BUNT KOGGEGO 1456
| < Poprzednie | Następne > |
BUNT KOGGEGO 1456/1457. W październiku 1455, po wprowadzeniu akcyzy na potrzeby wojny trzynastoletniej, na Fischmarkt (Targ Rybny) doszło do wystąpień pospólstwa. Rozruchy stłumiono, przywódcę buntu, Nicolausa Gulsowa, skazano na karę śmierci.
W końcu września 1456 rozeszły się pogłoski, że Rada Miejska pozwoliła zaciężnym walczącym po stronie polskiej ściągać siłą pieniądze od mieszkańców miasta na pokrycie należnego żołdu. Ośrodkiem fermentu stał się klasztor dominikański przy kościele św. Mikołaja. Przywódcą grupy kupców i zamożnych rzemieślników był Martin Kogge. Zarzucił Radzie Miejskiej uwikłanie miasta w wojnę z Krzyżakami bez wiedzy obywateli, obiecał zarazem, gdyby uzyskał władzę, zakończyć ją w ciągu ośmiu dni.
28 września przed Dworem Artusa delegacja pod wodzą Koggego przedstawiła 22-punktowe oskarżenie; żądano uwięzienia dwóch burmistrzów i dwóch rajców, likwidację akcyzy oraz podatku od wystaw. 29 września w klasztorze dominikańskim Kogge zaproponował delegatom kupców i cechów obalenie Rady Miejskiej. W nocy z 1 na 2 października podjęto przygotowania do obsadzenia ratusza 400 zbrojnymi. Chciano rozdać biedocie część miejskich pieniędzy i anulować długi, paląc listy wierzycielskie.
O planach zamachu Rada Miejska dowiedziała się 2 października rano. Wprawdzie obsadzono wojskiem miejskim ratusz i klasztor dominikański, ale radykalna postawa spiskowców skłoniła radę do ustąpienia. Tego samego dnia przeprowadzono wybór nowej Rady, weszło do niej 13 przedstawicieli kupców i rzemieślników, co zadowoliło aspiracje większości opozycji. Konieczność zaciągania pożyczek na spłatę zaciężnych (także Krzyżaków, którzy zawarli umowy ze stroną polską dotyczące sprzedaży trzymanych zamków i miast) wymusiła jednak 28 października na nowej Radzie wprowadzenie kolejnego podatku i przyjęcie uchwały o dalszym nienakładaniu podatków do czasu uregulowania wszystkich długów miasta.
Martin Kogge, który nie wszedł do rady, opracował radykalny projekt ograniczający jej niepodzielne rządy: Rada Miejska miała składać się z czterech burmistrzów, 20 rajców, w tym 14 z kupiectwa i sześciu z rzemieślników, funkcja rajcy miała być czasowa, co dwa lata miała następować wymiana połowy Rady i dwóch burmistrzów; projekt zakładał wprowadzenie pensji, umożliwiającej dostęp do rady ludziom żyjącym z pracy własnej, oraz ustanowienie organu kontrolującego poczynania Rady. 28 I 1457 zgłoszono go gubernatorowi pruskiemu Janowi Bażyńskiemu, co Rada Miejska uznała za złamanie porozumień.
Pod pretekstem szykowania przewrotu z planem wymordowania członków dotychczasowej Rady i poddania Gdańska Krzyżakom 14 II 1457 na Langer Markt (Długi Targ) ścięto głównych zwolenników Koggego: Georga Wisego, Nicolausa Lichtenowa, Johanna Grossego, Laurenta Langego i Johanna Starckego. Na śmierć skazano również Martina Koggego, który zbiegł z Gdańska. Aresztowany w Łebie, 17 II 1457 został ścięty w Gdańsku. 23 lutego skazano na banicję dalszych 22 jego współtowarzyszy. W mieście przywrócono dawny system rządów Rady Miejskiej, z wykluczeniem pospólstwa, na cechy nałożono obowiązek corocznego składania przysięgi posłuszeństwa. Nowy spisek, w 1463, pod przywództwem mydlarza Gregora Kocha, został zduszony w zarodku.
W 1912 na deskach gdańskiego Teatru Miejskiego wystawiono dramat historyczny Martin Kogge, autorstwa zajmującego się pisarstwem tokarza ze Stoczni Cesarskiej w Gdańsku, Gustava Krossa (1864–1962).
