PARAFIE KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W GDAŃSKU
Z Encyklopedia Gdańska
(Różnice między wersjami)
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
'''PARAFIE KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W GDAŃSKU'''. Parafia jest podstawową kościelną jednostką administracyjną tworzoną na stałe przez biskupa diecezjalnego w celu zapewnienia wiernym opieki duszpasterskiej i sakramentalnej na określonym terytorium. Na czele każdej parafii stoi wyznaczony przez biskupa proboszcz (mianowany na czas nieokreślony) lub administrator (mianowany na pewien okres). Ze względów duszpasterskich możliwe jest także zakładanie parafii personalnych, skupiających wiernych według kryterium językowego, narodowego lub obrzędowego. W szczególnych okolicznościach, gdy niemożliwe jest tworzenie samodzielnych parafii, prawo kościelne dopuszcza ustanawianie na okres przejściowy ośrodków filialnych (punktów duszpasterskich, lokali, kuracji, wikariatów eksponowanych), które pod względem kanonicznym są równe parafiom, ale nie mają osobowości prawnej, a zatem nie są uznawane przez władze państwowe. Przed II wojną światową praktykowane było również zakładanie ekspozytur, mających prawo wykonywania tylko kilku wybranych czynności duszpasterskich. <br/><br/> W pierwszych wiekach chrześcijaństwa parafią określano teren podlegający władzy biskupa, wokół którego skupiało się życie religijne wiernych, a duszpasterstwo miało charakter miejski. W związku z rozwojem katolicyzmu od IV wieku kapłani wspomagający biskupa rozwinęli działalność duszpasterską poza ośrodkami miejskimi, wskutek czego powstawały nowe wspólnoty wiernych, które następnie, około XI wieku, przekształciły się w samodzielne parafie. O znaczeniu i roli parafii wspominał sobór laterański IV. Jednak dopiero sobór trydencki wprowadził obowiązek określenia dokładnej granicy każdej z parafii i polecił wyznaczać dla niej stałego duszpasterza. <br/><br/> Na ziemiach polskich pierwsze ośrodki kultu powstawały przy świątyniach budowanych w największych ówczesnych skupiskach miejskich. Nie były one jednak oficjalnie kościołami parafialnymi, a jedynie wypełniały wszystkie funkcje, które później należały do obowiązków parafii. Obok kościołów grodowych powstawały również, obsadzane przez fundatorów, kościoły wiejskie, z których korzystali właściciele ziemscy bądź też mieszkańcy najbliższej okolicy. Takie świątynie konkretne uprawnienia duszpasterskie uzyskiwały stopniowo. Dopiero z okręgów grodowych oraz innych ośrodków wiejskich na przełomie XII i XIII wieku ukształtowały się rzeczywiste parafie z ściśle określonym terytorium. <br/><br/> W Gdańsku pierwsza parafia spełniająca funkcje duszpasterskie wobec grodu oraz całego podległego mu rejonu wiejskiego powstała przy grodowym [[KOŚCIÓŁ BOŻEJ RODZICIELKI MARII | kościele Bożej Rodzicielki Marii]] w pierwszej połowie XII wieku. Na przełomie XII i XIII stulecia wyodrębniono z niej parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa) | kościele św. Jakuba]] w [[OLIWA | Oliwie]], [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech) | św. Wojciecha]] w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]] oraz [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA | św. Mikołaja]] w gdańskiej osadzie rybacko-rzemieślniczej (rejon Podwala Staromiejskiego). Z chwilą objęcia kościoła św. Mikołaja przez [[DOMINIKANIE | dominikanów]] w 1227 roku utracił on status parafii na rzecz świątyni grodowej. W tym samym okresie rozpoczęto budowę [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]], który po 1308 roku przejął prawa parafialne nad [[STARE MIASTO | Starym]] i [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodym Miastem]] oraz okolicznymi miejscowościami. Parafię grodową około 1326 roku zlikwidowano, przenosząc jej wezwanie na [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP) na Głównym Mieście. Od początku istnienia obiekt ten funkcjonował jako kościół parafialny dla [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], [[DŁUGIE OGRODY | Długich Ogrodów]] i [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starego Przedmieścia]]. Zapewne w XIV wieku istniała już także, prowadzona przez [[CYSTERSI | cystersów]] oliwskich, parafia w dzisiejszej [[MATARNIA | Matarni]], nosząca początkowo tytuł św. Materna, a następnie [[KOŚCIÓŁ ŚW. WALENTEGO | św. Walentego]]. <br/><br/> W dziejach gdańskiego Kościoła wyróżnić można trzykrotną generalną reorganizację sieci parafialnej: w latach 1456, 1718 i 1840–1842. Do pierwszej reorganizacji doszło po [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojnie trzynastoletniej]]. 28 I 1456 biskup włocławski Jan Gruszczyński (zwierzchnik diecezji obejmującej Gdańsk) wyodrębnił z parafii NMP parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościele św. Jana]] w północnej części Głównego Miasta, parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościele św. Piotra i Pawła]] na Starym Przedmieściu oraz parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARBARY | kościele św. Barbary]] na Długich Ogrodach. Z parafii św. Katarzyny wyłączył zaś północno-wschodnią część Starego Miasta, tworząc parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościele św. Bartłomieja]]. Tak nakreślony układ parafialny utrzymał się do czasów [[REFORMACJA | reformacji]], kiedy wszystkie funkcje parafialne Kościoła katolickiego przejęła parafia gdańska z siedzibą na plebanii kościoła NMP, a następnie przy [[KAPLICA KRÓLEWSKA I PLEBANIA KOŚCIOŁA NMP | Kaplicy Królewskiej]]. <br/><br/> Ponownego podziału rozległego terytorium na okręgi filialne z zachowaniem formalnej jedności parafii gdańskiej dokonał biskup Konstanty Felicjan Szaniawski 14 II 1718 roku. W wyniku tego podziału teren parafii przy kościele NMP (z siedzibą przy Kaplicy Królewskiej) został ponownie ograniczony do południowej część Głównego Miasta i Starego Przedmieścia. Kościół św. Mikołaja obsługiwać miał odtąd północną część Głównego Miasta i Długie Ogrody, kościół karmelitański św. Eliasza i Elizeusza (później [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto) | kościół św. Józefa]]) – południowo-zachodnią część Starego Miasta, a brygidiański [[KOŚCIÓŁ ŚW. BRYGIDY | kościół św. Brygidy]] północno-wschodni rejon Starego Miasta. Powstały wówczas także: obsługiwana przez [[BONIFRATRZY | bonifratrów]] parafia przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA (nieistniejący) | kościele św. Jana Chrzciciela]], jezuicka parafia przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. IGNACEGO | kościele św. Ignacego Loyoli]] na [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]] oraz parafia [[FRANCISZKANIE | franciszkanów]] reformatów przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. ANTONIEGO PADEWSKIEGO (nieistniejący) | kościele św. Antoniego Padewskiego]] na [[CHEŁM | Chełmie]]. <br/><br/> Kolejne parafie w Gdańsku wokół dawnych świątyń klasztornych powstały dopiero na początku XIX wieku. Około 1835 roku w miejsce parafii św. Jakuba powstała parafia przy [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | kościele Trójcy Świętej]] w Oliwie, a w 1839 samodzielna parafia św. Ignacego Loyoli na Starych Szkotach. W 1840 erygowano odrębne parafie przy Kaplicy Królewskiej oraz przy kościele św. Mikołaja, św. Brygidy i św. Józefa (dawniej św. Eliasza). W 1866 założono parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JADWIGI ŚLĄSKIEJ | kościele św. Jadwigi Śląskiej]] w [[NOWY PORT | Nowym Porcie]], w 1907 przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA Z ASYŻU | kościele św. Franciszka z Asyżu]] na [[SIEDLCE | Siedlcach]], a w 1911 przy [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO | kościele Najświętszego Serca Jezusowego]] we [[WRZESZCZ | Wrzeszczu]]. W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] powstało następne pięć parafii (w [[BRĘTOWO | Brętowie]], [[BRZEŹNO | Brzeźnie]], [[RUDNIKI | Rudnikach]], [[NOWE SZKOTY | Nowych Szkotach]] i [[LETNICA | Letnicy]]) oraz dwie parafie personalne dla mniejszości polskiej (przy [[KOŚCIÓŁ CHRYSTUSA KRÓLA | kościele Chrystusa Króla]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA BISKUPA MĘCZENNIKA | św. Stanisława Biskupa Męczennika]]). Od końca II wojny światowej powstało kolejne 45 wspólnot duszpasterskich, w 2014 roku w granicach administracyjnych miasta Gdańska działało 59 parafii katolickich. {{author: AGK}} <br><br/> [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | '''PARAFIE KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W GDAŃSKU'''. Parafia jest podstawową kościelną jednostką administracyjną tworzoną na stałe przez biskupa diecezjalnego w celu zapewnienia wiernym opieki duszpasterskiej i sakramentalnej na określonym terytorium. Na czele każdej parafii stoi wyznaczony przez biskupa proboszcz (mianowany na czas nieokreślony) lub administrator (mianowany na pewien okres). Ze względów duszpasterskich możliwe jest także zakładanie parafii personalnych, skupiających wiernych według kryterium językowego, narodowego lub obrzędowego. W szczególnych okolicznościach, gdy niemożliwe jest tworzenie samodzielnych parafii, prawo kościelne dopuszcza ustanawianie na okres przejściowy ośrodków filialnych (punktów duszpasterskich, lokali, kuracji, wikariatów eksponowanych), które pod względem kanonicznym są równe parafiom, ale nie mają osobowości prawnej, a zatem nie są uznawane przez władze państwowe. Przed II wojną światową praktykowane było również zakładanie ekspozytur, mających prawo wykonywania tylko kilku wybranych czynności duszpasterskich. <br/><br/> W pierwszych wiekach chrześcijaństwa parafią określano teren podlegający władzy biskupa, wokół którego skupiało się życie religijne wiernych, a duszpasterstwo miało charakter miejski. W związku z rozwojem