HUELLE PAWEŁ, prozaik, poeta

Aktualna wersja na dzień 10:34, 22 lis 2024

Paweł Huelle

Paweł Huelle podczas wręczania Medalu św. Wojciecha, 2013

Okładka książki Pawła Huellego

PAWEŁ MAREK HUELLE (10 IX 1957 Gdańsk – 27 XI 2023 Gdańsk), prozaik, poeta, dramatopisarz. Wnuk Karola, inżyniera chemika, współtwórcy i wicedyrektora Zakładów Azotowych w Tarnowie–Mościcach i Marii z domu Fiedler, w 1918 pierwszej kobiety–studentki Politechniki Lwowskiej. Syn pochodzących ze Lwowa Tadeusza, inżyniera, oraz Ireny z Korczów, historyka, którzy w 1946 przenieśli się do Gdańska.

W 1980 absolwent filologii polskiej na Uniwersytecie Gdańskim (UG). W czasie strajków w sierpniu 1980 współtwórca „poczty rowerowej”, wspierającej strajkujących w Stoczni Gdańskiej m.in. w kolportażu "bibuły". Współautor (z Andrzejem Zarębskim) apelu środowiska studenckiego w sprawie liberalizacji życia naukowego i studiów (1 IX 1980). Współinicjator powstania i członek Tymczasowego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich UG (2 X 1980).

W latach 80. XX wieku związany z prasą podziemną, dziennikarz Biura Informacji Prasowej NSZZ „Solidarność”, nauczyciel języka polskiego w szkołach podstawowych, zawodowych, średnich (1983–1986), pracownik spółdzielni Świetlik, współzałożyciel i współpracownik tzw. gazety mówionej „Punkty Mówione” w Duszpasterstwie Akademickim przy kościele św. Mikołaja (1988). W latach 1981–1982 powstała pierwsza (niepublikowana) powieść Ze snu lęku. W 1983 zadebiutował literacko wierszami na łamach „Powściągliwości i Pracy”, „Tygodnika Powszechnego” oraz „Twórczości”. W 1987 asystent w Zakładzie Filozofii Akademii Medycznej w Gdańsku, wykładowca historii filozofii. W 1994–1999 dyrektor Gdańskiego Ośrodka TVP. W 1998 bezskutecznie ubiegał się o mandat do Rady Miasta Gdańska z ramienia Unii Wolności. W kadencji 2003–2007 członek Rady Naukowej Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. W 2010 członek konwentu Ruchu Stu oraz komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przedterminowymi wyborami prezydenckimi.

W okresie 1998–2000 autor cyklu felietonów i miniesejów Imiona, miejsca..., publikowanych w „Gazecie Wyborczej”. Jako jedyny opiniotwórczy intelektualista, wobec milczenia polityków i Episkopatu, miał odwagę publicznie sprzeciwić się długotrwałej antysemickiej działalności prałata Henryka Jankowskiego w felietonie Rozumieć diabła („Rzeczpospolita”, 2004). Pozwany o naruszenie dóbr osobistych przez Henryka Jankowskiego w 2005, wygrał w sądzie apelacyjnym w 2006. Od 2009 redaktor naczelny Gdyńskiego Kwartalnika Artystycznego „Bliza”. Od 2010 wykładowca na Wydziale Reżysersko-Operatorskim Gdyńskiej Szkoły Filmowej. Autor m.in. książek: Weiser Dawidek (1987), Opowiadania na czas przeprowadzki (1991), Wiersze (1994), Pierwsza miłość i inne opowiadania (1996), Inne historie (1999), Mercedes-Benz. Z listów do Hrabala (2001), Byłem samotny i szczęśliwy (wybór opowiadań, 2002), Castorp (2004), Ostatnia Wieczerza (2007), Opowieści chłodnego morza (2008), Śpiewające ogrody (2014), Ulica Świętego Ducha i inne historie (2016), Talita (2020), które zostały przetłumaczone między innymi na język angielski, holenderski, szwedzki, czeski, włoski, fiński, francuski, hiszpański, litewski i niemiecki.

Brał udział w tworzeniu mistycznego tryptyku gdańskich twórców na temat Ostatniej Wieczerzy: uwieczniony został na obrazie Ostatnia wieczerza Macieja Świeszewskiego (2005), napisał wstęp do książki ks. Krzysztofa Niedałtowskiego Zawsze Ostatnia Wieczerza (2006), wydał własną powieść Ostatnia Wieczerza (2007), nominowaną do Nagrody Nike. Wszystkie trzy dzieła były razem prezentowane przez autorów przy okazji wystawy Axis Mundi w Królewskim Muzeum Sztuki i Historii (Musée d’Art et d’Histoire) w Brukseli w listopadzie 2011. Zasiadał w jury Nagrody Literackiej Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności”.

