EHLER FRIEDRICH, burmistrz Gdańska
m |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''FRIEDRICH EHLER''' (5 XII 1607 Gdańsk – 5 VI 1665 Gdańsk), burmistrz. Od kwietnia 1616 | + | '''FRIEDRICH EHLER''' (5 XII 1607 Gdańsk – 5 VI 1665 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Jedyne dziecko kupca Joachima Ehlera (1580 – 9 III 1608) i poślubionej mu 6 III 1607 Anny (zm. XII 1653), córki Friedricha Hüttfelda [[ŁAWA MIEJSKA | ławnika]] (od 1606). Po nagłej śmierci męża Anna 21 V 1613 wyszła ponownie za mąż za Johanna Bolnera.<br/><br/> |
| + | Od kwietnia 1616 był uczniem [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], studiował w 1628 we włoskiej (katolickiej) Sienie. Po powrocie do Gdańska zajął się kupiectwem. Od 1641 był ławnikiem [[GŁÓWNE MIASTO | Głównego Miasta]], od 1645 [[RADA MIEJSKA | rajcą]], w 1649 [[SĘDZIA | sędzią]]. Od 1650 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1651, 1655, 1659 i 1663, drugim był w 1650, 1654, 1658 i 1662, trzecim w 1653, 1657, 1661 i 1665, czwartym w 1652, 1656, 1660 i 1664. W 1653 i 1656 był [[BURGRABIOWIE | burgrabią]] królewskim w Gdańsku.<br/><br/> | ||
| + | Jako rajca w 1653 uczestniczył w negocjacjach z opatem [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE | klasztoru cystersów w Oliwie]] [[KĘSOWSKI ALEKSANDER | Aleksandrem Kęsowskim]] między innymi w sprawie pozyskania gruntów pod rozbudowywany wówczas Szaniec Zachodni twierdzy [[WISŁOUJŚCIE | Wisłoujście]] (na terenie późniejszego [[NOWY PORT | Nowego Portu]]). W czasie wojny polsko-szwedzkiej („potopu) już jako burmistrz stanął w 1656 na czele Rady Wojennej. Był odpowiedzialny za przygotowanie miasta do obrony, podejmując brzemienną w skutki decyzję o prewencyjnym zniszczeniu otaczających miasto przedmieść, głównie biskupich i kościelnych posiadłości ([[STARE SZKOTY | Stare Szkoty]], [[CHEŁM | Chełm]], [[SIEDLCE | Siedlce]]). Zniszczeniu uległo wówczas między innymi [[KOLEGIUM GDAŃSKIE W STARYCH SZKOTACH | Kolegium Gdańskie]] (jezuickie) na Starych Szkotach, ale także [[LUTERANIE | luterański]] [[KOŚCIÓŁ ZBAWICIELA (I) | kościół Zbawiciela]] w Zaroślaku. W czasie blokady Gdańska przez wojska szwedzkie kierował zaopatrzeniem gdańskich wojsk i utrzymaniem fortyfikacji, sprawując cywilny nadzór nad miejskim garnizonem. W listopadzie 1656, przejmując listy szwedzkie kierowane do jednego z oficerów w twierdzy Wisłoujście (o podobnie brzmiącym nazwisku, Floriana Elerta), udaremnił zdradę i wydanie twierdzy w ręce wroga. Za zasługi i wierną służbę Rzeczypospolitej podczas tej wojny uzyskał na Sejmie w 1658 (wespół z kilkoma innymi mieszczanami gdańskimi) od króla Jana Kazimierza polski indygenat, nadawany szlachcicom-cudzoziemcom. Według jednej z odmian nadany mu wówczas herb przedstawiał w polu srebrnym czerwoną wiewiórkę z orzechem w łapkach siedzącą na zielonym pagórku i był w dużym stopniu podobny do herbu jednego z najbardziej szanowanych rodów w Prusach Królewskich, von Baysen (Bażyńskich).<br/><br/> | ||
| + | 19 VI 1640 poślubił Elisabeth (zm. 31 XII 1652), córkę burmistrza [[HOLTEN ARNOLD von | Arnolda von Holtena]], wdowę po Constantinie von Holten (zm. 1639). 24 XI 1654 ożenił się ponownie, z Anną (zm. 3 I 1657), córką złotnika [[MACKENSEN ANDREAS I | Andreasa Mackensena I]]. | ||
| + | Z jego potomków do największego znaczenia doszli dwaj synowie z pierwszego małżeństwa: Arnold (6 III 1641 Gdańsk – 29 I 1681 Gdańsk, bezdzietnie) ławnik (od 1673) i Carl (3 II 1646 Gdańsk – 13 VI 1686 Gdańsk) ławnik (od 1681) i rajca (od 1686), dwukrotnie żonaty. Dwaj kolejni synowie: Joachim Friedrich (1644 – 1668) oraz jedyny potomek z drugiej żony Heinrich (1657–1675) umarli w wieku młodzieńczym, zdążywszy jedynie podjąć naukę. Jedyna córka Elisabeth (ur. 1652) zmarła w niemowlęctwie. Niemal każdą z uroczystości rodzinnych, ożenków, chrztów dzieci, pogrzebów czcił wydany drukiem wiersz lub panegiryk, których zachowało się w zbiorach [[POLSKA AKADEMIA NAUK BIBLIOTEKA GDAŃSKA | PAN Biblioteki Gdańskiej]] około 30. Niektóre z nich reprezentowały kunsztowną co do formy, lecz miałką co do treści tzw. poezję wizualną.<br/><br/> | ||
| + | Od 1652 dzierżawił od cystersów oliwskich majątek [[KONRADSHAMMER | Konradshammer]]. Dzierżawę tę przejął jego syn Carl, który w 1685 – wraz z małżonką, Anną Elisabeth z Schumannów – ustanowił ku uczczeniu pamięci ojca specjalną fundację stypendialną jego imienia, aż po początek XIX wieku utrzymującą od dwóch do siedmiu uczniów Gimnazjum Akademickiego.<br/><br/> | ||
| + | Żegnany co najmniej kilkunastoma wydanymi drukiem żałobnymi elegiami i epitafiami, pochowany został 11 VI 1665 w krypcie kaplicy św. Michała w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]], gdzie również spoczęły obie jego małżonki. {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 15:08, 16 sie 2019
FRIEDRICH EHLER (5 XII 1607 Gdańsk – 5 VI 1665 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Jedyne dziecko kupca Joachima Ehlera (1580 – 9 III 1608) i poślubionej mu 6 III 1607 Anny (zm. XII 1653), córki Friedricha Hüttfelda ławnika (od 1606). Po nagłej śmierci męża Anna 21 V 1613 wyszła ponownie za mąż za Johanna Bolnera.