katolicyzmu od IV wieku kapłani wspomagający biskupa rozwinęli działalność duszpasterską poza ośrodkami miejskimi, wskutek czego powstawały nowe wspólnoty wiernych, które następnie, około XI wieku, przekształciły się w samodzielne parafie. O znaczeniu i roli parafii wspominał sobór laterański IV. Jednak dopiero sobór trydencki wprowadził obowiązek określenia dokładnej granicy każdej z parafii i polecił wyznaczać dla niej stałego duszpasterza. <br/><br/> Na ziemiach polskich pierwsze ośrodki kultu powstawały przy świątyniach budowanych w największych ówczesnych skupiskach miejskich. Nie były one jednak oficjalnie kościołami parafialnymi, a jedynie wypełniały wszystkie funkcje, które później należały do obowiązków parafii. Obok kościołów grodowych powstawały również, obsadzane przez fundatorów, kościoły wiejskie, z których korzystali właściciele ziemscy bądź też mieszkańcy najbliższej okolicy. Takie świątynie konkretne uprawnienia duszpasterskie uzyskiwały stopniowo. Dopiero z okręgów grodowych oraz innych ośrodków wiejskich na przełomie XII i XIII wieku ukształtowały się rzeczywiste parafie z ściśle określonym terytorium. <br/><br/> W Gdańsku pierwsza parafia spełniająca funkcje duszpasterskie wobec grodu oraz całego podległego mu rejonu wiejskiego powstała przy grodowym [[KOŚCIÓŁ BOŻEJ RODZICIELKI MARII | kościele Bożej Rodzicielki Marii]] w pierwszej połowie XII wieku. Na przełomie XII i XIII stulecia wyodrębniono z niej parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JAKUBA (Oliwa) | kościele św. Jakuba]] w [[OLIWA | Oliwie]], [[KOŚCIÓŁ ŚW. WOJCIECHA (Święty Wojciech) | św. Wojciecha]] w [[ŚWIĘTY WOJCIECH | Świętym Wojciechu]] oraz [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA | św. Mikołaja]] w gdańskiej osadzie rybacko-rzemieślniczej (rejon Podwala Staromiejskiego). Z chwilą objęcia kościoła św. Mikołaja przez [[DOMINIKANIE | dominikanów]] w 1227 roku utracił on status parafii na rzecz świątyni grodowej. W tym samym okresie rozpoczęto budowę [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]], który po 1308 roku przejął prawa parafialne nad [[STARE MIASTO | Starym]] i [[MŁODE MIASTO (Jungstadt) | Młodym Miastem]] oraz okolicznymi miejscowościami. Parafię grodową około 1326 roku zlikwidowano, przenosząc jej wezwanie na [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP) na Głównym Mieście. Od początku istnienia obiekt ten funkcjonował jako kościół parafialny dla [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], [[DŁUGIE OGRODY | Długich Ogrodów]] i [[STARE PRZEDMIEŚCIE | Starego Przedmieścia]]. Zapewne w XIV wieku istniała już także, prowadzona przez [[CYSTERSI | cystersów]] oliwskich, parafia w dzisiejszej [[MATARNIA | Matarni]], nosząca początkowo tytuł św. Materna, a następnie [[KOŚCIÓŁ ŚW. WALENTEGO | św. Walentego]]. <br/><br/> W dziejach gdańskiego Kościoła wyróżnić można trzykrotną generalną reorganizację sieci parafialnej: w latach 1456, 1718 i 1840–1842. Do pierwszej reorganizacji doszło po [[WOJNA TRZYNASTOLETNIA | wojnie trzynastoletniej]]. 28 I 1456 biskup włocławski Jan Gruszczyński (zwierzchnik diecezji obejmującej Gdańsk) wyodrębnił z parafii NMP parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościele św. Jana]] w północnej części Głównego Miasta, parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościele św. Piotra i Pawła]] na Starym Przedmieściu oraz parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARBARY | kościele św. Barbary]] na Długich Ogrodach. Z parafii św. Katarzyny wyłączył zaś północno-wschodnią część Starego Miasta, tworząc parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. BARTŁOMIEJA I OPIEKI NAJŚWIĘTSZEJ BOGURODZICY | kościele św. Bartłomieja]]. Tak nakreślony układ parafialny utrzymał się do czasów [[REFORMACJA | reformacji]], kiedy wszystkie funkcje parafialne Kościoła katolickiego przejęła parafia gdańska z siedzibą na plebanii kościoła NMP, a następnie przy [[KAPLICA KRÓLEWSKA I PLEBANIA KOŚCIOŁA NMP | Kaplicy Królewskiej]]. <br/><br/> Ponownego podziału rozległego terytorium na okręgi filialne z zachowaniem formalnej jedności parafii gdańskiej dokonał biskup Konstanty Felicjan Szaniawski 14 II 1718 roku. W wyniku tego podziału teren parafii przy kościele NMP (z siedzibą przy Kaplicy Królewskiej) został ponownie ograniczony do południowej część Głównego Miasta i Starego Przedmieścia. Kościół św. Mikołaja obsługiwać miał odtąd północną część Głównego Miasta i Długie Ogrody, kościół karmelitański św. Eliasza i Elizeusza (później [[KOŚCIÓŁ ŚW. JÓZEFA (Stare Miasto) | kościół św. Józefa]]) – południowo-zachodnią część Starego Miasta, a brygidiański [[KOŚCIÓŁ ŚW. BRYGIDY | kościół św. Brygidy]] północno-wschodni rejon Starego Miasta. Powstały wówczas także: obsługiwana przez [[BONIFRATRZY | bonifratrów]] parafia przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA (nieistniejący) | kościele św. Jana Chrzciciela]], jezuicka parafia przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. IGNACEGO | kościele św. Ignacego Loyoli]] na [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]] oraz parafia [[FRANCISZKANIE | franciszkanów]] reformatów przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. ANTONIEGO PADEWSKIEGO (nieistniejący) | kościele św. Antoniego Padewskiego]] na [[CHEŁM | Chełmie]]. <br/><br/> Kolejne parafie w Gdańsku wokół dawnych świątyń klasztornych powstały dopiero na początku XIX wieku. Około 1835 roku w miejsce parafii św. Jakuba powstała parafia przy [[KOŚCIÓŁ TRÓJCY ŚWIĘTEJ | kościele Trójcy Świętej]] w Oliwie, a w 1839 samodzielna parafia św. Ignacego Loyoli na Starych Szkotach. W 1840 erygowano odrębne parafie przy Kaplicy Królewskiej oraz przy kościele św. Mikołaja, św. Brygidy i św. Józefa (dawniej św. Eliasza). W 1866 założono parafię przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. JADWIGI ŚLĄSKIEJ | kościele św. Jadwigi Śląskiej]] w [[NOWY PORT | Nowym Porcie]], w 1907 przy [[KOŚCIÓŁ ŚW. FRANCISZKA Z ASYŻU | kościele św. Franciszka z Asyżu]] na [[SIEDLCE | Siedlcach]], a w 1911 przy [[KOŚCIÓŁ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA JEZUSOWEGO | kościele Najświętszego Serca Jezusowego]] we [[WRZESZCZ | Wrzeszczu]]. W okresie [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] powstało następne pięć parafii (w [[BRĘTOWO | Brętowie]], [[BRZEŹNO | Brzeźnie]], [[RUDNIKI | Rudnikach]], [[NOWE SZKOTY | Nowych Szkotach]] i [[LETNICA | Letnicy]]) oraz dwie parafie personalne dla mniejszości polskiej (przy [[KOŚCIÓŁ CHRYSTUSA KRÓLA | kościele Chrystusa Króla]] i [[KOŚCIÓŁ ŚW. STANISŁAWA BISKUPA MĘCZENNIKA | św. Stanisława Biskupa Męczennika]]). Od końca II wojny światowej powstało kolejne 45 wspólnot duszpasterskich, w 2014 roku w granicach administracyjnych miasta Gdańska działało 59 parafii katolickich. {{author: AGK}} <br><br/> [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] | ||
| − | |||
{| class="tableGda" | {| class="tableGda" | ||
|- | |- | ||
| Linia 8: | Linia 7: | ||
! colspan="2" | Parafia pw. św. Mikołaja | ! colspan="2" | Parafia pw. św. Mikołaja | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | + | | style="vertical-align:top; width: 190px" | Jednostka administracyjna miasta |
| style="vertical-align:top" | Śródmieście | | style="vertical-align:top" | Śródmieście | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | około 1190: parafia wyodrębniona z parafii grodowej dla okolic q Podwala Staromiejskiego; funkcjonowała do 1227 | + | | style="vertical-align:top" | około 1190: parafia wyodrębniona z parafii grodowej dla okolic q Podwala Staromiejskiego; funkcjonowała do 1227 roku |
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Założyciel | + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele dominikańskim |
| − | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718)biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840) | + | |- |
| + | | style="vertical-align:top" | 31 III 1840: samodzielna parafia przy kościele poklasztornym | ||
| + | |- | ||
| + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | | style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | ||
| Linia 29: | Linia 34: | ||
| style="vertical-align:top" | ul. Lawendowa, Tobiasza, Szpitalna, Rybackiego Pobrzeża, północna strona ul. Szerokiej i Pańskiej | | style="vertical-align:top" | ul. Lawendowa, Tobiasza, Szpitalna, Rybackiego Pobrzeża, północna strona ul. Szerokiej i Pańskiej | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | + | | rowspan="8" style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia |
| − | | style="vertical-align:top" | 1882: Wyspa Spichrzów oraz ul. Okopowa, Bogusławskiego Kładki, św. Trójcy i Kocurki – do parafii św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Główne Miasto) | + | | style="vertical-align:top" | 1882: Wyspa Spichrzów oraz ul. Okopowa, Bogusławskiego Kładki, św. Trójcy i Kocurki – do parafii św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Główne Miasto) |
|- | |- | ||
| − | | | + | | style="vertical-align:top" | 1 VII 1907: Emaus, Trzy Lipy i Siedlce – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 25 X 1925: Błonia, Rudno, ul. Elbląska – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 IV 1929: Kanał Kaszubski, Stary Dwór, Reduta Płońska, Przyłap, Biały Dworek, Miałki Szlak i ul. Litewska – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 25 II 1947: ul. Długie Ogrody – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 II 1949: Dolne Miasto – do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 26 VII 1976: ul. Dolna Brama, Grodza Kamienna, Kocurki, Lastadia, Pod Zrębem, Żabi Kruk – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VI 1979: plac Wałowy, ul. Reduta Tur, Reduta Żubr, św. Piotra, Toruńska (nr 2 –18), Wilcza i Targ Maślany – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan="2" | Parafia pw. św. Wojciecha | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| Linia 46: | Linia 65: | ||
