LEFEBVRE FRANÇOIS JOSEPH, marszałek napoleoński, książę Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
FRANÇOIS JOSEPH LEFEBVRE (25 X 1755 Rouffach (Alzacja) – 14 IX 1829 Paryż), honorowy marszałek napoleoński, książę Gdańska. Syn sierżanta huzarów Josepha, oraz Anne Marie Riss. W wieku ośmiu lat stracił ojca, wuj, proboszcz w Guémar, planował mu karierę duchowną. Chcąc być jednak żołnierzem, 10 IX 1773 wstąpił do Gwardii Królewskiej. Nie posiadając wykształcenia militarnego (wedle oceny francuskiego historyka: "nie było w armii człowieka ciemniejszego i waleczniejszego") po 15 latach, 9 IV 1788, dosłużył się stopnia sierżanta, niedługo potem – starszego sierżanta (wedle oceny innego z historyków: ”był starszym sierżantem w każdym calu i takim pozostał do końca życia”). Po rozwiązaniu w okresie rewolucji francuskiej Gwardii wstąpił do batalionu Filles-Saint-Thomas, pododdziału paryskiej Gwardii Narodowej, ochraniającego pałac w Tuilleries, w którym 6 X 1789 – 10 VIII 1792 przebywał król Ludwik XVI wraz z rodziną. Wraz ze swoją kompanią dwukrotnie bronił rodziny królewskiej: w czasie ewakuacji do Tuilleries 6 X 1789 oraz powrotu króla i królowej z nieudanej ucieczki do Varennes (noc 20/21 VI 1791) – odniósł wówczas ranę – ochraniał także ucieczkę do Rzymu (3 III – 16 IV 1791) ciotek Ludwika XVI, Marii Adelajdy (1732–1800) i Marii Luizy Wiktorii (1733–1799) (córek Ludwika XV i Marii Leszczyńskiej).
Od 1 I 1792 kapitan 13. batalionu lekkiej piechoty Armii Mozeli pod rozkazami generała dywizji Louis-Lazare’a Hoche’a, od 3 IX 1793 adiutant generała i dowódca tegoż batalionu, od 2 XII 1793 generał brygady, walczył pod Vauban, Arion (18 kwietnia), Apach, Sainte-Croix i Dinant (29 maja). Po bitwach pod Lamsbach i Geisberg, od 8 II 1794 generał dywizji. Dowodząc od 5 III 1794 przednią strażą armii Rhin-et-Moselle (Renu i Mozeli), Sambre-et-Meuse (Sambry i Mozy) i Danube (Dunaju) w bitwie pod Fleurus (24 VI 1794) przyczynił się do zwycięstwa. Po bitwie (28 czerwca) przeniesiony do Armii Sambry i Mozy pod dowództwo marszałka Jean-Baptiste Jourdana: od 7 sierpnia dowódca 2.dywizji tej armii, w bitwie pod Aldenhoven (2 października) dowódca przedniej straży, od 25 grudnia dowódca 1.dywizji.
W kampanii 1795 walczył pod Altenkirchen (4 czerwca), Wetzlar (15 czerwca), Friedberg (10 lipca), po czym znowu pod Hoche’m w bitwach o Bamberg, Salzbach i Koenigshoffen. Po nagłej śmierci Hoche’a (19 IX 1797 Wetzlar) objął tymczasowe dowództwo Armii Sambry i Mozy. 13 III 1798 został komendantem twierdzy Moguncji. Od 5 VI 1798 dowódca korpusu Górnego Renu w Armii Moguncji, 8-25 października tymczasowy dowódca tej armii, od 21 listopada dowódca 6.dywizji Armii Dunaju pod rozkazami Jourdana. Dowodząc od 9 II 1799 przednią strażą Armii Dunaju walczył 20/21 marca pod Ostrach, zaś 25 marca pod Stockach utrzymał z 8 tys. żołnierzy pozycje obronne przeciw 36 tys. Austriaków, ale ranny – po i tak przegranej bitwie – wrócił do Francji. Zastąpił dowódcę Armii Włoch, generała Jean-Antione’a Marbot na jednocześnie pełnionym stanowisku gubernatora wojskowego Paryża, a Dyrektoriat odznaczył go za męstwo orężem honorowym, 13 sierpnia mianował dowódcą 17. okręgu wojskowego (dywizji paryskiej) i bezskutecznie wystawił jako jednego ze swych kandydatów w wyborach do Rady Pięciuset.
