WIŚLNA, ulica
| < Poprzednie | Następne > |
WIŚLNA, ulica w dzielnicy Gdańska-Letnica, fragment arterii łączącej niegdyś Gdańsk z Nowym Portem. Powstała z inicjatywy gdańskiego kupca Matthiasa Broschkego, który dla ożywienia kontaktów między portami zaproponował miastu wybudowanie możliwie najkrótszej drogi lądowej, wzdłuż Wisły (dotąd posługiwano się nurtem rzeki lub podróżowano przez Nowe Szkoty i Zaspę); Broschke w większości sfinansował jej budowę w latach 1803–1805, wykładając 12 000 talarów. Wykorzystał m.in. piach z pogłębianego toru Wisły oraz balast ze statków opróżnianych w sąsiedztwie Małej Karczmy Balastowej (w Nowym Porcie, obecna ul. Starowiślna). W zamian mógł pobierać opłaty za przejazd przez 10 lat (trzy grosze pruskie za przejazd wozu).
Droga zaczynała się w rejonie Szańca Wapiennego (obecnie tereny stoczniowe), traktem z Gdańska do Wrzeszcza i Nowych Szkotów, od Bramy Oliwskiej. Następnie biegła brzegiem Wisły do Młynisk, przekraczała Gardziel łączącą jezioro Zaspa z Wisłą i osiągała zabudowania Nowego Portu w rejonie Małej Karczmy Balastowej. Przy drodze powstały karczmy, np. „Pierwszy Legan” czy „Drugi Legan”, odwiedzane jak pisano zaraz po ich powstaniu, przez rzemieślników i „innych ludzi znikomej kondycji”. Po przejęciu drogi przez miasto i włączeniu Nowego Portu do Gdańska, określana jako szosa, otrzymała nazwę Broschkischerweg (zamiennie – Broschkischerstraße). Na znacznej długości rozciągały się wzdłuż niej składy kupieckie od strony lądu oraz rezerwowe nabrzeże portowe wzdłuż Wisły. Droga służyła także do holowania w górę rzeki (za pomocą lin i koni) barek z towarem.
Po 1840, wraz z powstaniem Martwej Wisły, tereny składowe zaczęto przekształcać w obszary przemysłowe ( przedsiębiorstwa). Po wybudowaniu Stoczni Schichaua oraz Gdańskiej Fabryki Wagonów w okresie 1899–1902 biegła nią linia tramwajowa z Gdańska do Nowego Portu ( tramwaje), jednak jej początkowy odcinek przejęła nowa ulica, Schichaugasse (ul. Jana z Kolna). Kolejne utrudnienie komunikacyjne było spowodowane wybudowaniem Portu Wiślanego ( Dworzec Wiślany), chociaż w tym samym czasie oprócz wielu zakładów branży chemicznej powstało tam osiedle kilku robotniczych domków (ocalał jeden, ul. Wiślna 20), w 1925–1926 wybudowano przy niej, na terenie wydzierżawionym od Rady Portu i Dróg Wodnych, budynek Polskiego Urzędu Pocztowego ( poczta).
Po 1920 powstały obok zakłady przemysłowe, głównie przemysłu tłuszczowego, działające także w latach 1945–1990.
Ostatecznie, po wytyczeniu w 1929 nowej arterii: Paul-Beneke-Straße (ul. Marynarki Polskiej), linię tramwajową przeniesiono na nową trasę, a właściwa Broschkischerweg została ograniczona do odcinka od Młynisk (ujścia potoku Strzyży) do ujścia Gardzieli. Za Gardzielą, w obrębie Nowego Portu, nazwano ją wówczas Weichselstraße, a obecnie – dla odróżnienia od ulicy nazwanej w 1945 Wiślną – Starowiślną. Po 1960 przy ul. Wiślną 1–6 ulokowano Zespół Elektrociepłowni Wybrzeże. W 1995 odcinek w Porcie Wiślanym zmienił nazwę na ul. Chodackiego. Obecnie Wiślna sprowadza się do krótkiego odcinka nad brzegiem rzeki, między ul. Swojską a ul. Wielopole, wzdłuż którego biegnie od lat 60. XX wieku Nabrzeże Szczecińskie, przewidziane dla przeładunku owoców i płynnych produktów rolno-spożywczych, a ostatecznie służące jako miejsce postojowe okrętowych wraków.