| style="vertical-align:top" | parafia grodowa Świętej Bożej Rodzicielki Marii | | style="vertical-align:top" | parafia grodowa Świętej Bożej Rodzicielki Marii | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Granice | + | | style="vertical-align:top" | Granice pierwotne |
| style="vertical-align:top" | na południu sięgały prawdopodobnie do Pruszcza, Lublewa, Żuławy, Rekcina, Rokitnicy, Juszkowa, Świńcza, Cieplewa i Wojanowa, na wschodzie do rzeki Motławy, a na północnym zachodzie do rzeki Raduni oraz wsi Lipce, Maćkowy i Kowale | | style="vertical-align:top" | na południu sięgały prawdopodobnie do Pruszcza, Lublewa, Żuławy, Rekcina, Rokitnicy, Juszkowa, Świńcza, Cieplewa i Wojanowa, na wschodzie do rzeki Motławy, a na północnym zachodzie do rzeki Raduni oraz wsi Lipce, Maćkowy i Kowale | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Etapy powiększenia |
| − | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | w wiekach XVI–XVII: Krępiec, Bystra, Orunia, Otomin, Łostowice oraz miejscowości leżące między Pruszczem, Rokitnicą, Cieplewem, Rusocinem, Świńczem, Jagatowem, Rekcinem, Arciszewem, Straszynem i Jankowem |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | połowa XIX wieku: Migowo z parafią św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Śródmieście) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice współczesne | | style="vertical-align:top" | Granice współczesne | ||
| style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Starogardzka, Zamiejska, Lipce, Niegowska, Batalionów Chłopskich i Stroma; ponadto ul. Podmiejska w Pruszczu Gdańskim oraz teren od ul. Raduńskiej do ul. Miodowej w Radunicy | | style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Starogardzka, Zamiejska, Lipce, Niegowska, Batalionów Chłopskich i Stroma; ponadto ul. Podmiejska w Pruszczu Gdańskim oraz teren od ul. Raduńskiej do ul. Miodowej w Radunicy | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | + | | rowspan="12" style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia |
| − | | style="vertical-align:top" | XIV wiek: teren między Straszynem, Pruszczem a Cieplewem, Żuławą i Lublewem – do parafii w Lublewie, Żuławie-Rekcinie, Rokitnicy, Pruszczu Juszkowie i Wojanowie | + | | style="vertical-align:top" | XIV wiek: teren między Straszynem, Pruszczem a Cieplewem, Żuławą i Lublewem – do parafii w Lublewie, Żuławie-Rekcinie, Rokitnicy, Pruszczu Juszkowie i Wojanowie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | style="vertical-align:top" | 1911: Migowo – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach |
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Dawne wezwanie parafii | + | | style="vertical-align:top" | 1 I 1906: Jagatowo i Świncz – do parafii św. Jakuba w Kłodawie |
| − | | style="vertical-align:top" | | + | |- |
| + | | style="vertical-align:top" | 1 I 1906: Kowale i Łostowice – do parafii św. Ignacego Loyoli w Starych Szkotach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 I 1906: Cieplewo i Rusocin – do parafii św. Mikołaja w Łęgowie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 I 1914: Rekcin – do parafii św. Jakuba w Kłodawie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 III 1925: teren między Prędzieszynem, Straszynem, Pruszczem, Roszkowem a Kochanowem, Wojanowem, Borzęcinem i Arciszewem – do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 IV 1929: Pruszcz Pole (obecnie osiedle Wschód w Pruszczu Gdańskim) – do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 16 VIII 1968: Bystra, Krępiec i Rokitnica – do parafii Niepokalanego Serca Maryi w Wiślinie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VIII 1988: Gdańsk-Maćkowy – do parafii św. Judy Tadeusza w Łostowicach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VIII 1988: Borkowo – do parafii św. Jacka w Straszynie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VIII 1988: Rotmanka – do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan="2" | Parafia pw. Chrystusa Króla | ||
| + | |- | ||
| + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Dawne wezwanie parafii | ||
| + | | style="vertical-align:top" | św. Eliasza (1718–1842) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | św. Józefa (1842–1989) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| style="vertical-align:top" | Śródmieście | | style="vertical-align:top" | Śródmieście | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele karmelickim | + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele karmelickim |
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Założyciel | + | | style="vertical-align:top" | 22 VI 1842: samodzielna parafia przy kościele pokarmelickim |
| − | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718)biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1842) | + | |- |
| + | | style="vertical-align:top" | od 1 XII 1945 przy kościele Chrystusa Króla | ||
| + | |- | ||
| + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1842) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | | style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | ||
| style="vertical-align:top" | parafia gdańska (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) | | style="vertical-align:top" | parafia gdańska (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Granice z lat | + | | style="vertical-align:top" | Granice z lat 1718–1842 |
| style="vertical-align:top" | południowo zachodnia część Starego Miasta, sięgająca na zachodzie od ul. Rajskiej oraz na południu od fosy miejskiej (w okolicach obecnych Wałów Piastowskich) do Podwala Staromiejskiego; ponadto Osiek, Zamczysko oraz Zaroślak Wewnętrzny (zachodnia strona Raduni), Nowe Ogrody, Piaskownia i Biskupia Górka | | style="vertical-align:top" | południowo zachodnia część Starego Miasta, sięgająca na zachodzie od ul. Rajskiej oraz na południu od fosy miejskiej (w okolicach obecnych Wałów Piastowskich) do Podwala Staromiejskiego; ponadto Osiek, Zamczysko oraz Zaroślak Wewnętrzny (zachodnia strona Raduni), Nowe Ogrody, Piaskownia i Biskupia Górka | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Granice z roku | + | | style="vertical-align:top" | Granice z roku 1842 |
| style="vertical-align:top" | zachodnia część Starego Miasta, na zachodzie od ul. Łagiewniki i Rajskiej i na północy od ul. Wodopój i Targu Drzewnego; ponadto Targ Węglowy, Zaroślak Wewnętrzny, Piaskownia, Biskupia Górka oraz rejon ul. 3 Maja i Dyrekcyjnej; od 1869 roku także Piecki i Szadółki | | style="vertical-align:top" | zachodnia część Starego Miasta, na zachodzie od ul. Łagiewniki i Rajskiej i na północy od ul. Wodopój i Targu Drzewnego; ponadto Targ Węglowy, Zaroślak Wewnętrzny, Piaskownia, Biskupia Górka oraz rejon ul. 3 Maja i Dyrekcyjnej; od 1869 roku także Piecki i Szadółki | ||
|- | |- | ||
| Linia 84: | Linia 135: | ||
| style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Dąbrowskiego, 3 Maja, Menonitów, Na Stoku, Zaroślak, Spadzista, Biskupia, Malczewskiego (nr 2–150), Jasna, Zakopiańska (nr 7–39, 12–28), Wieniawskiego, Skarpowa (nr 1–63, 2–94), Kolonia Wyżyny, Legnicka, Płowców i Wrocławska | | style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Dąbrowskiego, 3 Maja, Menonitów, Na Stoku, Zaroślak, Spadzista, Biskupia, Malczewskiego (nr 2–150), Jasna, Zakopiańska (nr 7–39, 12–28), Wieniawskiego, Skarpowa (nr 1–63, 2–94), Kolonia Wyżyny, Legnicka, Płowców i Wrocławska | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | + | | rowspan="7" style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia |
| − | | style="vertical-align:top" | 1929: Piecki i Szadółki – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | + | | style="vertical-align:top" | 1929: Piecki i Szadółki – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach |
|- | |- | ||
| − | | | + | | style="vertical-align:top" | 23 XI 1947: ul. Reformacka i Na Zboczu – do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego na Chełmie |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 2 II 1982: ul. Taborowa – do parafii św. Maksymiliana Kolbego na Suchaninie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 VIII 1971: ul. Bielańska, Dyrekcyjna, Elżbietańska, Garncarska, Kosynierów, Gorkiego, zachodnia strona ul. Jana z Kolna, Korzenna, Kowalska, Kupiecka, Na Piaskach, Podbielańska, wschodnia strona Podwala Grodzkiego, Targ Drzewny (nr 3–14), Wały Jagiellońskie (nr 24–36) – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 6 VIII 1985: al. Zwycięstwa (część strony południowej: nr 40–58 i północnej: nr 8–10), Chodowieckiego, Dantyszka, Dębinki, Dębowa, Fahrenheita, Hohne-Wrońskiego, Kopernika, Orzeszkowej, Curie-Skłodowskiej, Smoluchowskiego, Śniadeckich, Tuwima, Wronia – do parafii Matki Boskiej Częstochowskiej w Aniołkach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 10 I 1988: ul. Kolejowa, Targ Sienny, ul. Kalinowskiego, Targ Drzewny, Wały Jagiellońskie i Podwale Grodzkie – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VII 2002: ul. Kolonia Przybyszewskiego, Giełguda, Kolonia Jordana, Kolonia Ochota, Kolonia Praca, Dąbrowskiego, Żołnierska, Kozietulskiego, Poniatowskiego, Świdnicka, Focha, Ojcowska, Wyczółkowskiego (nr 88–94) – do parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Aniołkach | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan="2" | Parafia pw. św. Brygidy | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| style="vertical-align:top" | Śródmieście | | style="vertical-align:top" | Śródmieście | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele sióstr q | + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele sióstr q brygidek |
