PIECKI

Aktualna wersja na dzień 10:26, 4 sie 2024

Dzielnica Piecki–Migowo na tle administracyjnego podziału miasta Gdańska

Przebieg granicy dzielnicy Piecki–Migowo według statutu dzielnicy z 2014

Piecki i Mogowo na mapie Christiana Gottloba Liebe z 1734, u dołu obecny Niedźwiednik (der Winkel), droga do Piecek – obecna Potokowa przechodząca w ul. Piecewską, droga od Piecek w prawo do Migowa – obecna Bulońska, za Pieckami w lewo – obecna ul. Jaśkowa Dolina i dalsza do Świętej Studzienki – obecna ul. Sobieskiego, w prawo za Pieckami droga – obecna Nowolipie do okolic Krzyżowników (Tempel Borg) i Emaus, wzdłuż Migowa w górę droga – obecna Myśliwska ze skrętem w prawo do ul. Kartuskiej, w lewo – obecna Piekarnicza, do ul. Nowolipie

Piecki, pocztówka, około 1915

Dwór Uphagenów w Pieckach, początek XX wieku

Rysunek fasady dworu Uphagenów w Pieckach, 1921

Dwór Uphagenów w Pieckach, 2010

Okolice ulic Marusarzówny, Wyrobka i Czecha, na pierwszym planie Szkoła Podstawowa nr 2

PIECKI (Pietzkendorf), wraz z Migowem dzielnica Gdańska ( administracyjny podział), popularnie zwana Moreną. Według statutu dzielnicy z 2014 jej granice stanowią: „linia kolejowa od ul. Rakoczego do zbiornika Wróbla Staw, następnie Potokiem Siedlickim na wschód do ogródków działkowych i dalej ogródkami działkowymi przecina ul. Myśliwską między ul. Piekarniczą i Hausbrandta. Dalej granica w kierunku wschodnim przecina ul. Rakoczego i biegnie do ul. Trzy Lipy oraz Potoku Królewskiego. Następnie Potokiem Królewskim do ogródków działkowych przy ul. Sobieskiego, następnie na północny zachód do lasu i przed ul. Migowską skręca na południe do ul. Wileńskiej. Dalej granica biegnie na północny-wschód do lasu i lasem do ul. Rakoczego”. Za umowną granice między Pieckami a Migowem uznano ul. Rakoczego.

Początki wsi Piecki błędnie identyfikowane są z Biesiekierzem. W 1439 wieś została nadana przez Krzyżaków rycerzom Maciejowi z Łostowic i Jakubowi Czanowi, na około 200 ha istniało tu 36 ogrodów. W 1445 nabyta przez szpital św. Elżbiety, w 1546 z chwilą połączenia szpitala św. Elżbiety ze szpitalem św. Ducha, potwierdzona jako ich własność.

Centrum wsi znajdowało się wzdłuż obecnej ul. Piecewskiej. W 1577 zniszczona w czasie wojny Gdańska z królem polskim Stefanem Batorym. W celu dostarczania dochodów wypuszczana w dzierżawę. W 1589 częściowo pozostawała własnością rajcy Georga Liesemana; w 1604 miał tu dwór Erhard Vestenstein, po nim Winhold Speymann (około 1553 – pochowany 17 VIII 1582 w rodzinnej krypcie w kościele Najświętszej Marii Panny), stryjeczny brat burmistrza Johanna Speimanna. W 1616 wdowa po tym ostatnim sprzedała Andreasowi Köhne-Jaskiemu swoją dzierżawę w Pieckach: grunty i dwór z ogrodem oraz – również trzymane w dzierżawie, ale od cystersów oliwskich – stawy i młyn nad Strzyżą (mniej więcej w miejscu dawnego Biesiekierza). Część posiadłości nad Strzyżą nosiła później nazwę od nowych właścicieli Jaśkowy Młyn, od ich imienia wzięła nazwę także Jaśkowa Dolina, należąca do Piecek.

W 1698 przełożonym połączonych szpitali św. Elżbiety i św. Ducha został Johann Uphagen (1620–1701), który wziął w dzierżawę centrum Piecek. Za sprawą tej rodziny, przy Miggauschen Weges (drogi do Migowa, ul. Bulońska), powstał w w 2. połowie XVIII wieku rokokowy dwór (obecnie przy ul. Piecewska 27), który w 1770 Elisabeth Forret-Uphagen, żona Petera Uphagena (1704–1775), wydzierżawiła Martinowi Behnkemu. Po nim w 1799 dzierżawcą był Cornelius van Almonde. W lipcu 1800 egzekutorzy testamentu Johanna Wilhelma Uphagena ostatecznie sprzedali pałac z ogrodem i nieużytkowane grunty na zboczach wzgórz. Za czasów Uphagenów, na należącej do nich dzierżawie, posadzono dąb, zachowany (bliżej ul. Rakoczego), stanowiący obecnie pomnik przyrody (Dąb Uphagenów). Inne części Piecek trzymali w charakterze letnich rezydencji w 1774 Johanna van Beuningena, w XIX wieku m.in. rodziny Duisburgów i Muhlów, z sprawa jednej z nich przy skrzyżowaniu obecnych ul. Piecewskiej i Amundsena wzniesiono nieistniejący już (znany ze zdjęć) kolejny dworek (Gutshaus). W 1793, oprócz letnich rezydencji, istniały tu trzy chłopskie gospodarstwa, przy Jaśkowej Dolinie dwie karczmy.

