ŁOSOWSKI ALFONS, rzeźbiarz, malarz, rysownik
| < Poprzednie | Następne > |
ALFONS ŁOSOWSKI (4 I 1908 Orkiewicze, powiat Nowogródek, obecna Białoruś – 27 VI 1988 Gdańsk), rzeźbiarz, malarz, rysownik. Syn rolnika. Do 1939 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych uniwersytetu w Wilnie, podczas II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej i pułku zapasowego I Armii Ludowego Wojska Polskiego. Po wojnie osiedlił się w Gdańsku, zatrudniony w ► Przedsiębiorstwie Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków. Kierując pracownią rzeźby kamiennej (1946–1955), wykonał wiele rekonstrukcji i replik zabytkowych rzeźb, reliefów, detali architektonicznych odbudowywanego Gdańska, m.in. uczestniczył w odtworzeniu figury Zygmunta Augusta z wieży ► Ratusza Głównego Miasta (1948–1950), fasad kamienic nr 37 i 45 przy ► ul. Długiej oraz nr 3, 26, 28, 40, 41 (► Złota Kamieniczka), 42, 43 i przedproża nr 45 przy ► Długim Targu (1953–1954). Uczestniczył też w socrealistycznych wystawach plastyki (Głowa robotnicy, 1950; Dziecko w przedszkolu, 1952; Portret kamieniarza, 1954). Prowadził indywidualną pracownię przy ► ul. Mariackiej 11/13.
Jego portrety, figury, formy zoomorficzne i fantastyczne, rzadziej abstrakcyjne, są zwykle syntetyczne, zwarte i obłe, sugerują organiczność i wewnętrzną energię, podkreślają jakość kamiennego tworzywa, znaczenie ma też kolor granitu, od jasnego przez czerwony po czerń. W późniejszej twórczości używał także drewna, w którym drastyczna ingerencja nie niweczy, ale ujawnia strukturę, fakturę i wewnętrzny rysunek tkanki. Rzeźby artysty odwołują się do pierwotnej symboliki, archetypów, do rzeźby kultowej, niekiedy totemicznej.
Autor m.in. pomnika na cmentarzu Żołnierzy Radzieckich w Gdańsku (► cmentarze na terenie Śródmieścia. Zespół przy ul. Giełguda), o architekturze parawanowej, wklęsłej ściany z reliefowymi tablicami (1949) oraz prac w przestrzeni miasta (14 rzeźb), stojących od 1963 na zieleńcach ► Głównego i ► Starego Miasta. Prace te oficjalnie przekazał miastu na własność 20 XII 1966 podczas uroczystości w siedzibie ► Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Były to: Ptak, Foka, Mamut, Rytm, Zwierz – na skwerze wzdłuż ówczesnej al. Leningradzkiej (ul. Podwale Przedmiejskie), Lotos, Centaur, Królewicz, Abstrakcja – przy ul. św. Ducha, Legenda – Norwidowi – Wrzeszcz (przy ► Cristal), Macierzyństwo – przy ul. Świerczewskiego (Nowe Ogrody), Marabut – ul. Piwna, przy ► kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, Mors – fontanna przy ul. ► ul. Szerokiej, Korweta – w latach 1964–2002 element fontanny przy ► Wielkim Młynie (na ► skwerze Heweliusza). Do tego doszły trzy rzeźby: Arlekin, Pelikan, Mandryl ustawione w ► Miejskim Ogrodzie Zoologicznym Wybrzeża. Po likwidacji zieleńców, w latach 2003–2007 zostały częściowo przeniesione na północną stronę ► Potoku Oliwskiego, na zieleniec między ul. Subisława i ul. Pomorską, i ustawione w kolejności: Korweta, Królewicz, Lotos, Abstrakcja, Centaur (w 2008 rzeźbę zdewastowano, odnowiona). Rzeźbę Ptak, do 2014 stanowiącą własność Edwarda Grzegorza Ostrowskiego, przekazano miastu i ustawiono na placu u zbiegu ul. Malczewskiego i Kościelnej na ►Siedlcach. W połowie lat 60. XX wieku przy ul. Wodopój na ► Starym Mieście ustawiono sześć jego rzeźb
Abstrakcja, Macierzyństwo, Kobieta w ciemniej chustce, Portret rybaczki, dwie zatytulowane Kompozycja i Zgoda. W 2. połowie lat 70. XX wieku, na zamówienie dyrekcji ► Hotelu Posejdon, wykonał sześć granitowych rzeźb ustawionych w hotelowym ogrodzie (Mandryl, Medytacja, Magda, Matylda, Narodziny, szósta o nieznanej nazwie) oraz cztery drewniane (Kolumna, Kompozycja, Meduza, Sowy) stanowiące wystrój hotelowej restauracji (usunięte w 1993). W tym samym czasie dla ► hotelu Novotel wykonał rzeźbę Dar Morza (usunięta w 2020), cztery bezimienne rzeźby ustawiono w ► Parku Oruńskim. Pojedyńcze rzeźby nadal znajdują się w różnych punktach miasta (np. rzeźba Dawid, od 1981 przy przedprożu na ul. Mariackej 15, rzeźba w Parku im. Bema na Siedlcach).
Jego dziełem są również pomniki-popiersia książąt ► Świętopełka i ► Mściwoja II w ► Parku Oliwskim. Prace artysty znajdowały się lub znajdują także w trójmiejskich instytucjach (między innymi w Urzędzie Wojewódzkim, hotelach Hevelius i ► Posejdon), w zbiorach muzealnych (Muzea Narodowe w Gdańsku, Szczecinie, Warszawie) oraz kolekcjach za granicą (Niemcy, Szwecja, Holandia, Belgia). Rzeźbę Doktor zakupiło Ministerstwo Kultury podczas wystawy XV-lecia Polskiego Dzieła Plastycznego w Muzeum Narodowym w Warszawie, Głowa rybaka przedstawiano na Międzynarodowym Holenderskim Festiwalu Rzeźby w 1963, zorganizowanym pod patronatem UNESCO, przedstawiano ją także w Antwerpii i Arnhem, w 1972 jego rzeźby, w tym Portret rybaczki, prezentowano w berlińskim Treptower Park.
W 1967 w plebiscycie ► „Wieczoru Wybrzeża” został wybrany na gdańszczanina roku. Uhonorowano go m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), medalem „Tysiąclecia Państwa Polskiego” (1966), medalem „X Wieków Gdańska” (1966), odznakami ► „Za zasługi dla Gdańska” (1966) i ► „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1972), odznaką honorową za działalność dla miasta Gdańska (1971), honorowym medalem Wojewódzkiej Rady Narodowej za działalność kulturalną (1971). W 1973 otrzymał Nagrodę Przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku w Diedzinie Kultury, w 1984 Nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury.
Był żonaty z Marią (30 VI 1911 – 7 VI 2008 Gdańsk); ojciec Sławomira Łosowskiego (ur. 31 VIII 1951 Gdańsk), założyciela zespołu ► Kombi. Został pochowany na ► cmentarzu Srebrzysko (na nagrobku data urodzin: 4 I 1912).
