PŁONIA MAŁA
| < Poprzednie | Następne > |
PŁONIA MAŁA (Klein Plehnendorf), dawna wieś, obecnie w dzielnicy Gdańska Rudniki, położona na lewym brzegu Martwej Wisły naprzeciw Krakowca. W 1353 wzmiankowana jako Tiefensee, w 1454 – Plönendorf, w 1618 – Plehnendorf; po II wojnie światowej określana nazwami Plenichów (Plenichowo), Płonino i stosowane niekiedy do dziś Pleniewo. 16 XII 1946 zatwierdzono nazwę Płonia, w miejsce używanego od 1945 Małego Pleniewa.
Wraz z położoną na zachód od niej Płonią Wielką (Groß Plehnendorf) tworzy rozległy polder (tzw. polder Płonia) między Wisłą oraz jej deltowymi odnogami – Łachą Wiślińską (Wesslinker Laake), Dolnym Powodziowcem, Czarną Łachą i Rozwójką (w nomenklaturze urzędowej Miasta Gdańska nazywanymi łącznie Kanałem Pleniewskim). Polder ten zarządzany był przez Urząd Budowlany. W XVII wieku na zachodnim krańcu Płoni Małej u ujścia Rozwójki i Czarnej Łachy do Wisły wzniesiono szaniec zwany obecnie Redutą Płońską. W 1819 Płonia Mała i Płonia Wielka liczyły łącznie 30 domostw oraz 223 mieszkańców, ponadto miały trzy wiatraki (zbożowy i dwa odwadniające), karczmę i kuźnię.
W nocy z 11 na 12 IV 1829 w pobliżu Płoni wezbrane wody Wisły przerwały na długości około 500 m wał przeciwpowodziowy z 1. połowy XIV wieku, rozpoczynając największą katastrofalną powódź w historycznych dziejach Gdańska – na terenie całkowicie zalanej Płoni wody powodziowe osiągnęły wysokość 4,6 m. W 1886 Płonia Mała i Płonia Wielka liczyły razem 29 gospodarstw i 805 mieszkańców; były tam także wiatraki, cegielnia i poczta. Od 1912 do wsi doprowadzono prąd z elektrowni na Ołowiance ( elektrownie i elektrociepłownie).
W końcu XIX wieku właścicielem tutejszego tartaku był Johann Friedrich Giesebrecht (1840–1927), zamieszkały przy Brotbänkengasse 39 (ul. Chlebnicka), właściciel firmy eksportującej drewno „J.J. Giesebrecht & Wessolowski”. Po jego śmierci firmę do około 1931/1935 prowadziła wdowa, Pauline Buttemann-Giesebrecht. W 1924 obie Płonie miały 1482 mieszkańców w 337 gospodarstwach o łącznym areale 426 ha. W latach 1908–1913 do Płoni Małej doprowadzono prąd z elektrowni na Ołowiance.
Częścią Płoni Małej była także Kępa Krakowiecka (Krakauer Kämpe), niewielka, podłużna wysepka – w 1883 z 10 domami i 121 mieszkańcami, miejsce składowania drewna i tartak, w 1942 włączona do Gdańska. Pozostały obszar Płoni Małej włączono do Gdańska w 1954. Obecnie cały ten teren zajmuje rafineria; przed jej budową grząski grunt polderu wzmocniono piaskiem i żwirem z wyrobiska w Rybakach koło Kościerzyny, zniknęła też wówczas Kępa Krakowiecka, z której mieszkańców wykwaterowano w 1974.
