ZAMCZYSKO
| < Poprzednie | Następne > |
ZAMCZYSKO (castrum, Altes Schloss), obszar między obecną ul. Tartaczną, pl. Obrońców Poczty, Kanałem Raduni (ul. Karpią) i Motławą (ul. Wartką). Pierwotnie zajmowany przez gród polskich namiestników, następnie książąt (► Sobiesławice), od 1308 siedziba ► komturstwa gdańskiego, od przełomu lat 30/40 XIV wieku do 1454 ► zamek krzyżacki.
Po zniszczeniu zamku do 1648 obowiązywał zakaz zabudowy, teren wykorzystywano do bielenia i farbowania sukna, funkcjonował warsztat smołowania lin i powrozów (położony z dala od zwartej zabudowy z uwagi na korzystanie z kotłów do topienia smoły i możliwości pożaru). M.in. w 1509, w wielokrotnie powracającej sprawie wybudowania w Gdańsku rezydencji ze stajniami i spichlerzem dla królów polskich, ► Jan Dantyszek wskazywał na Zamczysko jako najlepsze miejsce na tego rodzaju inwestycję. W 1630 na północnym skraju powstał ► Dom Poprawy. W 1648 ► Georg Strakowski opracował plan zagospodarowania terenu, wytyczając na powierzchni ponad czterech ha ulice: Grodzką, Czopową, Dylinki i Sukienniczą równoległe do brzegu Motławy i prostopadłą do nich Rycerską. Na wydzielonych około 140 parcelach wzniesiono budynki, w większości zniszczone w 1945.
Od XIX wieku Zamczysko zalicza się do ► Starego Miasta Gdańska (uprzednio do Głównego Miasta Gdańska). W 1844 na miejscu Domu Poprawy zbudowano ► Szpital Garnizonowy, w 1923 jego część zachodnią przekazano Polsce, która przeznaczyła ją na siedzibę Poczty Polskiej. Część wschodnią przejął ► Senat II Wolnego Miasta Gdańska.
Główną ulicą Zamczyska jest obecnie Grodzka, przy której zachowała się część zabudowy (dawny zajazd na rogu ul. Sukienniczej, spichlerz Pod Jeleniem, kamieniczki). Przy ul. Rycerskiej przetrwał zespół dawnego browaru z domem browarnika (XVII wiek), przy ul. Czopowej tzw. Nowa Słodownia (1762). Na rogu ulic Grodzkiej i Rycerskiej odbudowano tzw. Dom pod Salzburczykiem, od 1972 siedzibę ► Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Przedłużenie ul. Grodzkiej na wschód nosi nazwę ul. Wapiennickiej (1792 Kalkort) – od szkut z wapnem, które rozładowywano na nabrzeżu. Na rogu ul. Karpiej stał budynek założonej w 1817 ► Szkoły Nawigacyjnej, z obserwatorium astronomicznym, zniszczony w 1945. Końcowy odcinek ► Kanału Raduni przeprowadził w 1630 ► Adam Wiebe. ► Most Wapienniczy z XIX wieku prowadzi na ► Brabank (1435, nazwa od stoczniowej pochylni), obecnie ul. Stara Stocznia, dawne miejsce remontu statków. Nad kanałem, przy ul. Karpiej, do 1945 stały domki emerytowanych szyprów. Po drugiej stronie, na tzw. ► Wiadrowni, istniał dwór wiadrowników.
