PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >

PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE. Wiosną 1814 roku weszła w Gdańsku w życie pruska ustawa z 8 XI 1810 znosząca przymus cechowy ( cechy) w gospodarce. Otworzyło to nowe możliwości w organizacji życia gospodarczego w produkcji gotowych wyrobów, prowadzenia warsztatów remontowo-naprawczych. Organizacje cechowe działały już jako związki branżowe i samopomocowe poprzez prowadzenie głównie kas ubezpieczeń na życie. Mistrzowie prowadzili szkolenia kadr. Ustawa pozwoliła przedsiębiorczym ludziom na zakładanie firm produkcyjnych, nieskrępowanych przepisami cechowymi. Ożywiło to w Gdańsku życie gospodarcze. System pracy opierał się na zasadach kapitalistycznych: pracodawca–pracobiorca. Przykładem było założenie w 1827 roku przez braci Klawitter ( Johann Klawitter) stoczni na Brabancji ( Stocznia Klawittera). Warunkiem rozpoczęcia działalności było zarejestrowanie firmy w sądzie handlowo-morskim (Commerzial- und Admiralitäts-Kollegium), a po roku 1880 w sądowej Izbie Handlowej (Amtsgericht für Handelssachen). Zasada rejestru sądowego: wpis i wypis firmy, obowiązywała do 1945. Decyzje publikowano w dziennikach urzędowych władz administracyjno-sądowych. Ważnym elementem działalności gospodarczej było powoływanie w 2. połowie XIX wieku branżowych, partyjnych oraz religijnych związków zawodowych, reprezentujących interesy pracobiorców wobec pracodawców. Pracodawcy również tworzyli swoje organizacje, pozwalające na wspólne rozwiązywanie problemów. Przykładem był działający w 1871 roku Związek Budowniczych Okrętów (Die Innung der Schiffbaumeister), zrzeszający także właścicieli gdańskich stoczni. Wielu przedsiębiorców było członkami powstałej w roku 1822 Korporacji Kupców (od 1919 Izby Handlowej) lub Związku Przemysłowców Wschodnioniemieckich (Verband Ostdeutscher Industrieller e.V.), założonego w 1898. W roku 1934 hitlerowskie władze Gdańska powołały pod swoją kuratelą Izbę Handlowo-Przemysłową (Industrie- und Handelskammer), do której przynależność wszystkich działających wówczas firm była obligatoryjna. Wielu właścicieli mniejszych przedsiębiorstw należało do cechów branżowych. O właściwym rozwoju przemysłu w Gdańsku możemy mówić dopiero w 2. połowie XIX wieku, kiedy upowszechniły się maszyny parowe do napędu urządzeń (pierwsze, o małej mocy 0,6 KM, zainstalowano w 1846 w młynie olejowym Wilhelma Theodora Behrenda przy Steindamm 26 (ul. Kamienna Grobla) i rafinerii cukru Heinricha Burcharda Abegga przy Böttchergasse 3 (ul. Bednarska)). Dalsze uruchomiono w zakładach metalowych Carla Steimmiga przy Weidengasse (ul. Łąkowa) i powstającej Stoczni Królewskiej. Wcześniej zakłady przemysłowe: hamernie, młyny, wytwórnia broni działały wzdłuż Potoku Oliwskiego i potoku Strzyża, które zapewniały im napęd dla maszyn i urządzeń. Podobnie było z młynami działającymi nad kanałem Raduni. Obok maszyn parowych w 2. połowie XIX wieku zaczęto stosować motory na gaz, ale rewolucja nastąpiła dopiero po wprowadzeniu silników elektrycznych początkowo na prąd stały, a po roku 1898 na prąd zmienny dostarczany przez miejską elektrownię. Zaczęły powstawać zakłady budowy maszyn i konstrukcji stalowych, używające do napędu maszyn silników elektrycznych. Znajdujące się na obrzeżach miasta tartaki i zakłady obróbki drewna do lat 20. XX wieku opierały działalność na maszynach parowych, zarówno ze względu na brak dostępu do prądu, jak i koszt jego zakupu.

Ważnym wydarzeniem w życiu gospodarczym Gdańska było powstanie w 1876 wykorzystującego istniejący już młyn olejowy, dużego kombinatu olejowo-młynarskiego firmy Peter Patzig & Co. przy Steindamm 25/26 (ul. Kamienna Grobla), a w 1870 wytwórni chemicznej (w tym fabryki nawozów sztucznych, superfosfatu, w rejonie Młynisk). W tym czasie zaczęły się kształtować nowe centra przemysłowe Gdańska. Stocznie działały nad Martwą Wisłą ( Wisła) i na Polskim Haku, zakłady przemysłowe w rejonie Młyniska i na Wyspie Spichrzów ( Spichlerze, gdzie na ten cel adaptowano część dawnych spichlerzy zbożowych) oraz w Nowym Porcie (na zapleczu portu w rejonie Wilhelmstraße (ul. Wolności)). Na przełomie XIX i XX wieku znaczenie ponadregionalne miały, obok stoczni pracujących głównie na rzecz niemieckiej marynarki wojennej: fabryka karabinów (Weidengasse (ul. Łąkowa)), fabryka wagonów (Broschkischerweg (ul. Wiślna)) oraz rafinerie cukru w Nowym Porcie i Spichlerzach (przerabiające cukier trzcinowy z Ameryki i surowy, sprowadzany z zaboru rosyjskiego). Większość ich produkcji przeznaczona była na eksport (w tym czasie wysyłano z portu gdańskiego ponad 300 tysięcy ton cukru rocznie). Inne zakłady zaspokajały swą produkcją miejscowe potrzeby. Zatrudniały one przeciętnie od 10 do kilkudziesięciu osób, np. fabryka mebli Hansa w roku 1908: 81, wytwórnia drutu i lin Claassenów: 22, wytwórnia mydła Bergena: 15. Słowo „fabryka” w nazwie firmy nie zawsze oddawało więc stan faktyczny, ale zapewniało prestiż tak właścicielom, jak i odbiorcom ich produkcji.