W 1807 w dworze stacjonował sztab marszałka François Josepha Lefebvre’a. W 1820 istniało 10 zabudowań, stałych mieszkańców było 87. W 1864 w 48 domach mieszkało 276 osób, w 1923 w 70 domach – 294 osoby. Od przełomu XIX i XX wieku funkcjonowały we wsi, wykorzystując jej letniskowy charakter, restauracje „Café Zum Kronprinzen” i „Café Pietzkendorf” (ul. Piecewska 33), ze sklepikiem, zakupiona między 1904 a 1906 od Maxa Arendta przez Brunona Nipkowa (zabudowa rozebrana w latach 80. XX wieku, w jej miejscu blok mieszkalny).

W 1945 nazwę spolszczono na Piecewo (stąd i obecnie ul. Piecewska), od 1948 przyjęto urzędowo obecną nazwę. Od 1954 w granicach administracyjnych miasta Gdańska. W maju 1971, po interwencjach sołtysa A. Chojnackiego, wybudowano pierwszą placówkę handlową, kiosk spożywczy. W październiku 1971 oddział gdański Stowarzyszenia Architektów Polskich rozpisał konkurs na projekt zagospodarowania Piecek i Migowa, najwyżej w Trójmieście położonego osiedla mieszkaniowego (85–115 m n.p.m.). Wybrano projekt gdańskiego Kombinatu Budowy Domów w Kokoszkach. Inwestorem bezpośrednim była Wojewódzka Spółdzielnia Mieszkaniowa w Gdańsku, użytkownikiem bezpośrednim powstała w 1975 Lokatorsko-Własnościowa Spółdzielnia Mieszkaniowa „Morena”. 11 XII 1975 wmurowano kamień węgielny pod budowę pierwszego budynku. Pierwsi lokatorzy wprowadzili się 15 IX 1976 do bloków w tzw. jednostce „A”, ukończonej w 1978, w rejonie ul. Wileńskiej (początkowo planowano nadać jej nazwę Nowowileńskiej), ul. Jaśkowa Dolina do skrzyżowania z ul. Piecewską (jej południowy odcinek). 8 III 1977 otwarto przy ul. Gojawiczyńskiej 1 pierwszy w dzielnicy sklep „Super-SAM”. Jednostka „B” obejmowała mniej więcej rejon ul. Kruczkowskiego, ul. Jaśkowa Dolina do jej skrzyżowania z ul. Piecewską (jej północny odcinek), jednostka „C” mniej więcej obecny obszar ul. Bulońskiej (po jej stronie południowo-wschodniej) do ul. Myśliwskiej, jednostka „D” mniej więcej obecny obszar ul. Bulońskiej (po jej stronie południowo-zachodniej) do ul. Myśliwskiej. W początku 1981 w jednostkach tych zamieszkiwało już około 16 000 ludzi; zabudowę w 55% stanowiły bloki jedenastokondygnacyjne i w 45% bloki pięciokondygnacyjne (przeważały mieszkania typu M–4 – 41,2%).

W 1977 dawny dwór (po zakończeniu II wojny światowej w rękach prywatnych) przeszedł na Skarb Państwa, do 1982 pozostawał w gestii Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej, z braku środków nierementowany, w 1984 przekazany spółdzielni „Ośrodek Analiz Wartości Inżynierskiej” na cele biurowo-projektowe, od 1990 własność spółki „Dwór Uphagena”, odrestaurowany. 22 IX 1980 w jednostce „A” otwarto Szkołę Podstawową nr 1, przy ul. Gojawiczyńskiej 10 (od 12 V 1990 im. Mariusza Zaruskiego, początkowo tylko klasy I–V, od 1 IX 1999 Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 20, składający się z SP nr 1 i Gimnazjum nr 27), 1984 Szkołę Podstawową nr 2 przy Marusarzówny 10 (obecnie Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 21 im. Armii Krajowej). Przed otwarciem szkół dzieci dowożono do placówek we Wrzeszczu i w Śródmieściu. 16 III 1984 przy ul. Nałkowskiej otwarto Spółdzielczy Dom Kultury im. Stanisławy Przybyszewskiej (zob. Centrum Kultury im. Jana Pawła II). W lutym 1989 oddano do użytku zimowy wyciąg narciarski, 23 X 1993 otwarto Centrum Narciarstwa z możliwością zjazdu po sztucznym stoku z polietylenowego tworzywa (długości 100 m, różnica wysokości 28 m). Od 1978 rozpoczęto budowę kościoła Bożego Ciała przy ul. Piecewskiej 9. Od 1998 w domu katechetycznym przy kościele działa I Gdańskie Liceum Katolickie im. św. Wojciecha; przy ul. Dobrowolskiego 6 funkcjonuje XX Liceum Ogólnokształcące. RED