SOBIESZEWO
(uzupełnienie BŚ (e-mail z 18.01.2019)) |
|||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''SOBIESZEWO''' (Bohnsack), obecnie część | + | |
| − | W 1819 | + | [[File: Sobieszewo_kurhaus_około_1915.jpeg |thumb| Sobieszewo, Kurhaus (Dom Zdrojowy), pocztówka, około 1915]] |
| − | W marcu 1945 | + | [[File: Sobieszewo_.jpg |thumb| Jedna z restauracji w Sobieszewie, 1930]] |
| + | [[File:1_Sobieszewo.png|thumb| [[HELLINGRATH BERTHOLD FRANZ, grafik, malarz rzeźbiarz| Berthold Hellingrath]], ''Bohnsack'', 1920]] | ||
| + | [[File: Sobieszewo,_plan_1939.jpg |thumb| Plan Sobieszewa, 1939]] | ||
| + | '''SOBIESZEWO''' (Bohnsack), obecnie część dzielnicy Gdańska [[WYSPA SOBIESZEWSKA | Wyspa Sobieszewska]] ([[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | administracyjny podział]]). Pierwotnie wieś (ze względu na erozję koryta Wisły zmieniająca w ciągu wieków układ przestrzenny). Wzmiankowana około 1400 jako Bonensak (z karczmą), w 1438 jako Bonsag, ale posiadanie tzw. prawa polskiego za czasów krzyżackich sugeruje jej istnienie już przed 1308. Od XVI wieku Bonsack (niemiecki Bohnsack – worek fasoli; nazwa mogła pochodzić także od pruskiego Bonzelake). W XIV wieku powstał tu zapewne kościół (wzmiankowany jednak dopiero w 1583; zob. ([[KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ | kościół Matki Bożej Saletyńskiej]])), parafia (stan z połowy XVI wieku) obejmowała | ||
| + | [[ŚWIBNO | Świbno]], [[PRZEGALINA | Przegalinę]], [[ORLINKI | Orlinki]], Mikoszewo, Górki (później [[GÓRKI WSCHODNIE | Górki Wschodnie]] i [[GÓRKI ZACHODNIE | Górki Zachodnie]]), [[KRAKOWIEC | Krakowiec]], [[STOGI | Stogi]], [[WIENIEC | Wieniec]]. Od 1454 posiadłość miasta Gdańska, puszczana w dzierżawę. Przed 1590 kościół za sprawą [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] Gdańska przeszedł w ręce protestantów, katolików zaliczano do parafii w [[KAPLICA KRÓLEWSKA I PLEBANIA KOŚCIOŁA NMP | Kaplicy Królewskiej]] w Gdańsku. W XVII wieku dzierżawcą był Gabriel Schlieff. W 1793 było tu 59 gospodarstw i 294 mieszkańców. Od 1793 w granicach Królestwa Prus; w okresie 1807–1813 w granicach [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1807–1815 | I Wolnego Miasta Gdańska]] (WMG); w 1813 w Sobieszewie przebywały oddziały francuskie. <br/><br/> | ||
| + | W 1819 liczyło 36 domów i 305 mieszkańców, funkcjonował wiatrak zbożowy i kuźnia. W latach 1840 i 1860 wiosenne wylewy Wisły zniszczyły część zabudowy, podmyły kościół. W 1886 było tu 80 budynków i 725 mieszkańców. Od 1878 należało do gminy wiejskiej [[PRZEGALINA | Przegalina]], powiat Niziny Gdańskie (Danziger Niederung). W 1890 powołano do życia stację ratowniczą Niemieckiego Towarzystwa Ratowania Rozbitków, dysponującą zbudowanym na wydmach odrębnym murowanym budynkiem i łodzią ratowniczą (w skład obsady stacji wchodzili miejscowi rybacy, do 1945 uratowano 11 osob). Na przełomie XIX i XX wieku powstały nad brzegiem morza kąpielisko i hala plażowa, wybudowano Kurhaus (Dom Zdrojowy), Gasthaus zur Stadt Danzig (Dom Gościnny Miasta Gdańska), pensjonaty, hotel Lindenhof. Od 1920 w granicach [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II WMG]]; w 1923 w 232 budynkach mieszkały 864 osoby. <br/><br/> | ||
