OGARNA, ulica
| (Nie pokazano 25 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File: | + | [[File:Most Krowi, około 1910.JPG|thumb|Most Krowi, zamykający ul. Ogarną od wschodu, około 1910]] |
| + | [[File:Siedziba straży pożarnej w Dworze Miejskim, 1895.JPG|thumb|Zabudowania Dworu Miejskiego, zamykające ul. Ogarną od zachodu, 1895]] | ||
| + | [[File: Wylot_ul._Ogarnej_i_Baszta_Narożna.jpg |thumb| Zabudowania Dworu Miejskiego z [[BASZTA NAROŻNA | Basztą Narożną]], zamykające ul. Ogarną od zachodu, 1895]] | ||
| + | [[File:Wjazd na ul. Ogarną od strony ul. Bogusławskiego, 1900–1910.JPG|thumb|Wjazd na ul. Ogarną od strony ul. Bogusławskiego, po rozebraniu wałów i części Dworu Miejskiego, 1910]] | ||
| + | [[File:Ogarna_ul.jpg|thumb|Ulica Ogarna, skrzyżowanie z ul. Zbytki (w lewo) i ul. Pocztową (w prawo), 1900-1905]] | ||
| + | [[File:Ogarna_ulica.jpg|thumb|Ulica Ogarna, skrzyżowanie z ul. Pocztową, około 1935, widok ze skrzyżowania z ul. Zbytki]] | ||
| + | [[File: Ogarna_1914.jpg |thumb| Restauracja „Zur Hundehalle” Willego Einhausa przy Ogarnej 121, około 1914 (poprzednio, w 1907, działała tu restauracja „ Zum Wickbold Bräu”, następnie w latach 1939–1945 „Club Café Konditorei”), w głębi widoczne kamienice przy ul. Garbary]] | ||
| + | [[File:Ulica Ogarna, około 1910.JPG|thumb|Ulica Ogarna, około 1910]] | ||
| + | [[File:Portal domu przy ul. Ogarnej, 1938.JPG|thumb|Portal jednej z kamienic przy ul. Ogarnej, 1938]] | ||
| + | [[File: Ogarna_1946.jpg |thumb| Ul. Ogarna, 1946, widok w stronę Bramy Krowiej]] | ||
| + | [[File: Ul._Ogarna_początki_odbudowy.jpg |thumb| Początki odbudowy ul. Ogarnej, rozpoczęte od skrzyżowania z ul. Garbary, 1949]] | ||
| + | [[File: Ogarna.JPG |thumb| Ul. Ogarna, widok od strony wschodniej, 2019]] | ||
| + | |||
| + | '''OGARNA''' (Hundegasse), ulica na [[GŁÓWNE MIASTO | Głównym Mieście]], obecnie o długości 540 m. W 1336 zwana ''platea braseatorum'', czyli Browarnicza, od znajdujących się tu [[BROWARY | browarów]], które ze względów pożarowych (piece do suszenia słodu i podgrzewania brzeczki piwnej) lokalizowano na obrzeżach miasta. W 1416 mieszkało przy niej 73 browarników, najwięcej na Głównym Mieście. Od 1378 zwana również ''platea canum'', czyli Psia (nazw Browarnicza i Psia używano równolegle), od 1415 stale Hundegasse (Psia), w 1945, na wniosek [[PELCZAR MARIAN, dyrektor Biblioteki Gdańskiej PAN, patron ulicy | Mariana Pelczara]], otrzymała miano ul. Ogarnej.<br/><br/> | ||
| + | Ulicę zamyka od wschodu zachowana [[BRAMA KROWIA | Brama Krowia]], za nią [[MOST KROWI | Most Krowi]], prowadzący na [[SPICHLERZE | Spichlerze]]. Nazwy mostu i bramy związane z funkcjonującą na Spichlerzach od 1331 rzeźnią (Kuttelhof, obecny obszar ul. Chmielnej 39–45). Od zachodu ulicę zamykała zabudowa [[DWÓR MIEJSKI | Dworu Miejskiego]], w nawiązaniu do znajdujących się w nim stajni w 1806 ta część określana była nieoficjalnie jako Zaggengasse (Szkapia). Po niwelacji wałów obronnych, w 1903 Dwór Miejski częściowo rozebrano w celu przedłużenia ulicy i otwarcia jej wylotu na An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego).<br/><br/> | ||
