SZYMAŃSKI STANISŁAW, działacz gdańskiej Polonii, okrętowiec

Aktualna wersja na dzień 14:46, 3 lip 2024

Delegacja gdańskich harcerek
i harcerzy na Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa w Spale,
11–25 VII 1935. Stoją od lewej: komendant Gdańskiego Hufca Harcerzy hm. Stanisław Szymański, komendantka Chorągwi Harcerek phm. Maria Ostrowska, komendant Chorągwi Harcerzy hm. Alf Liczmański,
w drugim rzędzie – chorąży sztandaru Cecylia Reyman

Akademicki Krąg Harcerski: Stanisław Szymański (z gitarą), obok w lewo: Jadwiga Żawrocka, Oskar Żawrocki, Alfons Żurek

STANISŁAW SZYMAŃSKI (4 XI 1909 Majdan Sieniawski, województwo podkarpackie – 2 X 1981 Gdańsk), magister inżynier budowy okrętów, harcmistrz Związku Harcerstwa Polskiego (ZHP), żołnierz II wojny światowej. Syn inspektora celnego Kazimierza i Heleny z domu Przedpełskiej (1881 – 20 VIII 1971). Brat ks. Stefana, Edwarda (1904–1966), Marii primo voto Jankowskiej, secundo voto Narewskiej (1908–1995), Tadeusza, Janiny po mężu Rozum (1917–1988), Mieczysławy po mężu Francuzowicz (1918–1999).

W Gdańsku przebywał od 1921. Od 1925 działał w ZHP: od 1934 był podharcmistrzem, w latach 1936–1939 komendantem III Hufca. Należał do I Drużyny im. Zygmunta Augusta, IV Drużyny im. Żwirki i Wigury. W 1936 zorganizował Akademicki Krąg Starszoharcerski przy Chorągwi Harcerzy, był kierownikiem Referatu Obozowo-Wycieczkowego, prowadził też kursy na drużynowych.

W 1930 uzyskał maturę w Gimnazjum Polskim, od 1931 studiował w Technische Hochschule Danzig (THD) na Wydziale Budowy Maszyn Okrętowych. Między wrześniem 1930 a lutym 1931 odbył praktyki warsztatowe w Stoczni Gdańskiej ( Stocznia Królewska), a w 1932 praktykę zawodową w Stoczni Remontowej w Górkach Zachodnich ( Stocznia Danzig-Königliche Maschinenbauinspektion), w 1934 i 1938 w Stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone we Włoszech i w Rotterdamie w Holandii.

Od 1931 był członkiem Koła Studentów Polaków Techniki Okrętów „Korab”, w 1932 został jego prezesem. Od 1932 do lutego 1939 działał w Bratniej Pomocy Studentów Polaków. W lutym 1939, wobec szykan w stosunku do polskich studentów, opuścił THD. Od kwietnia 1939 roku był zastępcą Komendanta Pogotowia Harcerskiego. Należał również do Gminy Polskiej Związku Polaków i chóru męskiego Moniuszko.

24 VIII 1939 opuścił Gdańsk, organizując w Gdyni ochotniczy oddział gdańskich harcerzy do obrony miasta. Aresztowany przez Gestapo 14 IX 1939, był przetrzymywany w obozie przejściowym w koszarach w Gdyni-Redłowie i w gdyńskiej hali targowej. W październiku 1939 pracował jako robotnik w obozie karnym SS i Policji w Maćkowach, od listopada 1939 do lutego 1940 przebywał w obozie dla Polaków w Nowym Porcie, pracując w Stoczni Gdańskiej. Zwolniony w lipcu 1941, od sierpnia pracował w biurze konstrukcyjnym stoczni. W kwietniu 1942 potajemnie wyjechał do Krakowa. Był żołnierzem Armii Krajowej w Krakowie (pseudonim Maciej Walicki) i w oddziałach partyzanckich w lasach koło Miechowa.

W lutym 1945 został członkiem Grupy Operacyjnej Ministerstwa Oświaty w Krakowie. W kwietniu 1945 powrócił do Gdańska z grupą mającą zabezpieczyć pozostałości po THD, 15 maja opracował pierwszy projekt odbudowy i uporządkowania Politechniki Gdańskiej (PG). Od września 1945 do lutego 1946 pracował i jednocześnie studiował na Wydziale Budowy Okrętów PG, był prezesem reaktywowanej w sierpniu 1945 Bratniej Pomocy Studentów, w 1949 uzyskał tytuł magistra inżyniera budownictwa okrętowego. Od marca do kwietnia 1946 pracował w Głównym Urzędzie Morskim jako kierownik Oddziału Taboru Pływającego, w latach 1946–1950 w firmie Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe w Gdyni (GAL): od lutego do lipca 1946 był zastępcą inspektora technicznego Wydziału Holowniczo-Ratowniczego i jednocześnie od marca do czerwca 1946 pracownikiem w Biurze Portowym, od maja 1946 do września 1947 pierwszym kierownikiem oddziału w Szczecinie, a w okresie 1947–1950 pracownikiem w Inspektoracie Okrętów. W latach 1951–1952 był ekspertem Polskiej Marynarki Handlowej do spraw remontów w Centralnym Zarządzie Polskiej Marynarki Handlowej. W 1952 pracował w Inspektoracie Polskiego Rejestru Statków, prowadził nadzór budowanych statków w Stoczni Gdańskiej. W latach 1953–1976 pracował w Centrali Morskiej Importowo-Eksportowej „Centromor” w Warszawie: 1953–1955 jako kierownik gdańskiej delegatury, od 1966 jako rzeczoznawca techniczny, był też doradcą dyrektora do spraw licencji. Od 1976 na emeryturze.

Był ekspertem Polskiej Izby Handlu Zagranicznego do spraw analiz portowych i wyceny wartości statków, autorem Przepisów klasyfikacji i przepisów budowy barek stalowych (1947), a także ekspertyz o flocie handlowej, statkach, artykułów w „Technice Morza i Wybrzeża”, „Technice i Gospodarce Morskiej”, „Budownictwie Okrętowym” oraz wspomnień publikowanych w monografii Gdańsk 1939 (1984).

Członek Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, Koła Byłych Studentów Polaków Politechniki Gdańskiej w Latach 1904–1939, Komisji Historycznej Komendy Chorągwi Gdańskiej Związku Harcerstwa Polskiego w Gdańsku, Sekcji Okrętowców Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Mechaników Polskich.

Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi (1958), Złotym Krzyżem „Za Zasługi dla ZHP” (1978), honorową odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, medalem 50-lecia Założenia Gminy Polskiej i Macierzy Szkolnej (1972). Był żonaty z Irminą z domu Burakowską (24 XII 1917 – 11 V 1994 Gdańsk). Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. WP







Bibliografia:
Księga pamiątkowa studentów Polaków Politechniki Gdańskiej w latach 1904–1939, red. Henryk Hadrian, Marian Rakowski, Roman Wieloch, Gdańsk 1993, s. 166.