TARG RYBNY
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
[[File: 1_Targ_Rybny.jpg |thumb| Targ Rybny według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600; od lewej: [[BRAMA ZAMKOWA | Brama Zamkowa]], [[SZPITAL ŚW. DUCHA | szpital św. Ducha]], ul. Tobiasza wiodąca do Targu Rybnego odgrodzonego od Motławy zwartą zabudową i wyróżnioną u dołu na ciemno (przed żaglowcami) Bramą Tobiasza; u góry [[BASZTA ŁABĘDŹ | Baszta Łabędź]], u dołu fragment [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]]]] | [[File: 1_Targ_Rybny.jpg |thumb| Targ Rybny według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600; od lewej: [[BRAMA ZAMKOWA | Brama Zamkowa]], [[SZPITAL ŚW. DUCHA | szpital św. Ducha]], ul. Tobiasza wiodąca do Targu Rybnego odgrodzonego od Motławy zwartą zabudową i wyróżnioną u dołu na ciemno (przed żaglowcami) Bramą Tobiasza; u góry [[BASZTA ŁABĘDŹ | Baszta Łabędź]], u dołu fragment [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]]]] | ||
| − | [[File:Kamienice przy Targu Rybnym, 1870.JPG|thumb|Kamienice przy Targu Rybnym, nr 9–11, fot. [[KUHN RUDOLF THEODOR ROBERT | Rudolf Theodor Robert Kuhn]], 1868]] | + | [[File:Kamienice przy Targu Rybnym, 1870.JPG|thumb|Kamienice przy Targu Rybnym, nr 9–11, fot. [[KUHN RUDOLF THEODOR ROBERT, fotografik | Rudolf Theodor Robert Kuhn]], 1868]] |
[[File: 3_Targ_Rybny.jpg |thumb| Targ Rybny, z lewej zabudowa części wschodniej, wychodząca na Motławę, koniec XIX wieku]] | [[File: 3_Targ_Rybny.jpg |thumb| Targ Rybny, z lewej zabudowa części wschodniej, wychodząca na Motławę, koniec XIX wieku]] | ||
[[File:Targ Rybny1.jpg|thumb|Targ Rybny, koniec XIX wieku]] | [[File:Targ Rybny1.jpg|thumb|Targ Rybny, koniec XIX wieku]] | ||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
[[File:Baszta Łabędź, około 1915.JPG|thumb|Baszta Łabędź na Targu Rybnym, około 1915]] | [[File:Baszta Łabędź, około 1915.JPG|thumb|Baszta Łabędź na Targu Rybnym, około 1915]] | ||
[[File:Karta pocztowa z fotografią Targu Rybnego, początek XX wieku.JPG|thumb|Karta pocztowa z fotografią Targu Rybnego, początek XX wieku]] | [[File:Karta pocztowa z fotografią Targu Rybnego, początek XX wieku.JPG|thumb|Karta pocztowa z fotografią Targu Rybnego, początek XX wieku]] | ||
| − | [[File:Baszta_Łabędź_po_odbudowie_na_fotografii_Kazimierza_Lelewicza,_1953.jpg|thumb|Baszta Łabędź | + | [[File:Baszta_Łabędź_po_odbudowie_na_fotografii_Kazimierza_Lelewicza,_1953.jpg|thumb|Baszta Łabędź, 1953]] |
[[File:Długie_Pobrzeze.jpg|thumb|Targ Rybny nocą od strony północno-wschodniej, widok z ul. Wartkiej, 2016]] | [[File:Długie_Pobrzeze.jpg|thumb|Targ Rybny nocą od strony północno-wschodniej, widok z ul. Wartkiej, 2016]] | ||
| − | '''TARG RYBNY''' (Fischmarkt; potocznie też Kartoffel- lub Bulwenmarkt bądź Bulwen-Fischmarkt (Targ Kartoflowy, Targ Kartoflano-Rybny, w 1752 po polsku: Rybny Rynek) obecna nazwa od 1945). Powstał po 1342 | + | '''TARG RYBNY''' (Fischmarkt; potocznie też Kartoffel- lub Bulwenmarkt bądź Bulwen-Fischmarkt (Targ Kartoflowy, Targ Kartoflano-Rybny, w 1752 po polsku: Rybny Rynek) obecna nazwa od 1945). Powstał po 1342 jako miejsce sprzedaży świeżych ryb mieszkańcom [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], zasiedlany stopniowo od około 1360, zwany wówczas „twergasse versus castrum”. Początkowo dochodził do brzegu [[MOTŁAWA | Motławy]] i południowo-zachodniego narożnika obwarowań [[ZAMEK KRZYŻACKI | zamku krzyżackiego]]. W XIV wieku miejsce [[JARMARK ŚW. DOMINIKA | Jarmarku św. Dominika]]; w trakcie jarmarku w 1363, z powodu panującej drożyzny, miał tu miejsce [[TUMULT 1363 | tumult]], głównie mieszkańców [[OSIEK | Osieka]] i przybyszy z pomorskiej wsi, krwawo stłumiony przez krzyżacką załogę zamku. <br/><br/> |