| + | W marcu 1945 w okolicach Sobieszewa, podobnie jak w innych częściach Wyspy Sobieszewskiej, znajdowały się po ucieczce z Gdańska resztki wojsk niemieckich, które skapitulowały dopiero 8 V 1945. W maju 1945 przekazano Sobieszewo administracji polskiej jako sołectwo Bąsak, należące do gminy Śpiewowo ([[ŚWIBNO | Świbno]]). Od 1947 Bąsak przemianowano oficjalnie na Sobieszewo, nazwane tak na cześć królowej Marii Kazimiery d’Arquien (1641–1716), zwanej Marysieńką, żony króla polskiego Jana III Sobieskiego, która według podania miała zatrzymać się w tutejszej karczmie. W 1950 Sobieszewo liczyło 61 budynków i 282 mieszkańców; po zmianie podziału administracyjnego w grudniu 1954 siedziba Gromady. W 1962, w celu utrzymania i eksploatacji urządzeń melioracyjnych, powołano Spółkę Wodną „Wyspa” z siedzibą w Sobieszewie. W 1969 wybudowano wodociągi.<br/><br/> | ||
| + | 1 IX 1945 rozpoczęto naukę w szkole podstawowej (w budynku przy ul. Promienistej 5, od 1946 w baraku przy tej samej ulicy, nr 7, od 1953 przy ul. Turystycznej 54, w budynku spalonego w 1945 Gasthausu, od 1963 przy ul. Wczasy 6 (obecnie ul. Tęczowa) zob. [[SZKOŁA PODSTAWOWA NR 87 | Szkoła Podstawowa nr 87]]). Parafię katolicką erygowano 1 I 1947 pod zarządem [[SALETYNI | Zgromadzenia Księży Saletynów]]. 5 X 1947 poświęcono [[KOŚCIÓŁ MATKI BOŻEJ SALETYŃSKIEJ | kościół Matki Bożej Saletyńskiej]] i jednocześnie sześć kutrów rybackich Spółdzielni „Albatros”. Oficjalnie od 1947 zmieniono charakter wsi z osiedla rybackiego na miejscowość o charakterze wyłącznie letniskowo-wypoczynkowym (co wiązało się z zagospodarowaniem plaż). W granicach administracyjnych Gdańska od 1 I 1973. <br/><br/> | ||
| + | W 1974 powstała [[IZBA PAMIĘCI WINCENTEGO POLA, Sobieszewo | Izba Pamięci Wincentego Pola]], w tym samym roku także Specjalny Zakład Wychowawczy (ul. Tęczowa 1), następnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1 dla dzieci, które weszły w konflikt z prawem lub po sądownym ograniczeniu w stosunku do nich praw rodzicielskich (od 1999 znajduje się tu Zespół Specjalnego Kształcenia Podstawowego i Gimnazjum nr 1). W latach 1963–1999 w lasach w północno-zachodniej części Sobieszewa stacjonował 23. dywizjon rakietowy obrony przeciwlotniczej. Od 1991 działał przy ul. Turystycznej 23 ośrodek opieki społecznej prowadzony przez [[PALLOTYNKI | pallotynki]]. Komunikacja z pozostałym obszarem Gdańska odbywa się głównie przez [[MOST W SOBIESZEWIE | most na Wiśle]]. {{author: ZdK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Aktualna wersja na dzień 10:26, 11 lip 2024
SOBIESZEWO (Bohnsack), obecnie część dzielnicy Gdańska Wyspa Sobieszewska ( administracyjny podział). Pierwotnie wieś (ze względu na erozję koryta Wisły zmieniająca w ciągu wieków układ przestrzenny). Wzmiankowana około 1400 jako Bonensak (z karczmą), w 1438 jako Bonsag, ale posiadanie tzw. prawa polskiego za czasów krzyżackich sugeruje jej istnienie już przed 1308. Od XVI wieku Bonsack (niemiecki Bohnsack – worek fasoli; nazwa mogła pochodzić także od pruskiego Bonzelake). W XIV wieku powstał tu zapewne kościół (wzmiankowany jednak dopiero w 1583; zob. ( kościół Matki Bożej Saletyńskiej)), parafia (stan z połowy XVI wieku) obejmowała
Świbno, Przegalinę, Orlinki, Mikoszewo, Górki (później Górki Wschodnie i Górki Zachodnie), Krakowiec, Stogi, Wieniec. Od 1454 posiadłość miasta Gdańska, puszczana w dzierżawę. Przed 1590 kościół za sprawą Rady Miejskiej Gdańska przeszedł w ręce protestantów, katolików zaliczano do parafii w Kaplicy Królewskiej w Gdańsku. W XVII wieku dzierżawcą był Gabriel Schlieff. W 1793 było tu 59 gospodarstw i 294 mieszkańców. Od 1793 w granicach Królestwa Prus; w okresie 1807–1813 w granicach I Wolnego Miasta Gdańska (WMG); w 1813 w Sobieszewie przebywały oddziały francuskie.
