ADAMOWICZ PAWEŁ BOGDAN, prezydent Gdańska

Wersja z 11:21, 24 sty 2024

Paweł Adamowicz (z prawej) udziela wywiadu podczas strajku na Uniwersytecie Gdańskim w maju 1988, obok Andrzej Sosnowski

Paweł Adamowicz w maju 1988, podczas strajku studenckiego

Inauguracja roku akademickiego 1992/1993 na Wydziale Filologiczno-Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego, od prawej prodziekan ds. studenckich Błażej Śliwiński, prorektor Paweł Adamowicz, rektor Zbigniew Grzonka, dziekan Jan Data, prodziekan ds. kształcenia Andrzej Groth

Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz

Miejsce spoczynku Pawła Adamowicza

Tablica pamiątkowa wmurowana w chodnik w miejscu śmierci Pawła Adamowicza

Paweł Adamowicz – mural, 2021

Plakat zapowiadający uroczystość nadania 14 V 2022 imienia Pawła Adamowicza jednej z ulic miasta Bremy

PAWEŁ BOGDAN ADAMOWICZ (2 XI 1965 Gdańsk – 14 I 2019 Gdańsk), prawnik, polityk, samorządowiec. Pochodził z rodziny przesiedlonej w 1946 z Wilna. Syn Ryszarda Adamowicza (30 V 1928 Wilno – 28 VIII 2021 Gdańsk), ekonomisty, pracownika bankowości, społecznika (zaangażowanego m.in. w odbudowę kościoła św. Katarzyny), i poślubionej w 1960 Teresy z domu Stuńdzia, ekonomistki, księgowej. Młodszy brat Piotra Adamowicza.

Był uczniem Szkoły Podstawowej nr 50 im. Emilii Plater w Gdańsku (1972–1980), następnie I Liceum Ogólnokształcącego (LO) im. Mikołaja Kopernika (1980–1984). W latach 1984–1989 studiował na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Aplikację radcowską odbył w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku (1993–1996).

W szkole średniej włączył się w konspirację solidarnościową jako kolporter prasy i wydawnictw podziemnych. W latach 1984–1986 był współwydawcą i drukarzem podziemnego pisma uczniów I LO „Jedynka”, a podczas studiów, w latach 1985–1987, współwydawcą i drukarzem podziemnego pisma studentów „ABC”. W czerwcu 1987 został członkiem Diecezjalnej Służby Porządkowej „Semper Fidelis” – pełnił służbę na spotkaniu Jana Pawła II z młodzieżą na Westerplatte. W maju 1988 współorganizował okupacyjny strajk strajk solidarnościowy studentów UG, został wybrany na przewodniczącego Studenckiego Komitetu Strajkowego.

W latach 1987–1989 był współzałożycielem pierwszych jawnych stowarzyszeń opozycyjnych wobec władz PRL: Klubu Myśli Politycznej „Dziekania” w Warszawie, Gdańskiego Klubu Politycznego im. Lecha Bądkowskiego, Gdańskiego Towarzystwa Społeczno-Gospodarczego „Kongres Liberałów” (zob. Kongres Liberalno-Demokratyczny), Gdańskiego Stowarzyszenia Akademickiego. W okresie 1988–1989 współorganizator pierwszego i drugiego zjazdu Kongresu Liberałów.

W latach 1985–1990 pracował dorywczo jako pracownik fizyczny na zlecenie Studenckiej Spółdzielni Pracy „Techno-Service” w Stoczni Gdańskiej, Stoczni Północnej i Stoczni Remontowej, jednocześnie od 1987 do 1990 jako stróż nocny w Gdańskim Towarzystwie Naukowym. W latach 1989–1998 był nauczycielem akademickim, asystentem na Wydziale Prawa i Administracji UG w katedrze Historii Państwa i Prawa Polskiego. Prowadził też zajęcia ze studentami na polskim uniwersytecie w Wilnie. W 1990 pracował w Wojewódzkim Biurze Poselsko-Senatorskiego Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego w Gdańsku (obsługa między innymi Bogdana Lisa, Lecha Kaczyńskiego, Jana Krzysztofa Bieleckiego). W latach 1990–1993 pełnił funkcję prorektora do spraw studenckich UG. Jako pracownik UG był członkiem tamtejszej Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” (1991–1998).

Aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-politycznym. W 1989 był animatorem Komitetów Obywatelskich „Solidarność” w województwie gdańskim, prowadził szkolenia z zakresu samorządu terytorialnego. W latach 1990–2010 działał na rzecz Fundacji Budowy i Rozwoju Ośrodka Reumatologicznego w Sopocie, której był fundatorem i założycielem. W okresie 1990–1994 jako radny Gdańska, wybrany z ramienia Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, odpowiadał za napisanie Statutu Miasta Gdańska, ponadto był przewodniczącym Komisji Samorządu i Ładu Publicznego, członkiem Komisji Rewizyjnej, delegatem Miasta Gdańska do Sejmiku Samorządowego. W latach 1990–1991 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Sejmiku Województwa Gdańskiego i jednocześnie był organizatorem oraz pierwszym przewodniczącym Samorządowego Kolegium Odwoławczego Województwa Gdańskiego (instancji odwoławczej od decyzji administracyjnych wójtów, burmistrzów i prezydentów z terenu województwa). Współzałożyciel Kongresu Liberalno-Demokratycznego i członek (1990–1993) jego władz wojewódzkich oraz krajowych, następnie (1993–1997) członek władz wojewódzkich i krajowych Partii Konserwatywnej. W latach 1994–1998 radny Miasta Gdańska II kadencji (wybrany z listy Komitetu Wyborczego Unia Wolności – Partia Konserwatywna) i przewodniczący Rady Miasta Gdańska. Od 1997 do 2002 członek władz wojewódzkich i krajowych Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego (SKL). W latach 1998–2002 radny Miasta Gdańska III kadencji (wybrany z listy SKL, będącego uczestnikiem Akcji Wyborczej Solidarność). Na urząd prezydenta Gdańska desygnowany przez Radę Miasta Gdańska. W 2002 był współzałożycielem Platformy Obywatelskiej, członek Rady Krajowej i Zarządu Regionalnego Platformy Obywatelskiej. W 2002, 2006, 2010, 2014 i 2018 wybrany na prezydenta Miasta Gdańska w wyborach bezpośrednich. W 2007 wytypowany przez prezydentów 12 największych miast Polski na Prezesa Zarządu Unii Metropolii Polskich.

Od 2005 członek Rady Nadzorczej Zarządu Morskiego Portu Gdańsk SA, od 2007 przewodniczący Rady Nadzorczej Gdańskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej sp. z o.o., w latach 2007–2012 przewodniczący Pomorskiego Komitetu Organizacyjnego Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012 (zob. EURO 2012 w Gdańsku, Społeczny Komitet Wsparcia EURO 2012). W 2011 zainicjował powstanie stowarzyszenia Gdański Obszar Metropolitalny, którego został prezesem. Od 2011 członek zgromadzenia przedstawicieli samorządów regionalnych i lokalnych Unii Europejskiej Komitet Regionów w Brukseli.

Autor książek Gdańsk jako wyzwanie (2008) oraz Gdańsk jako wspólnota (2018), współautor między innymi publikacji Zespół metropolitalny: zarys koncepcji (1993), „Solidarność” i opozycja antykomunistyczna w Gdańsku (1980–1989) (1995).

W 2010 otrzymał tytuł honorowego obywatela podkarpackiej Gminy Gorzyce (za pomoc udzieloną podczas powodzi). Odznaczony i nagrodzony: Odznaką Honorową Związku Inwalidów Wojennych RP (1995), odznaką „Przyjaciel Dziecka”, nadaną przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci (1996), złotą odznaką Polskiego Towarzystwa Zapaśniczego (1997), Złotym Krzyżem „Pro Ecclesia et Pontifice” („Za Kościół i Papieża”), nadanym przez papieża Jana Pawła II (najwyższe odznaczenie Kościoła katolickiego, jakie może otrzymać osoba świecka; 2001), Srebrną Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” (2001), odznaczeniem „Fideliter et Constanter” („Wiernie i Wytrwale”) za wspieranie działań na rzecz równych praw osób niepełnosprawnych, przyznawanym przez Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym ( Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną) (2002), Srebrnym Krzyżem Zasługi (2003), Złotą Odznaką Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów (2003), Srebrnym Medalem „Za Zasługi dla Policji”, nadanym przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (2004), Srebrnym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2005), Medal of Merit of Lions Club (2005), odznaczeniem „Missio Reconciliationis”, nadanym przez Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Społecznego „Misja Pojednania” (2009), medalem „Pro Memoria”, nadanym przez Kierownika Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych (2007), tytułem „Europejczyka Roku 2007”, nadanym przez kolegium redakcyjne „Monitora Unii Europejskiej” i Radę Programową Fundacji Prawo Europejskie (2007), Odznaką Honorową Związku Sybiraków (2008), Złotym Krzyżem Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej (RP; 2010), Medalem św. Wojciecha w uznaniu za zasługi dla Gdańska (2010), Różą Franciszki Cegielskiej za zasługi dla rozwoju samorządności w Polsce, przyznaną przez sześć ogólnopolskich korporacji samorządowych z okazji 20-lecia samorządu terytorialnego w Polsce (2010), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2010), Nagrodą im. Grzegorza Palki (2011), Szablą Kilińskiego (2013), Orderem Legii Honorowej V klasy (2012), tytułem „Gdańszczanina Roku 2012” w konkursie „Dziennika Bałtyckiego” (2013), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu za Zasługi Cywilne, przyznanym w imieniu Jego Królewskiej Mości Juana Carlosa I, króla Hiszpanii (2013), orderem Krzyża Ziemi Maryjnej, przyznanym przez prezydenta Estonii (2014), Krzyżem Wolności i Solidarności, przyznanym przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego (16 XII 2014).

