NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ
| < Poprzednie | Następne > |
NALOTY BOMBOWE PODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ. Ze względu na intensywność nalotów na Gdańsk podczas II wojny światowej bombardowania miasta można podzielić na dwa okresy: do końca 1944 i od początku 1945. Pierwsze pojedyncze i chaotyczne naloty na Gdańsk wykonało morskie lotnictwo radzieckie już w pierwszych dniach wojny z ZSRR, 20/21 sierpnia i 1/ 2 września 1941.
Okres I. Nalot z 11 VII 1942. Pierwszy podczas II wojny światowej nalot angielskiego lotnictwa (z 24 lancasterów utracono dwie maszyny, jedna - zestrzelona przez artylerię z okrętu "Ortelsburg" - spadła w Parku Jaśkowej Doliny w Gdańsku- Wrzeszczu, druga zapewne w okolicach Nowego Dworu Gdańskiego), przeprowadzony między godziną 21.45 a 22.30. Samoloty nadleciały nad miasto z wyłączonymi silnikami, zaskakując obronę przeciwlotniczą. Celem były pochylnie Stoczni Schichaua i Gdańskiej ( Stocznia Królewska), seryjnie produkujących U-booty. Stocznie leżały na granicy zasięgu angielskiego lotnictwa, zrzucono na nie 33 bomby burzące (dziewięć niewybuchów) nie czyniąc poważniejszych szkód. Bomby spadły na zachodnią część szpitala diakonis przy Neugarten 3/5 (ul. Nowe Ogrody) oraz na budynki mieszkalne przy Plankengasse 7 i 11 (ul. Dziewanowskiego), Rennerstiftsgasse 7 i 8 (ul. Gdyńskich Kosynierów), okolice Fundacji Barbary Renner, rejon gazowni (uszkodzono jedne ze zbiorników) przy Wallgasse (ul. Wałowa) i Rittergasse (ul. Rycerska). Zniszczono 22 budynki, pozbawiając dachu nad głową około 1300 osób. Do północy 11 lipca zginęły lub zmarły na skutek obrażeń 44 osoby, w tym 11 w szpitalu diakonis. Między 13 a 15 lipca w gdańskich szpitalach (głównie diakonis) zmarło dalszych 45 osób, wcześniej ciężko rannych. Wśród ofiar było 11 dzieci (2–10 lat), siedem diakonis, kilka pielęgniarek z ich szpitala. Zginął też żołnierz i jeniec wojenny.
Był to jedyny nalot, po którym hitlerowskie władze Gdańska opublikowały w prasie pełną 89-osobową listę ofiar, z komentarzem o angielskim barbarzyństwie i bestialstwie. 16 lipca, z udziałem gauleitera Alberta Forstera, wojskowych i cywilnych władz Gdańska, odbył się na tzw. polu majowym przy Wielkiej Alei (al. Zwycięstwa) antyangielski wiec. Trumny z ciałami ofiar ciężarówkami przewieziono na cmentarzu Srebrzysko; większość pochowano we wspólnej mogile (zmarłych pochodzących spoza Gdańska zabrały rodziny). Szczątki siedmioosobowej załogi zestrzelonego nad Gdańskiem brytyjskiego bombowca w 1948 ekshumowano i złożono na Cmentarzu Wojennym Wspólnoty Brytyjskiej w Malborku, w 2018 miejsce upadku maszyny, przy początku ul. Wassowskiego, upamiętniono około 1,5 metrowym brzozowym krzyżem.
O późniejszych nalotach nie informowała już objęta cenzurą lokalna prasa, wzmocniono obronę przeciwlotniczą (baterie dział stacjonowały na wzgórzach Chełmu, Wrzeszcza i Suchanina, centrum broniły szybkostrzelne działka na wieży kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP)).
Nalot dzienny samolotów radzieckich z 18 VIII 1942. Uszkodził jeden dom, spowodował szkody w domach przy Husarengasse (w 1945 ul. Szwoleżerów, obecnie nie istnieje, okolice Długich Ogrodów, Szopy, Łąkowej) i Fischbrücke (Rybackie Pobrzeże, Targ Rybny), wedle jednych źródeł zginęło sześć osób cywilnych i żołnierz, wedle innych osiem osób (był to najskuteczniejszy wówczas nalot radzieckiego lotnictwa, zrzucono 10-12 bomb).
Podczas kolejnego nalotu 30 maszyn radzieckich 26 VIII 1942 uszkodzone zostały domy przy obecnej al. Grunwaldzkiej we Wrzeszczu oraz w centrum przy Heilige-Geist-Gasse (ul. św. Ducha) i Strandgasse (ul. Dolna); zginęły trzy osoby, trzy uznano za zaginione. Intensywniejszych nalotów radzieckich na Gdańsk dokonano w kwietniu 1943 roku: 13/14 kwietnia, 14/15 kwietnia i 16/17 kwietnia.
9 X 1943 podczas nalotu amerykańskich latających fortec na Gdynię i Gdańsk (bomby zrzuciły 23 maszyny) odnotowano zniszczenia między innymi w porcie oraz budynków na Przeróbce, Siennej Grobli i we Wrzeszczu przy Birkenallee (ul. Brzozowa), zginęło sześć osób. Ponowny atak samolotów alianckich nastąpił w nocy z 26/27 VIII 1944, nie spowodował większych strat.
Okres II. Z tego okresu pierwszy i tragiczny w skutkach był nalot samolotów radzieckich 26 I 1945. Bomby spadły na Dworzec Główny oraz wypełniony uciekinierami Ogród Strzelecki i Dom Strzelecki przy Promenade 7 (ul. 3 Maja) i dom przy Ankerschmiedegasse (ul. Kotwiczników). 9 III 1945 lotnictwo radzieckie zbombardowało Główne Miasto i okolice. W nalocie uczestniczyło ponad 100 samolotów, od bomb burzących, zapalających i odłamkowych powstały zniszczenia lub pożary przy: Langgasse (ul. Długa), Brotbänkengasse (ul. Chlebnicka), Frauengasse (ul. Mariacka), Wallgasse (ul. Wałowa), na Starym Przedmieściu, przy Promenade, Delbrückallee (ul. Marii Skłodowskiej-Curie), a także na Biskupiej Górce.
Celem kolejnego nalotu z 12/13 III 1945 było ponownie centrum i obiekty w Nowym Porcie. Zniszczone zostały domy przy Hundegasse (ul. Ogarna), Melzergasse (ul. Słodowników) i Ketterhagergasse (ul. Zbytki), zapaliły się też Spichlerze. W nocnym ataku z 18/19 III 1945 obok samolotów radzieckich uczestniczyły także amerykańskie. Na skutek tego nalotu uszkodzone zostały budynki: Muzeum Miejskiego, Kasy Oszczędności, Ratusza Głównego Miasta, Urzędu Telegraficznego i Towarowego Dworca Brama Nizinna, po raz kolejny pożar wybuchł na Spichlerzach. Ponadto zaatakowano lotnisko we Wrzeszczu; w wyniku zniszczeń Rosjanie uzyskali pełne panowanie w powietrzu nad miastem.
Podczas nalotów lotnictwa alianckiego na Gdańsk 20, 23, 24 i 25 marca uszkodzona została elektrownia na Ołowiance, w mieście nie było prądu i nie działały wodociągi, co utrudniło straży pożarnej gaszenie pożarów. Ogólne skutki nalotów dotknęły całe miasto, zwłaszcza obiekty kolejowe wokół Dworca Głównego.