| + | Pod nr. 11 i 12 od około 1629 funkcjonowały duży (nr 12: 5 kondygnacji) i mały (nr 11: 4 kondygnacje) dom cechu browarników, od 1771 własność prywatna, po 1945 odbudowano mały dom browarników (między innymi od 1825 winiarnia Ayckego, po II wojnie światowej sklep warzywny, restauracja Wileńska, następnie Kresowa). W latach 1886–1894 (od wylotu ul. Słodowników do ul. Garbary) funkcjonowała jednotorowa linia tramwaju konnego, łączącą Weidengasse (ul. Łąkowa) z Fischmarkt (Targ Rybny), w 1896 zelektryfikowana ([[TRAMWAJE | tramwaje]]). W 1870 zlikwidowano na niej [[PRZEDPROŻA | przedproża]].<br/><br/> | ||
| + | Od 1833 w kamienicy pod nr. 10 funkcjonowała [[AKADEMIA HANDLOWA | Akademia Handlowa]] (następnie do 1897 [[SZKOŁA ŚW. PIOTRA I PAWŁA | szkoła realna św. Piotra i Pawła]] i od 1920 Izba Handlowa, [[KORPORACJA KUPCÓW GDAŃSKICH | Korporacja Kupców]]). W XIX wieku obok licznych sklepów różnych branż działały tu browary, [[HOTELE | hotele]], [[DRUKARSTWO I DRUKARNIE | drukarnie]]. W latach 1908-1912 pod nr 20/21 mieściła się redakcja zasłużonego dla Kaszubszczyzny czasopisma Gryf (17 IV 1973 z inicjatywy gdańskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego odsłonięto tu pamiątkową tablicę).<br/><br/> | ||
| + | Obecnie zabudowana ponad 120 kamieniczkami, odbudowanymi po zniszczeniach w 1945. Od rejonu skrzyżowania z ul. Garbary w 1949 rozpoczęła się odbudowa Głównego Miasta. Przetrwała II wojnę światową nienaruszona kamienica nr 27/28, wybudowana (w miejsce dwóch wcześniejszych) w 1872 (według projektu Hermanna Bandta) dla spółki Danziger Bankverein (Gdańskiego Towarzystwa Bankowego), w latach 1877–1892 siedziba Marienburg-Mlawkaer Eisenbahngesellschaft (oddziału pruskiego Kolei Malborsko-Mławskiej, z Gdańska do Warszawy), 1894–1930 hotel Germania ([[HOTELE | hotele]]), wydzierżawiony w okresie 1903–1915 i po zakończeniu I wojny światowej do 1921 na siedzibę loży Gedania Loge Nr. 3 der Provinz Westpreußen ([[WOLNOMULARSTWO | wolnomularstwo]]), następnie do 1926 siedziba Warszawskiego Banku Zjednoczonego SA (obsługującego głównie handel zagraniczny), po jego plajcie w okresie 1927–1937 kawiarnia Cafe Germania, od 1939 własność prywatna, po 1945 siedziba banku i RSW Prasa-Książka-Ruch, w latach 70. XX wieku ze sklepem muzycznym na parterze i mieszkaniami na wyższych kondygnacjach, obecnie własność miasta, między innymi na parterze siedziba British Council [[UNIWERSYTET GDAŃSKI | Uniwersytetu Gdańskiego]], instytucji powołanej przez rząd Wielkiej Brytanii w 1934 dla promocji języka angielskiego i kultury angielskiej, kondygnacje nadal zajmują prywatne mieszkania (budynek 18 VI 1996 wpisany na listę zabytków). Dwie inne z ocalałych w 1945 kamienic zostały w 1957 rozebrane do fundamentów: nr 30 i nr 29 (z pozostawieniem fragmentów fasady i gotyckiej zachodniej ściany). Pod nr. 94 urodził się [[FAHRENHEIT DANIEL GABRIEL, fizyk, patron ulicy | Daniel G. Fahrenheit]].<br/><br/> | ||
