 1592–1611 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BRANDES GERHARD | Gerard Brandes]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BRANDES GERHARD, burmistrz Gdańska | Gerard Brandes]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1603–1611 | | style="vertical-align:top" | 1603–1611 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BEKE JOHANN | Johann von der Beke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BEKE JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann von der Beke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1605–1614 | | style="vertical-align:top" | 1605–1614 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHACHMANN BARTHOLOMÄUS | Bartholomäus Schachmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHACHMANN BARTHOLOMÄUS, burmistrz Gdańska | Bartholomäus Schachmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1612–1616 | | style="vertical-align:top" | 1612–1616 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BORCKMANN ANDREAS (I) | Andreas Borckmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BORCKMANN ANDREAS (I), burmistrz Gdańska | Andreas Borckmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1612–1625 | | style="vertical-align:top" | 1612–1625 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SPEIMANN JOHANN | Johann Speimann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SPEIMANN JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Speimann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1615–1617 | | style="vertical-align:top" | 1615–1617 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BRANDT BARTHOLOMÄUS II | Bartholomäus Brandt]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BRANDT BARTHOLOMÄUS II, burmistrz Gdańska | Bartholomäus Brandt]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1617–1629 | | style="vertical-align:top" | 1617–1629 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HOLTEN ARNOLD von | Arnold von Holten]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HOLTEN ARNOLD von, burmistrz Gdańska | Arnold von Holten]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1618–1636 | | style="vertical-align:top" | 1618–1636 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[KEMPEN EGGERT von | Eggert von Kempen]] | + | | style="vertical-align:top" | [[KEMPEN EGGERT von, burmistrz Gdańska | Eggert von Kempen]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1619–1635 | | style="vertical-align:top" | 1619–1635 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BODECK VALENTIN von | Valentin von Bodeck]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BODECK VALENTIN von, burmistrz Gdańska | Valentin von Bodeck]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1626–1629 | | style="vertical-align:top" | 1626–1629 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[KERL ERNST | Ernest Kerl]] | + | | style="vertical-align:top" | [[KERL ERNST, burmistrz Gdańska | Ernest Kerl]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1630–1631 | | style="vertical-align:top" | 1630–1631 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LINDE ADRIAN von der, I | Adrian von der Linde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LINDE ADRIAN von der, I, burmistrz Gdańska | Adrian von der Linde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1630–1642 | | style="vertical-align:top" | 1630–1642 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[CZIRENBERG JOHANN | Johann Czirenberg]] | + | | style="vertical-align:top" | [[CZIRENBERG JOHANN, burmistrz Gdańska, patron gdańskiej ulicy | Johann Czirenberg]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1632–1654 | | style="vertical-align:top" | 1632–1654 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERBER CONSTANTIN (II) | Constantin Ferber]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERBER CONSTANTIN (II), burmistrz Gdańska | Constantin Ferber]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1636–1644 | | style="vertical-align:top" | 1636–1644 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ROGGE JOHANN | Johann Rogge]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ROGGE JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Rogge]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1637–1639 | | style="vertical-align:top" | 1637–1639 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHRÖER JOHANN ERNST, burmistrz Gdańska | Johann Ernest Schröer]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1640–1649 | | style="vertical-align:top" | 1640–1649 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[PAHL NICOLAUS | Nicolaus Pahl]] | + | | style="vertical-align:top" | [[PAHL NICOLAUS, burmistrz Gdańska | Nicolaus Pahl]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1643–1644 | | style="vertical-align:top" | 1643–1644 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BOBART ELERT von | Elert von Bobart]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BOBART ELERT von, burmistrz Gdańska | Elert von Bobart]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1645–1646 | | style="vertical-align:top" | 1645–1646 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FALCKE DANIEL | Daniel Falcke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FALCKE DANIEL, burmistrz Gdańska | Daniel Falcke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1645–1682 | | style="vertical-align:top" | 1645–1682 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LINDE ADRIAN von der, II | Adrian von der Linde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LINDE ADRIAN von der, II, burmistrz Gdańska | Adrian von der Linde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1647–1654 | | style="vertical-align:top" | 1647–1654 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FREDER HEINRICH | Heinrich Freder]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FREDER HEINRICH, burmistrz Gdańska | Heinrich Freder]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1650–1665 | | style="vertical-align:top" | 1650–1665 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[EHLER FRIEDRICH | Friedrich Ehler]] | + | | style="vertical-align:top" | [[EHLER FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Friedrich Ehler]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1655–1663 | | style="vertical-align:top" | 1655–1663 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHMIEDEN NATHANAEL | Nathaniel Schmieden]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHMIEDEN NATHANAEL, burmistrz Gdańska | Nathaniel Schmieden]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1655–1676 | | style="vertical-align:top" | 1655–1676 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BÖMELN GEORG von | Georg von Bömeln]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BÖMELN GEORG von, burmistrz Gdańska | Georg von Bömeln]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1664–1676 | | style="vertical-align:top" | 1664–1676 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BODECK NICOLAUS von | Nicolaus von Bodeck]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BODECK NICOLAUS von, burmistrz Gdańska | Nicolaus von Bodeck]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1666–1685 | | style="vertical-align:top" | 1666–1685 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[KRUMHAUSEN GABRIEL | Gabriel Krumhausen]] | + | | style="vertical-align:top" | [[KRUMHAUSEN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriel Krumhausen]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1677–1686 | | style="vertical-align:top" | 1677–1686 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[PROITE DANIEL | Daniel Proite]] | + | | style="vertical-align:top" | [[PROITE DANIEL, burmistrz Gdańska | Daniel Proite]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1677–1701 | | style="vertical-align:top" | 1677–1701 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHRÖDER CHRISTIAN | Christian Schröder]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska | Christian Schröder]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1683–1699 | | style="vertical-align:top" | 1683–1699 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHUMANN GABRIEL | Gabriel Schumann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHUMANN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriel Schumann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1686–1704 | | style="vertical-align:top" | 1686–1704 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERBER CONSTANTIN (III) | Constantin Ferber]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERBER CONSTANTIN (III), burmistrz Gdańska | Constantin Ferber]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1687–1691 | | style="vertical-align:top" | 1687–1691 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[PAHL CONSTANTIN | Constantin Pahl]] | + | | style="vertical-align:top" | [[PAHL CONSTANTIN, burmistrz Gdańska | Constantin Pahl]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1692–1706 | | style="vertical-align:top" | 1692–1706 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHMIEDEN JOHANN ERNST | Johann Ernst Schmieden]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHMIEDEN JOHANN ERNST, burmistrz Gdańska | Johann Ernst Schmieden]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1700–1707 | | style="vertical-align:top" | 1700–1707 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FREDER CONSTANTIN | Constantin Freder]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FREDER CONSTANTIN, burmistrz Gdańska | Constantin Freder]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1702–1707 | | style="vertical-align:top" | 1702–1707 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WIEDER REINHOLD | Reinold Wieder]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WIEDER REINHOLD, burmistrz Gdańska | Reinold Wieder]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1704–1722 | | style="vertical-align:top" | 1704–1722 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BORCKMANN ANDREAS (II) | Andreas Borckmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BORCKMANN ANDREAS (II), burmistrz Gdańska | Andreas Borckmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1707–1715 | | style="vertical-align:top" | 1707–1715 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ENGELCKE FRIEDRICH GOTTLIEB | Friedrich Gottleb Engelcke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ENGELCKE FRIEDRICH GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Friedrich Gottleb Engelcke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1708–1711 | | style="vertical-align:top" | 1708–1711 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HOPPE JOACHIM | Joachim Hoppe]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HOPPE JOACHIM, burmistrz Gdańska | Joachim Hoppe]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1708–1740 | | style="vertical-align:top" | 1708–1740 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BÖMELN GABRIEL | Gabriel von Bömeln]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BÖMELN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriel von Bömeln]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1712–1721 | | style="vertical-align:top" | 1712–1721 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LINDE JOHANN ERNST von der | Johann Ernst von der Linde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LINDE JOHANN ERNST von der, burmistrz Gdańska | Johann Ernst von der Linde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1716–1719 | | style="vertical-align:top" | 1716–1719 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BAUER KARL ERNST | Karl Ernst Bauer]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BAUER KARL ERNST, burmistrz Gdańska | Karl Ernst Bauer]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1720–1745 | | style="vertical-align:top" | 1720–1745 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[DIESSELDORF JOHANN GOTTFRIED | Johann Gotffried von Diesseldorf]] | + | | style="vertical-align:top" | [[DIESSELDORF JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Johann Gotffried von Diesseldorf]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1722–1729 | | style="vertical-align:top" | 1722–1729 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHUMANN SALOMON GABRIEL | Salomon Gabriel Schumann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHUMANN SALOMON GABRIEL, burmistrz Gdańska | Salomon Gabriel Schumann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1723–1734 | | style="vertical-align:top" | 1723–1734 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BENTZMANN GOTTFRIED | Gottfried Bentzmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BENTZMANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Gottfried Bentzmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1730–1739 | | style="vertical-align:top" | 1730–1739 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GRODDECK ABRAHAM | Abraham Groddeck]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GRODDECK ABRAHAM, burmistrz Gdańska | Abraham Groddeck]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1735–1757 | | style="vertical-align:top" | 1735–1757 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WAHL JOHANN | Johann Wahl]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WAHL JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Wahl]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1740–1753 | | style="vertical-align:top" | 1740–1753 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[EHLER CARL GOTTLIEB | Karl Gottlieb Ehler]] | + | | style="vertical-align:top" | [[EHLER CARL GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Karl Gottlieb Ehler]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1741–1745 | | style="vertical-align:top" | 1741–1745 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHRADER JOACHIM JACOB | Joachim Jakob Schrader]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHRADER JOACHIM JACOB, burmistrz Gdańska | Joachim Jakob Schrader]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1746–1748 | | style="vertical-align:top" | 1746–1748 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHWARTZWALD JOHANN KARL | Johann Karl Schwartzwald]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHWARTZWALD JOHANN KARL, burmistrz Gdańska | Johann Karl Schwartzwald]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1746–1755 | | style="vertical-align:top" | 1746–1755 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FERBER NATHANAEL GOTTFRIED | Nathaniel Gottfried Ferber]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FERBER NATHANAEL GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Nathaniel Gottfried Ferber]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1750–1753 | | style="vertical-align:top" | 1750–1753 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[REYGER FRIEDRICH | Friedrich Reyger]] | + | | style="vertical-align:top" | [[REYGER FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Friedrich Reyger]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1754–1760 | | style="vertical-align:top" | 1754–1760 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHMIDT MICHAEL | Michael Schmidt]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHMIDT MICHAEL, burmistrz Gdańska | Michael Schmidt]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1754–1762 | | style="vertical-align:top" | 1754–1762 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHRÖDER CHRISTIAN GABRIEL | Christian Gabriel Schröder]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHRÖDER CHRISTIAN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Christian Gabriel Schröder]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1756–1761 | | style="vertical-align:top" | 1756–1761 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[RENNER JOHANN | Johann Renner]] | + | | style="vertical-align:top" | [[RENNER JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Renner]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1758–1774 | | style="vertical-align:top" | 1758–1774 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GRODDECK KARL | Karl von Groddeck]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GRODDECK KARL, burmistrz Gdańska | Karl von Groddeck]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1761–1792 | | style="vertical-align:top" | 1761–1792 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[CONRADI EDUARD FRIEDRICH | Eduard Friedrich Conradi]] | + | | style="vertical-align:top" | [[CONRADI EDUARD FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Eduard Friedrich Conradi]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1762–1776 | | style="vertical-align:top" | 1762–1776 