MÖLLER SALOMON, pastor kościoła św. Jana
| Linia 4: | Linia 4: | ||
'''SALOMON MÖLLER''' (Möllerus) (9 X 1641 Gdańsk – 19 VI 1687 Gdańsk), pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], teolog. Wnuk przybyłego Stralsundu (Meklemburgia-Pomorze Przednie) Bernharda (pochowanego 8 VI 1645 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) w wieku 69 lat), od 5 V 1607 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]]. Jeden z dwóch synów kupca i mistrza wagowego Bernharda (1610 – 1 X 1678 Gdańsk), który 16 IX 1638 uzyskał potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz jego pierwszej, poślubionej 20 X 1638 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP), żony Adelgundy (ur. 1618), córki burgrabiego królewskiego [[WAHL JOHANN, burgrabia gdański| Johanna Wahla]], zmarłej w połogu po jego urodzeniu 16 X 1641 i pochowanej tamże pod płytą nr 407. Brat Johanna, od kwietnia 1654 ucznia [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], od 23 X 1667 żonatego w kościele NMP z Anną Marią (1639 – 30 XI 1678), córką Gerharda Businga (około 1602 – 29 VI 1675 Gdańsk). Przyrodni brat dwukrotnie zamężnej Florentine (pochowana 19 XI 1691 w wieku 43 lat) i Gabriela (chrzest 21 II 1652 – pochowany 22 II 1695 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] pod płytą nagrobną nr 36), witryka tego kościoła, od 23 I 1680 dysponującego potwierdzeniem gdańskiego obywatelstwa (jako tzw. Bürger-Kind).<br/><br/> | '''SALOMON MÖLLER''' (Möllerus) (9 X 1641 Gdańsk – 19 VI 1687 Gdańsk), pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]], teolog. Wnuk przybyłego Stralsundu (Meklemburgia-Pomorze Przednie) Bernharda (pochowanego 8 VI 1645 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) w wieku 69 lat), od 5 V 1607 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]]. Jeden z dwóch synów kupca i mistrza wagowego Bernharda (1610 – 1 X 1678 Gdańsk), który 16 IX 1638 uzyskał potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz jego pierwszej, poślubionej 20 X 1638 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP), żony Adelgundy (ur. 1618), córki burgrabiego królewskiego [[WAHL JOHANN, burgrabia gdański| Johanna Wahla]], zmarłej w połogu po jego urodzeniu 16 X 1641 i pochowanej tamże pod płytą nr 407. Brat Johanna, od kwietnia 1654 ucznia [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], od 23 X 1667 żonatego w kościele NMP z Anną Marią (1639 – 30 XI 1678), córką Gerharda Businga (około 1602 – 29 VI 1675 Gdańsk). Przyrodni brat dwukrotnie zamężnej Florentine (pochowana 19 XI 1691 w wieku 43 lat) i Gabriela (chrzest 21 II 1652 – pochowany 22 II 1695 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] pod płytą nagrobną nr 36), witryka tego kościoła, od 23 I 1680 dysponującego potwierdzeniem gdańskiego obywatelstwa (jako tzw. Bürger-Kind).<br/><br/> | ||
| − | Nauki pobierał w [[SZKOŁA MARIACKA | szkole mariackiej]], w lipcu 1659 zapisany został do Gimnazjum Akademickim. | + | Nauki pobierał w [[SZKOŁA MARIACKA | szkole mariackiej]], w lipcu 1659 zapisany został do Gimnazjum Akademickim. W maju 1662, wraz późniejszy pastorem kościoła św. Katarzyny [[BARTH ANDREAS, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny | Andreasem Barthem]], zapisał się na studia teologiczne i filozoficzne na uniwersytecie w Rostocku, przebywał na uczelniach w Greifswaldzie (Gryfii) i Wittenberdze, gdzie słuchał wykładów [[CALOW ABRAHAM, rektor Gimnazjum Akademickiego | Abrahama Calowa]]. Odbył podróż edukacyjną, był m.in. w Dreźnie i Pradze. <br/><br/> |