Do najważniejszych inscenizacji jego utworów należą: Pod dębami (premiera w Cotton Clubie, 1992; TVP 2 – 1993), Kto mówi o czekaniu? (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera 1995, Teatr Wybrzeże), Kąpielisko Ostrów (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera 2001, Teatr im. Juliusza Osterwy w Lublinie; reżyseria Maciej Englert, Teatr Telewizji – 2004), Sarmacja (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera w 2008, Teatr im. J. Osterwy w Lublinie), Zamknęły się oczy Ziemi (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera w 2011, Teatr im. J. Osterwy w Lublinie), Weiser (film fabularny, reżyseria Wojciech Marczewski – 2000), Kolibra lot ostatni (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera 2014, Teatr Miejski im. W. Gombrowicza w Gdyni), Żółta łódź podwodna (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera 2015, Teatr Miejski im. W. Gombrowicza w Gdyni), Zawsze się gdzieś wypływa (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera 2015, Teatr Polskiego Radia), Kursk (reżyseria Krzysztof Babicki, premiera 2017, Teatr Miejski im. W. Gombrowicza w Gdyni). Wystąpił jako Dottore w spektaklu Cyrk Rodziny Afanasjeff Bis w reżyserii Aliny Afanasjew i Jerzego Włodzimierza Afanasjewa (syna) w gdańskim Teatrze Miejskim Miniatura 19 XI 2004. Scenarzysta słuchowisk radiowych, m.in. Chagall (1987), i współautor scenariuszy do filmów O dwóch takich, co nic nie ukradli (reżyseria Łukasz Wylężałek, 1999), Wróżby kumaka na podstawie powieści Güntera Grassa (reżyseria Robert Gliński, 2005) oraz obrazu dokumentalnego NZS – tak się zaczęło (reżyseria Paweł Zbierski, 2005).

Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2012), w 2013 uhonorowany Medalem św. Wojciecha. W 1987 i 2007 otrzymał Nagrodę Artystyczną Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki, w 1995 nagrodę polskiego PEN-Clubu w dziedzinie prozy, w 2002 Paszport "Polityki" za rok 2001 za powieść Mercedes Benz, literacki hołd złożony Bohumilowi Hrabalowi: za oryginalność formy i sztukę finezyjnej narracji, w 2002 i 2007 Pomorską Nagrodę Artystyczną, w 2005 Nagrodę Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego – dla pisarza, który "tworzy ideały i wartości, łącząc ludzi, społeczeństwa i narody we wspólnej rozmowie", w 2007 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury za niezwykłe kreacje literackie, za stworzenie nowych podstaw do czytania mitu Gdańska, w 2008 Sztorm Roku 2007 w kategorii "Literatura" za powieść Ostatnia wieczerza łączącą wątki lokalne, tematykę etyczno-moralną i dyskurs o sztuce, w 2010 laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”, w 2014 Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis”, za rok 2016 otrzymał Wielką Pomorską Nagrodę Artystyczną za całokształt wybitnych osiągnięć artystycznych oraz dokonań na rzecz kultury, w 2018 Galion Gdyński w kategorii kreacja artystyczna, w 2021 nagrodę literacką "Wiatr od Morza" za całokształt twórczości (za rok poprzedni). W 2023 otrzymał Nagrodę Miasta Gdańska w dziedzinie kultury.

Mąż Anny, producentki filmowej, ojciec Juliusza Karola, absolwenta stosunków międzynarodowych na UG, w czasie studiów członka Zarządu Akademickiego Klubu Morskiego, analityka biznesowego w branży eCommerce, następnie Idy Łotockiej-Huelle (ur. 13 II 1957 Gdańsk), w 1982 absolwentki malarstwa u prof. Władysława Jackiewicza na Wydziale Malarstwa i Grafiki (1982) Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku oraz tamtejszego Studium Pedagogicznego (1981), laureatki Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (2012), od 2014 do 2017 wiceprezeski Okręgu Gdańskiego Związku Polskich Artystów Plastyków.

Pochowany 7 XII 2023 na cmentarzu Srebrzysko. Upamiętniony odsłoniętymi 11 V 2024 przy przystanku PKM Niedźwiednik muralami, autorstwa Jakuba Morozowskiego i Iwa Arabskiego, przedstawiającymi jego postać oraz „umarłą linię kolejową” opisywaną w powieści Weiser Dawidek. MD









Bibliografia:
Strojna-Krzystanek Anna, Maria Huelle – pierwsza studentka na Politechnice Lwowskiej, „Studia z historii społeczno-gospodarczej”, t. 20, Kraków 2018, s. 189–193.
Jerzyna Marcin, Paweł Huelle (1957–2023), https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/pawel-huelle-1957-2023/.
https://www.pkm-sa.pl/2024/05/16/nowe-murale-poswiecone-pawlowi-huelle-na-pkm-gdansk-niedzwiednik/.