W 1819 liczyło 36 domów i 305 mieszkańców, funkcjonował wiatrak zbożowy i kuźnia. W latach 1840 i 1860 wiosenne wylewy Wisły zniszczyły część zabudowy, podmyły kościół. W 1886 było tu 80 budynków i 725 mieszkańców. Od 1878 należało do gminy wiejskiej Przegalina, powiat Niziny Gdańskie (Danziger Niederung). W 1890 powołano do życia stację ratowniczą Niemieckiego Towarzystwa Ratowania Rozbitków, dysponującą zbudowanym na wydmach odrębnym murowanym budynkiem i łodzią ratowniczą (w skład obsady stacji wchodzili miejscowi rybacy, do 1945 uratowano 11 osob). Na przełomie XIX i XX wieku powstały nad brzegiem morza kąpielisko i hala plażowa, wybudowano Kurhaus (Dom Zdrojowy), Gasthaus zur Stadt Danzig (Dom Gościnny Miasta Gdańska), pensjonaty, hotel Lindenhof. Od 1920 w granicach II WMG; w 1923 w 232 budynkach mieszkały 864 osoby.
W marcu 1945 w okolicach Sobieszewa, podobnie jak w innych częściach Wyspy Sobieszewskiej, znajdowały się po ucieczce z Gdańska resztki wojsk niemieckich, które skapitulowały dopiero 8 V 1945. W maju 1945 przekazano Sobieszewo administracji polskiej jako sołectwo Bąsak, należące do gminy Śpiewowo ( Świbno). Od 1947 Bąsak przemianowano oficjalnie na Sobieszewo, nazwane tak na cześć królowej Marii Kazimiery d’Arquien (1641–1716), zwanej Marysieńką, żony króla polskiego Jana III Sobieskiego, która według podania miała zatrzymać się w tutejszej karczmie. W 1950 Sobieszewo liczyło 61 budynków i 282 mieszkańców; po zmianie podziału administracyjnego w grudniu 1954 siedziba Gromady. W 1962, w celu utrzymania i eksploatacji urządzeń melioracyjnych, powołano Spółkę Wodną „Wyspa” z siedzibą w Sobieszewie. W 1969 wybudowano wodociągi.
1 IX 1945 rozpoczęto naukę w szkole podstawowej (w budynku przy ul. Promienistej 5, od 1946 w baraku przy tej samej ulicy, nr 7, od 1953 przy ul. Turystycznej 54, w budynku spalonego w 1945 Gasthausu, od 1963 przy ul. Wczasy 6 (obecnie ul. Tęczowa) zob. Szkoła Podstawowa nr 87). Parafię katolicką erygowano 1 I 1947 pod zarządem Zgromadzenia Księży Saletynów. 5 X 1947 poświęcono kościół Matki Bożej Saletyńskiej i jednocześnie sześć kutrów rybackich Spółdzielni „Albatros”. Oficjalnie od 1947 zmieniono charakter wsi z osiedla rybackiego na miejscowość o charakterze wyłącznie letniskowo-wypoczynkowym (co wiązało się z zagospodarowaniem plaż). W granicach administracyjnych Gdańska od 1 I 1973.
W 1974 powstała Izba Pamięci Wincentego Pola, w tym samym roku także Specjalny Zakład Wychowawczy (ul. Tęczowa 1), następnie Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1 dla dzieci, które weszły w konflikt z prawem lub po sądownym ograniczeniu w stosunku do nich praw rodzicielskich (od 1999 znajduje się tu Zespół Specjalnego Kształcenia Podstawowego i Gimnazjum nr 1). W latach 1963–1999 w lasach w północno-zachodniej części Sobieszewa stacjonował 23. dywizjon rakietowy obrony przeciwlotniczej. Od 1991 działał przy ul. Turystycznej 23 ośrodek opieki społecznej prowadzony przez pallotynki. Komunikacja z pozostałym obszarem Gdańska odbywa się głównie przez most na Wiśle.