Zwolennik Napoleona, uczestniczył w wydarzeniach 18 brumaire’a (zamach stanu Napoleona Bonaparte 9 XI 1799): dowodząc 25 grenadierami wyprowadził z sali Rady Pięciuset przewodniczącego obrad, brata Napoleona - Lucjana Bonapartego, utrzymał dowództwo dywizji paryskiej i porządek w departamentach regionu Ouest (Orne, la Manche, Calvados oraz Eure). W nagrodę w grudniu tego roku otrzymał dowództwo 14., 15. i 17. okręgu wojskowego. 1 IV 1800 mianowany przez Napoleona członkiem Senatu Konserwatywnego, jednego z trzech ówczesnych ciał ustawodawczych Francji. 30 floréala roku XII (19 V 1804) mianowany marszałkiem Francji, 30 I 1805 odznaczony Krzyżem Wielkim Legii Honorowej, 2 lutego mianowany komendantem 5.kohorty tego orderu. W kampanii 1805 nie brał udziału, organizował pułki gwardii w departamentach Roër, Mont-Tonnerre i Rhin-et-Moselle, zaś 19 września został dowódcą Korpusu Rezerwy Moguncji.
W bitwie pod Jeną (14 X 1806) dowodził piechotą gwardii cesarskiej. Pierwsze samodzielne dowództwo większej grupy wojsk (X Korpusu), mimo początkowych własnych oporów, objął 23 I 1806 i sprawował je podczas oblężenia Gdańska od 19 marca do 24 maja 1807, ograniczany jednak w swoich decyzjach przez starannie dobrany sztab (generałowie Jean Lannes i Nicolas Charles Oudinot, faktycznie kierujący oblężeniem) i osobiste instrukcje Napoleona. Podczas walk o Gdańsk kwaterował we wsi Piecki, nielubiany przez polskich podkomendnych. Po podpisaniu kapitulacji 24 maja, dokonał uroczystego wjazdu do miasta 27 maja o godzinie 9, zakwaterował się przy Langer Markt 31 (Długi Targ), w domu Petera Eggera. 28 V 1807 otrzymał od Napoleona honorowy tytuł księcia Gdańska i między innymi 100 tysięcy talarów nagrody ( czekoladki gdańskie). Nominację „książęcą” zatwierdził 11 czerwca senat francuski; 28 czerwca w związanych z marszałkiem francuskim miastach Colmar i Rouffach odprawiono z tej okazji uroczyste Te Deum. 6 VI 1807 roku opuścił Gdańsk, udając się na kurację do Wiesbaden, i nie miał więcej kontaktu z miastem.
Następnie uczestnik wojen w Hiszpanii (7 IX 1808 – 10 I 1809 dowódca IV korpusu Armii Hiszpanii, wygrane bitwy pod Durango (31 X 1808), Guenes (7 listopada), Valmaceda (8 listopada), Espinosa (11 listopada), zdobycie Bilbao, Santander i Segowii (3 grudnia)). Po powrocie, od 14 III 1809 dowódca armii Bawarii (VII. Korpusu Armii Niemiec), na jej czele bił się pod Tann, Ebersbergiem, Abensbergiem (20 kwietnia), Schierling (21 kwietnia) i Eckmühl (22 kwietnia). Od maja do października 1809 dowódca Armii Tyrolu, z którą uczestniczył w bitwie pod Wagram (5-6 VI 1809) i tłumił powstanie Andreasa Hofera w Tyrolu. Od 10 IV 1812, dowodząc piechotą starej gwardii, brał udział w kampanii rosyjskiej. Wracając pieszo spod Moskwy 11 I 1813 dotarł do Paryża. W 1813 został merem Combault (departament Seine-et-Marne (Sekwana i Marna)), gdzie zakupił zamek (obecnie hotel), który stał się rezydencją małżonków Lefebvre. Od 8 II 1814 dowódca starej gwardii, 4 kwietnia był jednym z dwóch marszałków Francji (wraz z Étienne Macdonaldem), towarzyszących abdykacji cesarza Napoleona w Fontainebleau.
Po upadku Napoleona przeszedł na stronę króla Ludwika XVIII, który 4 VI 1814 mianował go parem Francji. Powracający w okresie Stu Dni cesarz Napoleon nadał mu ten tytuł po raz drugi 2 VI 1815. W czasie II Restauracji (Ludwik XVIII wrócił do Paryża 8 VII 1815) wykluczony został z Izby Parów, zachowując jednak tytuł marszałka. 5 III 1819 król unieważnił jego tytuł para Francji. Zmarł na obrzęk płuc.
Od 1 III 1783 mąż Cathérine Hubscher, zwanej Madame Sans-Gêne. Ojciec czternaściorga dzieci, z których dwanaścioro nie przeżyło wczesnego dzieciństwa, Joseph, zwany Coco, żył 15 lat (1802 - 1817?), zaś Marie Joseph Xavier (ur. 10 III 1785), w 1812 mianowany generałem brygady, 15 grudnia tegoż roku zmarł w Wilnie.
Pochowany na cmentarzu Père-Lachaise w Paryżu.
