SZKOŁA ŚW. JANA
Linia 169: | Linia 169: | ||
| style="vertical-align:top" | 1936 – po 1939 szkoła realna św. Jana | | style="vertical-align:top" | 1936 – po 1939 szkoła realna św. Jana | ||
|- | |- | ||
− | | style="vertical-align:top" | [[BAIL THEODOR KARL | Bail Theodor Karl]] | + | | style="vertical-align:top" | [[BAIL THEODOR KARL, botanik | Bail Theodor Karl]] |
| style="vertical-align:top" | 5 V 1833 Chojnów – 4 X 1922 Gdańsk | | style="vertical-align:top" | 5 V 1833 Chojnów – 4 X 1922 Gdańsk | ||
| style="vertical-align:top" | uniwersytet we Wrocławiu | | style="vertical-align:top" | uniwersytet we Wrocławiu |
Wersja z 15:03, 22 lis 2022
SZKOŁA ŚW. JANA (od 15 IV 1824: Realgymnasium zu St. Johann). Początkowo parafialna przy kościele św. Jana, z siedzibą przy obecnej ul. Straganiarskiej 19. Powstała najpewniej wraz z budową kościoła św. Jana w 2 połowie XIV wieku. Po raz pierwszy bezpośrednio wzmiankowana w 1475 w księdze urzędowej oficjała gdańskiego, jej rektorem (Rector scholarum de Sancto Johanne) był wówczas Valentin. W 1495 jej kantorem był Pankratius Klemme. Przed 1545 rektorem szkoły był pochodzący albo z Pomorza albo z Allersheim am Albach w Dolnej Saksonii Tesmarus (Thesamerus) Alebeke (Van Alebeek?), później rektor szkoły mariackiej. Tesmarus Alebeke z czasem powrócił do katolicyzmu, przyjął święcenia kapłańskie, po raz ostatni wzmiankowany był jako proboszcz w Cedrach Wielkich. W okresie reformacji szkoła ewangelicka.
Pierwszy budynek szkoły, składający się z sal lekcyjnych i mieszkań nauczycieli, w maju 1576 rozebrano, wznosząc do października tego roku w tym samym miejscu nowy, posadowiony na solidnym fundamencie. Pracami budowlanymi kierował mistrz Paul z Torunia, całość oszacowano na kwotę 4365 grzywien i 11 groszy. Szkołę uroczyście otwarto 22 IV 1577, po nabożeństwie odprawionym z tej okazji orszak uczniów i pedagogów poprowadził do niej ówczesny rektor, Johannes Butterbrodt. W 1796 szkoła zatrudniała czterech nauczycieli, pracujących z 12 uczniami.
Budynek szkoły, czasem zwany błędnie „Domem Mrongowiusza” ( Krzysztof Celestyn Mrongowiusz uczył w niej 1812–1855 języka polskiego, ale nigdy tu nie mieszkał), przebudowany wewnątrz w 1865, po zniszczeniach w marcu 1945 odbudowany został w 1983 (zob. Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków).
Od 1809 szkoła miejska (Bürgerschule zu St. Johann), 15 IV 1824 przekształcona w szkołę miejską wyższego stopnia, w latach 1824–1848 była pięcioklasową szkołą z językiem łacińskim. Od 1832 wprowadzono obligatoryjną naukę języka angielskiego, z językiem polskim jako nadobowiązkowym (w 1842 zlikwidowanym). Od 13 X 1848 mieściła się w nowym budynku wzniesionym przez władze Gdańska (kosztem 11 689 talarów) przy Heilige-Geist-Gasse 111 (ul. św. Ducha 53/55) – poprzedni budynek (przy Straganiarskiej 19) przeznaczono na szkołę podstawową dla dziewcząt. Uprawnienia do przeprowadzania egzaminów państwowych szkoła uzyskała 30 X 1849; w 1850 absolwenci otrzymali prawo do studiów w Akademii Budowlanej w Berlinie.