Po powrocie do Gdańska był kaznodzieją w [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościele Bożego Ciała]], w 1667 został diakonem w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]], a w 1680 pastorem w kościele św. Jana, którym był do śmierci. Respondent uniwersytetów w Rostocku i Wittenberdze. Słynął z mów pogrzebowych, wygłosił je m.in. przy pożegnaniach Petera Oelhafa (1660), Johanna Heina (1672), [[HEINIUS JOHANN, pastor kościoła św. Ducha | Johanna Heiniusa]] (1671), Christopha Götze (1675), [[RUDENICK CHRISTIAN, lekarz | Christiana Rudenicka]] (1676), Georga Segera (1678) czy Anny Luizy von Oxenstierna (1681). Autor wierszy żałobnych, m.in. zamieszczonego w 1669, zbiorze powstałym po śmierci rektora Gimnazjum Akademickiego [[MAUKISCH JOHANN, rektor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Maukischa]], czy zamieszczonym w zbiorze przygotowanym przez [[HEYSE ABRAHAM, pastor kościoła NMP | Abrahama Heysego]] po zgonie pastora kościoła NMP [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanaela Dilgera]], wydanym w 1683. <br/><br/> | Po powrocie do Gdańska był kaznodzieją w [[KOŚCIÓŁ BOŻEGO CIAŁA (przy ob. ul. 3 Maja) | kościele Bożego Ciała]], w 1667 został diakonem w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]], a w 1680 pastorem w kościele św. Jana, którym był do śmierci. Respondent uniwersytetów w Rostocku i Wittenberdze. Słynął z mów pogrzebowych, wygłosił je m.in. przy pożegnaniach Petera Oelhafa (1660), Johanna Heina (1672), [[HEINIUS JOHANN, pastor kościoła św. Ducha | Johanna Heiniusa]] (1671), Christopha Götze (1675), [[RUDENICK CHRISTIAN, lekarz | Christiana Rudenicka]] (1676), Georga Segera (1678) czy Anny Luizy von Oxenstierna (1681). Autor wierszy żałobnych, m.in. zamieszczonego w 1669, zbiorze powstałym po śmierci rektora Gimnazjum Akademickiego [[MAUKISCH JOHANN, rektor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Maukischa]], czy zamieszczonym w zbiorze przygotowanym przez [[HEYSE ABRAHAM, pastor kościoła NMP | Abrahama Heysego]] po zgonie pastora kościoła NMP [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanaela Dilgera]], wydanym w 1683. <br/><br/> | ||
| − | Jego samego żegnał 26 X 1687 mową Martin Krieger, diakon kościoła św. Jana, do drukowanej wersji swoje wiersze żałobne (obok Martina Kriegera) dodało kilkanaście osób, m.in. senior Ministerium Duchownego [[KÜHN ANDREAS, senior Ministerium Duchownego| Andreas Kühn]], pastorzy i przełożeni kościołów | + | Jego samego żegnał 26 X 1687 mową Martin Krieger, diakon kościoła św. Jana, do drukowanej wersji swoje wiersze żałobne (obok Martina Kriegera) dodało kilkanaście osób, m.in. senior Ministerium Duchownego [[KÜHN ANDREAS, senior Ministerium Duchownego| Andreas Kühn]], pastorzy i przełożeni kościołów, kolega ze studiów w Rostocku Andreas Barth, [[CIERENBERG EILHARD, pastor kościołów św. Barbary i św. Bartłomieja | Eilhard Cierenberg]], [[FALCK JOHANNES, pastor kościoła św. Katarzyny | Johann Falck]], [[KERSTEN EPHRAIM, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała | Ephraim Kersten]], [[ZIMMERMANN JOHANN, kaznodzieja kościoła św. Jakuba | Johann Zimmermann]], [[HANSCH MICHAEL, pastor