KLEDZIK WITOLD, działacz gdańskiej Polonii, radny

Aktualna wersja na dzień 14:30, 11 lis 2023

Witold Kledzik, około 1988

WITOLD JAN KLEDZIK (17 X 1906 Berlin – 7 XI 1988 Gdańsk), urzędnik Polskich Kolei Państwowych (PKP), radny miasta Gdańska, przewodnik turystyczny Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK). Syn Wacława (4 VII 1878 – 25 I 1931 Bydgoszcz), ślusarza, pomocnika naczelnika parowozowni, od 1928 w Gdańsku komisarza odbiorczego parowozów, i Heleny z domu Kazimierowskiej (17 VIII 1876 Bukowo pod Sztumem – 25 VII 1960 Gdańsk). Miał pięcioro rodzeństwa. Do końca 1919 mieszkał z rodzicami w Berlinie. W latach 1912–1919 uczęszczał do szkoły realno-powszechnej, którą ukończył tzw. małą maturą. Był też w latach 1915–1919 członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W 1920 rodzina przeprowadziła się do Nakła nad Notecią, gdzie 1 października rozpoczął pracę w PKP jako „młodociana siła biurowa" (goniec). Od 5 X 1924 do 1 X 1926 pełnił ochotniczą służbę wojskową w 3. Pułku Lotniczym Poznań-Ławica. Po zwolnieniu z wojska, nie mogąc znaleźć pracy na kolei, przyjął propozycje Ministerstwa Spraw Wojskowych i od 1 II 1927 do 29 VIII 1928 był urzędnikiem wojskowym (radiotelegrafistą) w Równem (województwo wołyńskie).

30 VIII 1928 dzięki ojcu (u którego w Gdańsku-Przeróbce zamieszkał) otrzymał pracę na kolei; 28 II 1929 ukończył kurs na dyżurnego ruchu w Gdyni, od 1 III 1929 pracował w Biurze Personalnym Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych (DOKP) w Gdańsku, a po jej przeniesieniu do Torunia – do 1939 w Biurze Gdańskim DOKP w Gdańsku.

Był członkiem 17 polskich organizacji na terenie II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG), m.in. od czerwca 1933 do 1939 Gminy Polskiej Związku Polaków w WMG (był sekretarzem koła w miejscu pracy, sekretarzem Sekcji Teatralno-Artystycznej, kierownikiem Sekcji Fotograficznej), Gdańskiej Macierzy Szkolnej (pełnił funkcję społecznego referenta do spraw kolonijnych i turystyki oraz męża zaufania), Towarzystwa Wojaków i Powstańców (w 1939 sekretarz), Polskiego Związku Zachodniego, Polskiego Czerwonego Krzyża, Rodziny Kolejowej, Towarzystwa Miłośników Sceny (od 1931, był suflerem), Towarzystwa Śpiewaczego „Moniuszko”, Towarzystwa Przyjaciół Harcerstwa (był skarbnikiem), Towarzystwa Budowy Kościoła Chrystusa Króla, Klubu Sportowego Gedania w sekcji strzeleckiej. Był też zastępcą komendanta klubu sportowego Gryf w Gdańsku-Oliwie, stanowiącego faktycznie oddział Tajnej Organizacji Wojskowej „Polonia” w Gdańsku, i członkiem Kolejowego Przysposobienia Wojskowego. W 1930 został społecznym przewodnikiem po WMG dla gości Macierzy Szkolnej. Mieszkał w Oliwie przy obecnej ul Podhalańskiej, następnie przy obecnej al. Grunwaldzkiej 128c/2 (po wojnie zajął większenie mieszkanie pod nr 1).

Od 1 do 14 IX 1939 zatrudniony w Dowództwie Kolejowym w Gdyni. Aresztowany 15 IX 1939 w Gdyni, zbiegł po czterech godzinach (z późniejszego kina „Goplana” przy obecnym Skwerze Kościuszki), od 5 października do 3 listopada ukrywał się w Solcu Kujawskim, gdzie zniszczył zabrane z sobą akta Polskiego Związku Zachodniego, ratując tym życie 68 poszukiwanym przez Gestapo osobom. Od 12 XI 1939 do 29 II 1940 mieszkał w Nałęczowie, pracując w przedsiębiorstwie drogowym. Od 1 III 1940 pracował w Inspektoracie Budowlanym Kolei Wschodniej w Lublinie, gdzie w 1941 na tajnych kompletach uzyskał maturę, kończąc gimnazjum matematyczno-fizyczne. Od 5 X 1941 działał w Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), pseudonim "Zyndram", był zastępcą kierownika radiostacji nadawczo-odbiorczej w Lublinie. Od 20 IX 1943 w Armii Krajowej (AK), pseudonim "Orkan", był adiutantem Komendanta Rejonu I, od 1 IV 1944 po ukończeniu kursu kapral podchorąży, od 1 VII 1944 podporucznik. Uczestniczył w wyzwoleniu Lublina w lipcu 1944 jako dowódca oddziału AK Albatros. 10 VIII 1944 podjął pracę w PKP w Lublinie. 20 września za członkostwo w AK został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, przetrzymywany był na zamku lubelskim, skazany na karę śmierci, którą w wyniku odwołania następnego dnia zamieniono na 10 lat więzienia, 29 II 1945 zwolniony.