9 II 1860 szkoła uzyskała uprawnienia średniej szkoły realnej pierwszego stopnia (Realschule erster Ordnung) z siedmioletnim okresem nauczania, dając od 7 I 1870 absolwentom uprawnienia do wyższych studiów matematycznych, przyrodniczych i językowych. Po wprowadzeniu 4 IV 1882 przez Preußische Schulkollegium zarządzenia o nowej klasyfikacji i nazewnictwie instytucji szkolnictwa, nowych planów nauczania i nowego porządku egzaminów, została dziewięcioletnią szkołą średnią wyższego stopnia.
Od 14 IV 1872 w nowej siedzibie, na I piętrze wschodniego i południowego skrzydła byłego klasztoru franciszkanów przy Fleischergasse 25/28 (ul. Rzeźnicka) na Starym Przedmieściu (z aulą w dawnym Małym Refektarzu na parterze). Była siedziba przy Heilige-Geist-Gasse 111 (ul. św. Ducha 53/55) nadal pełniła funkcje szkolne (1872–1904 Głównomiejska Szkoła Średnia dla Chłopców (Rechtstädtiche Knaben Mittelschule), 1905–1931 szkoła elementarna (Hilfsschule), 1931–1939 żydowska szkoła podstawowa (Jüdische Hauptschule), 1939–1945 szkoła elementarna (Hilfsschule)).
Od 1899 stopniowo przebudowano nauczanie na podstawie planów reformy frankfurckiej. Podstawy nauczania języków obcych nie miały już bazować na języku łacińskim, lecz na języku francuskim. W 1901 absolwenci, po uzyskaniu świadectwa dojrzałości, otrzymali możliwość studiowania medycyny i nauk prawnych. W 1902/1903 przejęła dalsze pomieszczenia po Państwowej Szkole Sztuki i Rzemiosła Artystycznego ( Królewska Szkoła Sztuk Pięknych). Funkcjonowała do 1945.
1475 | Valentin |
1487 | Simon Viver |
1495 | Johannes |
1545 | Thesmarus Alebeke |
1558–1560 | Jeremias Willer |
1560–1565 | Johannes Tidemann |
1565–1570 | Kaspar Kessel |
1570–1571 | Thomas Movius |
1571–1572 | Matthias Menius |
1572–1589 | Johannes Butterbrodt |
1590–1601 | Johannes Moller |
1603–1610 | Johannes Hoppe |
1610–1615 | Georg Schoch |
1615–1621 | Johannes Brackermann (syn pastora Conrada Brackermanna) |
1621–1627 | Enoch Hutzing II |
1627–1630 | Georg Neufeldt |
1630–1653 | Martin Georg Schepp |
1653–1701 | Friedrich Büthner |
1701–1702 | Christian Sahm |
1703–1709 | Mathias Damitz |
1709–1710 | Emanuel Kühn |
1710–1731 | Johann Zabani |
1731–1745 | Johann Joachim Satorius |
1745–1755 | Johann Gottfried Ehwald |
1755–1765 | Johann Konstantin Brauser |
1766–1768 | Ernst Jakob Danovius |
1768–1771 | Samuel Friedrich Unselt |
1771 | Karl Heinrich Röhr |
1771–1774 | Karl Benedict Cosack |
1774–1791 | Johann Erdmann Klatt |
1792–1809 | Johann Ernst Kalhofner |
1810–1812 | Daniel Christoph Liebeskind |
1812–1824 | Johann Wilhelm Bihn |
1824–1866 | Matthias Gotthilf Löschin |
1866–1868 | vacat |
1869–1893 | Emil Wilhelm Panten |
1893–1894 | vacat |
1895–1900 | Ernst Meyer |
1901–1925 | Richard Fricke |
1926–1927 | Alfred Winderlich |
1927–1936 | Willi Jentzsch |
1936–1945 | Walther Faber |
Nazwisko i imię | Czas życia | Wykształcenie | Nauczany przedmiot | Okres pracy |
---|---|---|---|---|
