KRAKOWIEC

Wersja z 20:45, 13 kwi 2024

Dzielnica Krakowiec – Górki Zachodnie na tle administracyjnego podziału miasta Gdańska

Przebieg granicy dzielnicy Krakowiec–Górki Zachodnie według statutu dzielnicy z 2014

KRAKOWIEC (1524 Crokauw, 1570 Krakau, 1595 Krakowiec (pol.), Krakau), część dzielnicy Gdańska: Krakowiec – Górki Zachodnie ( administracyjny podział). Wedle Statutu Rady Dzielnicy z 24 IV 2014 granice dzielnicy: „ stanowi Martwa Wisła do wysokości ul. Zawiślańskiej, następnie ul. Zawiślańską do ul. Stryjewskiego (bez tej ulicy) i lasem w kierunku pólnocno-wschodnim do plaży (bez ul. Wydmy) i dalej brzegiem Zatoki Gdańskiej do ujścia Wisły Śmiałej, następnie Wisłą Śmiałą aż do Martwej Wisły”.

W początku XV wieku wieś pracująca przy sianokosach na rzecz zamku krzyżackiego w Gdańsku. W 1424 komtur gdański przekazał wieś w posiadanie Hansa Vrossa, potwierdzając mieszkańcom prawo korzystania z połowów także nad Zatoką Gdańską (dostęp do morskiego brzegu ułatwiał trakt, Münsterbergweg, Krakowiecka Droga). Początkowo Krakowiec leżał na wyspie, otoczony wodami Wisły, w połowie XVII wieku już na półwyspie wskutek wypłycenia północnej odnogi Wisły, zwanej Bordune lub Crakauer Laake (w 1840 Faule Lake), obecnie Zgniła Łacha ( Wisła), w nomenklaturze Urzędu Miasta: Gniła Łacha, kanał wpływający do Martwej Wisły przez przepompownię Gniła Łacha przy ul. Nad Brzegiem w dzielnicy Stogi.

W 1600 istniało już Nowe Krakowo, położone na północy, bliżej brzegu morza, w połowie XVII wieku obie części zwano: An der Weichsel (Nad Wisłą) i An der Heide (Pod Borem). Funkcjonowała tu w XVI wieku karczma Sandkrug, po polsku zwana Rzym, wspomniana w utworze Sebastiana Klonowica Flis z 1595, istniejąca do końca II wojny światowej przy przeprawie promowej przez Wisłę do Płoni na zachodnim krańcu Sandkrugweg (ul. Kutnowska). W 1819 w 19 chałupach zamieszkiwały 242 osoby, funkcjonowała kuźnica i trzy karczmy; w 1883 w 41 budynkach mieszkało 514 osób, funkcjonował młyn papierniczy, w 1910 zamieszkiwało tu 536 osób.

Od 1887 obszar należał do powiatu Gdańsk–Niziny, w granicach administracyjnych Gdańska od 1 IV 1914. Zajmował wówczas powierzchnię 140 ha, liczył 536 mieszkańców, w 1927 było 67 budynków. W 1930, jako efekt rozrastających się Stogów, powstało osiedle Eulenbruch, wzdłuż obecnej ul. Sówki. 6 IX 1937 położono kamień węgielny pod kaplicę cmentarza ewangelickiego (funkcjonowała od 1938), pełniącą funkcję świątyni dla mieszkańców Krakowca i Górek Zachodnich ( kościół Najświętszego Imienia Maryi, ul. Kępna 22).

Pod koniec II wojny światowej 3 IV 1945 zdobyty przez wojska radzieckie. Obecna nazwa (przymiotnik: „krakowiecki”) oficjalnie od roku 1949. Przy ul. Kępnej 38 otwarto 1 IX 1960 Szkołę Podstawową nr 62, od 1991 Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 10 (Szkoła Podstawowa nr 62 i XVI Liceum Ogólnokształcące), od 4 VI 1994 im. Arenda Dickmanna. Funkcjonowała tu harcerska Stanica Żeglarska. Obecnie niska, jednorodzinna zabudowa i ogródki działkowe. Część wschodnia krajobrazowo zdegenerowana po wybudowaniu w 1975 bazy paliwowej Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych (PERN „Przyjaźń” SA) z Płocka (dwukierunkowy rurociąg naftowy Płock–Gdańsk) oraz oczyszczalnię Wschód. W 2012 wybudowano przystanek tramwaju wodnego „Stogi”.

Do lat 70. XX wieku na Wiśle, naprzeciwko Krakowca (na wysokości ul. Nad Brzegiem do ul. Zawiślańskiej), znajdowała się niewielka, podłużna wysepka zwana Krakauer Kämpe (Kępa Krakowiecka), zaliczana administracyjnie do Płoni Małej i połączona z nim drewnianym mostem. Była miejscem składowania drewna, znajdował się na niej tartak i około 25 domów mieszkalnych. W związku z budową rafinerii i koniecznością podniesienia gruntu, w 1974 mieszkańców wykwaterowano i wykorzystano do wyrównania terenu piasek z wyspy. RED