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Założyciel | + | | style="vertical-align:top" | 31 III 1840: samodzielna parafia wyodrębniona z parafii gdańskiej przy kościele pobrygidiańskim; funkcjonowała do 1945 roku |
| − | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718)biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840)biskup gdański q Lech Kaczmarek (1971) | + | |- |
| + | | style="vertical-align:top" | 1 VIII 1971: reerekcja parafii | ||
| + | |- | ||
| + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup gdański q Lech Kaczmarek (1971) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | | style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | ||
| Linia 105: | Linia 176: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice z roku 1840 | | style="vertical-align:top" | Granice z roku 1840 | ||
| − | | style="vertical-align:top" | północno-wschodnia | + | | style="vertical-align:top" | północno-wschodnia część Starego Miasta od okolic ul. Wałowej poprzez Łagiewniki i kanał Raduni do ul. Rajskiej i dalej na południe do Podwala Staromiejskiego; ponadto Osiek, Zamczysko, Sienna Grobla, a od 1842 także wyspa Ostrów |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice z roku 1971 | | style="vertical-align:top" | Granice z roku 1971 | ||
| Linia 113: | Linia 184: | ||
| style="vertical-align:top" | wyspa Ostrów oraz teren wokół ulic: Doki, Podstoczna, Wiosny Ludów, Podwale Staromiejski, wokół Targu Drzewnego, Targu Węglowego, Targu Rakowego, ul. Wały Jagiellońskie, Błędnika, Kolejowej i Jana z Kolna | | style="vertical-align:top" | wyspa Ostrów oraz teren wokół ulic: Doki, Podstoczna, Wiosny Ludów, Podwale Staromiejski, wokół Targu Drzewnego, Targu Węglowego, Targu Rakowego, ul. Wały Jagiellońskie, Błędnika, Kolejowej i Jana z Kolna | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia |
| − | | style="vertical-align:top" | 1 IV 1929: ul. Sienna Grobla i Polski Hak – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w | + | | style="vertical-align:top" | 1 IV 1929: ul. Sienna Grobla i Polski Hak – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie |
|- | |- | ||
| − | | | + | | style="vertical-align:top" | 5 VI 1994: ul. Marynarki Polskiej (nr 134–189), Na Ostrowiu, Okrąg, Swojska, Twarda, Wiślna, Załogowa – do parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła i św. Katarzyny Szwedzkiej w Młyniskach |
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Dawne wezwanie parafii | + | ! colspan="2" | Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny |
| − | | style="vertical-align:top" | | + | |- |
| + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Dawne wezwanie parafii | ||
| + | | style="vertical-align:top" | Najświętszej Marii Panny (1343–1572) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | św. Ducha (1840–1991) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| style="vertical-align:top" | Śródmieście | | style="vertical-align:top" | Śródmieście | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="5" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | 1343: parafia przy kościele Najświętszej Marii Panny wyodrębniona z parafii grodowej Świętej Bożej Rodzicielki Marii dla Głównego Miasta, Długich Ogrodów i Starego Przedmieścia; funkcjonowała do roku 1572 od 1572: jako parafia gdańska na plebani Mariackiej 1678–1840: jako parafia gdańska przy Kaplicy | + | | style="vertical-align:top" | 1343: parafia przy kościele Najświętszej Marii Panny wyodrębniona z parafii grodowej Świętej Bożej Rodzicielki Marii dla Głównego Miasta, Długich Ogrodów i Starego Przedmieścia; funkcjonowała do roku 1572 |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | od 1572: jako parafia gdańska na plebani Mariackiej | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1678–1840: jako parafia gdańska przy Kaplicy Królewskiej | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 31 III 1840: samodzielna parafia przy Kaplicy Królewskiej | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | od 31 III 1991 przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Założyciel | | style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| Linia 137: | Linia 220: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice z lat 1718–1840 | | style="vertical-align:top" | Granice z lat 1718–1840 | ||
| − | | style="vertical-align:top" | od ul. Studzienki na północnym zachodzie do granic Starego Miasta na południu; ponadto Szadółki, Migowo, Piecki, Zabornia, Ujeścisko, Zakoniczyn, Suchanino, Olszynka, Rudniki, Wiślinka, Płonia i Dobrowo | + | | style="vertical-align:top" | od ul. Studzienki na północnym zachodzie do granic Starego Miasta na południu; ponadto Szadółki, Migowo, Piecki, Zabornia, Ujeścisko, Zakoniczyn, Suchanino, Olszynka, Rudniki, Wiślinka, Płonia i Dobrowo; dodatkowo południowa część Głównego Miasta od ul. Ogarnej do Szerokiej, Stare Przedmieście, Zaroślak Wewnętrzny (wschodnia strona Raduni) i okolice ul. 3 Maja |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice z roku 1840 | | style="vertical-align:top" | Granice z roku 1840 | ||
| Linia 145: | Linia 228: | ||
| ul. Pożarnicza, Stągiewna, Motławska, Jaglana, Chmielna, Ogarna, Za Murami, Okopowa, Targ Węglowy, południowa strona ul. Szerokiej i Długie Pobrzeże | | ul. Pożarnicza, Stągiewna, Motławska, Jaglana, Chmielna, Ogarna, Za Murami, Okopowa, Targ Węglowy, południowa strona ul. Szerokiej i Długie Pobrzeże | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | + | | rowspan="17" style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia |
| − | | style="vertical-align:top" | 28 I 1456: Długie Ogrody – do parafii św. | + | | style="vertical-align:top" | 28 I 1456: Długie Ogrody – do parafii św. Barbary |
|- | |- | ||
| − | | | + | | style="vertical-align:top" | 28 I 1456: Stare Przedmieście – do parafii św. Piotra i Pawła |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 28 I 1456: południowa część Głównego Miasta (od ul. Ogarnej do Szerokiej) – do parafii św. Jana w Głównym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: północna część Głównego Miasta od ul. Świętojańskiej z przecznicami po obu jej stronach do Podwala Staromiejskiego, Targ Rybny, Wyspa Spichrzów, Ołowianka, Dolne Miasto i Długie Ogrody – do parafii filialnej św. Mikołaja w Głównym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: Osiek, Zamczysko, Zaroślak Wewnętrzny (zachodnia strona Raduni), Nowe Ogrody, Piaskownia i Biskupia Górka, południowo-zachodnia część Starego Miasta, sięgająca na zachód od ul. Rajskiej oraz na południu w okolicach obecnych Wałów Piastowskich do Podwala Staromiejskiego – do parafii filialnej św. Eliasza (obecnie Chrystusa Króla) w Śródmieściu | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: północno-wschodnia część Starego Miasta od okolic ul. Wałowej poprzez środek ul. Rajskiej i wzdłuż ul. Rybaki Górne – do parafii filialnej św. Brygidy na Starym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: Chełm i Siedlce – do parafii filialnej św. Antoniego Padewskiego na Chełmie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: Zaroślak Zewnętrzny, ul. Motławska – do parafii filialnej św. Jana Chrzciciela w Starych Szkotach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: Stare Szkoty, Chmielniki, Oruńskie Przedmieście – do parafii św. Ignacego Loyoli w Starych Szkotach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1840: Ostrów – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 V 1839: Suchanino, Zabornia, Ujeścisko, Zakoniczyn, Olszynka – do parafii św. Ignacego Loyoli w Starych Szkotach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 12 IX 1855: Wisłoujście – do parafii św. Jadwigi Śląskiej w Nowym Porcie połowa XIX wieku: Migowo – do parafii św. Wojciecha w Świętym Wojciechu | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1869: Piecki i Szadółki – do parafii św. Józefa (obecnie Chrystusa Króla) na Starym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1882: teren między ul. Kocurki, Starą Motławą, Opływem Motławy i ul. Rzeźnicką – do parafii św. Mikołaja w Głównym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 25 X 1925: Płonia Wielkie, Płonia Małe i Ciernie – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 IV 1929: Dobrowo, Olszynka, Wielka i Wiślinka – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 26 VII 1976: ul. Rzeźnicka, Kładki, św. Trójcy, Kotwiczników (nr 10), Okopowa i południowa strona ul. Podwale Przedmiejskie – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan="2" | Parafia pw. św. Ignacego Loyoli | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| style="vertical-align:top" | Chełm | | style="vertical-align:top" | Chełm | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele jezuickim | + | | style="vertical-align:top" | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele jezuickim |
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Założyciel | + | | style="vertical-align:top" | 1 V 1839: samodzielna parafia przy kościele pojezuickim |
| − | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1839) | + | |- |
| + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1839) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | | style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | ||
| Linia 174: | Linia 293: | ||
| style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Cienista, Brzegi, Przybrzeżna (nr 1–35), Równa (nr 1–14, 26), Głucha, Przy Torze, Raduńska (nr 1–19 i 45–59), Diamentowa, Piaskowa, Granitowa i Ptasia | | style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Cienista, Brzegi, Przybrzeżna (nr 1–35), Równa (nr 1–14, 26), Głucha, Przy Torze, Raduńska (nr 1–19 i 45–59), Diamentowa, Piaskowa, Granitowa i Ptasia | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | + | | rowspan="12" style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia |
| − | | style="vertical-align:top" | 18 VIII 1840: Emaus, Siedlce i ul. Skrajna – do parafii św. Mikołaja w Głównym | + | | style="vertical-align:top" | 18 VIII 1840: Emaus, Siedlce i ul. Skrajna – do parafii św. Mikołaja w Głównym Mieście |
|- | |- | ||
| − | | | + | | style="vertical-align:top" | 1845: Błonia i Gęsia Karczma – do parafii św. Mikołaja w Głównym Mieście |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1900: Kolonia Schichaua – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1901: al. Zwycięstwa i ul. Traugutta – do parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | około 1907: Chełm, Zabornia, Pieklisko i Suchanino – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1918: Ujeścisko – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 23 XI 1947: tereny na północ od ul. Cienistej – do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego na Chełmie | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VI 1979: ul. Mostowa – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VIII 1979: ul. Folwarczna, Kacza, Krótka, Olsztyńska i Pusta – do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Dolnym Mieście | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 2 II 1983: teren wokół ulic: Augustowska, Kampinoska, Niepołomicka, Wielkopolska, Świętokrzyska i Darżlubska – do parafii św. Judy Tadeusza Apostoła w Łostowicach | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 17 VII 1990: teren wokół ulic: Madalińskiego, Małomiejska, Krzemowa, Uranowa, Świętokrzyska, Królowej Jadwigi, Dąbrówki – do parafii św. Jadwigi Królowej w Oruni | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VII 1994: teren wokół ulic: Przy Torze, Głucha, Przybrzeżna, Żuławska, Raduńska i Rubinowa – do parafii św. Jana Bosko w Oruni | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan="2" | Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| style="vertical-align:top" | Śródmieście | | style="vertical-align:top" | Śródmieście | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | 15 III 1947: | + | | style="vertical-align:top" | 15 III 1947: ekspozytura |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1 II 1949: samodzielna parafia | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Założyciel | | style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| style="vertical-align:top" | infułat gdański q Andrzej Wronka | | style="vertical-align:top" | infułat gdański q Andrzej Wronka | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | + | | rowspan="2" style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna |
| − | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | św. Mikołaja (Główne Miasto) |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | Matki Boskiej Bolesnej (Rudno) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice pierwotne | | style="vertical-align:top" | Granice pierwotne | ||
| Linia 195: | Linia 340: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice współczesne | | style="vertical-align:top" | Granice współczesne | ||
| − | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Chłodna, Na Szańcach, Słonecznikowa, Zawodzie, Modra, Łanowa, Olszyńska, Dobra i Kamienna Grobla |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | | style="vertical-align:top" | Etapy uszczuplenia | ||
| style="vertical-align:top" | 1 IV 1968: ul. Ułańska, Długie Ogrody, Sadowa, Łąkowa, Szopy i Reduta Żbik – do parafii św. Barbary na Długich Ogrodach | | style="vertical-align:top" | 1 IV 1968: ul. Ułańska, Długie Ogrody, Sadowa, Łąkowa, Szopy i Reduta Żbik – do parafii św. Barbary na Długich Ogrodach | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! colspan="2" | Parafia pw. św. Piotra i Pawła | |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| style="vertical-align:top" | Śródmieście | | style="vertical-align:top" | Śródmieście | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Data powstania parafii | + | | rowspan="4" style="vertical-align:top" | Data powstania parafii |
| − | | style="vertical-align:top" | 28 I 1456: parafia wyodrębniona z parafii Najświętszej Marii Panny przez bpa włocławskiego Jana Gruszczyńskiego dla Starego Przedmieścia | + | | style="vertical-align:top" | 28 I 1456: parafia wyodrębniona z parafii Najświętszej Marii Panny przez bpa włocławskiego Jana Gruszczyńskiego dla Starego Przedmieścia; funkcjonowała do około 1557 roku |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 1958: rektorat | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 26 VII 1976: ekspozytura | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | 15 VI 1979: samodzielna parafia | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Założyciel | | style="vertical-align:top" | Założyciel | ||
| style="vertical-align:top" | biskup gdański q Lech Kaczmarek (1979) | | style="vertical-align:top" | biskup gdański q Lech Kaczmarek (1979) | ||
|- | |- | ||
| − | | style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna | + | | rowspan="3" style="vertical-align:top" | Dawna przynależność parafialna |
| − | | style="vertical-align:top" | | + | | style="vertical-align:top" | parafia św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Główne Miasto) |
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | parafia św. Mikołaja (Główne Miasto) | ||
| + | |- | ||
| + | | style="vertical-align:top" | parafia św. Ignacego Loyoli (Stare Szkoty) | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice pierwotne | | style="vertical-align:top" | Granice pierwotne | ||
| Linia 220: | Linia 375: | ||
| style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Podwale Staromiejskie, Lastadia, Żabi Kruk, Pod Zrębem oraz pl. Wałowego i ul. Okopowej | | style="vertical-align:top" | teren wokół ulic: Podwale Staromiejskie, Lastadia, Żabi Kruk, Pod Zrębem oraz pl. Wałowego i ul. Okopowej | ||
|- | |- | ||
| − | + | ! colspan="2" | Parafia pw. św. Jana Bosko | |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | | style="vertical-align:top" | Jednostka administracyjna miasta | ||
| Linia 235: | Linia 390: | ||
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice pierwotne | | style="vertical-align:top" | Granice pierwotne | ||
| − | | style="vertical-align:top" | od strony północno-wschodniej Motława; od północy granica biegła od skarpy Orunia Górna, następnie ul. Rubinową (włącznie), przecinając dalej ul. Raduńską, | + | | style="vertical-align:top" | od strony północno-wschodniej Motława; od północy granica biegła od skarpy Orunia Górna, następnie ul. Rubinową (włącznie), przecinając dalej ul. Raduńską, Kanał Raduni, Trakt św. Wojciecha, park między kinem Kosmos a domem kultury, ul. Przy Torze na wysokości ul. Głuchej i biegła nią, włączając nowe bloki przy tej ulicy; następnie drogą do rzeki Motławy, przecinając ul. Pobrzeżną na wysokości mostu linii kolejowej z Pruszcza do Portu Północnego; od południa rzeką Radunia do jej zakola przy ul. Żuławskiej wraz z nią, Traktem św. Wojciecha, który przecinała na szosie Starogardzkiej i dalej do parafii św. Judy Tadeusza i św. Jadwigi Królowej |
|- | |- | ||
| style="vertical-align:top" | Granice współczesne | | style="vertical-align:top" | Granice współczesne | ||
Wersja z 10:54, 31 sie 2015
PARAFIE KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO W GDAŃSKU. Parafia jest podstawową kościelną jednostką administracyjną tworzoną na stałe przez biskupa diecezjalnego w celu zapewnienia wiernym opieki duszpasterskiej i sakramentalnej na określonym terytorium. Na czele każdej parafii stoi wyznaczony przez biskupa proboszcz (mianowany na czas nieokreślony) lub administrator (mianowany na pewien okres). Ze względów duszpasterskich możliwe jest także zakładanie parafii personalnych, skupiających wiernych według kryterium językowego, narodowego lub obrzędowego. W szczególnych okolicznościach, gdy niemożliwe jest tworzenie samodzielnych parafii, prawo kościelne dopuszcza ustanawianie na okres przejściowy ośrodków filialnych (punktów duszpasterskich, lokali, kuracji, wikariatów eksponowanych), które pod względem kanonicznym są równe parafiom, ale nie mają osobowości prawnej, a zatem nie są uznawane przez władze państwowe. Przed II wojną światową praktykowane było również zakładanie ekspozytur, mających prawo wykonywania tylko kilku wybranych czynności duszpasterskich.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa parafią określano teren podlegający władzy biskupa, wokół którego skupiało się życie religijne wiernych, a duszpasterstwo miało charakter miejski. W związku z rozwojem katolicyzmu od IV wieku kapłani wspomagający biskupa rozwinęli działalność duszpasterską poza ośrodkami miejskimi, wskutek czego powstawały nowe wspólnoty wiernych, które następnie, około XI wieku, przekształciły się w samodzielne parafie. O znaczeniu i roli parafii wspominał sobór laterański IV. Jednak dopiero sobór trydencki wprowadził obowiązek określenia dokładnej granicy każdej z parafii i polecił wyznaczać dla niej stałego duszpasterza.
Na ziemiach polskich pierwsze ośrodki kultu powstawały przy świątyniach budowanych w największych ówczesnych skupiskach miejskich. Nie były one jednak oficjalnie kościołami parafialnymi, a jedynie wypełniały wszystkie funkcje, które później należały do obowiązków parafii. Obok kościołów grodowych powstawały również, obsadzane przez fundatorów, kościoły wiejskie, z których korzystali właściciele ziemscy bądź też mieszkańcy najbliższej okolicy. Takie świątynie konkretne uprawnienia duszpasterskie uzyskiwały stopniowo. Dopiero z okręgów grodowych oraz innych ośrodków wiejskich na przełomie XII i XIII wieku ukształtowały się rzeczywiste parafie z ściśle określonym terytorium.