Adami Peter | 6 XXI 1912 – po 1939 | studia wyższe | 1936 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Bail Theodor Karl | 5 V 1833 Chojnów – 4 X 1922 Gdańsk | uniwersytet we Wrocławiu | chemia, przyroda | 1862–1900 szkoła realna św. Jana, jednocześnie 1863–1874 nauczyciel kontraktowy w Szkole Średniej dla Dziewcząt im. Wiktorii |
Bartels Paul | 13 II 1879 Werrnigerode (Saksonia-Anhalt) – 28 III 1942 Gdańsk | uniwersytet | język francuski, chemia, matematyka | 1935–1942 szkoła realna św. Jana |
Bechler Karl | 14 II 1886 Gdańsk – 29 III 1945 Gdańsk | uniwersytety w Greifswaldzie, Berlinie i Królewcu | języki angielski, francuski i niemiecki | 1912–1926 szkoła realna św. Jana, jednocześnie w 1921 nauczał języków obcych w Marienschule, w 1926–1945 dyrektor Państwowego Gimnazjum i Szkoły Realnej przy Weidengasse 1 (ul. Łąkowa). |
Behrend Johann | 29 I 1888 – po 1942 | uniwersytet | język niemiecki, łacina | 1913–1926 szkoła realna św. Jana, następnie 1926–1942 dyrektor Gimnazjum Miejskiego |
Bihn Johann Wilhelm | około 1773 Gdańsk – 26 VII 1836 Gdańsk | uniwersytet | 1812–1824 rektor, 1824–1829 pedagog w szkole św. Jana | |
Brandstäter Georg Friedrich | 28 VII 1864 Gdańsk – po 1942 | Instytut Muzyki Kościelnej Berlin | muzyka, śpiew | 1898–1928 szkoła realna św. Jana, wcześniej w Gdańsku 1889–1898 w rejonowej szkole dla dziewcząt przy Weidengasse 61 (ul. Łąkowa) |
Brandt Friedrich Adolpf | 1 I 1855 Stade (Holstein) – 18 V 1901 Gdańsk | uniwersytety w Lipsku, Berlinie, Królewcu | języki niemiecki, francuski, angielski | 1887–1901 szkoła realna św. Jana, jednocześnie i później 1891–1901 szkoła św. Piotra i Pawła |
Brandt Heinrich Adolph | 24 VII 1824 Kwidzyń – 20 II 1889 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | łacina, greka | 1855–1889 szkoła realna św. Jana |
Braun Fritz Friedrich Wilhelm | 27 XI 1873 Gdańsk – 22 I 1931 Gdańsk | uniwersytet | historia | 1921–1931 szkoła realna św. Jana |
Class Hermann | 9 IX 1847 Malbork – 17 I 1939 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | język niemiecki, łacina, religia | 1871–1883 szkoła realna św. Jana |
Deichsel Gerhard | 13 IX 1882 – po 1939 | uniwersytet | 1911 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Eggert Johannes Friedrich | 9 XII 1853 Jankowo koło Gdańska – 29 XII 1937 Gdańsk | uniwersytety w Berlinie i Lipsku | język niemiecki, łacina, greka | 1884–1919 szkoła realna św. Jana |
Faber Walther | 15 IX 1884 Mülhausen (Gvardejsk, Rosja) –16 III 1861 Hahnenklee (Niemcy) | uniwersytet | historia, łacina, greka | 1913–1936 szkoła realna św. Jana, w 1936 – 1945 jej dyrektor |
Fincke Gustav | 15 IV 1843 Neuland (Löwenburg, Saksonia –15 IV 1914 Jena | uniwersytety w Berlinie i Lipsku | języki francuski i angielski | 1869–1913 szkoła realna św. Jana |
Flach Emil Georg | 16 V 1851 Halberstadt – 23 XI 1888
Gdańsk |
uniwersytety w Lipsku i Greifswaldzie | matematyka, fizyka | 1876–1878 szkoła realna św. Jana, następnie 1878–1888 w Gimnazjum Miejskim |
Freudenthal Eugen Alexander | 26 IV 1859 Gdańsk – 27 XII 1927 | uniwersytet Kilonia | języki niemiecki, francuski, angielski | 1886–1925 szkoła realna św. Jana |
Fricke Richard | 1 VI 1859 Hasslinghausen (Westfalia) –po 1935 poza Gdańskiem | uniwersytety w Getyndze i Strassburgu | język francuski | 1901–1927 dyrektor szkoły realnej św. Jana, wcześniej 1898–1901 dyrektor szkoła realnej św. Piotra i Pawła |
