JANIK BERNARD
| < Poprzednie | Następne > |
BERNARD JANIK (23 VI 1904 Charlottenburg, Berlin – 10 VII 1977 Gdańsk), germanista, nauczyciel w ► Gimnazjum Polskim, dyrektor ► I Liceum Ogólnokształcącego (I LO). Syn urzędnika kolejowego Teodora i Anny z domu Jezierskiej, brat Wandy i Edwarda, sędziego w Poznaniu. Do 1918 uczył się w gimnazjum w Charlottenburgu, naukę ukończył po powrocie rodziny do Polski w 1923 w Rawiczu. Od 1 VIII 1923 nauczyciel w Dębcu koło Kórnika, następnie w Poznaniu, jednocześnie studiował germanistykę i pedagogikę na uniwersytecie w Poznaniu. W latach 1927–1931 delegowany przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Holandii jako organizator szkolnictwa polskiego wśród emigrantów w zagłębiu węglowym w Limburgii (Heerlen), m.in. twórca polskiej szkoły w Brunssum (1928). Pełnił również obowiązki sekretarza Konsulatu Honorowego RP, był założycielem i redaktorem gazety „Polak w Holandii”. W lutym 1931 powrócił do kraju, w maju 1932 jako wolny słuchacz dokończył studia w Poznaniu.
Urlopowany z gimnazjum w Poznaniu od 1 IX 1932 do 29 VIII 1939 nauczyciel w Gimnazjum Polskim w Gdańsku. Był opiekunem szkolnej biblioteki niemieckiej, od 1933 opiekunem I Harcerskiej Drużyny Morskiej im. Zygmunta Augusta, od 1936 opiekunem Komisji Centralnej – najwyższego organu samorządu uczniów, reprezentującego młodzież Gimnazjum i koordynującego jej inicjatywy. Działacz ► Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, 1935–1936 kierownik Świetlicy Centralnej, 1936–1937 wicedyrektor Biura ► Gdańskiej Macierzy Szkolnej, od 1932 członek Zarządu ► Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki (TPNiS).
28 VIII 1939 wyjechał z Gdańska, podczas II wojny światowej ukrywał się m. in. w Gdyni, Inowrocławiu, Radomsku i Częstochowie. 8 IV 1945 powrócił do Gdańska, decyzją kuratora Okręgu Szkolnego Gdańskiego został dyrektorem ► I Państwowego Gimnazjum i Liceum i był nim do 31 VII 1948. Pierwsze posiedzenie Rady Pedagogicznej, 12 VI 1945, otworzył wspomnieniem i upamiętnieniem nauczycieli z Gimnazjum Polskiego, ofiar II wojny światowej. W latach 1946–1948 kierownik naukowy organizowanego w gmachu szkoły Uniwersyteckiego Kursu Przygotowawczego, wyrównującego poziom wykształcenia i przygotowującego do studiów wyższych. Równocześnie od 1 X 1945 do 1951 prowadził lektorat języka niemieckiego w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie, w 1949–1953 i 1956–1972 w ► Wyższej Szkole Pedagogicznej i na ► Uniwersytecie Gdańskim. Od 1948 był także lektorem w ► Gdańskiej Akademii Medycznej (AMG), następnie organizatorem, a w okresie od 1956 do przejścia na emeryturę w 1974 kierownikiem Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych AMG.
Od 1945 ponownie członek Zarządu TPNiS, w 1945–1950 wiceprezes. Członek ► Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, w 1956–1961 jego pierwszy sekretarz generalny, od 1961 do 1977 przewodniczący Komisji Rewizyjnej, od 1972 członek honorowy. Był członkiem ► Instytutu Bałtyckiego, Związku Nauczycielstwa Polskiego, Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, Towarzystwa Nautologicznego w Gdyni.
Specjalista filologii starogermańskiej i staroholenderskiej, zajmował się słownictwem i dawnym prawem morskim. Opracował i przetłumaczył teksty prawa morskiego XV–XVIII wieku (Najstarszy tekst prawa morskiego w Gdańsku, 1961); wykazał zależności polskiej terminologii morskiej od języka niderlandzkiego (między innymi współautorstwo Nomenclatura navalis. Dwa gdańskie rękopisy z XVII wieku o budownictwie statków, 1976); współpracował przy reedycji polskiej części francuskiego słownika morskiego Nouveau Glossaire Nautique d’Augustin Jal (1972); inicjator, redaktor i współautor monografii Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku (1922–1939) (1976).
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1934), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1972), odznakami ► „Za zasługi dla Gdańska” (1960), ► „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1965), „Tysiąclecia państwa Polskiego” (1966), Zasłużony Działacz Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1964), Zasłużony Nauczyciel Polski Ludowej (1974). Otrzymał też Medal Pamiątkowy z Okazji 30-lecia Akademii Medycznej w Gdańsku (1975).
Żonaty był z Marią z domu Kwiatkowską (13 X 1915 – 3 VII 1990), ojciec Mariana Andrzeja (ur. 1938), absolwenta Wydziału Farmacji AMG, współwłaściciela rodzinnej firmy farmaceutycznej w Sierakowicach, Stefana (ur. 1946), absolwenta ► Wydziału Budowy Maszyn Politechniki Gdańskiej i Anny (ur. 1950), absolwentki Wydział Inżynierii Sanitarnej PG. Pochowany na ► cmentarzu Srebrzysko. Od 1995 patron auli I LO.
Bibliografia:
Janik Bernard, Życiorysy pracowników Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Gdańsk 1976, s. 158- 160.
Maksymiuk Roman, Bernard Janik, filolog-germanista, kierownik Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych 1954–1974, "Annales Academiae Medicae Gedanensis", 8, 1978, s. 433-436.
Sroczyńska-Wyczańska Krystyna, Nauczyciele Gimnazjum, w: Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Gdańsku 1922–1939. Księga pamiątkowa, Wrocław 1989, s. 318-307.
Świerkosz Krystyna, Janik Bernard, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 2, Gdańsk 1994, s. 294-296.
