BASTION KOT

< Poprzednie

Następne >

Czworoboczny, drewniany blokhauz, fragment widoku Gdańska Antona Möllera, 1592/1593, z prawej Baszta Nowa i wokół niej Rondel Przedmiejski, za nim (bez dachu) fragment Bramy Nowej i Baszta Biała i Baszta Pod Zrębem, skrajnie z lewej kościół Św. Trójcy

W środku Bastion Kot, z lewej Rondel Przedmiejski, z prawej Bastion Karowy ( Brama Karowa) według tzw. planu sztokholmskiego z około 1600

Bastion Kot 1620, fragment widoku Gdańsku Claesa Janszoona Visschera juniora (Piscatora), opartego na perspektywicznym planie Aegidusa Dickmanna z 1617

Bastion Kot (w środku), 1641, fragment widoku Gdańska Matthäusa Meriana), opartego na perspektywicznym planie Aegidusa Dickmanna z 1617

Bastion Kot, Matthaeus Deisch, 1761–1765

Bastion Kot, 1894

Tunel pod ul. Okopowa, wyeksponowane pozostałości Bastionu Kot

BASTION KOT (Katz), przy obecnej ul. Okopowej. Ceglano-ziemny, wysunięty z ciągu wałów ziemnych (i od nich niższy) między Rondlem Przedmiejskim (późniejszym Bastionem Wiebego), znajdującym się w okolicach skrzyżowania obecnych ul. Okopowej i ul. Augustyńskiego, a Bastionem Karowym przy obecnym skrzyżowaniu ul. Okopowej i Podwala Przedmiejskiego ( Brama Karowa). Usytuowany w pobliżu zachodniej zabudowy kościoła Św. Trójcy. Zastąpił zbudowaną niemal dokładnie w tym samym miejscu w 1488 Basztę Franciszkańską, także zwaną Kot, oraz funkcjonujący przynajmniej od 1578 czworoboczny drewniany blokhauz.

Wybudowany według planów Antoniego van Obberghena w latach 1593–1599 w trakcie budowy wałów między wspomnianymi bastionami. Jego zadaniem było skrócenie linii flankowego ostrzału między nimi. Powstał na planie trójkąta, od strony czoła i barków z wysokim, skarpowo pochylonym murem, z poterną (podziemnym przejściem) do miasta przez wał oraz drewnianym mostem zwodzonym nad fosą, wiodącym w stronę Zaroślaka. Przebudowany w latach 1641–1642. Około 1664 roku poszerzono przy nim fosę, wówczas też (lub wcześniej) zlikwidowano most zwodzony. Widoki Gdańska ukazują go jako gęsto porośnięty drzewami, co daje powód do domysłów, że pełnił też funkcję ogrodu. Był jednym z najmniejszych bastionów gdańskich.

Utracił znaczenie po przeprowadzeniu w 1867 linii kolejowej z Tczewa do Dworca Brama Wyżynna. Został rozebrany w latach 1895–1897.

Podziemne kazamaty i poterny czoła bastionu odsłonięto w 1962 roku podczas remontu ul. Okopowej, wejście zamurowano. Ponownie odsłonięto je w październiku 2015 podczas budowy tunelu przystanku Szybkiej Kolei Miejskiej Śródmieście pod ul. Okopową. Po badaniach archeologicznych oraz zdjęciu w lipcu i sierpniu 2016 kilku górnych warstw cegieł, które uniemożliwiały położenie pod powierzchnią ul. Okopowej infrastruktury technicznej doprowadzającej media (prąd, woda itd.), w dużej części (główna kazamata) ponownie zasypany. W tunelu, za specjalną szybą, wyeksponowano dwanaście metrów jego północnej ściany zewnętrznej (jej części wschodniej). BŚ