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WEICKHMANN GOTTLIEB GABRIEL von | Gottlieb Gabriel von Weickhmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WEICKHMANN GOTTLIEB GABRIEL von, burmistrz Gdańska | Gottlieb Gabriel von Weickhmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1763–1767 | | style="vertical-align:top" | 1763–1767 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GRALATH DANIEL I | Daniel von Gralath]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GRALATH DANIEL I, burmistrz Gdańska | Daniel von Gralath]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1768–1775 | | style="vertical-align:top" | 1768–1775 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ZERNECKE HEINRICH | Heinrich Zernecke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ZERNECKE HEINRICH, burmistrz Gdańska | Heinrich Zernecke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1775–1779 | | style="vertical-align:top" | 1775–1779 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WOLFF SAMUEL | Samuel Wolff]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WOLFF SAMUEL, burmistrz Gdańska | Samuel Wolff]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1776–1777 | | style="vertical-align:top" | 1776–1777 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHWARTZ GOTTFRIED | Gottfried Schwartz]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHWARTZ GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Gottfried Schwartz]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1777–1792 | | style="vertical-align:top" | 1777–1792 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[PEGELAU JOHANN GOTTLIEB | Johann Gottlieb Pegelau]] | + | | style="vertical-align:top" | [[PEGELAU JOHANN GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Johann Gottlieb Pegelau]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1778–1792 | | style="vertical-align:top" | 1778–1792 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BENTZMANN JOHANN | Johann Bentzmann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BENTZMANN JOHANN, burmistrz Gdańska | Johann Bentzmann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1780–1792 | | style="vertical-align:top" | 1780–1792 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[REYGER JOHANN GOTTFRIED | Johann Gottfried Reyger]] | + | | style="vertical-align:top" | [[REYGER JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska | Johann Gottfried Reyger]] |
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: JZ}} | | class="authorEgTab" | {{author: JZ}} | ||
Linia 434: | Linia 440: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1807–1808 | | style="vertical-align:top" | 1807–1808 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GRALATH KARL FRIEDRICH von | Karl | + | | style="vertical-align:top" | [[GRALATH KARL FRIEDRICH von, burmistrz Gdańska | Karl Friedrich von Gralath]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1807–1813/1814 | | style="vertical-align:top" | 1807–1813/1814 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ZERNECKE DANIEL ANDREAS | Daniel Andreas Zernecke]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ZERNECKE DANIEL ANDREAS, burmistrz Gdańska | Daniel Andreas Zernecke]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1807–1813/1814 | | style="vertical-align:top" | 1807–1813/1814 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[RENNER KARL | Karl Renner]] | + | | style="vertical-align:top" | [[RENNER KARL, burmistrz Gdańska | Karl Renner]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1807–1813/1814 | | style="vertical-align:top" | 1807–1813/1814 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHUMANN JACOB ERNST | Jakob Ernst Schumann]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHUMANN JACOB ERNST, burmistrz Gdańska | Jakob Ernst Schumann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1808–1812 | | style="vertical-align:top" | 1808–1812 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[HUFELAND GOTTLIEB | Gottlieb Hufeland]] | + | | style="vertical-align:top" | [[HUFELAND GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Gottlieb Hufeland]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1812–1813/1814 | | style="vertical-align:top" | 1812–1813/1814 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WERNSDORFF JOHANN WILHELM | Johann Wilhelm Wernsdorf]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WERNSDORFF JOHANN WILHELM, burmistrz Gdańska | Johann Wilhelm Wernsdorf]] |
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: JZ}} | | class="authorEgTab" | {{author: JZ}} | ||
|} <br/><br/> | |} <br/><br/> | ||
− | '''Stare Miasto.''' Urząd burmistrza odnotowano po raz pierwszy w 1377 | + | '''Stare Miasto.''' Urząd burmistrza odnotowano po raz pierwszy w 1377, z chwilą nadania miastu [[PRAWO CHEŁMIŃSKIE| prawa chełmińskiego]]. Prawdopodobnie początkowo zasady funkcjonowania były podobne jak w Głównym Mieście (i w wielu innych miastach pruskich): pierwszy burmistrz, ustępując z Rady Zasiadającej (jego stanowisko zajmował dotychczasowy drugi burmistrz), przechodził do Rady Ogólnej (na urząd czwartego burmistrza), zachowując swój tytuł. Jednak dla 1. połowy XV wieku istnieją przynajmniej dwa dowody na to, że tytuł trzeciego i czwartego burmistrza mógł być w tym czasie w ogóle pomijany i nie funkcjonował. W 1446 wcześniej urzędujący burmistrz [[FRIEDLAND NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolaus Friedland]] został wymieniony tylko jako pierwszy z rajców, za burmistrzem [[FISCHER NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolausem Fischerem]] i kompanem (drugim burmistrzem) [[GUTE BALTASAR, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Baltasarem Gutem]], podobnie w 1451 znajduje się na tej samej pozycji, za burmistrzami – Baltasarem Gutem i [[ZANKENCZIN NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolausem Zankenczinem]]. W tym świetle wydaje się, że przynajmniej w 1. połowie XV wieku Stare Miasto Gdańsk wykazywało więcej podobieństw do Młodego Miasta Gdańska i innych małych miast państwa zakonnego niż do Głównego Miasta. <br/><br/> |
− | Rada Starego Miasta funkcjonowała w szerokim składzie z burmistrzami do 1454 | + | Rada Starego Miasta funkcjonowała w szerokim składzie z burmistrzami do 1454, kiedy wraz z wybuchem [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]] Główne Miasto podjęło inicjatywę scalenia miast gdańskich i wzięcia Starego Miasta pod zarząd swojej Rady i [[ŁAWA MIEJSKA | Ławy]]. W 1455 nie wybrano już burmistrzów Starego Miasta, a zniesienie rozbicia aglomeracji potwierdził Radzie Głównego Miasta król polski Kazimierz Jagiellończyk w swoim wielkim przywileju z 15 V 1457. Utrzymano wprawdzie odrębną radę, ale pomniejszoną liczebnie; spośród niej wybierano przewodniczącego, który reprezentował Stare Miasto także na zewnątrz. Do 1525 niekiedy nadal używał on tytułu burmistrza (na przykład w 1486 Kaspar Fischer), choć de facto nim nie był. Od 1526 określano go już [[PREZYDENT STAREGO MIASTA | prezydentem Starego Miasta]]. {{author: PS}} <br/><br/> |
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
Linia 460: | Linia 466: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1377 | | style="vertical-align:top" | 1377 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[OLSLEGER WALTER | Walter Olsleger]] | + | | style="vertical-align:top" | [[OLSLEGER WALTER, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Walter Olsleger]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1377–1380 | | style="vertical-align:top" | 1377–1380 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LANGE KLAUS | | + | | style="vertical-align:top" | [[LANGE KLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Klaus Lange]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1399–1404 | | style="vertical-align:top" | 1399–1404 | ||
− | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[STUBBE MATTHIAS | Matthias Stubbe]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[STUBBE MATTHIAS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Matthias Stubbe]] |
|- | |- | ||
− | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1399–1405 | | style="vertical-align:top" | 1399–1405 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LANGE MATTHIAS | Matthias Lange]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LANGE MATTHIAS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Matthias Lange]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1405 | | style="vertical-align:top" | 1405 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[SCHIFHOWER PETER | Peter Schifhower]] | + | | style="vertical-align:top" | [[SCHIFHOWER PETER, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Peter Schifhower]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1418–1420 | | style="vertical-align:top" | 1418–1420 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BLODING JOHANN | Johann Bloding]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BLODING JOHANN, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Johann Bloding]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1419–1437 | | style="vertical-align:top" | 1419–1437 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BECKER PETER | Peter Becker]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BECKER PETER, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Peter Becker]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1420–1436 | | style="vertical-align:top" | 1420–1436 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[LOVENSTEIN JORDAN | Jordan Lovenstein]] | + | | style="vertical-align:top" | [[LOVENSTEIN JORDAN, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Jordan Lovenstein]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1430–1433 | | style="vertical-align:top" | 1430–1433 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WILDE NICOLAUS | Nicolaus Wilde]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WILDE NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolaus Wilde]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1430–1434 | | style="vertical-align:top" | 1430–1434 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WITTE KLAUS | Klaus Witte]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WITTE KLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Klaus Witte]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1437–1438 | | style="vertical-align:top" | 1437–1438 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GÖDEKE HANS | Hans Gödeke (Jodeke)]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GÖDEKE HANS, burmistrz Starego Miasta | Hans Gödeke (Jodeke)]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1438–1454 | | style="vertical-align:top" | 1438–1454 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FRIEDLAND NICOLAUS | Nicolaus Friedland]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FRIEDLAND NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolaus Friedland]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1439–1448 | | style="vertical-align:top" | 1439–1448 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[FISCHER NICOLAUS | Nicolaus Fischer]] | + | | style="vertical-align:top" | [[FISCHER NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolaus Fischer]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1442–1454 | | style="vertical-align:top" | 1442–1454 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[GUTE BALTASAR | Baltazar Gute]] | + | | style="vertical-align:top" | [[GUTE BALTASAR, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Baltazar Gute]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1451–1454 | | style="vertical-align:top" | 1451–1454 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[ZANKENCZIN NICOLAUS | Nicolaus Zankenczin]] | + | | style="vertical-align:top" | [[ZANKENCZIN NICOLAUS, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Nicolaus Zankenczin]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1454 | | style="vertical-align:top" | 1454 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[KANDELER MARTIN | Martin Kandeler]] | + | | style="vertical-align:top" | [[KANDELER MARTIN, burmistrz Starego Miasta Gdańska | Martin Kandeler]] |
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: PS}} | | class="authorEgTab" | {{author: PS}} | ||
|} <br/><br/> | |} <br/><br/> | ||
− | '''Młode Miasto.''' Urząd burmistrza istniał od chwili założenia miasta w 1380 | + | '''Młode Miasto.''' Urząd burmistrza istniał od chwili założenia miasta w 1380 do jego zniszczenia w styczniu i lutym 1455. Podobnie jak na Głównym Mieście i Starym Mieście także i tu funkcjonowały dwa kolegia Rady Miejskiej: Rada Zasiadająca (aktualnie rządząca) i Rada Ogólna. Nie można jednoznaczne stwierdzić, ilu jednocześnie było w nich burmistrzów. W źródłach wymieniających skład Rady Miejskiej zawsze pojawia się pierwszy burmistrz i kompan (tj. drugi burmistrz), jednak na dalszych miejscach wśród rajców znajdują się też osoby, które urząd burmistrza sprawowały w przeszłości. Zatem odchodząc z Rady Zasiadającej, burmistrzowie nie używali dalej tytułów burmistrza (trzeciego i czwartego, jak to było w Głównym Mieście). Ponadto można stwierdzić, że przeważnie corocznie następowała wymiana urzędów: pierwszy burmistrz w kolejnym roku pełnił funkcję drugiego burmistrza. Po jakimś czasie obaj ustępowali z urzędu; spotykamy ich następnie w gronie rajców (bez tytułu burmistrzowskiego). Przerwa w sprawowaniu urzędu mogła być bardzo różna, na przykład [[LEPIL JOHANN, burmistrz Młodego Miasta | Johann Lepil]], piastujący urząd burmistrza w 1408 i 1410, w 1409 występował jedynie jako rajca; z kolei w latach 30. XV wieku urzędy pierwszego i drugiego burmistrza zajmowane były przez cztery osoby: [[SCHÖNAU WALTER, burmistrz Młodego Miasta | Waltera Schönaua]], [[BENER PAUL, burmistrz Młodego Miasta | Paula Benera]], [[STOLTZEFUSS PETER, burmistrz Młodego Miasta | Petera Stoltzefussa]] i [[EWERD HEINRICH, burmistrz Młodego Miasta | Heinricha Ewerda]], którzy jednak zmieniali się między sobą w nierównych odstępach, trwających od jednego roku do czterech lat. Spośród nich najkrótsze przerwy w urzędowaniu miał najstarszy stażem Walter Schönau. {{author: PS}} <br/><br/> |
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
Linia 517: | Linia 523: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1400–1407 | | style="vertical-align:top" | 1400–1407 | ||
− | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | [[KOCH SIEGFRID | Siegfrid Koch]] | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | [[KOCH SIEGFRID, burmistrz Młodego Miasta | Siegfrid Koch]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1409 | | style="vertical-align:top" | 1409 | ||
Linia 524: | Linia 530: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1405–1407 | | style="vertical-align:top" | 1405–1407 | ||
− | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[ZEDELER JOHANN | Johann Zedeler]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[ZEDELER JOHANN, burmistrz Młodego Miasta | Johann Zedeler]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1411–1414 | | style="vertical-align:top" | 1411–1414 | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1406? | | style="vertical-align:top" | 1406? | ||
− | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[SCHRÖDER HERMAN | Herman Schröder]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[SCHRÖDER HERMAN, burmistrz Młodego Miasta | Herman Schröder]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1408? | | style="vertical-align:top" | 1408? | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1408 | | style="vertical-align:top" | 1408 | ||
− | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[LEPIL JOHANN | Johann Lepil]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[LEPIL JOHANN, burmistrz Młodego Miasta | Johann Lepil]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1410 | | style="vertical-align:top" | 1410 | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1409 (jako Fridrich Böttcher i Fridrich Wittenburg) | | style="vertical-align:top" | 1409 (jako Fridrich Böttcher i Fridrich Wittenburg) | ||
− | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[WITTENBURG FRIEDRICH | Fridrich Böttcher]] (= Fridrich Wittenburg) | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[WITTENBURG FRIEDRICH, burmistrz Młodego Miasta | Fridrich Böttcher]] (= Fridrich Wittenburg) |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1413–1414 (jako Fridrich Wittenburg) | | style="vertical-align:top" | 1413–1414 (jako Fridrich Wittenburg) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1410 | | style="vertical-align:top" | 1410 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[MONCH HANS | Johann Monch]] | + | | style="vertical-align:top" | [[MONCH HANS, burmistrz Młodego Miasta | Johann Monch]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1412 | | style="vertical-align:top" | 1412 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[WITTENBURG HANS | Hans Wittenburg]] | + | | style="vertical-align:top" | [[WITTENBURG HANS, burmistrz Młodego Miasta | Hans Wittenburg]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1415 | | style="vertical-align:top" | 1415 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[METZNER ARNOLD | Arnold Metzner]] | + | | style="vertical-align:top" | [[METZNER ARNOLD, burmistrz Młodego Miasta | Arnold Metzner]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1415 | | style="vertical-align:top" | 1415 | ||
− | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | [[CLETTENDORF PETER | Peter Clettendorf]] | + | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | [[CLETTENDORF PETER, burmistrz Młodego Miasta | Peter Clettendorf]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1417 | | style="vertical-align:top" | 1417 | ||
Linia 562: | Linia 568: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1416 | | style="vertical-align:top" | 1416 | ||
− | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | [[KIEL KLAUS | Klaus Kiel]] | + | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | [[KIEL KLAUS, burmistrz Młodego Miasta | Klaus Kiel]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1417 | | style="vertical-align:top" | 1417 | ||
Linia 571: | Linia 577: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1416 | | style="vertical-align:top" | 1416 | ||
− | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | [[KOSKER MICHAEL | Michael Kosker]] | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | [[KOSKER MICHAEL, burmistrz Młodego Miasta | Michael Kosker]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1418 | | style="vertical-align:top" | 1418 | ||
Linia 578: | Linia 584: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top"| 1421–1434 | | style="vertical-align:top"| 1421–1434 | ||
− | | rowspan="8" style="vertical-align:top" | [[SCHÖNAU WALTER | Walter Schönau]] | + | | rowspan="8" style="vertical-align:top" | [[SCHÖNAU WALTER, burmistrz Młodego Miasta | Walter Schönau]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1436 | | style="vertical-align:top" | 1436 | ||
Linia 595: | Linia 601: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1434 | | style="vertical-align:top" | 1434 | ||
− | | rowspan="8" style="vertical-align:top" | [[BENER PAUL | Paul Bener]] | + | | rowspan="8" style="vertical-align:top" | [[BENER PAUL, burmistrz Młodego Miasta | Paul Bener]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1437–1439 | | style="vertical-align:top" | 1437–1439 | ||
Linia 612: | Linia 618: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1435 | | style="vertical-align:top" | 1435 | ||
− | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | [[STOLTZEFUSS PETER | Peter Stoltzefuß]] | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | [[STOLTZEFUSS PETER, burmistrz Młodego Miasta | Peter Stoltzefuß]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1440 | | style="vertical-align:top" | 1440 | ||
Linia 619: | Linia 625: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1435–1437 | | style="vertical-align:top" | 1435–1437 | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[EWERD HEINRICH | Heinrich Ewerd]] | + | | style="vertical-align:top" | [[EWERD HEINRICH, burmistrz Młodego Miasta | Heinrich Ewerd]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1442 | | style="vertical-align:top" | 1442 | ||
− | | rowspan="7" style="vertical-align:top" | [[GLIBITZ AUGUSTIN | Augustin Glibitz]] | + | | rowspan="7" style="vertical-align:top" | [[GLIBITZ AUGUSTIN, burmistrz Młodego Miasta | Augustin Glibitz]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1443 | | style="vertical-align:top" | 1443 | ||
Linia 637: | Linia 643: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1449 | | style="vertical-align:top" | 1449 | ||
− | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | [[WAGEMANN HANS | Hans Wagemann]] | + | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | [[WAGEMANN HANS, burmistrz Młodego Miasta | Hans Wagemann]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1450 | | style="vertical-align:top" | 1450 | ||
Linia 646: | Linia 652: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1453 | | style="vertical-align:top" | 1453 | ||
− | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[STOLTZEFUSS NICOLAUS | Nicolaus Stoltzefuss vel Heyland]] | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | [[STOLTZEFUSS NICOLAUS, burmistrz Młodego Miasta | Nicolaus Stoltzefuss vel Heyland]] |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | 1454 | | style="vertical-align:top" | 1454 | ||
Linia 652: | Linia 658: | ||
| class="authorEgTab" | {{author: PS}} | | class="authorEgTab" | {{author: PS}} | ||
|} <br/><br/> | |} <br/><br/> | ||
− | '''Do 1945.''' Po upadku I Wolnego Miasta Gdańska i po zajęciu go przez Prusy dotychczasowy ustrój miasta został zlikwidowany dekretem króla Fryderyka Wilhelma III z 14 II 1814 | + | '''Do 1945.''' Po upadku I Wolnego Miasta Gdańska i po zajęciu go przez Prusy dotychczasowy ustrój miasta został zlikwidowany dekretem króla Fryderyka Wilhelma III z 14 II 1814. Powołano nową Radę Miejską oraz Zarząd Miasta, którym kierował wybierany przez Radę nadburmistrz, zatwierdzany przez króla z trzech przedstawionych mu kandydatur. Od 1817 nadburmistrza wybierano na 12 lat. W skład Zarządu Miasta wchodził też burmistrz z wyboru Rady Miejskiej, będący zastępcą nadburmistrza i szefem administracji miejskiej. Rada Miejska stanowiła organ najważniejszy, w praktyce jednak trwały spory kompetencyjne między nią a nadburmistrzem. <br/><br/> |
− | Z biegiem czasu uprawnienia nadburmistrza i burmistrza nie ulegały większym zmianom, choć na wzrost pozycji nadburmistrza wpływało nałożenie na niego obowiązku przewodniczenia licznym deputacjom (komisjom) miejskim, powoływanym przez Radę Miejską (z najważniejszą: finansową, na przykład w 1871 | + | Z biegiem czasu uprawnienia nadburmistrza i burmistrza nie ulegały większym zmianom, choć na wzrost pozycji nadburmistrza wpływało nałożenie na niego obowiązku przewodniczenia licznym deputacjom (komisjom) miejskim, powoływanym przez Radę Miejską (z najważniejszą: finansową, na przykład w 1871 takich deputacji było 20, później ich liczba znacznie wzrosła). Do obowiązków burmistrza należała koordynacja prac Zarządu Miasta i współpraca z Radą Miejską oraz realizacja zadań stawianych przez nadburmistrza. Rozdzielał finanse miejskie, nadzorował działania Zarządu w zakresie opieki społecznej i gospodarki miejskiej: troszczył się o rozwój handlu i przemysłu, doglądał spraw związanych z wodociągami, porządkiem na ulicach, oświetleniem nocnym. Stał też na czele niektórych deputacji miejskich. <br/><br/> |
Ważniejsze postanowienia Zarządu Miasta przed wejściem w życie były zatwierdzane przez [[REJENCJA GDAŃSKA | rejencję gdańską]]. Z kompetencji władz miasta wyłączono sprawy dotyczące wojska, [[POLICJA | policji]] i [[SĄDOWNICTWO W GDAŃSKU | sądownictwa]], stanowiące domenę władz państwowych. W wypadku wojska władze miasta były zobowiązane do zapewnienia oddziałom miejsc w [[KOSZARY | koszarach]] lub wynajętych obiektach oraz mieszkań dla kadry oficerskiej i podoficerskiej. <br/><br/> | Ważniejsze postanowienia Zarządu Miasta przed wejściem w życie były zatwierdzane przez [[REJENCJA GDAŃSKA | rejencję gdańską]]. Z kompetencji władz miasta wyłączono sprawy dotyczące wojska, [[POLICJA | policji]] i [[SĄDOWNICTWO W GDAŃSKU | sądownictwa]], stanowiące domenę władz państwowych. W wypadku wojska władze miasta były zobowiązane do zapewnienia oddziałom miejsc w [[KOSZARY | koszarach]] lub wynajętych obiektach oraz mieszkań dla kadry oficerskiej i podoficerskiej. <br/><br/> | ||
− | Taki ustrój obowiązywał do 31 III 1921 | + | Taki ustrój obowiązywał do 31 III 1921, czyli do rozwiązania ostatniego Zarządu Miasta w związku z ukonstytuowaniem się [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senatu]] [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]]. System administracyjny z nadburmistrzem i burmistrzem powrócił w okresie II wojny światowej. Od 1 XI 1939 do 30 III 1945 nadburmistrzem Gdańska był [[LIPPKE GEORG, nadburmistrz Gdańska | Georg Lippke]], burmistrzem zaś, pełniącym również funkcję przewodniczącego Rady Miejskiej, [[MARZIAN HERMANN, burmistrz Gdańska | Hermann Marzian]]. W styczniu 1924, w okresie starań o przyłączenie Oliwy do Gdańska, Senat (jako rząd II WMG) wydał zgodę oliwskiem wójtowi Herbertowi Creutzurgowi na używanie tytułu burmistrza Oliwy, którym posługiwał się on do chwili, gdy 4 XI 1925 zarząd gminy Oliwa podjął decyzję o przyłączeniu do Gdańska, co 5 XI 1925 ratyfikowanał Rada Miejska Gdańska.<br/><br/> |