Gäbelein Walter | 22 IV 1901 – po 1936 | uniwersytet | 1933–1936 szkoła realna św. Jana, wcześniej 1926–1933 w Gimnazjum przy Weidengasse 1 (ul. Łąkowa) | |
Giese Paul | 2 II 1847 Szczecin – 10 IV 1931 Sopot | uniwersytet w Greifswaldzie | języki francuski, angielski, łacina, historia | 1872–1913 szkoła realna św. Jana |
Gieswald Hermann Robert | 18 I 1824 Królewiec – 23 II 1862 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | matematyka, botanika | 1851–1862 szkoła realna św. Jana, jednocześnie 1856–1862 w Szkole Średniej dla Dziewcząt im. Wiktorii |
Görtz Heinz | 5 IV 1908 – po 1939 | studia wyższe | 1938 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Gramse Bruno | 17 III 1910 – po 1939 | studia wyższe | 1936 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Gronau Johann Friedrich | 11 XI 1803 Królewiec – 14 VIII 1887 Oels (Niemcy) | uniwersytet w Królewcu | matematyka, język francuski | 1830–1836, 1836–1837 vacat, 1837–1873 szkoła realna św. Jana |
Hammer Erich | 23 V 1910 – po 1939 | studia wyższe | 1937 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Hess Max Theodor | 8 XII 1858 Gdańsk – 9 XI 1914 Gdańsk | uniwersytet w Berlinie | matematyka, fizyka, przyroda | 1888–1914 szkoła realna św. Jana |
Hildebrandt Horst | 20 X 1909 Gdańsk – po 1939 | studia wyższe | 1938 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Hoffmann Ernst | 7 II 1884 – po 1935 | uniwersytet | język niemiecki, historia | 1908–1927 i 1935 szkoła realna św. Jana |
Hönig Gustav | 4 II 1889 – po 1935 | uniwersytet | 1914–1935 szkoła realna św. Jana | |
Hotz Georg | 25 II 1894 – 6 X 1933 Elbląg (katastrofa lotnicza) | uniwersytet | 1919–1933 szkoła realna św. Jana | |
Jankewitz Gustav Adolf | 20 IV 1846 – 7 XI 1897 Gdańsk | konserwatorium muzyczne | muzyka, śpiew | 1871–1897 szkoła realna św. Jana |
Jankowsky Rudolf | uniwersytet, dr filozofii | język niemiecki, historia | 1905–1909 szkoła realna św. Jana | |
Koch August | 10 III 1836 Tylża – 1893 szpital psychiatryczny | uniwersytet w Królewcu | języki angielski i francuski | 1869–1874 szkoła realna św. Jana |
Korella Wilhelm | 2 III 1861 Nowy Dwór Gdański – wrzesień 1954 Niemcy | uniwersytet w Królewcu | chemia, przyroda | 1888–1926 szkoła realna św. Jana |
Krause Erich | 14 III 1913 Gdańsk – po 1939 | studia wyższe | 1938 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Küster Wilhelm | 1 VII 1801 Neu-Anspach (Hesja) – 8 VII 1897 Gdańsk | uniwersytet w Halle | łacina, języki niemiecki i francuski | 1834–1871 wyższa szkoła miejska św. Jana |
Lakowitz Konrad Waldemar | 22 VI 1859 Gdańsk – wiosna 1945 Gdańsk | uniwersytet we Wrocławiu, dr filozofii | przyroda | 1886–1892 szkoła realne św. Jana, następnie 1892–1929 Gimnazjum Królewskie (Długie Ogrody/ Łąkowa) |
Laubert Carl Johann Eduard | 27 VI 1824 Quendlinburg (Saksonia-Anhalt) – 29 VIII 1899 Hildesheim (Dolna Saksonia) | uniwersytety w Berlinie i w Halle | języki francuski i angielski | 1860–1869 szkoła realna św. Jana, jednocześnie 1865–1867 w Szkole Średniej dla Dziewcząt im. Wiktorii |