W Gdańsku pierwsza parafia spełniająca funkcje duszpasterskie wobec grodu oraz całego podległego mu rejonu wiejskiego powstała przy grodowym kościele Bożej Rodzicielki Marii w pierwszej połowie XII wieku. Na przełomie XII i XIII stulecia wyodrębniono z niej parafię przy kościele św. Jakuba w Oliwie, św. Wojciecha w Świętym Wojciechu oraz św. Mikołaja w gdańskiej osadzie rybacko-rzemieślniczej (rejon Podwala Staromiejskiego). Z chwilą objęcia kościoła św. Mikołaja przez dominikanów w 1227 roku utracił on status parafii na rzecz świątyni grodowej. W tym samym okresie rozpoczęto budowę kościoła św. Katarzyny, który po 1308 roku przejął prawa parafialne nad Starym i Młodym Miastem oraz okolicznymi miejscowościami. Parafię grodową około 1326 roku zlikwidowano, przenosząc jej wezwanie na kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP) na Głównym Mieście. Od początku istnienia obiekt ten funkcjonował jako kościół parafialny dla Głównego Miasta, Długich Ogrodów i Starego Przedmieścia. Zapewne w XIV wieku istniała już także, prowadzona przez cystersów oliwskich, parafia w dzisiejszej Matarni, nosząca początkowo tytuł św. Materna, a następnie św. Walentego.
W dziejach gdańskiego Kościoła wyróżnić można trzykrotną generalną reorganizację sieci parafialnej: w latach 1456, 1718 i 1840–1842. Do pierwszej reorganizacji doszło po wojnie trzynastoletniej. 28 I 1456 biskup włocławski Jan Gruszczyński (zwierzchnik diecezji obejmującej Gdańsk) wyodrębnił z parafii NMP parafię przy kościele św. Jana w północnej części Głównego Miasta, parafię przy kościele św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu oraz parafię przy kościele św. Barbary na Długich Ogrodach. Z parafii św. Katarzyny wyłączył zaś północno-wschodnią część Starego Miasta, tworząc parafię przy kościele św. Bartłomieja. Tak nakreślony układ parafialny utrzymał się do czasów reformacji, kiedy wszystkie funkcje parafialne Kościoła katolickiego przejęła parafia gdańska z siedzibą na plebanii kościoła NMP, a następnie przy Kaplicy Królewskiej.
Ponownego podziału rozległego terytorium na okręgi filialne z zachowaniem formalnej jedności parafii gdańskiej dokonał biskup Konstanty Felicjan Szaniawski 14 II 1718 roku. W wyniku tego podziału teren parafii przy kościele NMP (z siedzibą przy Kaplicy Królewskiej) został ponownie ograniczony do południowej część Głównego Miasta i Starego Przedmieścia. Kościół św. Mikołaja obsługiwać miał odtąd północną część Głównego Miasta i Długie Ogrody, kościół karmelitański św. Eliasza i Elizeusza (później kościół św. Józefa) – południowo-zachodnią część Starego Miasta, a brygidiański kościół św. Brygidy północno-wschodni rejon Starego Miasta. Powstały wówczas także: obsługiwana przez bonifratrów parafia przy kościele św. Jana Chrzciciela, jezuicka parafia przy kościele św. Ignacego Loyoli na Starych Szkotach oraz parafia franciszkanów reformatów przy kościele św. Antoniego Padewskiego na Chełmie.
Kolejne parafie w Gdańsku wokół dawnych świątyń klasztornych powstały dopiero na początku XIX wieku. Około 1835 roku w miejsce parafii św. Jakuba powstała parafia przy kościele Trójcy Świętej w Oliwie, a w 1839 samodzielna parafia św. Ignacego Loyoli na Starych Szkotach. W 1840 erygowano odrębne parafie przy Kaplicy Królewskiej oraz przy kościele św. Mikołaja, św. Brygidy i św. Józefa (dawniej św. Eliasza). W 1866 założono parafię przy kościele św. Jadwigi Śląskiej w Nowym Porcie, w 1907 przy kościele św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach, a w 1911 przy kościele Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu. W okresie II Wolnego Miasta Gdańska powstało następne pięć parafii (w Brętowie, Brzeźnie, Rudnikach, Nowych Szkotach i Letnicy) oraz dwie parafie personalne dla mniejszości polskiej (przy kościele Chrystusa Króla i św. Stanisława Biskupa Męczennika). Od końca II wojny światowej powstało kolejne 45 wspólnot duszpasterskich, w 2014 roku w granicach administracyjnych miasta Gdańska działało 59 parafii katolickich.
| Parafia pw. św. Mikołaja | |
|---|---|
| Jednostka administracyjna miasta | Śródmieście |
| Data powstania parafii | około 1190: parafia wyodrębniona z parafii grodowej dla okolic q Podwala Staromiejskiego; funkcjonowała do 1227 roku |
| 14 II 1718: parafia filialna przy kościele dominikańskim | |
| 31 III 1840: samodzielna parafia przy kościele poklasztornym | |
| Założyciel | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) |
| biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840) | |
| Dawna przynależność parafialna | parafia gdańska (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) |
| Granice z lat 1718–1840 | północna część Głównego Miasta od ul. Świętojańskiej z przecznicami po obu jej stronach do Podwala Staromiejskiego, Targ Rybny, Wyspa Spichrzów, Ołowianka, Dolne Miasto i Długie Ogrody |
| Granice z roku 1840 | północna część Głównego Miasta od Podwala Staromiejskiego do ul. Szerokiej; Ołowianka, Wyspa Spichrzów, Długie Ogrody, Dolne Miasto, Rudno i zachodnia część Starego Przedmieścia do ul. Rzeźnickiej; od 18 VIII 1840 Siedlce i Emaus; od 1845 także Błonia i Gęsia Karczma |
| Granice współczesne | ul. Lawendowa, Tobiasza, Szpitalna, Rybackiego Pobrzeża, północna strona ul. Szerokiej i Pańskiej |
| Etapy uszczuplenia | 1882: Wyspa Spichrzów oraz ul. Okopowa, Bogusławskiego Kładki, św. Trójcy i Kocurki – do parafii św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Główne Miasto) |
| 1 VII 1907: Emaus, Trzy Lipy i Siedlce – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | |
| 25 X 1925: Błonia, Rudno, ul. Elbląska – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | |
| 1 IV 1929: Kanał Kaszubski, Stary Dwór, Reduta Płońska, Przyłap, Biały Dworek, Miałki Szlak i ul. Litewska – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | |
| 25 II 1947: ul. Długie Ogrody – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | |
| 1 II 1949: Dolne Miasto – do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny | |
| 26 VII 1976: ul. Dolna Brama, Grodza Kamienna, Kocurki, Lastadia, Pod Zrębem, Żabi Kruk – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | |
| 15 VI 1979: plac Wałowy, ul. Reduta Tur, Reduta Żubr, św. Piotra, Toruńska (nr 2 –18), Wilcza i Targ Maślany – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | |
| Parafia pw. św. Wojciecha | |
| Jednostka administracyjna miasta | Orunia-Święty Wojciech-Lipce |
| Data powstania parafii | około 1222 |
| Założyciel | biskup włocławski Michał |
| Dawna przynależność parafialna | parafia grodowa Świętej Bożej Rodzicielki Marii |
| Granice pierwotne | na południu sięgały prawdopodobnie do Pruszcza, Lublewa, Żuławy, Rekcina, Rokitnicy, Juszkowa, Świńcza, Cieplewa i Wojanowa, na wschodzie do rzeki Motławy, a na północnym zachodzie do rzeki Raduni oraz wsi Lipce, Maćkowy i Kowale |
| Etapy powiększenia | w wiekach XVI–XVII: Krępiec, Bystra, Orunia, Otomin, Łostowice oraz miejscowości leżące między Pruszczem, Rokitnicą, Cieplewem, Rusocinem, Świńczem, Jagatowem, Rekcinem, Arciszewem, Straszynem i Jankowem |
| połowa XIX wieku: Migowo z parafią św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Śródmieście) | |
| Granice współczesne | teren wokół ulic: Starogardzka, Zamiejska, Lipce, Niegowska, Batalionów Chłopskich i Stroma; ponadto ul. Podmiejska w Pruszczu Gdańskim oraz teren od ul. Raduńskiej do ul. Miodowej w Radunicy |
| Etapy uszczuplenia | XIV wiek: teren między Straszynem, Pruszczem a Cieplewem, Żuławą i Lublewem – do parafii w Lublewie, Żuławie-Rekcinie, Rokitnicy, Pruszczu Juszkowie i Wojanowie |
| 1911: Migowo – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | |
| 1 I 1906: Jagatowo i Świncz – do parafii św. Jakuba w Kłodawie | |
| 1 I 1906: Kowale i Łostowice – do parafii św. Ignacego Loyoli w Starych Szkotach | |
| 1 I 1906: Cieplewo i Rusocin – do parafii św. Mikołaja w Łęgowie | |
| 1 I 1914: Rekcin – do parafii św. Jakuba w Kłodawie | |
