GÓRKI ZACHODNIE
| < Poprzednie | Następne > |
GÓRKI ZACHODNIE (1438 Newefehre / Nowy Prom, 1590 Neufehr, od 1840 Westlich-Neufähr, obecna nazwa urzędowa od 1949), część administracyjna jednostki pomocniczej Gdańsk Krakowiec – Górki Zachodnie ( administracyjny podział). Do 1840 roku jedna wieś z Górkami Wschodnimi, z nieistniejącymi na północy wybudowaniami Neufährer Sandkathen. Centrum wsi (wówczas jednej jeszcze: Górki) przed rokiem 1840 znajdowało się przy skrzyżowaniu obecnej ul. Przełom i Łowickiej, u podnóża tzw. Quellberg (Góry Źródlanej, 22,5 m n.p.m.). W 1379 notowana „karczma Stanka” z przewozem przez Wisłę do Płoni, w początku XV wieku karczma i przewóz nosiły nazwę Clunping (od nazwiska karczmarza Klumpinga), w 1438 karczmę nazywano Newefehre; mieszkańcy rozwijającej się przy niej osady zobowiązani byli do prac przy sianokosach na rzecz krzyżackiego koniuszego z zamku gdańskiego. Po wojnie trzynastoletniej w granicach patrymonium miasta Gdańsk. W 1793 roku znajdowało się tam 25 gospodarstw, zamieszkanych przez 136 osób, w roku 1819 funkcjonowały 2 karczmy, było 18 zabudowań i 163 mieszkańców. Od 1772 własność państwa, w 1840, w wyniku powstania Wisły Śmiałej ( Wisła), wyodrębniły się Górki Zachodnie (większość obszaru dawnej wsi) i Górki Wschodnie. W 1840 roku podjęto decyzję o budowie 2 śluz mających umożliwić żeglugę na Wiśle Śmiałej (zniszczonych przez powódź w 1886 i ponownie odbudowanych) oraz strzegącego je Fortu Neufähr. Po 1876 roku na Górze Źródlanej wybudowano stanowiska dla 4 armat polowych 90 mm dla tzw. Baterii 2, mającej uniemożliwić ewentualny desant od strony Wisły Śmiałej. W 1919 wzniesiono w tym miejscu boczne stanowisko (schron żelbetowy) tzw. Baterii Wydmowej ( fortyfikacje), schrony pobudowano także (brak dokładnej datacji) w pasie wydmowym (przy brzegu morskim) i nieopodal, już przy drodze wzdłuż Wisły Śmiałej. W granicach administracyjnych Gdańska od 1 IV 1914, zajmowały wówczas powierzchnię 103 ha, liczyły 697 mieszkańców, w chwili włączenia Rada Miejska zakupiła na własne potrzeby 16 ha gruntów. W roku 1927 istniało 115 budynków. Pod koniec II wojny światowej zajęte przez armię radziecką 6 IV 1945. Od 1952 około 1 km na zachód od ujścia Wisły Śmiałej zbudowano punkt obserwacji bocznej Zespołu 25. Baterii Artylerii Stałej (schron i 15-metrowa wieża), funkcjonujące do lat 70. XX wieku. Po II wojnie światowej planowano niezrealizowaną budowę specjalnego portu rybackiego, mającego docelowo skupić rozproszone w mieście ośrodki rybołówstwa i przemysłu rybołówczego. W latach 50. XX wieku powstało niewielkie (na 1,6 ha) osiedle dla pracowników Stoczni Rzecznej przy ul. Łowickiej, składające się z budynków dwukondygnacyjnych o 6 mieszkaniach. W 1964 otwarto SP nr 34 przy ul. Łowickiej 2.