kościołów św. Barbary i NMP | Michael Hansch]], diakoni [[FIGH BENEDICT, diakon kościoła NMP | Benedict Figk]], [[STRAUSS MICHAEL, archidiakon kościoła NMP| Michael Strauss]], [[GNOSPIUS ANDREAS, kaznodzieja kościoła w Wisłoujściu | Andreas Gnospius]], Johann Otzechius z kościoła św. Bartłomieja, Michael Engel z [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościoła św. Trójcy]], Friedrich Söhner z kościoła św. Barbary, Johann Konecke kaznodzieja z [[SZPITAL MIEJSKI (Lazaret przy Bramie Oliwskiej) | Lazaretu przy Bramie Oliwskiej]], następnie rektor, profesorowie i nauczyciele [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuel Schelwig]], [[HOPPE JOACHIM, burmistrz Gdańska | Joachim Hoppe]], [[ROSTEUSCHER WOLFGANG, profesor Gimnazjum Akademickiego| Wolfgang Rosteuscher]], [[ROSTEUSCHER JOHANN CHRISTOPH, profesor Gimnazjum Akademickiego, pastor kościoła św. Barbary | Johann Christoph Rosteuscher]], [[BÜTHNER FRIEDRICH, astronom, rektor szkoły św. Jana | Friedrich Büthner]], [[BEHR CHRISTOPH, profesor Gimnazjum Akademickiego| Christoph Behr]], lekarz [[WEBERSKI JOHANN JACOB, lekarz | Johann Jacob Weberski]], rajca Daniel Schrader, studenci i uczniowie Johann Friedrich Dragheim (późniejszy pastor na Żuławach Gdańskich), Friedrich Daniel Titius (syn [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]], uprawiający poezję prawnik), [[FIGH JOACHIM, kaznodzieja, pastor | Joachim Figh]], Nathanael Bottcher (Bittcher, później diakon w kościele św. Jana), |
[[SCHMIDT DANIEL, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała | Daniel Schmidt]] (później kaznodzieja kościołą Bożego Ciała), Constantin Berend (później pastor w Stebelewie), [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johann Strauss]], [[KOLB DANIEL, rektor szkoły mariackiej | Daniel Kolb]], [[LÜSCHNER ERNST, kaznodzieja w kościele Bożego Ciała | Ernst Gottlieb Lüschner]] i inni. <br/><br/> | [[SCHMIDT DANIEL, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała | Daniel Schmidt]] (później kaznodzieja kościołą Bożego Ciała), Constantin Berend (później pastor w Stebelewie), [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johann Strauss]], [[KOLB DANIEL, rektor szkoły mariackiej | Daniel Kolb]], [[LÜSCHNER ERNST, kaznodzieja w kościele Bożego Ciała | Ernst Gottlieb Lüschner]] i inni. <br/><br/> | ||
| − | Żonaty był z był z poślubioną 9 X 1667 Anną Cathariną (ur. 28 IV 1631), córką kupca Hansa Königa (około 1580 Reval (Tallin) – 4 IV 1642 Gdańsk) i jego drugiej żony, poślubionej 21 II 1622 w kościele NMP Cathariny (1600 Gdańsk – 1622 Gdańsk), córki ławnika i rajcy Adriana von der Linde (1544 Gdańsk – 1611 Gdańsk). Ojciec Anny Catheriny (ur. 1671), żony pastora kościoła św. Jana [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johanna Straussa]], syn [[MÖLLER JOHANN GOTTLIEB, profesor Gimnazjum Akademickiego| Johann Gottlieb | + | Żonaty był z był z poślubioną 9 X 1667 Anną Cathariną (ur. 28 IV 1631), córką kupca Hansa Königa (około 1580 Reval (Tallin) – 4 IV 1642 Gdańsk) i jego drugiej żony, poślubionej 21 II 1622 w kościele NMP Cathariny (1600 Gdańsk – 1622 Gdańsk), córki ławnika i rajcy Adriana von der Linde (1544 Gdańsk – 1611 Gdańsk). Ojciec '''Anny Catheriny''' (ur. 1671), żony pastora kościoła św. Jana [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johanna Straussa]], syn [[MÖLLER JOHANN GOTTLIEB, profesor Gimnazjum Akademickiego| '''Johann Gottlieb''']] był profesorem Gimnazjum Akademickiego.<br/><br/> |