Lohmeyer Friedrich Gustav | 30 XII 1838 Gumbinnen (Gusiev, Rosja, obwód kaliningradzki) – 5 III 1904 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | historia | 1864–1904 szkoła realna św. Jana |
Löschin Matthias Gotthilf | 24 II 1790 Gdańsk – 31 I 1868 Gdańsk | uniwersytet Królewiec | łacina, greka, język niemiecki, historia | 1824–1866 dyrektor szkoły św. Jana |
Mahlau Ernst Johannes | 15 I 1851 powiat Malbork – 13 IV 1901 Gdańsk | seminarium nauczycielskie w Pasłęku | muzyka, śpiew | 1885–1896 szkoła realna św. Jana, następnie 1896–1901 szkoła św. Piotra i Pawła |
Medem Richard (zob. Fischersche Töchterschule) |
24 VIII 1854 Królewiec – 21 VIII 1930 Gdańsk | uniwersytety w Królewcu, Berlinie, Tybindze | języki niemiecki, francuski, angielski | 1877–1924 szkoła realna św. Jana |
Mehler Ferdinand Gustav | 13 XII 1835 Wielkopolska – 13 VII 1895 Berlin | uniwersytet w Berlinie | matematyka, fizyka, chemia, język niemiecki | 1863–1869 szkoła realna św. Jana |
Meyer Bruno Hans | 4 VI 1872 Förder-stadt (Turyngia) – po 1939 | uniwersytet | łacina, religia, język niemiecki | 1912 – po 1939 szkoła realna św. Jana |
Meyer Ernst | 13 XI 1843 Stralsund – 11 V 1917 Sopot | uniwersytety w Jenie i Greifwaldzie | język niemiecki, łacina, greka | 1894–1900 dyrektor szkoły realnej św. Jana |
Miehlke Paul Willhelm | 27 XI 1890 Grudziądz – 12 IX 1934 Gdańsk | uniwersytet | języki francuski i angielski, gimnastyka | 1916–1934 szkoła realna św. Jana i jednocześnie 1921–1927 w Gimnazjum Miejskim |
Mielke Paul | 22 IV 1909 – po 1939 | uniwersytet | 1933 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Milack Walter | 4 VIII 1891 Gdańsk – około 16 IV 1945 obóz rosyjski Grudziądz | uniwersytet we Wrocławiu | historia, łacina | 1919–1929 szkoła realna św. Jana |
Mrongowiusz Krzysztof Celestyn | 19 VII 1764 Olsztynek – 3 VI 1855 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | język polski | 1818–1842 średnia szkoła miejska św. Jana |
Müller August | 25 I 1895 – po 1935 | uniwersytet | 1932–1935 szkoła realna św. Jana | |
Panten Emil Wilhelm | 2 II 1821 Kwidzyń – 21 V 1893 Sopot | uniwersytet w Berlinie | język niemiecki, historia | 1843–1893 szkoła realna św. Jana, 1869–1893 dyrektor |
Plate Hans | 15 V 1901 – po 1939 | uniwersytet, dr filozofii | 1926 – po 1939 szkoła realna św. Jana | |
Rebeschke Johannes | 9 V 1908 – po 1939 | 1935 – po 1939 szkoła realna św. Jana | ||
Riedel Otto Heinrich | 1 XI 1879 Hannover – 22 XII 1941 Gdańsk | uniwersytet | języki niemiecki i francuski | 1905–1911 szkoła realna św. Jana, następnie w Gimnazjum Miejskim |
Rühle Paul | 3 VIII 1858 Głogów – 23 XI 1895 Gdańsk | uniwersytety w Greifswaldzie, Berlinie, Halle | język niemiecki, religia, historia | 1884–1895 szkoła realna św. Jana |
Scheeffer Eugen | 9 VI 1850 Królewiec – po 1908 poza Gdańskiem | uniwersytet w Królewcu | matematyka, fizyka | 1878–1904 szkoła realna św. Jana |
Schmidt Fritz | 28 XI 1887 – po 1934 | uniwersytet, dr filozofii | 1923–1934 szkoła realna św. Jana | |