+ | Po [[ROK 1945 | 1945]] w Gdańsku nie istniał już urząd burmistrza. Wiosną 1945 za burmistrza [[OLIWA | Oliwy]] uważał się (i w Oliwie był za takiego uważany) [[WOJNARSKI JAN, działacz polityczno-społeczny, patron gdańskiej ulicy | Jan Wojnarski]], stojący na czele nowej polskiej administracji w Oliwie, zwanej Tymczasową Radą Narodową lub Tymczasowym Zarządem Miasta, który dążył do traktowania tej dzielnicy Gdańska jako samodzielnego miasta. Nie zabiegał on jednak o zatwierdzenie takiego urzędu u władz państwowych, ani też nikt w kręgach pozaoliwskich nie dyskutował problemu oddzielnego bytu Oliwy jako miasta. {{author: MrGl}} <br/><br/> | ||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
Linia 661: | Linia 668: | ||
|- | |- | ||
| 19 II 1814 – 28 III 1850 | | 19 II 1814 – 28 III 1850 | ||
− | | [[WEICKHMANN JOACHIM HEINRICH | Joachim Heinrich Weickhmann]] | + | | [[WEICKHMANN JOACHIM HEINRICH, nadburmistrz Gdańska | Joachim Heinrich Weickhmann]] |
|- | |- | ||
| styczeń 1851 – 29 XII 1862 | | styczeń 1851 – 29 XII 1862 | ||
− | | [[GRODDECK KARL AUGUST | Karl August Groddeck]] | + | | [[GRODDECK KARL AUGUST, nadburmistrz Gdańska | Karl August Groddeck]] |
|- | |- | ||
| 6 I 1863 – 30 VI 1890 | | 6 I 1863 – 30 VI 1890 | ||
− | | [[WINTER LEOPOLD von | Leopold von Winter]] | + | | [[WINTER LEOPOLD von, nadburmistrz Gdańska | Leopold von Winter]] |
|- | |- | ||
| 8 I 1891 – 21 I 1896 | | 8 I 1891 – 21 I 1896 | ||
− | | [[BAUMBACH KARL ADOLF | Karl Adolf Baumbach]] | + | | [[BAUMBACH KARL ADOLF, nadburmistrz Gdańska | Karl Adolf Baumbach]] |
|- | |- | ||
| 14 VIII 1896 – 30 XI 1902 | | 14 VIII 1896 – 30 XI 1902 | ||
− | | [[DELBRÜCK CLEMENS GOTTLIEB | Clemens Gottlieb Delbrück]] | + | | [[DELBRÜCK CLEMENS GOTTLIEB, nadburmistrz Gdańska | Clemens Gottlieb Delbrück]] |
|- | |- | ||
| 20 IV 1903 – 8 II 1910 | | 20 IV 1903 – 8 II 1910 | ||
− | | [[EHLERS HEINRICH | Heinrich Ehlers]] | + | | [[EHLERS HEINRICH, nadburmistrz Gdańska | Heinrich Ehlers]] |
|- | |- | ||
| 12 VIII 1910 – 8 X 1918 | | 12 VIII 1910 – 8 X 1918 | ||
− | | [[SCHOLTZ HEINRICH | Heinrich Scholtz]] | + | | [[SCHOLTZ HEINRICH, nadburmistrz Gdańska, były patron ulicy | Heinrich Scholtz]] |
|- | |- | ||
| 19 II 1919 – 6 XII 1920 | | 19 II 1919 – 6 XII 1920 | ||
− | | [[SAHM HEINRICH FRIEDRICH WILHELM | Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm]] | + | | [[SAHM HEINRICH FRIEDRICH WILHELM, nadburmistrz Gdańska, prezydent Senatu | Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm]] |
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}} | | class="authorEgTab" | {{author: MrGl}} | ||
Linia 691: | Linia 698: | ||
|- | |- | ||
| 1814–1820 | | 1814–1820 | ||
− | | [[WERNSDORFF JOHANN WILHELM | Johann Wilhelm Wernsdorff]] | + | | [[WERNSDORFF JOHANN WILHELM, burmistrz Gdańska | Johann Wilhelm Wernsdorff]] |
|- | |- | ||
| 1820–1827 | | 1820–1827 | ||
− | | [[DÖRING CARL GOTTLIEB | Carl Gottlieb Döring]] | + | | [[DÖRING CARL GOTTLIEB, burmistrz Gdańska | Carl Gottlieb Döring]] |
|- | |- | ||
| 1827–1836 | | 1827–1836 | ||
− | | [[LANKAU GEORG ALEXANDER | Georg Alexander Lankau]] | + | | [[LANKAU GEORG ALEXANDER, burmistrz Gdańska | Georg Alexander Lankau]] |
|- | |- | ||
| 1836–1842 | | 1836–1842 | ||
− | | [[SIEWERT FRIEDRICH GOTTHOLD | Friedrich Gotthold Siewert]] | + | | [[SIEWERT FRIEDRICH GOTTHOLD, burmistrz Gdańska | Friedrich Gotthold Siewert]] |
|- | |- | ||
| 1842–1846 | | 1842–1846 | ||
− | | [[JACOBI CARL GEORG ADOLPH | Carl Georg Adolph Jacobi]] | + | | [[JACOBI CARL GEORG ADOLPH, burmistrz Gdańska | Carl Georg Adolph Jacobi]] |
|- | |- | ||
| 1847–1862 | | 1847–1862 | ||
− | | [[SCHUMANN SAMUEL FRIEDRICH | Samuel Friedrich Schumann]] | + | | [[SCHUMANN SAMUEL FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Samuel Friedrich Schumann]] |
|- | |- | ||
| 1863–1875 | | 1863–1875 | ||
− | | [[LINTZ JOHANN HEINRICH | Johann Heinrich Lintz]] | + | | [[LINTZ JOHANN HEINRICH, burmistrz Gdańska | Johann Heinrich Lintz]] |
|- | |- | ||
| 1876–1877 | | 1876–1877 | ||
− | | [[MECKBACH CARL ERNST HEINRICH | Carl Ernst Heinrich Meckbach]] | + | | [[MECKBACH CARL ERNST HEINRICH, burmistrz Gdańska | Carl Ernst Heinrich Meckbach]] |
|- | |- | ||
| 1878–1894 | | 1878–1894 | ||
− | | [[HAGEMANN ALBRECHT BRUNO JOHANN FRIEDRICH | Albrecht Bruno Hagemann]] | + | | [[HAGEMANN ALBRECHT BRUNO JOHANN FRIEDRICH, burmistrz Gdańska | Albrecht Bruno Hagemann]] |
|- | |- | ||
| 1895–1910 | | 1895–1910 | ||
− | | [[TRAMPE OTTO WILHELM CHRISTOPH | Otto Trampe]] | + | | [[TRAMPE OTTO WILHELM CHRISTOPH, burmistrz Gdańska | Otto Trampe]] |
|- | |- | ||
| 1910–1921 | | 1910–1921 | ||
− | | [[BAIL HUGO | Hugo Bail]] | + | | [[BAIL HUGO, nadburmistrz Gdańska | Hugo Bail]] |
|- | |- | ||
| class="authorEgTab" | {{author: MrGl}} | | class="authorEgTab" | {{author: MrGl}} | ||
|} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | |} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] |
Aktualna wersja na dzień 16:40, 8 wrz 2024
BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH. Główne Miasto i miasto Gdańsk. Urząd burmistrza Głównego Miasta Gdańska funkcjonował od 1342 do 15 V 1457, kiedy wielkim przywilejem króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka ( wojna trzynastoletnia) zlikwidowano rozbicie aglomeracji gdańskiej, podporządkowując władzom Głównego Miasta także Stare Miasto, Osiek i tereny po zniszczonym Młodym Mieście. Od tego momentu burmistrzowie Głównego Miasta stali się burmistrzami Gdańska jako całości.
Burmistrzów, którzy pełnili urząd dożywotnio, wyłaniano z Rady Miejskiej, sprawującej najwyższą władzę w mieście. Główne Miasto do 1457 miało dwie rady: Radę Zasiadającą (aktualnie rządzącą) i Radę Ogólną. Burmistrzów od początku było czterech (źródła niekiedy wspominają tylko dwóch lub trzech, wynika to jednak z ich fragmentarycznego zachowania). Wśród czterech burmistrzów dwóch rekrutowało się z aktualnej Rady Zasiadającej i dwóch z poprzedniej: jeden zasiadał w niej przed dwoma laty, kolejny – przed rokiem. Oznacza to, że obowiązywał dwuletni cykl sprawowania urzędu burmistrza w Radzie Zasiadającej. W praktyce wyglądało to następująco: pierwszy burmistrz po roku ustępował z urzędu, a po dwóch latach przynależności do Rady Zasiadającej przechodził do Rady Ogólnej. Z kolei jego zastępca, dotychczas drugi burmistrz, przejmował funkcje pierwszego burmistrza, a na jego miejsce do Rady Zasiadającej wchodził burmistrz, który przed dwoma latami pełnił funkcję pierwszego burmistrza i przez ostatnie dwa lata należał do Rady Ogólnej. Ten model ulegał pewnym zmianom, kiedy jeden z burmistrzów umierał lub jakieś ważne wydarzenia nie pozwalały na przeprowadzenie wyborów, lub też wówczas, gdy jeden z burmistrzów nie mógł z istotnych powodów objąć urzędu. W takich sytuacjach spotykamy się na przykład z trzyletnim pełnieniem funkcji w Radzie Zasiadającej.
Najważniejszy był pierwszy burmistrz, dowodnie od 1379 zwany prezesem (Praeses), czyli burmistrz prezydujący, główny przedstawiciel władzy wykonawczej w mieście. Piastował Urząd Prezydującego Burmistrza (Präsidierendes Amt), któremu podlegały sprawy zewnętrzne miasta, zwoływanie posiedzeń rady i przewodniczenie jej. Ponadto w jego gestii znajdowały się pewne czynności administracyjne i sądowe na podległym mu terenie, obejmującym obszar od Wisłoujścia w górę Wisły aż do Polskiego Haka, a także nadzór nad twierdzą Wisłoujście, Wisłoujściem, ruchem w porcie oraz nad bramami miejskimi. Do niego należało wystawianie listów i certyfikatów okrętowych, rozstrzyganie sporów między armatorami, właścicielami przewożonych towarów, szyprami i załogami, przyjmowanie zeznań dotyczących awarii statków i wynikłych stąd szkód, rozpatrywanie spraw o zbiegostwo chłopów na teren Gdańska, wydawanie glejtów i listów ochronnych dla Żydów i bankrutów, mianowanie balwierzy, chirurgów i akuszerek oraz inne sprawy. Przy wyborach miał przywilej głosowania na końcu (czym mógł przeważyć wynik).
