BEHR CHRISTOPH, profesor Gimnazjum Akademickiego

Wersja z 11:58, 17 lis 2024

Christoph Behr, strona tytułowa mowy na cześć zmarłego króla Jana III Sobieskiego, 1696

CHRISTOPH BEHR (7 V 1642 Gdańsk – 10 IV 1704 Gdańsk), profesor Gimnazjum Akademickiego. Syn kupca Christopha i Elisabethy z domu Meyer. Uczeń szkoły mariackiej, w lutym 1657 zapisany został do Gimnazjum Akademickiego. Po opieką Johanna Petera Titiusa wygłaszał mowy, np. w 1659 Die studio atque industria, w 1664 Carmen epicum na Nowy Rok.

W latach 1664–1665 studiował w Rostocku, kończył tu studia rozprawą De Canone Scripturarum authentico (O autentycznym kanonie Pisma Świętego). W następnych latach słuchał wykładów w Królewcu, ponownie w Rostocku, innych ośrodkach w Niemczech, od 1667 przebywał we Wrocławiu. Zajmował się wówczas matematyką, opublikował m.in. Lembus seu dialogus geometricus (Wrocław 1672), a także kilka wierszy żałobny. W 1673 powołany został przez Radę Miejską Gdańska na urząd rektora szkoły św. Katarzyny, stanowisko objął 1 grudnia. W 1676, w związku z zakończoną renowacją kościoła św. Katarzyny, był autorem wiersza chwalącego władze miasta za dbanie o gdańskie świątynie. W 1685 odrzucił propozycję objęcia posady nauczyciela matematyki w gimnazjum w Rydze.

15 IX 1688 żegnał wierszem odchodzącego na emeryturę Johanna Petera Titiusa i zajął jego miejsce w Gimnazjum Akademickim. 26 X 1688 został uroczyście wprowadzony na urząd profesora wymowy i poezji przez Samuela Schelwiga, witany był m.in. napisanym z tej okazji wierszem uczniów tej szkoły, Carla Moringa i Daniela Kolba (od 1707 rektora szkoły mariackiej). W 1701 był jedną z osób, które opracowały zasady przyznawania stypendium Ottona Dietricha Voegedinga.

Filolog, znawca antyku i poeta. Był autorem ponad 200 mów i okolicznościowych utworów. M.in. w 1676 dwóch utworów napisanych z okazji koronacji króla Jana III Sobieskiego i w tym samym roku krótkiego panegiryku z okazji przybycia do Gdańska królowej Marii Kazimiery. Po śmierci Jana III Sobieskiego w 1696, w imieniu władz miasta, wygłosił w Gimnazjum Akademickim mowę na jego cześć, był także inicjatorem powstania tomu żałobnych wiersz i utworów pisanych prozą, poświęconych temu władcy. W 1698 witał z kolei wierszem przybywającego do Gdańska króla Augusta II.

Tworzył przede wszystkim gratulatoria dla nowo obranych burmistrzów i epitafia upamiętniające zmarłych gdańskich patrycjuszy. Kilka wierszy poświęcił przy okazji wyborów na różne stanowiska Johannowi Ernstowi Schmiedenowi (1690, 1693, 1694), gratulował wierszem Adrianowi von der Linde objęcie po raz kolejny urzędu pierwszego burmistrza (1677), Danielowi Proite z okazji wyboru na burmistrza (1677), podobnie Christianowi Schröderowi wyborów na urząd burmistrza (w 1677 i 1692) i na urząd protoscholary (1686), Gabrielowi Krumhausenowi z okazji pełnienia urzędu burgrabiego (1677), Gabrielowi Schumannowi z okazji ponownego objęcia urzędu pierwszego burmistrza (1694), podobnie (kolejnego wyboru) Johannowi Ernstowi Schmiedenowi (1692).

Był autorem pełnego współczucia wiersza po pożarze domu Jana Heweliusza (1679), uświetnił jego wejście do Rady Starego Miasta (1679), gratulował ukazanie się jego wybitnych dzieł (1684). Słał wierszem życzenia z okazji ślubu Michaela Borckamanna (bratu późniejszego burmistrza Andreasa Borckmanna) z Elisabetha Jacobi (1664). Pisał epicedia (utwory żałobne), m.in. w 1675 (wraz z Johannem Nicolausem Weberem), po śmierci drugiej żony Johanna Petera Titiusa, Florentiny, a w 1689 dołączył swoje epicedia do zbioru przygotowanego po jego śmierci. Podobne utwory przygotował m.in. dla rodziny burmistrza Nathaniela Schmiedena (np. 1682 Johanna Heinricha Schmiedena, w 1691 po śmierci Carla Friedricha Schmiedena, 1701 po śmierci Florentiny Schmieden), dla rodziny Ehlerów, posiadaczy posiadłości Konradshammer (po śmierci Arnolda 1681 i Carla 1686), po śmierci burmistrza Constantina Pahla (1691), wspomnianego Gabriela Schumanna (1700, wcześniej, w 1690 tak samo uczcił pamięć jego syna Heinricha Ehrenfrieda), dołączył swój utwór do kazania pogrzebowego po śmierci astronoma Friedricha Büthnera (1701). Nie zabrakło go (ponownie wspólnie z Johannem Nicolausem Weberem) wśród żegnających żonę Joachima Pastoriusa (1675). Był ponadto autorem pożegnalnych utworów poświęconych w 1686 lekarzowi Johannowi Gabrielowi Schmiedtowi (syn Johanna Fabritiusa (Schmiedta)) i rajcy Michaelowi Tessinowi (1703). Krótkim tekstem uświetnił też pośmiertny (1687) portret pastora Friedricha Söhnera (zob. Adrian Söhner).

Był trzykrotnie żonaty. Drugą żonę (zm. w 1691) żegnał żałobnym wierszem uczeń Gimnazjum Akademickiego, Georg Friedrich Doering. Po raz trzeci ożenił się w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) 23 IX 1692 z córka swojego mistrza, Johanna Petera Titiusa, Elisabeth Demuth (1669 – pochowana 5 VI 1704). Wraz z nią w 1701 odbył podróż do term karolińskich, opis podróży wydano drukiem już po jego śmierci. Zmarł na apopleksję, pochowany 25 IV 1704 w kościele św. Trójcy, kazanie pogrzebowe wygłosił Samuel Schelwig, żegnał go żałobnym wierszem student teologii Samuel Krüger. BŚ







Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 187.
Faber Walther, Behr Christoph, w: Altpreussische Biographie, Bd. 1, 1936, s. 41.
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, Gdańsk 1993 (przez indeks).
Praetorius Ephraim, Athenae Gedanenses sive commentarius historico-chronologicus succinctus originem et constitutionem Gymnasii Dantisci … itemque recensionem superiorum ejus antistitum..., Lipsiae 1713, s. 184 i 148.
Pszczółkowska Lidia Z., Behr Krzysztof, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Suplement 1, Gdańsk 1998, s. 30.