Od 1999 był żonaty z Magdaleną Abramską, doktorem praw, specjalistą prawa morskiego, pracownikiem naukowym UG. Ojciec Antoniny (ur. 2003) i Teresy (ur. 2010). ANP

Zmarł w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w wyniku trzech ran zadanych nożem przez zamachowca, który zaatakował go 13 I 2019 o godzinie 20.00, podczas odbywającego się na Targu Węglowym Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Trumnę z ciałem 17 stycznia wystawiono w Europejskim Centrum Solidarności, urnę z prochami złożono 19 stycznia w kaplicy św. Marcina w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

Pośmiertnie 14 I 2019 uhonorowany Orłem Jana Karskiego. Od 17 I 2019 honorowy obywatel Warszawy. 18 I 2019, na apel miejskiej carillonistki Moniki Kaźmierczak, kilkunastu carillonistów z całego świata (między innymi Belgii, Holandii, USA), zagrało jednocześnie „Epitafium”, skomponowane tuż po jego śmierci przez poznaniankę Katarzynę Kwiecień-Długosz. 26 III 2019 Rada Miasta Szczecina nadała jego imię placowi w centrum tego miasta, 10 kwietnia odsłonięto poświęconą mu tablicę w siedzibie Europejskiego Komitetu Regionów w Brukseli, 24 kwietnia podobną tablicę odsłonięto w Ratuszu w Wałbrzychu. 16 IV 2019 na skwerze we Wrocławiu zasadzono czterolistny buk jego imienia i ustawiono pamiątkowy kamień z tablicą z cytatem jednej z jego wypowiedzi, 16 maja skwer otrzymał jego imię. 10 V 2019 koncern medialny Agora z siedzibą w Warszawie przyznał mu nagrodę specjalną „Za Gdańsk, za serce, za odwagę”, 20 maja Rada Miasta Białegostoku przyznała mu honorowe obywatelstwo miasta, 3 czerwca jego imię przyjęła Unia Metropolii Polskich, 4 czerwca jego imię otrzymała aleja w Pradze, stolicy Czech, 12 czerwca we Wrocławiu w hołdzie dla niego odsłonięto „Tablicę Tolerancji”, tego dnia podczas X Kongresu Regionów we Wrocławiu uhonorowano go „Nagrodą Prezydenta Roku 2018”. 11 VIII 2019 w okolicy Dworku Ogrodnika w Gdańsku-Oliwie odsłonięto poświęconą mu rzeźbę lwa. 19 IX 2019 jego imię otrzymał skwer w Inowrocławiu. 17 X 2019 ustanowiono międzynarodową nagrodę imienia Pawła Adamowicza dla miast, osób i organizacji wspierających Międzynarodową Sieć Miast Schronienia (ICORN; International Cities of Refugee Network). W październiku 2019 przyznano mu nagrodę specjalną im. Sérgio Vieira de Mello (Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka) w kategorii Nagrody Honorowe, w tym samym miesiącu Rada Miasta Gdańska przyznała mu pośmiertnie Medal księcia Mściwoja II, a organizatorzy dotychczasowego Amber Expo Półmaratonu Gdańsk od szóstej edycji nadali mu nazwę „Memoriału im. Pawła Adamowicza". 13 XII 2019 jego imię otrzymały Niepubliczna Podstawowa Szkoła Specjalna oraz Niepubliczna Szkoła Przysposabiająca do Pracy przy ul. Jagiellońskiej 11 w Gdańsku. 19 XII 2019 Rada Miasta przyjęła uchwałę w sprawie nadania jego imienia pozostającej w końcowej fazie budowy ulicy roboczo zwanej Nową Bulońską (al. im. Pawła Adamowicza z Piecek-Migowa do Jasienia otwarto 13 I 2020).

10 I 2020 jego imię otrzymało gdańskie Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące przy ul. Bażyńskiego 4. 12 I 2020 w Zielonej Górze odsłonięto upamiętniającą go płaskorzeźbę, 13 I 2020 w Gdańsku, w miejscu śmierci w okolicach Wieży Więziennej, odsłonięta została poświęcona mu tablica, 16 I 2020 Rada Miasta Warszawy nadała jego imię parkowej alei, biegnącej od ul. Jazdów do ul. Górnośląskiej. 27 V 2020 w Centrum Aktywności Lokalnej w Ostrowie Wielkopolskim odsłonięto poświęconą mu tablicę.

W marcu 2021 Europejski Komitet Regionów (organ doradczy Unii Europejskiej), we współpracy z ICORN i Miastem Gdańsk, ustanowił Nagrodę im. Pawła Adamowicza, przyznawaną za odwagę w krzewieniu wolności, solidarności i równości. W 2020 jego imię otrzymało powołane rok wcześniej Uniwersyteckie Liceum Ogólnokształcące w Gdańsku, 12 VI 2021 władze Gdańska, Fundacja Gdańska i Fundacja Energia Dla Europy, powołały Studium Obywatelskie im. Pawła Adamowicza. 29 VI 2021, na ścianie szczytowej domu przy ul. Mniszki (sąsiadującej z domem, w którym się wychował), odsłonięto poświęcony mu mural (8 x 15 m, autorstwa Jarosława Malickiego), tego dnia przyznano pierwsze Nagrody Równości im. Pawła Adamowicza. 14 V 2022 jego imieniem nazwano ulicę w Bremie. BŚ