TARNAWSKI EUSTACHY, działacz gdańskiej Polonii, profesor Politechniki Gdańskiej
| < Poprzednie | Następne > |
EUSTACHY TARNAWSKI (22 IX 1902 Lwów – 30 VI 1992 Sopot), specjalista z dziedziny funkcji, statystyki matematycznej, wiceprezes ► Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku (WMG), profesor ► Politechniki Gdańskiej (PG). Syn Aleksandra i Antoniny z domu Stępkowskiej. W latach 1918–1919 walczył w obronie Lwowa, jeden z Orląt Lwowskich. W 1920 uzyskał maturę w VIII Państwowym Gimnazjum Realnym, w 1924 otrzymał absolutorium na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W latach 1923–1944 pracował jako nauczyciel matematyki i fizyki: od 1923 w gimnazjum we Lwowie, w latach 1924–1925 w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Króla Władysława Jagiełły w Lwówku Jagiellońskim, od 1 IX 1925 do 30 VIII 1927 w Gimnazjum Męskim Matematyczno-Przyrodniczym w Grudziądzu. 14 XII 1926 uzyskał uprawnienia nauczyciela szkół średnich do nauczania matematyki i fizyki. Od 1 IX 1927 do 31 XII 1928 w Gimnazjum Męskim im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, skąd urlopowany został do podjęcia pracy w gdańskim ► Gimnazjum Polskim.
W Gdańsku zamieszkał w grudniu 1928, od 13 XII 1928 do 29 VIII 1939 był nauczycielem fizyki i matematyki w Gimnazjum Polskim, od 1 X 1933 do 4 VII 1936 referentem wychowawczym (sprawującym pieczę nad całokształtem spraw wychowawczych), od października 1933 także członkiem Komisji Wychowawczej (ciała doradczego przy dyrektorze). Od 1 IX 1934 do 30 VIII 1936 był również wychowawcą w internacie. Od grudnia 1928 należał do ► Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, w latach 1935–1937 pełnił funkcję wiceprezesa. Po konsolidacji z ► Gminą Polską (23 V 1937) od 12 VI 1937 do 30 VI 1939 pełnił funkcję wiceprezesa organizacji po wyborze przez Radę Delegatów i ukonstytuowaniu Zarządu Głównego. Kierował pracami kulturalno-oświatowymi, w latach 1936–1939 prowadził referat wychowawczy. Przyczynił się do konsolidacji środowiska gdańskiej Polonii, wygłaszał liczne prelekcje dla Polaków.
30 VIII 1939 wyjechał do Warszawy. Od 1 IX 1939 do kwietnia 1940 uczył w Szkole Powszechnej nr 85, od 1 IX do 31 VII 1940 w Państwowej Szkole Elektrycznej II stopnia. Brał udział w tajnym nauczaniu: od 15 XI 1939 do 30 VI 1944 na Wydziale Elektrycznym Wyższej Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga. Od 1 I 1942 żołnierz Polskiego Związku Wolności, od lutego 1942 Armii Krajowej, współpracował z konspiracyjnym Polskim Związkiem Zachodnim w Warszawie w referacie gdańskim. 13 VIII 1944 aresztowany wraz z żoną, został wywieziony do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. 23 VIII 1944 zmuszony do wyjazdu z obozu, dotarł do Przeręby koło Radomia, od 30 IX 1944 przebywał w Zakopanem. Od 1 II do 28 III 1945 był nauczycielem w tamtejszym Gimnazjum i Liceum im. Oswalda Balzera.
Po wyzwoleniu Krakowa 18 I 1945 nawiązał kontakt z Grupą Operacyjną Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów Ministerstwa Oświaty i ► Stanisławem Turskim. 18 IV 1945 wyjechał z Krakowa, 20 IV 1945 powrócił do Gdańska. Od 1 V 1945 do 15 IX 1949 pracował w Kuratorium Okręgu Szkolnego Gdańskiego jako wizytator szkół zawodowych i od 1 IX 1945 do 15 IX 1946 kierownik Ośrodka Metodycznego.
Od 1945 jednocześnie pracownik PG. Od 23 VI 1947 doktor (przewód na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego), od 1 IX 1952 zastępca profesora, od 1954 docent, od 1957 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1967 profesor zwyczajny. W latach 1950–1969 był kierownikiem III Katedry Matematyki na Wydziale Chemicznym, 1964–1967 członkiem Senatu. Jednocześnie w latach 1947–1962 pracował w ► Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP), był jednym z jej założycieli, w 1946–1948 kierownikiem sekcji (kierunku) matematyczno-fizycznego, w latach 1949–1952 dziekanem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii, od 1952 profesorem kontraktowym, 1952–1959 kierownikiem Katedry Matematyki. Od 31 XII 1970 na emeryturze.
Był jednym z twórców naukowego ośrodka matematycznego w Gdańsku po 1945. W 1952 zorganizował pierwsze w Polsce koło matematyczne dla młodzieży szkół średnich z województwa gdańskiego. Autor i współautor m.in. programów nauczania matematyki w szkołach średnich i wyższych, czterech skryptów, na przykład Elementy geometrii analitycznej i algebry (1946) – pierwszego po wojnie polskiego skryptu wydanego przez Bratnią Pomoc Studentów Politechniki Gdańskiej, ponadto autor pracy Matematyka dla studiów technicznych (1972).
Należał do Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1928–1939, 1946–1992, przewodniczący ► oddziału gdańskiego w latach 1953–1957, od 1984 członek honorowy), Towarzystwa Wiedzy Powszechnej (1952–1992), ► Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (od 1956), a także Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (1950–1990), od 1990 sopockiego koła Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźniów Politycznych.
Ze względów osobistych i zdrowotnych nie wyraził zgody na procedurę przyznania mu doktoratu honoris causa PG. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1938, 1948), Odznaką Grunwaldzką (1946), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1958), odznaką honorową ► „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1972), medalem pamiątkowym 50-lecia Gminy Polskiej i Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1974), dyplomem: „Zasłużył się dobrze w walce o sprawę polską w byłym Wolnym Mieście Gdańsku” (1958).
Żonaty dwukrotnie: po raz pierwszy od 1926 z Marią z domu Wotke ( 18 VII 1892 Stanisławów – 13 VIII 1944 Warszawa), doktorem filozofii w zakresie historii po Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, nauczycielką historii i geografii od 1918 w Gimnazjum Sióstr Urszulanek we Lwowie, od 1921 w gimnazjum w Nakle, od 1923 w gimnazjum w Gródku Jagiellońskim, z mężem w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie, skąd została urlopowana i od 13 XII 1928 do 29 VIII 1939 nauczycielką w Gimnazjum Polskim w Gdańsku, zamordowaną 13 VIII 1944 roku podczas powstania warszawskiego. Po raz żonaty był z Anną z domu Topolnicką (1917 Tomaszówka, Podole – 2010 Sopot), absolwentką WSP w Gdańsku, nauczycielką matematyki m.in. w Liceum Handlowym i Technikum Ekonomicznym w Sopocie. Pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.
Bibliografia:
Janik Bernard, Życiorysy pracowników Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1976, s. 193–194 (Maria Tarnawska z domu Wotke), s. 194–195 (Eustachy Tarnawski).
Parteka Witold, Tarnawski Eustachy (1902–1992), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 52, 2019, s. 347–349.