| + | Po odbudowie ulica przybrała charakter mieszkaniowy, ze skupiskiem kilku punktów usługowych w północnej pierzei jej zachodniej części (między ul. Garbary i ul. Pocztową). Między innymi od sierpnia 1952 pod nr. 119/120 otwarto działający długie lata „Dom Mężczyzn” z ubraniami dla panów, w tym samym czasie obok, pod nr. 117/118 (w miejscu działającej od 1950 jadłodajni dla robotników zatrudnionych przy odbudowie) otwarto również działający długie lata lokal gastronomiczny/ kawiarnię (początkowo pod nazwą „Pionier”). W pierzei południowej tego odcinka ulicy funkcjonował długie lata pod nr. 12 jedynie sklep warzywny (później w jego miejscu restauracja „Kresowa”/”Wileńska”). W części wschodniej ulicy w maju 1952 pod nr. 99/100 otwarto bibliotekę dla dzieci i młodzieży, obok punkt magla, w 1954 pod nr. 56 oddano do użytku Szkołę Podstawową nr 37, od 1978 [[PAŁAC MŁODZIEŻY | Pałac Młodzieży]], w 1990 Gdańską Szkołę Podstawową „Lingwista” im. Zjednoczonej Europy.<br/><br/> | ||
| + | W 1955 skomponowano specjalną ''Piosenkę o ulicy Ogarnej'' ze słowami [[FENIKOWSKI FRANCISZEK, prozaik, poeta | Franciszka Fenikowskiego]] do muzyki A. Wiktorskiego. Zob. też [[POCZTA | poczta]], [[RADIO GDAŃSK | Radio Gdańsk]] do 1945. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 15:20, 20 gru 2022
OGARNA (Hundegasse), ulica na Głównym Mieście, obecnie o długości 540 m. W 1336 zwana platea braseatorum, czyli Browarnicza, od znajdujących się tu browarów, które ze względów pożarowych (piece do suszenia słodu i podgrzewania brzeczki piwnej) lokalizowano na obrzeżach miasta. W 1416 mieszkało przy niej 73 browarników, najwięcej na Głównym Mieście. Od 1378 zwana również platea canum, czyli Psia (nazw Browarnicza i Psia używano równolegle), od 1415 stale Hundegasse (Psia), w 1945, na wniosek Mariana Pelczara, otrzymała miano ul. Ogarnej.
Ulicę zamyka od wschodu zachowana Brama Krowia, za nią Most Krowi, prowadzący na Spichlerze. Nazwy mostu i bramy związane z funkcjonującą na Spichlerzach od 1331 rzeźnią (Kuttelhof, obecny obszar ul. Chmielnej 39–45). Od zachodu ulicę zamykała zabudowa Dworu Miejskiego, w nawiązaniu do znajdujących się w nim stajni w 1806 ta część określana była nieoficjalnie jako Zaggengasse (Szkapia). Po niwelacji wałów obronnych, w 1903 Dwór Miejski częściowo rozebrano w celu przedłużenia ulicy i otwarcia jej wylotu na An der Reitbahn (ul. Bogusławskiego).
Pod nr. 11 i 12 od około 1629 funkcjonowały duży (nr 12: 5 kondygnacji) i mały (nr 11: 4 kondygnacje) dom cechu browarników, od 1771 własność prywatna, po 1945 odbudowano mały dom browarników (między innymi od 1825 winiarnia Ayckego, po II wojnie światowej sklep warzywny, restauracja Wileńska, następnie Kresowa). W latach 1886–1894 (od wylotu ul. Słodowników do ul. Garbary) funkcjonowała jednotorowa linia tramwaju konnego, łączącą Weidengasse (ul. Łąkowa) z Fischmarkt (Targ Rybny), w 1896 zelektryfikowana ( tramwaje). W 1870 zlikwidowano na niej przedproża.