Podjął prace w DOKP w Bydgoszczy, od 16 IV 1945 w Gdańsku, współorganizował pracę Okręgowej (potem Północnej) Dyrekcji Polskich Kolei Państwowych w gmachu przy ul. Dyrekcyjnej, był pracownikiem jej Biura Organizacji Zatrudnienia i Płac, kierownikiem działu szkolenia (od 1 VII 1947), radcą kolejowym (od 1 I 1966). Od 1 VI 1967 na emeryturze. W 1947 przyczynił się do ekshumacji i pochowania na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie polskich kolejarzy i inspektorów celnych rozstrzelanych przez Niemców 1 IX 1939 roku w Szymankowie.

W latach 1949–1951 radny Gdańska, kierownik Komisji do spraw Walki z Analfabetyzmem. W 1946 współzałożyciel gdańskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (od 1951 Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze), w 1951 gdańskiego Koła Przewodników Turystycznych PTTK. W latach 1966–1971 przewodniczący Okręgowej Komisji Przewodnickiej, organizator kursów przewodnickich po Trójmieście i województwie gdańskim, społeczny opiekun zabytków, strażnik ochrony przyrody. Autor skryptu dla przewodników Opactwo cystersów w Oliwie (1975) oraz licznych artykułów w prasie i czasopismach o działaczach gdańskiej Polonii i losach polskich kolejarzy z II WMG. Opracował 1300 biogramów i sylwetek przedwojennych pracowników PKP w Gdańsku oraz działaczy gdańskiej Polonii (część w zbiorach Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej). Na emeryturze nadal oprowadzał wycieczki po Gdańsku, w tym Orbisu, głównie w języku niemieckim. Członek Polskiego Towarzystwa Ziem Zachodnich (1945–1950, sekretarz oddziału gdańskiego), Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1951–1972), Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (od 1946), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (od 1957), Towarzystwa Przyjaciół Gdańska (1973), Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (od 1971), Związku Przyjaciół Pomorza, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami.

Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1935), Srebrnym Krzyżem za Zasługi (1938), Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (Londyn 1949), Medalem "Polska swemu obrońcy" (Londyn 1948), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1960), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1977), Krzyżem Armii Krajowej (Londyn 1976), a także Medalem 10-lecia Niepodległości (1928), Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (1938), Medalem Zwycięstwa i Wolności (1946), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1962), odznaką Przodującego Kolejarza (1963), odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego (1965), Złotą Honorową Odznaką PTTK (1965), medalem „Za Zasługi w 20-leciu Kultury Fizycznej i Turystyki w Województwie Gdańskim” (1966), Medalem 500-lecia Powrotu Gdańska do Macierzy (1967), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1971), odznaką „Zasłużony Działacz Turystyki” (1969).

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy od 27 I 1932 z Ludwiką z domu Kminikowską (9 X 1911 Marienfließ (Marianowo koło Stargardu Szczecińskiego) – 5 IX 1939). Po raz drugi ożenił się z Wandą Jadwigą z domu Eustachiewicz (27 VII 1920 Ostrów Wielkopolski – 14 V 2003 Gdańsk). Ojciec Henryka (5 VI 1936 Gdynia – 3 VIII 1990 Gdańsk), technologa w Stoczni Gdańskiej; Wiesława (3 XI 1935 Gdynia – 10 IV 2015 Gdańsk), dr inżyniera, adiunkta na Politechnice Gdańskiej; Bogdana (ur. 12 VII 1937 Gdańsk), inżyniera konstruktora w Miastoprojekcie Gdańsk; Tadeusza (ur. 17 VII 1948), inżyniera w Elektrociepłowni Gdańsk; Bogumiły (23 II 1957 Gdańsk – 8 VI 1992 Gdańsk), absolwentki Liceum Ekonomicznego w Orłowie; Wojciecha (ur. 26 VI 1958 Gdańsk), absolwenta Technikum Mechaniczno-Elektrycznego w Gdańsku.

Po wojnie powrócił do swojego mieszkania w Gdańsku-Wrzeszczu przy al. Grunwaldzkiej 128c/1, gdzie mieszkał do śmierci. Pochowany na cmentarzu Srebrzysko. MrGl SR

Bibliografia:
Kirkor E., Oczami przewodnika, „Dziennik Bałtycki”, 1972, nr 196
Moskalówna E., No i jestem dalej …, „Litery”, 1972, nr 12
Plichta V., Witold Kledzik, „Jantarowe Szlaki”, 1989, nr 1
Trebińska-Zieniuk Z., Fotografie z tamtych lat, „Wieczór Wybrzeża”, 1985, nr 53