Od kwietnia 1616 był uczniem Gimnazjum Akademickiego, studiował w 1628 we włoskiej (katolickiej) Sienie. Po powrocie do Gdańska zajął się kupiectwem. Od 1641 był ławnikiem Głównego Miasta, od 1645 rajcą, w 1649 sędzią. Od 1650 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1651, 1655, 1659 i 1663, drugim był w 1650, 1654, 1658 i 1662, trzecim w 1653, 1657, 1661 i 1665, czwartym w 1652, 1656, 1660 i 1664. W 1653 i 1656 był burgrabią królewskim w Gdańsku.
Jako rajca w 1653 uczestniczył w negocjacjach z opatem klasztoru cystersów w Oliwie Aleksandrem Kęsowskim między innymi w sprawie pozyskania gruntów pod rozbudowywany wówczas Szaniec Zachodni twierdzy Wisłoujście (na terenie późniejszego Nowego Portu). W czasie wojny polsko-szwedzkiej („potopu) już jako burmistrz stanął w 1656 na czele Rady Wojennej. Był odpowiedzialny za przygotowanie miasta do obrony, podejmując brzemienną w skutki decyzję o prewencyjnym zniszczeniu otaczających miasto przedmieść, głównie biskupich i kościelnych posiadłości ( Stare Szkoty, Chełm, Siedlce). Zniszczeniu uległo wówczas między innymi Kolegium Gdańskie (jezuickie) na Starych Szkotach, ale także luterański kościół Zbawiciela w Zaroślaku. W czasie blokady Gdańska przez wojska szwedzkie kierował zaopatrzeniem gdańskich wojsk i utrzymaniem fortyfikacji, sprawując cywilny nadzór nad miejskim garnizonem. W listopadzie 1656, przejmując listy szwedzkie kierowane do jednego z oficerów w twierdzy Wisłoujście (o podobnie brzmiącym nazwisku, Floriana Elerta), udaremnił zdradę i wydanie twierdzy w ręce wroga. Za zasługi i wierną służbę Rzeczypospolitej podczas tej wojny uzyskał na Sejmie w 1658 (wespół z kilkoma innymi mieszczanami gdańskimi) od króla Jana Kazimierza polski indygenat, nadawany szlachcicom-cudzoziemcom. Według jednej z odmian nadany mu wówczas herb przedstawiał w polu srebrnym czerwoną wiewiórkę z orzechem w łapkach siedzącą na zielonym pagórku i był w dużym stopniu podobny do herbu jednego z najbardziej szanowanych rodów w Prusach Królewskich, von Baysen (Bażyńskich).
19 VI 1640 poślubił Elisabeth (zm. 31 XII 1652), córkę burmistrza Arnolda von Holtena, wdowę po Constantinie von Holten (zm. 1639). 24 XI 1654 ożenił się ponownie, z Anną (zm. 3 I 1657), córką złotnika Andreasa Mackensena I.
Z jego potomków do największego znaczenia doszli dwaj synowie z pierwszego małżeństwa: Arnold (6 III 1641 Gdańsk – 29 I 1681 Gdańsk, bezdzietnie) ławnik (od 1673) i Carl (3 II 1646 Gdańsk – 13 VI 1686 Gdańsk) ławnik (od 1681) i rajca (od 1686), dwukrotnie żonaty. Dwaj kolejni synowie: Joachim Friedrich (1644 – 1668) oraz jedyny potomek z drugiej żony Heinrich (1657–1675) umarli w wieku młodzieńczym, zdążywszy jedynie podjąć naukę. Jedyna córka Elisabeth (ur. 1652) zmarła w niemowlęctwie. Niemal każdą z uroczystości rodzinnych, ożenków, chrztów dzieci, pogrzebów czcił wydany drukiem wiersz lub panegiryk, których zachowało się w zbiorach PAN Biblioteki Gdańskiej około 30. Niektóre z nich reprezentowały kunsztowną co do formy, lecz miałką co do treści tzw. poezję wizualną.
Od 1652 dzierżawił od cystersów oliwskich majątek Konradshammer. Dzierżawę tę przejął jego syn Carl, który w 1685 – wraz z małżonką, Anną Elisabeth z Schumannów – ustanowił ku uczczeniu pamięci ojca specjalną fundację stypendialną jego imienia, aż po początek XIX wieku utrzymującą od dwóch do siedmiu uczniów Gimnazjum Akademickiego.
Żegnany co najmniej kilkunastoma wydanymi drukiem żałobnymi elegiami i epitafiami, pochowany został 11 VI 1665 w krypcie kaplicy św. Michała w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, gdzie również spoczęły obie jego małżonki.