| 1 III 1925: teren między Prędzieszynem, Straszynem, Pruszczem, Roszkowem a Kochanowem, Wojanowem, Borzęcinem i Arciszewem – do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim | |
| 1 IV 1929: Pruszcz Pole (obecnie osiedle Wschód w Pruszczu Gdańskim) – do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim | |
| 16 VIII 1968: Bystra, Krępiec i Rokitnica – do parafii Niepokalanego Serca Maryi w Wiślinie | |
| 15 VIII 1988: Gdańsk-Maćkowy – do parafii św. Judy Tadeusza w Łostowicach | |
| 15 VIII 1988: Borkowo – do parafii św. Jacka w Straszynie | |
| 15 VIII 1988: Rotmanka – do parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim | |
| Parafia pw. Chrystusa Króla | |
| Dawne wezwanie parafii | św. Eliasza (1718–1842) |
| św. Józefa (1842–1989) | |
| Jednostka administracyjna miasta | Śródmieście |
| Data powstania parafii | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele karmelickim |
| 22 VI 1842: samodzielna parafia przy kościele pokarmelickim | |
| od 1 XII 1945 przy kościele Chrystusa Króla | |
| Założyciel | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) |
| biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1842) | |
| Dawna przynależność parafialna | parafia gdańska (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) |
| Granice z lat 1718–1842 | południowo zachodnia część Starego Miasta, sięgająca na zachodzie od ul. Rajskiej oraz na południu od fosy miejskiej (w okolicach obecnych Wałów Piastowskich) do Podwala Staromiejskiego; ponadto Osiek, Zamczysko oraz Zaroślak Wewnętrzny (zachodnia strona Raduni), Nowe Ogrody, Piaskownia i Biskupia Górka |
| Granice z roku 1842 | zachodnia część Starego Miasta, na zachodzie od ul. Łagiewniki i Rajskiej i na północy od ul. Wodopój i Targu Drzewnego; ponadto Targ Węglowy, Zaroślak Wewnętrzny, Piaskownia, Biskupia Górka oraz rejon ul. 3 Maja i Dyrekcyjnej; od 1869 roku także Piecki i Szadółki |
| Granice współczesne | teren wokół ulic: Dąbrowskiego, 3 Maja, Menonitów, Na Stoku, Zaroślak, Spadzista, Biskupia, Malczewskiego (nr 2–150), Jasna, Zakopiańska (nr 7–39, 12–28), Wieniawskiego, Skarpowa (nr 1–63, 2–94), Kolonia Wyżyny, Legnicka, Płowców i Wrocławska |
| Etapy uszczuplenia | 1929: Piecki i Szadółki – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach |
| 23 XI 1947: ul. Reformacka i Na Zboczu – do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego na Chełmie | |
| 2 II 1982: ul. Taborowa – do parafii św. Maksymiliana Kolbego na Suchaninie | |
| 1 VIII 1971: ul. Bielańska, Dyrekcyjna, Elżbietańska, Garncarska, Kosynierów, Gorkiego, zachodnia strona ul. Jana z Kolna, Korzenna, Kowalska, Kupiecka, Na Piaskach, Podbielańska, wschodnia strona Podwala Grodzkiego, Targ Drzewny (nr 3–14), Wały Jagiellońskie (nr 24–36) – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | |
| 6 VIII 1985: al. Zwycięstwa (część strony południowej: nr 40–58 i północnej: nr 8–10), Chodowieckiego, Dantyszka, Dębinki, Dębowa, Fahrenheita, Hohne-Wrońskiego, Kopernika, Orzeszkowej, Curie-Skłodowskiej, Smoluchowskiego, Śniadeckich, Tuwima, Wronia – do parafii Matki Boskiej Częstochowskiej w Aniołkach | |
| 10 I 1988: ul. Kolejowa, Targ Sienny, ul. Kalinowskiego, Targ Drzewny, Wały Jagiellońskie i Podwale Grodzkie – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | |
| 15 VII 2002: ul. Kolonia Przybyszewskiego, Giełguda, Kolonia Jordana, Kolonia Ochota, Kolonia Praca, Dąbrowskiego, Żołnierska, Kozietulskiego, Poniatowskiego, Świdnicka, Focha, Ojcowska, Wyczółkowskiego (nr 88–94) – do parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Aniołkach | |
| Parafia pw. św. Brygidy | |
| Jednostka administracyjna miasta | Śródmieście |
| Data powstania parafii | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele sióstr q brygidek |
| 31 III 1840: samodzielna parafia wyodrębniona z parafii gdańskiej przy kościele pobrygidiańskim; funkcjonowała do 1945 roku | |
| 1 VIII 1971: reerekcja parafii | |
| Założyciel | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) |
| biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840) | |
| biskup gdański q Lech Kaczmarek (1971) | |
| Dawna przynależność parafialna | parafia św. Mikołaja |
| Granice z lat 1718–1840 | północno-wschodnia część Starego Miasta, sięgająca od okolic ul. Wałowej poprzez środek ul. Rajskiej i wzdłuż ul. Rybaki Górne |
| Granice z roku 1840 | północno-wschodnia część Starego Miasta od okolic ul. Wałowej poprzez Łagiewniki i kanał Raduni do ul. Rajskiej i dalej na południe do Podwala Staromiejskiego; ponadto Osiek, Zamczysko, Sienna Grobla, a od 1842 także wyspa Ostrów |
| Granice z roku 1971 | od południa środek Targu Rybnego od Motławy do wylotu Podwala Staromiejskiego, następnie środkiem do Targu Drzewnego i jego środkiem do Wałów Jagiellońskich; od zachodu od Targu Drzewnego do jego zbiegu z Podwalem Grodzkim, następnie jego środkiem do Błędnika oraz torami kolejowymi w kierunku Nowego Portu do ul. Reja; od północy środkiem ul. Reja do ul. Marynarki Polskiej wraz z jej środkiem do ul. Załogowej i Martwej Wisły; od wschodu środkiem Martwej Wisły od ul. Załogowej wraz z wyspą Ostrów do Motławy i środkiem Motławy do Targu Rybnego z wyłączeniem Ołowianki poza parafię |
| Granice współczesne | wyspa Ostrów oraz teren wokół ulic: Doki, Podstoczna, Wiosny Ludów, Podwale Staromiejski, wokół Targu Drzewnego, Targu Węglowego, Targu Rakowego, ul. Wały Jagiellońskie, Błędnika, Kolejowej i Jana z Kolna |
| Etapy uszczuplenia | 1 IV 1929: ul. Sienna Grobla i Polski Hak – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie |
| 5 VI 1994: ul. Marynarki Polskiej (nr 134–189), Na Ostrowiu, Okrąg, Swojska, Twarda, Wiślna, Załogowa – do parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła i św. Katarzyny Szwedzkiej w Młyniskach | |
| Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny | |
| Dawne wezwanie parafii | Najświętszej Marii Panny (1343–1572) |
| św. Ducha (1840–1991) | |
| Jednostka administracyjna miasta | Śródmieście |
| Data powstania parafii | 1343: parafia przy kościele Najświętszej Marii Panny wyodrębniona z parafii grodowej Świętej Bożej Rodzicielki Marii dla Głównego Miasta, Długich Ogrodów i Starego Przedmieścia; funkcjonowała do roku 1572 |
| od 1572: jako parafia gdańska na plebani Mariackiej | |
| 1678–1840: jako parafia gdańska przy Kaplicy Królewskiej | |
| 31 III 1840: samodzielna parafia przy Kaplicy Królewskiej | |
| od 31 III 1991 przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny | |
| Założyciel | biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1840) |
| Dawna przynależność parafialna | parafia grodowa Świętej Bożej Rodzicielki Marii, następnie parafia gdańska |
| Granice w wiekach XVI–XVII | od ul. Do Studzienki, środkiem Martwej Wisły, poprzez Długie Ogrody, Dolne Miasto, Olszynkę, Oruńskie Przemieście aż po Zakoniczyn, Ujeścisko, Szadółki, Zabornię, Suchanino, Migowo i Piecki; być może parafia obsługiwała również Krępiec, Wiślinkę, Rudniki, Płonia i Dobrowo |
| Granice z lat 1718–1840 | od ul. Studzienki na północnym zachodzie do granic Starego Miasta na południu; ponadto Szadółki, Migowo, Piecki, Zabornia, Ujeścisko, Zakoniczyn, Suchanino, Olszynka, Rudniki, Wiślinka, Płonia i Dobrowo; dodatkowo południowa część Głównego Miasta od ul. Ogarnej do Szerokiej, Stare Przedmieście, Zaroślak Wewnętrzny (wschodnia strona Raduni) i okolice ul. 3 Maja |
| Granice z roku 1840 | południowa część Głównego Miasta od ul. Ogarnej do Szerokiej wraz z ul. Węglarską i Kołodziejską, wschodnia część Starego Przedmieścia od ul. Rzeźnickiej do Starej Motławy, Wisłoujście (od 1821); ponadto Szadółki, Migowo, Piecki, Rudniki, Krępiec, Wiślinka, Płonia i Dobrowo |
| Granice współczesne | ul. Pożarnicza, Stągiewna, Motławska, Jaglana, Chmielna, Ogarna, Za Murami, Okopowa, Targ Węglowy, południowa strona ul. Szerokiej i Długie Pobrzeże |
| Etapy uszczuplenia | 28 I 1456: Długie Ogrody – do parafii św. Barbary |
| 28 I 1456: Stare Przedmieście – do parafii św. Piotra i Pawła | |
| 28 I 1456: południowa część Głównego Miasta (od ul. Ogarnej do Szerokiej) – do parafii św. Jana w Głównym Mieście | |