Od 1833 w kamienicy pod nr. 10 funkcjonowała Akademia Handlowa (następnie do 1897 szkoła realna św. Piotra i Pawła i od 1920 Izba Handlowa, Korporacja Kupców). W XIX wieku obok licznych sklepów różnych branż działały tu browary, hotele, drukarnie. W latach 1908-1912 pod nr 20/21 mieściła się redakcja zasłużonego dla Kaszubszczyzny czasopisma Gryf (17 IV 1973 z inicjatywy gdańskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego odsłonięto tu pamiątkową tablicę).
Obecnie zabudowana ponad 120 kamieniczkami, odbudowanymi po zniszczeniach w 1945. Od rejonu skrzyżowania z ul. Garbary w 1949 rozpoczęła się odbudowa Głównego Miasta. Przetrwała II wojnę światową nienaruszona kamienica nr 27/28, wybudowana (w miejsce dwóch wcześniejszych) w 1872 (według projektu Hermanna Bandta) dla spółki Danziger Bankverein (Gdańskiego Towarzystwa Bankowego), w latach 1877–1892 siedziba Marienburg-Mlawkaer Eisenbahngesellschaft (oddziału pruskiego Kolei Malborsko-Mławskiej, z Gdańska do Warszawy), 1894–1930 hotel Germania ( hotele), wydzierżawiony w okresie 1903–1915 i po zakończeniu I wojny światowej do 1921 na siedzibę loży Gedania Loge Nr. 3 der Provinz Westpreußen ( wolnomularstwo), następnie do 1926 siedziba Warszawskiego Banku Zjednoczonego SA (obsługującego głównie handel zagraniczny), po jego plajcie w okresie 1927–1937 kawiarnia Cafe Germania, od 1939 własność prywatna, po 1945 siedziba banku i RSW Prasa-Książka-Ruch, w latach 70. XX wieku ze sklepem muzycznym na parterze i mieszkaniami na wyższych kondygnacjach, obecnie własność miasta, między innymi na parterze siedziba British Council Uniwersytetu Gdańskiego, instytucji powołanej przez rząd Wielkiej Brytanii w 1934 dla promocji języka angielskiego i kultury angielskiej, kondygnacje nadal zajmują prywatne mieszkania (budynek 18 VI 1996 wpisany na listę zabytków). Dwie inne z ocalałych w 1945 kamienic zostały w 1957 rozebrane do fundamentów: nr 30 i nr 29 (z pozostawieniem fragmentów fasady i gotyckiej zachodniej ściany). Pod nr. 94 urodził się Daniel G. Fahrenheit.
Po odbudowie ulica przybrała charakter mieszkaniowy, ze skupiskiem kilku punktów usługowych w północnej pierzei jej zachodniej części (między ul. Garbary i ul. Pocztową). Między innymi od sierpnia 1952 pod nr. 119/120 otwarto działający długie lata „Dom Mężczyzn” z ubraniami dla panów, w tym samym czasie obok, pod nr. 117/118 (w miejscu działającej od 1950 jadłodajni dla robotników zatrudnionych przy odbudowie) otwarto również działający długie lata lokal gastronomiczny/ kawiarnię (początkowo pod nazwą „Pionier”). W pierzei południowej tego odcinka ulicy funkcjonował długie lata pod nr. 12 jedynie sklep warzywny (później w jego miejscu restauracja „Kresowa”/”Wileńska”). W części wschodniej ulicy w maju 1952 pod nr. 99/100 otwarto bibliotekę dla dzieci i młodzieży, obok punkt magla, w 1954 pod nr. 56 oddano do użytku Szkołę Podstawową nr 37, od 1978 Pałac Młodzieży, w 1990 Gdańską Szkołę Podstawową „Lingwista” im. Zjednoczonej Europy.
W 1955 skomponowano specjalną Piosenkę o ulicy Ogarnej ze słowami Franciszka Fenikowskiego do muzyki A. Wiktorskiego. Zob. też poczta, Radio Gdańsk do 1945.
