WAPIŃSKI ROMAN, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
| < Poprzednie | Następne > |
ROMAN WAPIŃSKI (8 III 1931 Nowa Wieś (leśniczówka "Bartkówka"), powiat kłobucki – 14 V 2008 Gdańsk), historyk, prorektor Uniwersytetu Gdańskiego (UG). Szkołę powszechną ukończył w domu, w 1950 absolwent Gimnazjum i Liceum im. Romualda Traugutta w Częstochowie. Po maturze pracował jako kierownik Wydziału Propagandy w Zarządzie Miejskim Związki Młodzieży Polskiej (1 IX 1950 – 31 VIII 1951), następnie jako sekretarz Rady Zakładowej Zakładów Przemysłu Gastronomicznego w Częstochowie. Od października 1951 do czerwca 1955 studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim (UW), od 1954 członek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR).
Od 1955 podjął pracę w Katedrze Podstaw Marksizmu-Leninizmu Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP), prowadził też w tym okresie zajęcia z podstaw marksizmu-leninizmu na Politechnice Gdańskiej. Na WSP był przewodniczącym Rady Zakładowej Związku Nauczycielstwa Polskiego, od 1956 do 1964 I sekretarzem Komitetu Uczelnianego PZPR w WSP. Od 1961 doktor, od 1964 doktor habilitowany (przewód na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu) i docent etatowy w Katedrze Historii Polski i Powszechnej XIX i XX wieku. W latach 1965–1967 prorektor WSP, 1968–1970 kierownik Zespołu Katedr Historii WSP. Był jedną
z czołowych postaci czyniących starania o powołanie UG, był przewodniczącym społecznej Komisji do spraw Powołania Uniwersytetu w Gdańsku, zaś na wniosek ministra zastępcą organizatora UG, Janusza Sokołowskiego.
Po utworzeniu UG (1970) pracował w Instytucie Historii UG, od 1971 profesor tytularny, od 1980 profesor zwyczajny. W latach 1970–1972 i 1975–1990 dyrektor Instytutu Historii, w 1972–1975 prorektor UG. W latach 1965–1967 drugi zastępca sekretarza generalnego, 1968–1969 sekretarz generalny, 1969–1971 drugi wiceprezes, 1979–1985 prezes, 1985–1991 drugi wiceprezes, w 2004–2007 przewodniczący Sądu Honorowego Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, od 1997 członek honorowy. W latach 1972–2008 członek Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN , od 1993 do 1997 jej przewodniczący. W kadencjach 1972–1976 i 1977–1984 członek Rady Naukowej Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Był członkiem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku. 3 IX 1980 złożył prośbę o skreślenie z ewidencji jej członków. Od 2001 na emeryturze.
Członek Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności i redakcji wielu periodyków naukowych (m.in. „Rocznika Gdańskiego”). Specjalizował się w historii politycznej Polski XX wieku. Pierwsze badania dotyczyły dziejów Polskiej Partii Robotniczej w województwie gdańskim i życia politycznego województwa pomorskiego w latach 1920–1939. Napisał: Działalność Narodowej Partii Robotniczej na Pomorzu w latach 1920–1930 (1962), Narodowa Demokracja na Pomorzu w latach 1920–1939 (1964), Pierwsze lata władzy ludowej na Wybrzeżu Gdańskim (1970), Życie polityczne Pomorza w latach 1920–1939 (1983). Zaliczał się do czołówki badaczy dziejów Polski XX wieku za sprawą m.in. biografii Romana Dmowskiego (1988) i syntez: Narodowa Demokracja 1893–1939 (1980), Świadomość polityczna w Drugiej Rzeczypospolitej (1989), Pokolenia Drugiej Rzeczypospolitej (1991), Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX w. (1997). Autor podręczników historii, promotor prac magisterskich m.in. Aleksandra Halla, Arkadiusza Rybickiego, Donalda Tuska, Wiesława Walendziaka.
Doktor honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1967), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1976), Medalem 30-lecia Polski Ludowej (1974), Brązowym Medalem „Za zasługi dla Obronności Kraju” (1967), srebrną odznaką im. Janka Krasickiego (1968), medalem „Za zasługi w upowszechnianiu marksizmu-leninizmu” (1976). W 1966 otrzymał odznakę „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, w 1985 Medal Stolema, w 2001 otrzymał Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza i Medal św. Wojciecha. Od 1989 honorowy członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego.
Od 1954 żonaty był z Anną z domu Krystyniak, absolwentką archeologii UW, pracownicą Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, ojciec Grzegorza (ur. 12 XII 1955). Pochowany w kolumbarium na cmentarzu Srebrzysko.
W dniach 17–18 XI 2014 Instytut Historii UG zorganizował pod patronatem prezydenta Miasta Gdańska, dwudniową sesję poświęconą jego pamięci Jaka Polska, jaki świat przed i po 1914 r. W kręgu zainteresowań badawczych profesora Romana Wapińskiego. W jej trakcie żona i syn profesora przekazali jego liczący ponad 1500 woluminów księgozbiór oraz spuściznę rękopiśmienną do zbiorów Biblioteki UG.
