PROITE DANIEL, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
DANIEL PROITE (29 X 1628 Gdańsk – 13 IX 1686 Gdańsk), ► burmistrz Gdańska. Prawnuk burmistrza ► Johanna Proite, syn Johanna i Esther z domu Willenbruch (Willenbrock). Miał siostrę bliźniaczkę Catharinę Elisabeth, wydaną za mąż w 1640 za Daniela Peschwitza. Od czerwca 1645 uczył się w ► Gimnazjum Akademickim, studiował na uniwersytetach w 1648 w Lipsku oraz od 11 VI 1650 w Strasburgu.
Od 1661 był ► ławnikiem ► Głównego Miasta, od 1666 ► rajcą, w 1671 ► sędzią. Od 1677 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1679 i 1683, drugiego w 1678 i 1682, trzeciego w 1677, 1681, 1685 i 1686, czwartego w 1680 i 1684. W 1681 i 1685 był ► burgrabią królewskim w Gdańsku.
Jako rajca w maju 1673 posłował z ► Christianem Schröderem na sejmik pruski, na którym bronił niezależnego stanowiska Rady Miasta Gdańska w kwestii sporów religijnych w mieście (w związku ze sprawą pastora ► Aegidiusa Straucha), odmawiając tym samym kompetencji sejmikowi pruskiemu w tym zakresie. W styczniu 1676, wraz z burmistrzem ► Gabrielem Krumhausenem był wysłannikiem Gdańska na koronację króla polskiego Jana III Sobieskiego. Wysłany został także w celu uzyskania od nowego władcy potwierdzenia przywilejów miasta, zapobieżenia próbom przejęcia dochodów z cła morskiego w Gdańsku, obronę wolnego wyznawania luteranizmu w mieście i w sprawie przeprowadzenia pertraktacji na temat statusu starostwa puckiego. W sierpniu 1677, podczas pobytu króla Jana III Sobieskiego w Gdańsku, reprezentował ► Radę Miejską (m.in. wraz z rajcą ► Gabrielem Schumannem) w rozsądzaniu przez władcę sporu między władzami miejskimi a opozycją rzemieślniczą. W 13–19 XI 1677 został oddelegowany przez (wraz z burmistrzami Christianem Schröderem i Gabrielem Krumhausenem) na tajne obrady toczone z królem i dygnitarzami koronnymi w związku z interwencją władcy w Gdańsku (w sprawie żądań króla dotyczących oddania mu starostwa puckiego, a także wobec zarzutów postawionych Radzie oskarżanej o działania dyplomatyczne zmierzające do wypowiedzenia posłuszeństwa władcy).
W latach 1602–1605 zainicjował i przeprowadził – wespół z ówczesnymi rajcami, ► Johannem Speimannem oraz ► Bartholomäusem Schachmannem, przebudowę wschodniej pierzei ► Wielkiej Zbrojowni (od strony obecnej ul. Piwnej), a także od Placu Dominikańskiego (obecnie ► Targ Węglowy). W Wielkiej Zbrojowni znajdował się do II wojny światowej drewniany pomnik konny, a właściwie poruszany specjalnym mechanizmem manekin jeźdźca o jego rysach. W 1677 polecił wybić medal okolicznościowy upamiętniający jego wybór na stanowisko burmistrza. Posiadał bogaty, a w dodatku skatalogowany księgozbiór, w skład którego wchodziła ponadto spora liczba rękopisów dotyczących życia publicznego w Gdańsku. Był właścicielem kamienic przy Langer Markt 36 (Długi Targ) i przy Frauengasse 33 (ul Mariacka).
Był dwukrotnie żonaty. 22 VII 1660 ożenił się z Gertrudą (zm. 28 II 1674), córką pastora ► Nathanaela Dilgera (utwory weselne przygotowali m.in. pastor ► Andreas Barth i rektor ► szkoły mariackiej Jakob Zetzkius), po raz drugi 21 II 1677 z Cathariną Elisabethą (zm. 12 IX 1689), córką Egidiusa Schradera, od 18 III 1688 żoną rajcy Daniela Schradera. Z pierwszego małżeństwa doczekał się synów Johanna Nathanaela i Daniela, z drugiego córek Elisabeth Esther (żony Salomona Wahla, wnuka burgrabiego ► Johanna Wahla po jego synu Salomonie) i Cathariny Elisabeth; dwoje kolejnych dzieci, których imiona nie są znane, zmarło w połogu (córka) bądź w niemowlęctwie (syn).
Pochowany w ► kościele Najświętszej Marii Panny.
Bibliografia:
Die alten Matrikeln der Universität Strassburg 1621 bis 1793, bearb. Gustav C. Knod, Bd. 2, Strassburg 1897, s. 249.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 150.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 347.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. II, Gdańsk 2008, s. 240.
