ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA

Wersja z 19:20, 20 mar 2018

Mapa Gdańska, 1450

Mapa Gdańska, 1577

Mapa Gdańska i okolic
z twierdzą Wisłoujście, 1696

Plan Gdańska z mapą najbliższej okolicy, ujściem Wisły
i twierdzą Wisłoujście, 1739

Mapa Gdańska, 1758

Plan Gdańska ze schematem Twierdzy Wisłoujście
(w prawym dolnym rogu) oraz przebiegiem drogi wzdłuż murów miejskich (w prawym górnym rogu), 1790

Mapa Gdańska, XVIII wiek

Gdańsk w połowie XVIII wieku na rycinie Matthaeusa Deischa

Gdańsk w 1813 roku

Gdańsk, Wisłoujście
i Westerplatte, 1815

Uproszczony plan Gdańska
i mapa okolicy z ujściem Wisły
i twierdzą Wisłoujście 1845-1862

Gdańsk w 1890 roku

Mapa Gdańska, 1897

Mapa Gdańska, 1910

Gdańsk w 1930 roku

Rekonstrukcja planu miasta z 1500 roku z widoczną Motławą 1931

ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA. Historyczny rdzeń obecnego Gdańska stanowiło w XIII – początek XIV wieku Stare Miasto, a od lat 20. XIV wieku także Główne Miasto. Powiększane terytorialnie o obszary w najbliższym sobie rejonie i otaczane nowożytnymi fortyfikacjami, miasta te do XVII wieku ukształtowały przestrzenny układ zwany obecnie Śródmieściem. Złożyły się nań: Rechtstadt (Główne Miasto), Altstadt (Stare Miasto), Altes Schloß ( Zamczysko), Hakelwerk ( Osiek), Vorstadt ( Stare Przedmieście), Speicher ( Spichlerze), Niederstadt ( Dolne Miasto), Langgarten ( Długie Ogrody), Neugarten ( Nowe Ogrody (Wewnętrzne)), Hagelsberg ( Grodzisko), Petershagen ( Zaroślak (Wewnętrzny)), Schwarzes Meer ( Czarne Morze), Sandgrube ( Piaskownia), Bischofsberg ( Biskupia Górka). W XIX i XX wieku następowały dalsze przyłączenia.

Powiększający się – zwłaszcza w XIX wieku – obszar miasta Gdańska wymusił 5 XI 1906 decyzję (obowiązującą od 1 I 1907) o podziale obszaru miasta na następujące dzielnice: Danzig (Śródmieście), Schidlitz ( Siedlce), Zigankenberg ( Suchanino), Heiligenbrunn ( Święta Studzienka), Langfuhr ( Wrzeszcz), Hochstrieß ( Strzyża Górna), Neufahrwasser ( Nowy Port), Stolzenberg ( Chełm), Altschottland ( Stare Szkoty), Stadtgebiet ( Oruńskie Przedmieście), Sankt Albrecht ( Święty Wojciech).
Na mocy uchwały Rady Miasta z 30 VII 1992 obszar Gdańska podzielony został na 30 jednostek pomocniczych, dzielnic bądź osiedli – bez różnicy w zadaniach i kompetencjach. Status dzielnic przypada jednostkom od 20 tysięcy mieszkańców, status osiedli – jednostkom od 2 tysięcy mieszkańców. Mieszkańcy mogą tworzyć rady osiedli, w roku 2010 było ich w Gdańsku 13: Brętowo, Kokoszki, Krakowiec-Górki Zachodnie, Letnica, Młyniska, Nowy Port, Olszynka, Osowa, Rudniki, Strzyża, Wyspa Sobieszewska, Wzgórze Mickiewicza, Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia. Każda jednostka pomocnicza w całości wchodzi w skład jednego z 6 okręgów wyborczych do Rady Miasta. Do zmiany okręgów wyborczych może dojść tylko w wypadku następujących przesłanek: 1) zmiany w podziale terytorialnym państwa, 2) zmiany granic sołectw, 3) zmiany liczby mieszkańców danej gminy, 4) zmiany liczby radnych w radzie gminy, 5) zmiany liczby radnych wybieranych w okręgach wyborczych. Chroni to podział na jednostki pomocnicze, zmiany ich granic mogą się odbywać tylko w ramach danego okręgu wyborczego. Zgodnie ze Statutem Miasta Gdańska podział jednostki pomocniczej może nastąpić: 1) na wniosek rady dzielnicy bądź osiedla, 2) z inicjatywy Rady Miasta po przeprowadzeniu konsultacji z radą dzielnicy bądź osiedla i mieszkańcami, 3) z inicjatywy Rady Miasta po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami jednostki, w której nie wybrano rady dzielnicy bądź osiedla, 4) na wniosek 20% mieszkańców jednostki mających prawo wyborcze do Rady Miasta. Z kolei łączenie jednostek pomocniczych może nastąpić: 1) na wniosek sąsiadujących ze sobą rad dzielnic bądź osiedli, 2) z inicjatywy Rady Miasta po przeprowadzeniu konsultacji z radami dzielnic bądź osiedli i mieszkańcami, 3) z inicjatywy Rady Miasta po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami jednostek, w których nie wybrano rad dzielnic bądź osiedli, 4) na wniosek 20% mieszkańców każdej z sąsiadujących ze sobą dzielnic bądź osiedli, mających prawo wyborcze do Rady Miasta. Granice jednostek pomocniczych określa Rada Miasta z uwzględnieniem jednorodności obszaru ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze.

Zmiana nastąpiła uchwałą Rady Miasta nr LIII/1550/10 z 28 X 2010. Podzielono wówczas jednostkę Stogi (z Przeróbką) na jednostki Stogi i Przeróbka (z granicą wzdłuż ul. Sucharskiego); jednostkę Wrzeszcz – na Wrzeszcz Górny i Wrzeszcz Dolny (z granicą wzdłuż torów kolejowych); jednostkę Chełm (z dzielnicą Gdańsk-Południe) na jednostki Jasień, Ujeścisko-Łostowice i Chełm. Granica między jednostką Ujeścisko-Łostowice a jednostką Chełm biegnie od skrzyżowania ul. Łostowickiej z al. Armii Krajowej na południe przez ul. Warszawską i Zakoniczyńską, wzdłuż ul. Łódzkiej do skrzyżowania z ul. Świętokrzyską, następnie przez ul. Augustowską, Białowieską, Kampinoską, Niepołomicką na zachodzie przez ul. Wielkopolską do granicy administracyjnej Gdańska. Podział na nowe jednostki obowiązuje od 11 I 2011 roku. 26 IX 2013 Rada Miasta uchwaliła statuty wszystkim jednostkom pomocniczym, których nazwy ujednolicono na dzielnice, bez względu na liczbę mieszkańców.

Na potrzeby zagospodarowania przestrzennego Gdańsk podzielony jest na 6 dzielnic i 28 jednostek urbanistycznych. Podczas podziału wzięto pod uwagę obszary jednorodne, o wyraźnych granicach, jak istniejące bądź projektowane elementy układu transportowego (np. drogi, linie kolejowe) czy bariery naturalne (rzeki, lasy). Granice jednostek pomocniczych i jednostek urbanistycznych nie pokrywają się ze sobą. MrGl BŚ