| − | W XV wieku niektóre stojące przy nim domy, będące własnością [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]], zostały zniszczone (zapewne z pozostałą zabudową) podczas przygotowań gdańszczan w początku [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]] (1454–1466) do zajęcia zamku. W trakcie trwania wojny na fundamentach zamkowej Baszty Rybackiej wzniesiono [[BASZTA ŁABĘDŹ |Basztę Łabędź]]. W październiku 1455 miały tu miejsce rozruchy pospólstwa sprzeciwiającego się | + | W XV wieku niektóre stojące przy nim domy, będące własnością [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]], zostały zniszczone (zapewne z pozostałą zabudową) podczas przygotowań gdańszczan w początku [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojny trzynastoletniej]] (1454–1466) do zajęcia zamku. W trakcie trwania wojny na fundamentach zamkowej Baszty Rybackiej wzniesiono [[BASZTA ŁABĘDŹ |Basztę Łabędź]]. W październiku 1455 miały tu miejsce rozruchy pospólstwa sprzeciwiającego się podniesieniu na okres wojenny podatków ([[BUNT KOGGEGO 1456 | buntu Koggego]]). <br/><br/> |
| − | W początkach XVI wieku, po zabudowaniu posesji nad Motławą, na odcinku od [[BRAMA STRAGANIARSKA | Bramy Straganiarskiej]] do Baszty Łabędź powstał Fischbrücke (Pomost Rybacki), notowany od 1540, obecnie Rybackie Pobrzeże (zob. [[DŁUGIE POBRZEŻE | Długie Pobrzeże]]). Przejście na pobrzeże przez zabudowę nad Motławą umożliwiała [[BRAMA TOBIASZA (Tobiastor) | Brama Tobiasza]]. W 1645 | + | W początkach XVI wieku, po zabudowaniu posesji nad Motławą, na odcinku od [[BRAMA STRAGANIARSKA | Bramy Straganiarskiej]] do Baszty Łabędź powstał Fischbrücke (Pomost Rybacki), notowany od 1540, obecnie Rybackie Pobrzeże (zob. [[DŁUGIE POBRZEŻE | Długie Pobrzeże]]). Przejście na pobrzeże przez zabudowę nad Motławą umożliwiała [[BRAMA TOBIASZA (Tobiastor) | Brama Tobiasza]]. W 1645, po zabudowie części wschodniej w stronę [[ZAMCZYSKO | Zamczyska]], powstał plac zwany Hintermarkt (Targ Tylny) lub Hinterfischmarkt (Tylny Targ Rybny). 18 VIII 1790 na Targu zaprezentowano pierwszy w Gdańsku start balonu z gondolą, w której umieszczono żywe zwierzę, a która po osiągnięciu określonej wysokości (2000 sążni) oddzieliła się od balonu i korzystając ze spadochronu wylądowała bez szwanku. W latach 1870–1873 zlikwidowano przy kamieniczkach [[PRZEDPROŻA | przedproża]].<br/><br/> |
| − | Funkcjonowały tu[[HOTELE | hotele]]: pod nr. 5 „In der Goldenen Karosse” (1758–1850), pod nr. 47 „Im Polnischen König” (przed 1797–około 1890). W 1886–1894 czynna była jednotorowa linia tramwaju konnego ([[TRAMWAJE | tramwaje]]), prowadząca do Weidengasse (ul. Łąkowej), przez kolejowy [[DWORZEC BRAMA NIZINNA | Dworzec Brama Nizinna]], w 1896 zelektryfikowana i przebiegająca przy [[DWORZEC GDAŃSK GŁÓWNY | Dworcu Głównym]], w 1929 zlikwidowana. <br/><br/> | + | Funkcjonowały tu [[HOTELE | hotele]]: pod nr. 5 „In der Goldenen Karosse” (1758–1850), pod nr. 47 „Im Polnischen König” (przed 1797–około 1890). W 1886–1894 czynna była jednotorowa linia tramwaju konnego ([[TRAMWAJE | tramwaje]]), prowadząca do Weidengasse (ul. Łąkowej), przez kolejowy [[DWORZEC BRAMA NIZINNA | Dworzec Brama Nizinna]], w 1896 zelektryfikowana i przebiegająca przy [[DWORZEC GDAŃSK GŁÓWNY | Dworcu Głównym]], w 1929 zlikwidowana. <br/><br/> |
| − | Podczas II wojny światowej bombardowany już 18 VIII 1942 w [[NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ | nalocie]] lotnictwa radzieckiego, zabudowa zniszczona w marcu 1945. Po wojnie odbudowano tylko pierzeję zachodnią, omijając część wschodnią, nad Motławą. Wśród działających na parterze kamienic sklepów wyróżniał się otwarty w czerwcu 1974 | + | Podczas II wojny światowej bombardowany już 18 VIII 1942 w [[NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ | nalocie]] lotnictwa radzieckiego, zabudowa zniszczona w marcu 1945. Po wojnie odbudowano tylko pierzeję zachodnią, omijając część wschodnią, nad Motławą. Wśród działających na parterze kamienic