Schmidt Heinrich Hermann | 15 V 1821 Królewiec – 13 VII 1876 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | język niemiecki, łacina | 1860–1876 szkoła realna św. Jana |
Schmidt Heinrich Rudolf | 1814 Królewiec – 1869 Elbląg | uniwersytet w Królewcu | matematyka, fizyka, chemia | 1832–1852 wyższa szkoła miejska św. Jana |
Schultze Siegfried Sigismund | 11 IX 1817 Gdańsk – 11 IV 1901 Gdańsk | seminarium nauczycielskie w Jankowie pod Gdańskiem | klasy wstępne | 1853–1890 szkoła realna św. Jana |
Schumann Eduard | 16 VI 1844 Kraskowo koło Kętrzyna – 26 XII 1914 Sopot | uniwersytet w Królewcu | matematyka, fizyka | 1868–1909 szkoła realna św. Jana |
Steinert Hugo | 3 II 1857 Gumbinnen (Gusiev, Rosja, obwód kaliningradzki) – po 1898 poza Gdańskiem | uniwersytet w Królewcu | języki niemiecki, francuski, łacina, historia | 1889–1898 szkoła realna św. Jana |
Stentzler Paul Karl | 4 III 1860 Prabuty – 15 IV 1935 Gdańsk | uniwersytety w Berlinie, Greifswaldzie | języki francuski, angielski, niemiecki | 1899–1925 szkoła realna św. Jana |
Stobbe Hermann Friedrich syn kupca |
25 X 1816 Gdańsk – 12 IV 1872 Gdańsk | uniwersytety w Berlinie i w Królewcu | język niemiecki, łacina | 1848–1872 szkoła realna św. Jana |
Strehl Willy | 22 IX 1858 Pasłęk – 19 I 1922 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu i w Marburgu | historia, język niemiecki | 1898–1922 szkoła realna św. Jana, wcześniej 1891–1898 szkoła św. Piotra i Pawła |
Süming Franz | 7 II 1841 Soest (Hannover) – 24 I 1911 Freiburg | uniwersytet w Halle | język niemiecki, łacina | 1876–1898 szkoła realna św. Jana |
Völkel Otto Adalbert | 1 I 1848 Gdańsk – 9 II 1908 Gdańsk | uniwersytety w Królewcu i Getyndze | historia, geografia | 1873–1876 szkoła realna św. Jana, następnie 1878–1891 dyrektor Akademii Handlowej i do 1898 dyrektor szkoły św. Piotra i Pawła. |
Weidemann Hermann | 9 IV 1846 Adaswalde (Gerdauen) Prusy – 3 VII 1899 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | język niemiecki, łacina | 1871–1901 szkoła realna św. Jana |
Weiss Johann Carl | 24 II 1820 Królewiec – 19 VII 1880 Gdańsk | uniwersytet w Królewcu | języki niemiecki, francuski, łacina, matematyka | 1853–1860 szkoła realna św. Jana |
Wentscher Herbert | 12 VI 1900 – po 1939 | 1933 – po 1939 szkoła realna św. Jana | ||
Wiechmann Johannes | zginął na froncie 26 VI 1915 | uniwersytet | matematyka | 1908–1914 szkoła realna św. Jana |
Winderlich Alfred | 10 IV 1880 – po 1935 poza Gdańskiem | uniwersytety we Wrocławiu, Lipsku i Greifswaldzie, doktor filozofii | matematyka, fizyka, chemia, przyroda | 1919–1924 szkoła realna św. Jana, w 1926– 1927 dyrektor, od 1924 do 1926 dyrektor Gimnazjum przy Weidengasse 1 (ul. Łąkowa) , senator II Wolnego Miasta Gdańska |
Zander Friedrich Wilhelm | 26 XI 1868 Gdańsk – 19 XI 1933 Gdańsk | seminarium nauczycielskie | gimnastyka | 1888–1920 szkoła realna św. Jana |
Zehrer Hans | 17 II 1900 – po 1936 | uniwersytet | 1926–1936 szkoła realna św. Jana | |
1853 | 437 |
1857 | 529 |
1860 | 473 |
1861 | 530 |
1865 | 563 |
1868 | 489 |
1870 | 468 |
1880 | 457 |
1901 | 300 |
1915 | 233 (w tym 8 uciekinierów z Prus Wschodnich) |