Pochowany 26 VI 1687 w kościele św. Jana. Do 1945 na północnej ścianie chóru kościoła św. Jana, nad drzwiami do zakrystii, wisiał jego portret z 1687, autorstwa [[STECH ANDREAS, malarz| Andreasa Stecha]] i z inskrypcją [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]], zaś w dużej zakrystii znajdował się miedzioryt Eliasa Hainzelmanna (1640–1693), sporządzony według tego obrazu. Oba przedstawienia zaginęły. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | Pochowany 26 VI 1687 w kościele św. Jana. Do 1945 na północnej ścianie chóru kościoła św. Jana, nad drzwiami do zakrystii, wisiał jego portret z 1687, autorstwa [[STECH ANDREAS, malarz| Andreasa Stecha]] i z inskrypcją [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]], zaś w dużej zakrystii znajdował się miedzioryt Eliasa Hainzelmanna (1640–1693), sporządzony według tego obrazu. Oba przedstawienia zaginęły. {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
'''Bibliografia''': <br/> | '''Bibliografia''': <br/> | ||
| + | ''Die Matrikel der Universität Rostock'', hrsg. Adolph Hofmeister, Bd. 3, Rostock 1893, s. 216, 317. <br/> | ||
''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 179, 192.<br/> | ''Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814'', wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 179, 192.<br/> | ||
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 335. | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert'', Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 335. | ||
Aktualna wersja na dzień 12:45, 18 gru 2024
SALOMON MÖLLER (Möllerus) (9 X 1641 Gdańsk – 19 VI 1687 Gdańsk), pastor kościoła św. Jana, teolog. Wnuk przybyłego Stralsundu (Meklemburgia-Pomorze Przednie) Bernharda (pochowanego 8 VI 1645 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) w wieku 69 lat), od 5 V 1607 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska. Jeden z dwóch synów kupca i mistrza wagowego Bernharda (1610 – 1 X 1678 Gdańsk), który 16 IX 1638 uzyskał potwierdzenie kupieckiego obywatelstwa jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli), oraz jego pierwszej, poślubionej 20 X 1638 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP), żony Adelgundy (ur. 1618), córki burgrabiego królewskiego Johanna Wahla, zmarłej w połogu po jego urodzeniu 16 X 1641 i pochowanej tamże pod płytą nr 407. Brat Johanna, od kwietnia 1654 ucznia Gimnazjum Akademickiego, od 23 X 1667 żonatego w kościele NMP z Anną Marią (1639 – 30 XI 1678), córką Gerharda Businga (około 1602 – 29 VI 1675 Gdańsk). Przyrodni brat dwukrotnie zamężnej Florentine (pochowana 19 XI 1691 w wieku 43 lat) i Gabriela (chrzest 21 II 1652 – pochowany 22 II 1695 w kościele św. Trójcy pod płytą nagrobną nr 36), witryka tego kościoła, od 23 I 1680 dysponującego potwierdzeniem gdańskiego obywatelstwa (jako tzw. Bürger-Kind).
Nauki pobierał w szkole mariackiej, w lipcu 1659 zapisany został do Gimnazjum Akademickim. W maju 1662, wraz późniejszy pastorem kościoła św. Katarzyny Andreasem Barthem, zapisał się na studia teologiczne i filozoficzne na uniwersytecie w Rostocku, przebywał na uczelniach w Greifswaldzie (Gryfii) i Wittenberdze, gdzie słuchał wykładów Abrahama Calowa. Odbył podróż edukacyjną, był m.in. w Dreźnie i Pradze.