Obecnie w zasadzie niezamieszkane, większość obszaru na północy porastają lasy wydmowe (tzw. Las Miejski), znajduje się Jezioro Bursztynowe i tzw. Zielone Wyspy (powierzchnia 32,96 ha, największy w Gdańsku kompleks nadrzecznych szuwarów, od roku 2011 uchwałą Rady Miasta uznane za użytki ekologiczne; ptaki), w zachodniej części nieużytki i działająca od 1975 roku baza paliwowa (manipulacyjna) Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych (PERN „Przyjaźń” SA) z Płocka (dwukierunkowy rurociąg naftowy Płock–Gdańsk, rozbudowany mimo protestów mieszkańców Górek Zachodnich i Krakowca, które w 1995 na krótko wstrzymały prace). Po stronie południowej (przy wschodnim odcinku ul. Kutnowskiej) istnieje port rybacki (w latach 2002–2004 zarejestrowanych było 8 kutrów rybackich, co stanowiło 2% polskiej floty kutrowej, oznaczenie jednostek rybackich: ZAG) i stocznia Wisła, po stronie wschodniej, nad Wisłą Śmiałą, zlokalizowane są liczne ośrodki jachtowe (tworzące największy w Polsce zespół przystani jachtowych): Jachtklub Morski „Neptun” (ul. Przełom 10), dalej ku północy Jachtklub Stoczni Gdańskiej (ul. Przełom 9) i bezpośrednio z nim sąsiadujący Jachtklub im. Conrada (ul. Przełom 26). Dalej ku północy, ul. Stogi 18, zlokalizowana jest przystań Akademickiego Klubu Morskiego (klub w tym miejscu od 1967 roku, przystań budowana od 1972, główna siedziba klubu od 1979; Akademicki Związek Morski), sąsiadująca z przystanią AZS Galion – Centralny Ośrodek Sportu Akademickiego w Gdańsku, ul. Stogi 20 (z hotelem o tej nazwie). Prawie przy ujściu Wisły Śmiałej do Zatoki Gdańskiej, w powstałej w latach 1977–1978 przystani ( Akademii Wychowania Fizycznego), ul. Stogi 20A, w roku 2006 otwarto Narodowe Centrum Żeglarstwa Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu (AWFiS), służące szkoleniu studentów AWFiS i dziecięcych szkółek regatowych, z kilkupiętrowym budynkiem hotelowo-gastronomiczno-seminaryjnym. Przy samym ujściu Wisły Śmiałej do Zatoki Gdańskiej znajduje się placówka Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa: Morska Stacja Ratownicza (ul. Stogi 20), dysponująca morskim statkiem ratowniczym MS „Wiatr” (typu SAR-1500, z roku 2001), i przystań Morskiego Oddziału Straży Granicznej (ul. Stogi 20) do obsługi morskiego przejścia granicznego (dla rybołówstwa i pływania sportowego, przejście ustalone w 1961). W 1991 roku odbyły się w Górkach Zachodnich mistrzostwa Europy juniorów w klasie „Finn”, w 1992 przy udziale Jachtklubu Stoczni Gdańskiej zorganizowano mistrzostwa Europy w tej samej klasie. W roku 1991 przy ul. Łowickiej 2 (w pomieszczeniach po Wojewódzkim Ośrodku Dokształcania Zawodowego) otwarty został Zespół Kształcenia i Wychowania nr 6, składający się z Szkoły Podstawowej nr 34 i Przedszkola nr 25. Z powodu rozbudowy bazy paliwowej Zespół Kształcenia zamknięto w 1998.
W 2011 roku Rada Miasta za użytek ekologiczny (oprócz Zielonych Wysp) uznała tzw. Wydmę w Górkach Zachodnich, najwyższe wzniesienie o powierzchni 1,69 ha.
| Kutnowska (Sandkrugweg) |
| Łęczycka (Quellbergweg) |
| Łowicka (Alter Forstweg) |
| Przełom (Am Durchbruch) |
| Stogi (Hangweg) |
| Środkowa, skreślona z listy ulic Gdańska w 1999 (boczna od ul. Przełom, na południu mniej więcej równoległa do ul. Łowickiej) |
| Żaków (Schulweg) |