| 14 II 1718: północna część Głównego Miasta od ul. Świętojańskiej z przecznicami po obu jej stronach do Podwala Staromiejskiego, Targ Rybny, Wyspa Spichrzów, Ołowianka, Dolne Miasto i Długie Ogrody – do parafii filialnej św. Mikołaja w Głównym Mieście | |
| 14 II 1718: Osiek, Zamczysko, Zaroślak Wewnętrzny (zachodnia strona Raduni), Nowe Ogrody, Piaskownia i Biskupia Górka, południowo-zachodnia część Starego Miasta, sięgająca na zachód od ul. Rajskiej oraz na południu w okolicach obecnych Wałów Piastowskich do Podwala Staromiejskiego – do parafii filialnej św. Eliasza (obecnie Chrystusa Króla) w Śródmieściu | |
| 14 II 1718: północno-wschodnia część Starego Miasta od okolic ul. Wałowej poprzez środek ul. Rajskiej i wzdłuż ul. Rybaki Górne – do parafii filialnej św. Brygidy na Starym Mieście | |
| 14 II 1718: Chełm i Siedlce – do parafii filialnej św. Antoniego Padewskiego na Chełmie | |
| 14 II 1718: Zaroślak Zewnętrzny, ul. Motławska – do parafii filialnej św. Jana Chrzciciela w Starych Szkotach | |
| 14 II 1718: Stare Szkoty, Chmielniki, Oruńskie Przedmieście – do parafii św. Ignacego Loyoli w Starych Szkotach | |
| 1840: Ostrów – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | |
| 1 V 1839: Suchanino, Zabornia, Ujeścisko, Zakoniczyn, Olszynka – do parafii św. Ignacego Loyoli w Starych Szkotach | |
| 12 IX 1855: Wisłoujście – do parafii św. Jadwigi Śląskiej w Nowym Porcie połowa XIX wieku: Migowo – do parafii św. Wojciecha w Świętym Wojciechu | |
| 1869: Piecki i Szadółki – do parafii św. Józefa (obecnie Chrystusa Króla) na Starym Mieście | |
| 1882: teren między ul. Kocurki, Starą Motławą, Opływem Motławy i ul. Rzeźnicką – do parafii św. Mikołaja w Głównym Mieście | |
| 25 X 1925: Płonia Wielkie, Płonia Małe i Ciernie – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | |
| 1 IV 1929: Dobrowo, Olszynka, Wielka i Wiślinka – do parafii Matki Boskiej Bolesnej w Rudnie | |
| 26 VII 1976: ul. Rzeźnicka, Kładki, św. Trójcy, Kotwiczników (nr 10), Okopowa i południowa strona ul. Podwale Przedmiejskie – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | |
| Parafia pw. św. Ignacego Loyoli | |
| Jednostka administracyjna miasta | Chełm |
| Data powstania parafii | 14 II 1718: parafia filialna przy kościele jezuickim |
| 1 V 1839: samodzielna parafia przy kościele pojezuickim | |
| Założyciel | biskup chełmiński Konstanty Feliks Szaniawski (1718) |
| biskup chełmiński Anastazy Sedlag (1839) | |
| Dawna przynależność parafialna | parafia gdańska (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny) |
| Granice z lat 1718–1839 | Stare Szkoty, Chmielniki, Oruńskie Przedmieście i Orunia |
| Granice z roku 1839 | Chełm, Stara Wieś, Zaroślak Zewnętrzny, Stare Szkoty, Suchanino, Trzy Lipy, Zabornia, Emaus, Siedlce, Zakoniczyn, Ujeścisko, Orunia, Oruńskie Przedmieście, Olszynka Mała, Olszynka Wielka, Gęsia Karczma, Błonia, ul. Litewska, Skrajna i Miałki Szlak |
| Etapy poszerzenia | 1 I 1906: Kowale i Łostowice – z parafii św. Wojciecha w Świętym Wojciechu |
| Granice współczesne | teren wokół ulic: Cienista, Brzegi, Przybrzeżna (nr 1–35), Równa (nr 1–14, 26), Głucha, Przy Torze, Raduńska (nr 1–19 i 45–59), Diamentowa, Piaskowa, Granitowa i Ptasia |
| Etapy uszczuplenia | 18 VIII 1840: Emaus, Siedlce i ul. Skrajna – do parafii św. Mikołaja w Głównym Mieście |
| 1845: Błonia i Gęsia Karczma – do parafii św. Mikołaja w Głównym Mieście | |
| 1900: Kolonia Schichaua – do parafii św. Brygidy na Starym Mieście | |
| 1901: al. Zwycięstwa i ul. Traugutta – do parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu | |
| około 1907: Chełm, Zabornia, Pieklisko i Suchanino – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | |
| 1918: Ujeścisko – do parafii św. Franciszka z Asyżu na Siedlcach | |
| 23 XI 1947: tereny na północ od ul. Cienistej – do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego na Chełmie | |
| 15 VI 1979: ul. Mostowa – do parafii św. Piotra i Pawła na Starym Przedmieściu | |
| 15 VIII 1979: ul. Folwarczna, Kacza, Krótka, Olsztyńska i Pusta – do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Dolnym Mieście | |
| 2 II 1983: teren wokół ulic: Augustowska, Kampinoska, Niepołomicka, Wielkopolska, Świętokrzyska i Darżlubska – do parafii św. Judy Tadeusza Apostoła w Łostowicach | |
| 17 VII 1990: teren wokół ulic: Madalińskiego, Małomiejska, Krzemowa, Uranowa, Świętokrzyska, Królowej Jadwigi, Dąbrówki – do parafii św. Jadwigi Królowej w Oruni | |
| 15 VII 1994: teren wokół ulic: Przy Torze, Głucha, Przybrzeżna, Żuławska, Raduńska i Rubinowa – do parafii św. Jana Bosko w Oruni | |
| Parafia pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny | |
| Jednostka administracyjna miasta | Śródmieście |
| Data powstania parafii | 15 III 1947: ekspozytura |
| 1 II 1949: samodzielna parafia | |
| Założyciel | infułat gdański q Andrzej Wronka |
| Dawna przynależność parafialna | św. Mikołaja (Główne Miasto) |
| Matki Boskiej Bolesnej (Rudno) | |
| Granice pierwotne | ul. Elbląska, Nowa Motława (z wyłączeniem jej poza parafię), Mała Olszynka (z wyłączeniem jej poza parafię), Wielka Olszynka (włącznie) |
| Granice współczesne | teren wokół ulic: Chłodna, Na Szańcach, Słonecznikowa, Zawodzie, Modra, Łanowa, Olszyńska, Dobra i Kamienna Grobla |
| Etapy uszczuplenia | 1 IV 1968: ul. Ułańska, Długie Ogrody, Sadowa, Łąkowa, Szopy i Reduta Żbik – do parafii św. Barbary na Długich Ogrodach |
| Parafia pw. św. Piotra i Pawła | |
| Jednostka administracyjna miasta | Śródmieście |
| Data powstania parafii | 28 I 1456: parafia wyodrębniona z parafii Najświętszej Marii Panny przez bpa włocławskiego Jana Gruszczyńskiego dla Starego Przedmieścia; funkcjonowała do około 1557 roku |
| 1958: rektorat | |
| 26 VII 1976: ekspozytura | |
| 15 VI 1979: samodzielna parafia | |
| Założyciel | biskup gdański q Lech Kaczmarek (1979) |
| Dawna przynależność parafialna | parafia św. Ducha (obecnie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Główne Miasto) |
| parafia św. Mikołaja (Główne Miasto) | |
| parafia św. Ignacego Loyoli (Stare Szkoty) | |
| Granice pierwotne | od wschodu granica biegła Motławą od Podwala Przedmiejskiego do ul. Toruńskiej, następnie jej środkiem do Nowej Motławy i dalej do Reduty Tur; od południa biegła fosą Reduty Tur od Motławy do fosy Reduty Żubr i dalej fosą Reduty Żubr do torów linii kolejowej Gdańsk–Tczew; od zachodu granice parafii stanowiły tory linii Gdańsk–Tczew od fosy Reduty Żubr do wylotu Podwala Przedmiejskiego; od północy granice biegły od torów linii Gdańsk–Tczew środkiem Podwala Przedmiejskiego do Motławy |
| Granice współczesne | teren wokół ulic: Podwale Staromiejskie, Lastadia, Żabi Kruk, Pod Zrębem oraz pl. Wałowego i ul. Okopowej |
| Parafia pw. św. Jana Bosko | |
| Jednostka administracyjna miasta | Orunia-Święty Wojciech-Lipce |
| Data powstania parafii | 15 VII 1994 |
| Założyciel | arcybiskup gdański q Tadeusz Gocłowski |
| Dawna przynależność parafialna | parafia św. Ignacego Loyoli (Stare Szkoty) |
| Granice pierwotne | od strony północno-wschodniej Motława; od północy granica biegła od skarpy Orunia Górna, następnie ul. Rubinową (włącznie), przecinając dalej ul. Raduńską, Kanał Raduni, Trakt św. Wojciecha, park między kinem Kosmos a domem kultury, ul. Przy Torze na wysokości ul. Głuchej i biegła nią, włączając nowe bloki przy tej ulicy; następnie drogą do rzeki Motławy, przecinając ul. Pobrzeżną na wysokości mostu linii kolejowej z Pruszcza do Portu Północnego; od południa rzeką Radunia do jej zakola przy ul. Żuławskiej wraz z nią, Traktem św. Wojciecha, który przecinała na szosie Starogardzkiej i dalej do parafii św. Judy Tadeusza i św. Jadwigi Królowej |
| Granice współczesne | teren wokół ulic: Głucha, Przybrzeżna, Równa (nr 21 i 30–58), Żuławska, Trakt św. Wojciecha (nr 62–82, 141–291), Nowiny, Turkusowa i Raduńska |
Tabela: Dekanat Gdańsk-Dolne Miasto
Tabela: Dekanat Gdańsk-Siedlce
Tabela: Dekanat Gdańsk-Wrzeszcz
Tabela: Dekanat Gdańsk-Oliwa
Tabela: Dekanat Gdańsk-Przymorze
Tabela: Dekanat Gdańsk-Łostowice