Drugi z burmistrzów, dowodnie od 1379 zwany towarzyszem (Compan), piastował Urząd Wiceprezydującego Burmistrza (Vizepräsidierendes Amt) i zastępował pierwszego w jego głównych funkcjach miejskich, a oprócz tego prowadził osobny urząd – z własnymi uprawnieniami cywilno-sądowymi – na terenie Nowych Ogrodów oraz prawej strony Sandgrube ( Piaskownia, okolica dzisiejszej ul. Rogaczewskiego). Ponadto sprawował jurysdykcję sądową na Wiśle między miastem i Polskim Hakiem, na Motławie i mostach, a w zakresie obrazy słownej na terenie Głównego Miasta, Długich Ogrodów i przedmieść. Jemu też podlegały wszelkie zatargi powstałe na tle budowy domów i spichrzów w Głównym Mieście, sprawy związane z kuratelą nad małoletnimi oraz sprawy osób obcych lub szlacheckiego pochodzenia.
Trzeciemu z burmistrzów powierzano Urząd Prezydenta Wojennego (Kriegspräsident). Z tej racji sprawował on nadzór nad wojskiem miejskim (z wyjątkiem podległej pierwszemu burmistrzowi załogi Wisłoujścia), przewodniczył Radzie Wojennej, pośrednicząc między nią a Radą Miejską, wydawał regulaminy i zarządzenia dotyczące służby wartowniczej oraz karał popełniane w tym zakresie drobniejsze wykroczenia.
Czwarty burmistrz pełnił tzw. Urząd Nadstrażnika (Oberwachherr), odpowiadając za bezpieczeństwo w mieście. Był przełożonym straży miejskich, prowadził sprawy cywilno-prawne dla miejskich posiadłości na Żuławach Gdańskich (Steblewskich), Mierzei Wiślanej, Szkarpawie, Wyżynie (majątki położone na morenowej wysoczyźnie, na zachód od miasta) i Helu.
Po 1457 uprawnienia burmistrzów zostały nieco zmienione i rozszerzone. Najstarszego stażem burmistrza (choć były od tego odstępstwa) wybierano dożywotnio na stanowisko inspektora kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP). Pośredniczył on między Radą Miejską a witrykami, czyli osobami świeckimi zarządzającymi majątkami kościoła, sprawami dotyczącymi wszelkich prac budowlanych czy wyposażenia świątyni itp. Witrycy składali mu roczne sprawozdania finansowe, przedstawiali zażalenia i życzenia. Od 1600 do 1793 najstarszy aktualny burmistrz dożywotnio pełnił funkcję protoscholarchy, w związku z czym był przewodniczącym Kolegium Szkolnego, które sprawowało nadzór administracyjny i organizacyjny nad oświatą w Gdańsku. Od 1650 pierwszy burmistrz objął także obowiązki fiskała, zawiadując kadukami (majątkami bez spadkobierców). Najmłodszy stażem burmistrz był zwykle desygnowany do reprezentowania Gdańska w zjazdach hanzeatyckich oraz na sejmikach i sejmach Rzeczypospolitej.
Od XIV do XVIII wieku (do 1792) data wyboru na urząd konkretnego burmistrza była związana z wyborami do Rady Miejskiej, te zaś odbywały się pierwotnie w lutym, następnie w marcu. Dla wspomnianego okresu trzeba zatem cały czas mieć na względzie to, że mówiąc o burmistrzu na przykład z 1500, mówimy de facto o osobie, która sprawowała ten urząd także w początkach roku następnego (1501).
Po I rozbiorze Polski burmistrzów zastąpili od 1793 prezydenci. Strukturę administracyjną przedrozbiorowego Gdańska zastosowano z pewnymi modyfikacjami w I Wolnym Mieście Gdańsku (WMG; 1807–1813/1814) – wraz z czterema burmistrzami o nieco tylko zmienionych kompetencjach.
1807–1808 | Karl Friedrich von Gralath |
1807–1813/1814 | Daniel Andreas Zernecke |
1807–1813/1814 | Karl Renner |
1807–1813/1814 | Jakob Ernst Schumann |
1808–1812 | Gottlieb Hufeland |
1812–1813/1814 | Johann Wilhelm Wernsdorf |
Stare Miasto. Urząd burmistrza odnotowano po raz pierwszy w 1377, z chwilą nadania miastu prawa chełmińskiego. Prawdopodobnie początkowo zasady funkcjonowania były podobne jak w Głównym Mieście (i w wielu innych miastach pruskich): pierwszy burmistrz, ustępując z Rady Zasiadającej (jego stanowisko zajmował dotychczasowy drugi burmistrz), przechodził do Rady Ogólnej (na urząd czwartego burmistrza), zachowując swój tytuł. Jednak dla 1. połowy XV wieku istnieją przynajmniej dwa dowody na to, że tytuł trzeciego i czwartego burmistrza mógł być w tym czasie w ogóle pomijany i nie funkcjonował. W 1446 wcześniej urzędujący burmistrz Nicolaus Friedland został wymieniony tylko jako pierwszy z rajców, za burmistrzem Nicolausem Fischerem i kompanem (drugim burmistrzem) Baltasarem Gutem, podobnie w 1451 znajduje się na tej samej pozycji, za burmistrzami – Baltasarem Gutem i Nicolausem Zankenczinem. W tym świetle wydaje się, że przynajmniej w 1. połowie XV wieku Stare Miasto Gdańsk wykazywało więcej podobieństw do Młodego Miasta Gdańska i innych małych miast państwa zakonnego niż do Głównego Miasta.
Rada Starego Miasta funkcjonowała w szerokim składzie z burmistrzami do 1454, kiedy wraz z wybuchem wojny trzynastoletniej Główne Miasto podjęło inicjatywę scalenia miast gdańskich i wzięcia Starego Miasta pod zarząd swojej Rady i Ławy. W 1455 nie wybrano już burmistrzów Starego Miasta, a zniesienie rozbicia aglomeracji potwierdził Radzie Głównego Miasta król polski Kazimierz Jagiellończyk w swoim wielkim przywileju z 15 V 1457. Utrzymano wprawdzie odrębną radę, ale pomniejszoną liczebnie; spośród niej wybierano przewodniczącego, który reprezentował Stare Miasto także na zewnątrz. Do 1525 niekiedy nadal używał on tytułu burmistrza (na przykład w 1486 Kaspar Fischer), choć de facto nim nie był. Od 1526 określano go już prezydentem Starego Miasta.
1377 | Walter Olsleger |
1377–1380 | Klaus Lange |
1399–1404 | Matthias Stubbe |
1399–1405 | Matthias Lange |
1405 | Peter Schifhower |
1418–1420 | Johann Bloding |
1419–1437 | Peter Becker |
1420–1436 | Jordan Lovenstein |
1430–1433 | Nicolaus Wilde |
1430–1434 | Klaus Witte |
1437–1438 | Hans Gödeke (Jodeke) |
1438–1454 | Nicolaus Friedland |
1439–1448 | Nicolaus Fischer |
1442–1454 | Baltazar Gute |
1451–1454 | Nicolaus Zankenczin |
1454 | Martin Kandeler |
Młode Miasto. Urząd burmistrza istniał od chwili założenia miasta w 1380 do jego zniszczenia w styczniu i lutym 1455. Podobnie jak na Głównym Mieście i Starym Mieście także i tu funkcjonowały dwa kolegia Rady Miejskiej: Rada Zasiadająca (aktualnie rządząca) i Rada Ogólna. Nie można jednoznaczne stwierdzić, ilu jednocześnie było w nich burmistrzów. W źródłach wymieniających skład Rady Miejskiej zawsze pojawia się pierwszy burmistrz i kompan (tj. drugi burmistrz), jednak na dalszych miejscach wśród rajców znajdują się też osoby, które urząd burmistrza sprawowały w przeszłości. Zatem odchodząc z Rady Zasiadającej, burmistrzowie nie używali dalej tytułów burmistrza (trzeciego i czwartego, jak to było w Głównym Mieście). Ponadto można stwierdzić, że przeważnie corocznie następowała wymiana urzędów: pierwszy burmistrz w kolejnym roku pełnił funkcję drugiego burmistrza. Po jakimś czasie obaj ustępowali z urzędu; spotykamy ich następnie w gronie rajców (bez tytułu burmistrzowskiego). Przerwa w sprawowaniu urzędu mogła być bardzo różna, na przykład Johann Lepil, piastujący urząd burmistrza w 1408 i 1410, w 1409 występował jedynie jako rajca; z kolei w latach 30. XV wieku urzędy pierwszego i drugiego burmistrza zajmowane były przez cztery osoby: Waltera Schönaua, Paula Benera, Petera Stoltzefussa i Heinricha Ewerda, którzy jednak zmieniali się między sobą w nierównych odstępach, trwających od jednego roku do czterech lat. Spośród nich najkrótsze przerwy w urzędowaniu miał najstarszy stażem Walter Schönau.