sklepów wyróżniał się otwarty w czerwcu 1974, jako drugi w Polsce, pasmanteryjny sklep samoobsługowy (nr 5-6). W latach 2008–2009 w części południowej pierzei wschodniej (pod nr. 11), w miejscu dawnej Bramy Tobiasza, wzniesiono apartamentowiec Symfonia (5 kondygnacji i 1 podziemna, 14 apartamentów; na parterze lokale usługowe). W 2010 po stronie północnej oddano do użytku [[HOTEL HILTON, Targ Rybny 1 | hotel Hilton]]. W miejscu nieodbudowanych kamienic w 1989 odsłonięto [[POMNIK TADEUSZA ZIÓŁKOWSKIEGO (na Targu Rybnym) | pomnik]] [[ZIÓŁKOWSKI TADEUSZ BONIFACY, kapitan żeglugi wielkiej | Tadeusza Ziółkowskiego]]. Od 2006 do 2019 funkcjonował przystanek [[TRAMWAJ WODNY| tramwaju wodnego]] „Targ Rybny”. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] |
Aktualna wersja na dzień 18:59, 24 lis 2022
TARG RYBNY (Fischmarkt; potocznie też Kartoffel- lub Bulwenmarkt bądź Bulwen-Fischmarkt (Targ Kartoflowy, Targ Kartoflano-Rybny, w 1752 po polsku: Rybny Rynek) obecna nazwa od 1945). Powstał po 1342 jako miejsce sprzedaży świeżych ryb mieszkańcom Głównego Miasta, zasiedlany stopniowo od około 1360, zwany wówczas „twergasse versus castrum”. Początkowo dochodził do brzegu Motławy i południowo-zachodniego narożnika obwarowań zamku krzyżackiego. W XIV wieku miejsce Jarmarku św. Dominika; w trakcie jarmarku w 1363, z powodu panującej drożyzny, miał tu miejsce tumult, głównie mieszkańców Osieka i przybyszy z pomorskiej wsi, krwawo stłumiony przez krzyżacką załogę zamku.
W XV wieku niektóre stojące przy nim domy, będące własnością klasztoru cystersów w Oliwie, zostały zniszczone (zapewne z pozostałą zabudową) podczas przygotowań gdańszczan w początku wojny trzynastoletniej (1454–1466) do zajęcia zamku. W trakcie trwania wojny na fundamentach zamkowej Baszty Rybackiej wzniesiono Basztę Łabędź. W październiku 1455 miały tu miejsce rozruchy pospólstwa sprzeciwiającego się podniesieniu na okres wojenny podatków ( buntu Koggego).
W początkach XVI wieku, po zabudowaniu posesji nad Motławą, na odcinku od Bramy Straganiarskiej do Baszty Łabędź powstał Fischbrücke (Pomost Rybacki), notowany od 1540, obecnie Rybackie Pobrzeże (zob. Długie Pobrzeże). Przejście na pobrzeże przez zabudowę nad Motławą umożliwiała Brama Tobiasza. W 1645, po zabudowie części wschodniej w stronę Zamczyska, powstał plac zwany Hintermarkt (Targ Tylny) lub Hinterfischmarkt (Tylny Targ Rybny). 18 VIII 1790 na Targu zaprezentowano pierwszy w Gdańsku start balonu z gondolą, w której umieszczono żywe zwierzę, a która po osiągnięciu określonej wysokości (2000 sążni) oddzieliła się od balonu i korzystając ze spadochronu wylądowała bez szwanku. W latach 1870–1873 zlikwidowano przy kamieniczkach przedproża.
Funkcjonowały tu hotele: pod nr. 5 „In der Goldenen Karosse” (1758–1850), pod nr. 47 „Im Polnischen König” (przed 1797–około 1890). W 1886–1894 czynna była jednotorowa linia tramwaju konnego ( tramwaje), prowadząca do Weidengasse (ul. Łąkowej), przez kolejowy Dworzec Brama Nizinna, w 1896 zelektryfikowana i przebiegająca przy Dworcu Głównym, w 1929 zlikwidowana.
Podczas II wojny światowej bombardowany już 18 VIII 1942 w nalocie lotnictwa radzieckiego, zabudowa zniszczona w marcu 1945. Po wojnie odbudowano tylko pierzeję zachodnią, omijając część wschodnią, nad Motławą. Wśród działających na parterze kamienic sklepów wyróżniał się otwarty w czerwcu 1974, jako drugi w Polsce, pasmanteryjny sklep samoobsługowy (nr 5-6). W latach 2008–2009 w części południowej pierzei wschodniej (pod nr. 11), w miejscu dawnej Bramy Tobiasza, wzniesiono apartamentowiec Symfonia (5 kondygnacji i 1 podziemna, 14 apartamentów; na parterze lokale usługowe). W 2010 po stronie północnej oddano do użytku hotel Hilton. W miejscu nieodbudowanych kamienic w 1989 odsłonięto pomnik Tadeusza Ziółkowskiego. Od 2006 do 2019 funkcjonował przystanek tramwaju wodnego „Targ Rybny”.
