OBBERGHEN ANTONI van, mistrz budowlany, były patron ulicy w Gdańsku
| < Poprzednie | Następne > |
_i_wschodniej,_Johann_Carl_Schultz,_1872.JPG)
i wschodniej, Johann Carl Schultz, 1872
ANTONI van OBBERGHEN (Obbergen, Opbergen) (1543 Mechelen, Flandria – pogrzeb 3 VIII 1611 Gdańsk), mistrz budowlany, fortyfikator, były patron ulicy w Gdańsku. Syn Dawida i Klary. W latach 1558–1562 kształcił się w zawodzie murarskim u mistrza Petera Janssensa, u którego zdał egzamin mistrzowski. Pierwsze prace wykonał w okresie 1567–1571 w Antwerpii przy budowie cytadeli. Od około 1575 w Danii, do 1585 zrealizował przebudowę zamku Krogen (Kronborg), latarni morskiej w Kullen (Skania), zaprojektował przebudowę zamku Nyköbing (wyspa Falster).
W Gdańsku od 1586. Wybudował Fort Carré w twierdzy Wisłoujście oraz zwieńczenie wieży bramnej w Zespole Przedbramia przy Langgasse (ul. Długa). Uczestniczył w pracach nad budową Ratusza Starego Miasta, od 1593 nad unowocześnieniem umocnień Starego Przedmieścia. Od 1594 do śmierci mistrz budowlany przy Urzędzie Wałowym. Współpracował przy przebudowie m.in. Katowni i Wieży Więziennej na cele więzienne (1596–1597), renowacji Ratusza Głównego Miasta (1593–1598 i 1608–1611), kierował budową Wielkiej Zbrojowni (1600–1609).
Dzięki jego pracom na szerszą skalę stosowano w Gdańsku rozwiązania architektoniczne renesansu niderlandzkiego, który na gruncie polskim zyskał miano renesansu gdańskiego. Pobierał największą pensję wśród innych artystów i budowniczych w Gdańsku (około 754 talarów rocznie). Współpracował m.in. z Hansem Strakowskim i Abrahamem van den Blockiem. 17 X 1596 otrzymał kupieckie obywatelstwo gdańskie.
Przyjmował zamówienia także spoza Gdańska; wykonał m.in. projekty fortyfikacji zamku w Łowiczu (1594), fortyfikacji miejskich Elbląga (1595), nadbudowy Ratusza Starego Miasta w Toruniu (1601) oraz projekt regulacji Wisły koło Białej Góry (1593–1606). Członek bractw w Dworze Artusa (w 1590 Bractwa św. Krzysztofa, w 1591 Bractwa św. Rajnolda).
Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy ożenił się w Danii, w Helsingør, w 1580 z córką flamandzkiego armatora Sarą de Mehr (Meyer) (pochowana 7 II 1799 w kościele św. Piotra i Pawła) miał z nią syna Daniela (ur. 1580), dwukrotnie, w marcu 1591 i ponownie w kwietniu 1596 zapisywanego do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (widać towarzyszył ojcu w jego pracach poza Gdańskiem), oraz córkę Ester (ur. 1592 Gdańsk), od 22 VI 1615 żonę Martina Möllera. Po raz drugi ożenił się 7 II 1600 w kościele św. Piotra i Pawła z Sarą, córką kupca Michaela Schwarza i doczekał się z tego związku drugiej córki. Pochowany w kościele św. Piotra i Pawła. Jego imię nosiła do 1945 ulica w Gdańsku–Strzyży (obecnie ul. mjr. Hubala).
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, Gdańsk 2019, t. II, s. 58.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 54, 60.
Habela Jadwiga, Antoni Obberhagen, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 341–342.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 339.