1400–1407 | Siegfrid Koch |
1409 | |
1411 | |
1405–1407 | Johann Zedeler |
1411–1414 | |
1406? | Herman Schröder |
1408? | |
1408 | Johann Lepil |
1410 | |
1409 (jako Fridrich Böttcher i Fridrich Wittenburg) | Fridrich Böttcher (= Fridrich Wittenburg) |
1413–1414 (jako Fridrich Wittenburg) | |
1410 | Johann Monch |
1412 | Hans Wittenburg |
1415 | Arnold Metzner |
1415 | Peter Clettendorf |
1417 | |
1418 | |
1420–1422 | |
1416 | Klaus Kiel |
1417 | |
1419 | |
1420 | |
1416 | Michael Kosker |
1418 | |
1419 | |
1421–1434 | Walter Schönau |
1436 | |
1438–1440 | |
1443 | |
1444 | |
1446 | |
1447 | |
1450 | |
1434 | Paul Bener |
1437–1439 | |
1441 | |
1442 | |
1444 | |
1445 | |
1447 | |
1448 | |
1435 | Peter Stoltzefuß |
1440 | |
1441 | |
1435–1437 | Heinrich Ewerd |
1442 | Augustin Glibitz |
1443 | |
1445 | |
1446 | |
1448 | |
1449 | |
1451–1454 | |
1449 | Hans Wagemann |
1450 | |
1451? | |
1452 | |
1453 | Nicolaus Stoltzefuss vel Heyland |
1454 | |
Do 1945. Po upadku I Wolnego Miasta Gdańska i po zajęciu go przez Prusy dotychczasowy ustrój miasta został zlikwidowany dekretem króla Fryderyka Wilhelma III z 14 II 1814. Powołano nową Radę Miejską oraz Zarząd Miasta, którym kierował wybierany przez Radę nadburmistrz, zatwierdzany przez króla z trzech przedstawionych mu kandydatur. Od 1817 nadburmistrza wybierano na 12 lat. W skład Zarządu Miasta wchodził też burmistrz z wyboru Rady Miejskiej, będący zastępcą nadburmistrza i szefem administracji miejskiej. Rada Miejska stanowiła organ najważniejszy, w praktyce jednak trwały spory kompetencyjne między nią a nadburmistrzem.
Z biegiem czasu uprawnienia nadburmistrza i burmistrza nie ulegały większym zmianom, choć na wzrost pozycji nadburmistrza wpływało nałożenie na niego obowiązku przewodniczenia licznym deputacjom (komisjom) miejskim, powoływanym przez Radę Miejską (z najważniejszą: finansową, na przykład w 1871 takich deputacji było 20, później ich liczba znacznie wzrosła). Do obowiązków burmistrza należała koordynacja prac Zarządu Miasta i współpraca z Radą Miejską oraz realizacja zadań stawianych przez nadburmistrza. Rozdzielał finanse miejskie, nadzorował działania Zarządu w zakresie opieki społecznej i gospodarki miejskiej: troszczył się o rozwój handlu i przemysłu, doglądał spraw związanych z wodociągami, porządkiem na ulicach, oświetleniem nocnym. Stał też na czele niektórych deputacji miejskich.
Ważniejsze postanowienia Zarządu Miasta przed wejściem w życie były zatwierdzane przez rejencję gdańską. Z kompetencji władz miasta wyłączono sprawy dotyczące wojska, policji i sądownictwa, stanowiące domenę władz państwowych. W wypadku wojska władze miasta były zobowiązane do zapewnienia oddziałom miejsc w koszarach lub wynajętych obiektach oraz mieszkań dla kadry oficerskiej i podoficerskiej.
Taki ustrój obowiązywał do 31 III 1921, czyli do rozwiązania ostatniego Zarządu Miasta w związku z ukonstytuowaniem się Senatu II Wolnego Miasta Gdańska. System administracyjny z nadburmistrzem i burmistrzem powrócił w okresie II wojny światowej. Od 1 XI 1939 do 30 III 1945 nadburmistrzem Gdańska był Georg Lippke, burmistrzem zaś, pełniącym również funkcję przewodniczącego Rady Miejskiej, Hermann Marzian. W styczniu 1924, w okresie starań o przyłączenie Oliwy do Gdańska, Senat (jako rząd II WMG) wydał zgodę oliwskiem wójtowi Herbertowi Creutzurgowi na używanie tytułu burmistrza Oliwy, którym posługiwał się on do chwili, gdy 4 XI 1925 zarząd gminy Oliwa podjął decyzję o przyłączeniu do Gdańska, co 5 XI 1925 ratyfikowanał Rada Miejska Gdańska.
Po 1945 w Gdańsku nie istniał już urząd burmistrza. Wiosną 1945 za burmistrza Oliwy uważał się (i w Oliwie był za takiego uważany) Jan Wojnarski, stojący na czele nowej polskiej administracji w Oliwie, zwanej Tymczasową Radą Narodową lub Tymczasowym Zarządem Miasta, który dążył do traktowania tej dzielnicy Gdańska jako samodzielnego miasta. Nie zabiegał on jednak o zatwierdzenie takiego urzędu u władz państwowych, ani też nikt w kręgach pozaoliwskich nie dyskutował problemu oddzielnego bytu Oliwy jako miasta.
19 II 1814 – 28 III 1850 | Joachim Heinrich Weickhmann |
styczeń 1851 – 29 XII 1862 | Karl August Groddeck |
6 I 1863 – 30 VI 1890 | Leopold von Winter |
8 I 1891 – 21 I 1896 | Karl Adolf Baumbach |
14 VIII 1896 – 30 XI 1902 | Clemens Gottlieb Delbrück |
20 IV 1903 – 8 II 1910 | Heinrich Ehlers |
12 VIII 1910 – 8 X 1918 | Heinrich Scholtz |
19 II 1919 – 6 XII 1920 | Heinrich Friedrich Wilhelm Sahm |
1814–1820 | Johann Wilhelm Wernsdorff |
1820–1827 | Carl Gottlieb Döring |
1827–1836 | Georg Alexander Lankau |
1836–1842 | Friedrich Gotthold Siewert |
1842–1846 | Carl Georg Adolph Jacobi |
1847–1862 | Samuel Friedrich Schumann |
1863–1875 | Johann Heinrich Lintz |
1876–1877 | Carl Ernst Heinrich Meckbach |
1878–1894 | Albrecht Bruno Hagemann |
1895–1910 | Otto Trampe |
1910–1921 | Hugo Bail |