Po powrocie do Gdańska był kaznodzieją w kościele Bożego Ciała, w 1667 został diakonem w kościele św. Trójcy, a w 1680 pastorem w kościele św. Jana, którym był do śmierci. Respondent uniwersytetów w Rostocku i Wittenberdze. Słynął z mów pogrzebowych, wygłosił je m.in. przy pożegnaniach Petera Oelhafa (1660), Johanna Heina (1672), Johanna Heiniusa (1671), Christopha Götze (1675), Christiana Rudenicka (1676), Georga Segera (1678) czy Anny Luizy von Oxenstierna (1681). Autor wierszy żałobnych, m.in. zamieszczonego w 1669, zbiorze powstałym po śmierci rektora Gimnazjum Akademickiego Johanna Maukischa, czy zamieszczonym w zbiorze przygotowanym przez Abrahama Heysego po zgonie pastora kościoła NMP Nathanaela Dilgera, wydanym w 1683.
Jego samego żegnał 26 X 1687 mową Martin Krieger, diakon kościoła św. Jana, do drukowanej wersji swoje wiersze żałobne (obok Martina Kriegera) dodało kilkanaście osób, m.in. senior Ministerium Duchownego Andreas Kühn, pastorzy i przełożeni kościołów, kolega ze studiów w Rostocku Andreas Barth, Eilhard Cierenberg, Johann Falck, Ephraim Kersten, Johann Zimmermann, Michael Hansch, diakoni Benedict Figk, Michael Strauss, Andreas Gnospius, Johann Otzechius z kościoła św. Bartłomieja, Michael Engel z kościoła św. Trójcy, Friedrich Söhner z kościoła św. Barbary, Johann Konecke kaznodzieja z Lazaretu przy Bramie Oliwskiej, następnie rektor, profesorowie i nauczyciele Samuel Schelwig, Joachim Hoppe, Wolfgang Rosteuscher, Johann Christoph Rosteuscher, Friedrich Büthner, Christoph Behr, lekarz Johann Jacob Weberski, rajca Daniel Schrader, studenci i uczniowie Johann Friedrich Dragheim (późniejszy pastor na Żuławach Gdańskich), Friedrich Daniel Titius (syn Johanna Petera Titiusa, uprawiający poezję prawnik), Joachim Figh, Nathanael Bottcher (Bittcher, później diakon w kościele św. Jana),
Daniel Schmidt (później kaznodzieja kościołą Bożego Ciała), Constantin Berend (później pastor w Stebelewie), Johann Strauss, Daniel Kolb, Ernst Gottlieb Lüschner i inni.
Żonaty był z był z poślubioną 9 X 1667 Anną Cathariną (ur. 28 IV 1631), córką kupca Hansa Königa (około 1580 Reval (Tallin) – 4 IV 1642 Gdańsk) i jego drugiej żony, poślubionej 21 II 1622 w kościele NMP Cathariny (1600 Gdańsk – 1622 Gdańsk), córki ławnika i rajcy Adriana von der Linde (1544 Gdańsk – 1611 Gdańsk). Ojciec Anny Catheriny (ur. 1671), żony pastora kościoła św. Jana Johanna Straussa, syn Johann Gottlieb był profesorem Gimnazjum Akademickiego.
Pochowany 26 VI 1687 w kościele św. Jana. Do 1945 na północnej ścianie chóru kościoła św. Jana, nad drzwiami do zakrystii, wisiał jego portret z 1687, autorstwa Andreasa Stecha i z inskrypcją Johanna Petera Titiusa, zaś w dużej zakrystii znajdował się miedzioryt Eliasa Hainzelmanna (1640–1693), sporządzony według tego obrazu. Oba przedstawienia zaginęły.
Bibliografia:
Die Matrikel der Universität Rostock, hrsg. Adolph Hofmeister, Bd. 3, Rostock 1893, s. 216, 317.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 179, 192.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 335.
