BÖMELN GEORG von, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
GEORG von BÖMELN (12 X 1603 Kłajpeda (Memel) – 16 IX 1676 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Jego dziadek był burmistrzem Kłajpedy. Ojciec, Hermann von Bömeln, był właścicielem majątku Tauerlauken w sąsiedztwie Kłajpedy, w 1598 ożenił się w Gdańsku z Kordulą, córką kupca gdańskiego Georga Blömcke. Bracia Lambert (ur. 1601) oraz Hermann (ur. 1604) również zaślubili gdańszczanki i podobnie zamieszkali w Gdańsku. Lambert w 1641 poślubił Annę, córkę Hermana Hofen, która po jego śmierci (w 1644) wyszła za Gottfrieda Esken. Trzeci z braci, Ernst (zm. 1674) w 1642 ożenił się z gdańszczanką, Cathariną córką Balthasara Kocka, pozostał jednak w Prusach Książęcych jako kolejny właściciel Tauerlauken. Siostra Barbara (zm. 4 VI 1574) była żoną doktora Ambrożego Storma, zastrzelonego w 1555, od 1562 zaś późniejszego burmistrza Gdańska Georga Rosenberga. Inni bracia, jak i siostra Anna, umarli w młodości, bądź niewiele o nich wiadomo.
W październiku 1610, wspólnie ze starszym bratem Lambertem, podjął naukę w Gimnazjum Akademickim. W 1619 studiował na luterańskim uniwersytecie w Królewcu, w 1620 na również luterańskim uniwersytecie w Rostoku. Od 1632 był sekretarzem Rady Miejskiej Gdańska. W recesach stanów Prus Królewskich zachowały się z tego okresu liczne pisma jego autorstwa, kierowane najczęściej do Rady Miasta Gdańska z informacjami o ważnych wydarzeniach. Najwcześniejsze z nich pochodzą z okresu rokowań polsko-szwedzkich w Sztumskiej Wsi w 1635 i dokumentują działania stron mediujących w sporze, między innymi rozmowy przedstawicieli Gdańska z wysłannikami Niderlandów (sierpień 1635). W 1637 szczegółowo dokumentował rozmowy i negocjacje podczas sejmików generalnych w Malborku (maj 1637, sierpień 1637), a także Sejmu Rzeczypospolitej (czerwiec 1637) dotyczące podejmowanych wówczas przez króla polskiego Władysława IV inicjatyw politycznych w stosunku do Prus Królewskich. Dotyczyły one zwłaszcza zamiarów narzucenia Gdańskowi nowych ceł morskich.
Podczas dłuższego pobytu w Warszawie (czerwiec – grudzień 1637) spełniał rolę rezydenta gdańskiego, bezpośrednio informującego Radę o nastrojach w stolicy i na dworze królewskim. Przestrzegał między innymi o szykowanej akcji zablokowania gdańskiego portu przez wynajęte przez Władysława IV okręty, następnie o reakcji tego monarchy na zdjęcie blokady przez flotę duńską. W miesiącach tych osobiście rozmawiał z najwyższymi dygnitarzami Rzeczypospolitej, w tym z prymasem Janem Wężykiem, kanclerzem wielkim koronnym Jerzym Ossolińskim i kanclerzem wielkim litewskim Albrychtem Stanisławem Radziwiłłem, próbując poprzez nich wpłynąć na zmianę stanowiska króla.
Od 1645 był ławnikiem Głównego Miasta, zostając pierwszym przedstawicielem swojej rodziny w gdańskim patrycjacie. Od 1647 był rajcą, w 1652 sędzią, od 1655 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1657, 1661, 1664, 1668, 1672 i 1676, drugiego w 1656, 1660, 1667, 1671 i 1675, trzeciego w 1655, 1659, 1663, 1666, 1670 oraz 1674, czwartego w 1658, 1662, 1665, 1669 i 1673. W 1663 otrzymał od króla Jana Kazimierza nominację na burgrabiego królewskiego w Gdańsku.
Burmistrzem został w bardzo trudnym dla Gdańska momencie, w okresie przygotowań do obrony przed spodziewanym szwedzkim atakiem w 1655. Jako burmistrz wojenny (trzeci) był wówczas odpowiedzialny za wzmocnienie fortyfikacji i stanu obronności miasta. W toku wojny polsko-szwedzkiej („potopu” 1655–1660) reprezentował Gdańsk wobec chroniących się w mieście uchodźców z całej Rzeczypospolitej, w tym na przełomie 1656 i 1657 współpodejmował z innymi członkami Rady Miasta króla Jana Kazimierza. Katolickie księgi metrykalne z obszaru miasta odnotowywały w tym okresie jego obecność podczas różnych uroczystości familijnych chroniącej się w Gdańsku szlachty. Za jego prezydencji w 1657 miasto Gdańsk wystąpiło z postulatem uzyskania rekompensaty za poniesione w wojnie straty w podmiejskich dobrach kościelnych, w tym nawet stanowiących dla miasta konkurencję ekonomiczną Starych Szkotów. Po przeprowadzeniu w Rzeczypospolitej reform monetarnych, polegających głównie na wymuszonym katastrofalną sytuacją gospodarczą psuciu monety (1659, 1665), kilkakrotnie wypowiadał się publicznie w tej sprawie, krytykując skutki tych redukcji dla obrotu towarowego. Jego stanowisko wobec deprecjacji pieniądza w Rzeczypospolitej utorowało po 1675 drogę zerwaniu w praktyce unii monetarnej między Koroną a Gdańskiem i Prusami Królewskimi.
W 1674 podarował Bibliotece Rady Miejskiej specjalnie sprowadzoną z Lubeki Biblię w języku niemieckim, wydrukowaną tam w 1494. W 1676 kierując władzami Gdańska reprezentował zdecydowanie wrogą politykę wobec narastającej opozycji cechowej i rzemieślniczej w mieście, Doprowadził do jej przejściowej pacyfikacji, zwłaszcza po usunięciu z miasta rzecznika cechowych i opozycyjnych interesów, kaznodziei i rektora gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, Aegidiusa Straucha (październik 1675). Jedną z ostatnich czynności publicznych, w jakiej wziął udział jako burmistrz prezydujący, było złożenie 7 VII 1676 wespół z całą Radą przysięgi świeżo koronowanemu w Krakowie królowi Janowi III Sobieskiemu. Dokonano tego symbolicznie w Gdańsku, w Ratuszu Głównego Miasta składając ją na ręce królewskiego wysłannika, biskupa warmińskiego Jana Stanisława Wydżgi.
29 IV 1641 poślubił Barbarę (zm. 29 XII 1653), córkę Hermana von der Beke, rajcy (od 1619) i burgrabiego (w 1630 i 1635), wdowę po Georgu Stambergerze (zm. w 1638). Po jej śmierci (żegnał ją żałobnym wierszem rektor szkoły mariackiej Jakob Zetzkius), 29 XII 1653 ożenił się powtórnie z Justiną (zm. 1699), córką Lorenza Gabriela, wdową po Dawidzie Sielmannie (co uczcił z kolei okolicznościowym utworem Georg Baumgart, a w dwa lata później związek ten sławił także Johannes Georg Moeresius). Jedynym potomkiem (z drugiego małżeństwa), który dożył wieku dojrzałego, był późniejszy burmistrz Gabriel Bömeln.
Pochowany został 24 IX 1676 w krypcie kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Podczas pogrzebu w mieście doszło do rozruchów i wystąpień ze strony niechętnie doń nastawionych rzemieślników.
