BÜTHNER FRIEDRICH, astronom, rektor szkoły św. Jana
| < Poprzednie | Następne > |
FRIEDRICH BÜTHNER (11 VII 1622 Opoćno (niem. Oputsch), Czechy, koło Hradec Kralove – 13 II 1701 Gdańsk), astronom, rektor szkoły św. Jana. Syn pastora kościoła garnizonowego św. Olafa w Wisłoujściu Adama Büthnera. Pierwsze nauki (łacina, greka, muzyka) pobierał w ojcowskim domu. W wieku 12 lat wysłany został do Starogardu, gdzie u miejscowego kaznodziei Martina Rosnera uczył się języka polskiego. Od 1636 był uczniem gdańskiej szkoły mariackiej. W 1638 uczył się w gimnazjum we Wrocławiu, w 1639 w Toruniu, w 1640 w gdańskim Gimnazjum Akademickim, gdzie odbywał dysputy pod kierunkiem profesora Heinricha Nicolai. Po otrzymaniu listów polecających, w latach 1641–1643 studiował teologię, później matematykę i astronomię na uniwersytecie w Królewcu, interesując się także filozofią, logiką, fizyką, metafizyką, etyką i polityką. W Gdańsku w latach 1645–1647 był nauczycielem dzieci burmistrza Adriana von der Linde. W 1647 otrzymał czteroletnie stypendium gdańskiej Rady Miejskiej, kontynuował studia na uniwersytecie w Wittenberdze, w 1648 uzyskał magisterium i kontynuował studia matematyczne. Od kwietnia 1650 uczył się we Frankfurcie nad Odrą i w Rostocku, odbył podróż naukową po Niderlandach, interesując się geodezją i zagadnieniami fortyfikacji.
W 1651 powrócił do Gdańska, gdzie bezskutecznie zabiegał o stanowisko w jednym z kościołów. Wyjechał do Królewca, gdzie w 1652 wykładał geografię na uniwersytecie.
W latach 1653–1701 był w Gdańsku rektorem szkoły św. Jana, od 1663 do 1701 także profesorem matematyki i astronomii w Gimnazjum Akademickim. Prowadził obserwacje meteorologiczne i astronomiczne, wyniki publikował w licznych pracach i kalendarzach. Od 1656 żonty był z Catheriną Bremer, wiersz gratulacyjny z okazji ślubu przygotował rektor szkoły mariackiej Jakob Zetzkius. Miał syna Nathaneala (1656–1708), absolwenta studiów matematycznych, od 17 X 1684 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska jako tzw. Bürger-Kind (dziecko gdańskich obywateli).
Pochowany w kościele św. Jana pod płytą nagrobną nr 31, zakupioną w 1688. Żegnające go kazanie pośmiertne wygłosił Johann Heinrich Nothwanger (którego babką była Catherina (1605–1642) z domu Bremer). 27 VI 1701 odbyła się licytacja książek z jego prywatnej biblioteki.