Stan zatrudnienia w największych gdańskich zakładach
na przełomie XIX i XX wieku
Nazwa zakładu Rok 1893 Rok 1897 Rok 1908
Stocznia Cesarska 1480 3056
Stocznia Schichaua 1920 1900
Fabryka karabinów 977 908
Warsztaty artyleryjskie 486 1280 477
Rafineria cukru Nowy Port 447 611 370
Stocznia i fabryka maszyn J. Klawittera 395 550 500
Fabryka wagonów 533
Młyny olejowy i zbożowy Petter, Patzig & Co. 419 302 260
Fabryka maszyn P. Merten 246 223
Drukarnia i wytwórnia papieru J. Sauer 146 187 350
Rafineria cukru O. Wanfried 125 122 230
Fabryka śrub i nitów 312
Fabryka maszyn i odlewnia C. Steimmig 120 210
Wytwórnia pieców Wiesenberg-Steinhaue 77 108 150
Tartak i fabryka parkietu Schönberg-Domansky 102 180 150
Fabryka zapałek K. Bunkowski 75 120
Ed. Pfannenschmidt – lakier 41
MrGl


Okres I wojny światowej skoncentrował całą działalność gdańskich firm na produkcji na rzecz wojska, zaopatrzeniu ludności w podstawowe artykuły żywnościowe i przemysłowe. Borykały się one przy tym z postępującym z każdym rokiem wojny brakiem potrzebnych surowców. Koniec wojny i zamęt w sprawach społeczno-politycznych był okresem zastoju (1919–1920), życie gospodarcze ożywiło powstanie II Wolnego Miasta Gdańska (WMG) i napływ emigrantów, głównie Żydów z Rosji, hamowane było jednak przez szalejącą w Gdańsku, Niemczech i Polsce hiperinflację. Sytuację ustabilizowało wprowadzenie 1 I 1924 nowej waluty, guldena gdańskiego opartego na parytecie złota.

W latach 1920–1925 powstały w Gdańsku tysiące nowych firm handlowych i produkcyjnych, wiele z nich (z braku kapitału i dochodowego zbytu produkcji) ogłaszało jednak upadłość po krótkim okresie działania; często zmieniane były formy ich własności z pryw. poprzez spółkę akcyjną do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. 18 X 1928 sąd zarejestrował np. firmę „Borvis” Danzig-Polnische Kunstseiden AG, fabrykę jedwabiu syntetycznego koncernu Borvisk. Zamknął ją po likwidacji 26 X 1938, ale brak śladów, by kiedykolwiek działała, a tym bardziej prowadziła produkcję. Nie zdążyła podjąć przed II wojną światową produkcji zarejestrowana w sądzie handlowym 6 X 1937 firma J.B. Pette Kakao- und Schokoladenfabrik. Brak było stabilnego kapitału gwarantującego długofalową politykę inwestycyjną. Podawane częste przykłady inwestowania w Gdańsku przez kapitał zagraniczny ograniczały się w praktyce do zakładania niewielkich wytwórni metalowych, budowy maszyn, przerobu ropy naftowej na oleje przemysłowe i spożywcze czy produkcję środków spożywczych. Zatrudniały one najczęściej po kilkadziesiąt osób, działając w pomieszczeniach dzierżawionych od władz miejskich, głównie w dawnych obiektach wojskowych: fabryce karabinów (Weidengasse 35/38), Warsztatach Artyleryjskich (Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska)), koszarach (Samtgasse 6/8 (ul. Aksamitna); 1939 koszary policji, firmy eksmitowano; Herrengarten (ul. Sadowa)). Kolejne zakłady koncentrowały swoją działalność po 1920 roku w nowo powstałych lub rozbudowanych centrach przemysłowych usytuowanych wzdłuż prawej strony obecnej al. Grunwaldzkiej (od obecnej Alei Wojska Polskiego do Oliwy) oraz w rejonie obecnych ulic Klinicznej, Twardej, Wiślnej, a także w dawnych spichrzach ( Spichlerze). Kilka zakładów działało na przedmieściach: na Oruni (obecna ul. Sandomierska, Trakt św. Wojciecha), w Nowy Porcie (obecna ul. Wolności), oraz na Stogach (obecna ul. Sienna i ul. Nowotna). Niewiele z nich wznosiło nowe, murowane, trwałe obiekty. Adaptowano przeważnie stare, istniejące budynki lub stawiano nowe tanią techniką szachulcową. W latach 1920–1945 nie powstał w Gdańsku zakład o znaczeniu ponadregionalnym. Gospodarka Gdańska odczuła także skutki kryzysu światowego z roku 1929. Zamknięto zakłady produkcji zbrojeniowej, a stocznie, wcześniej nastawione na produkcję okrętów wojennych, miały wielkie kłopoty z pozyskaniem zamówień, co zmuszało je do przestawienia się na inny profil produkcji lub ulegały likwidacji (stocznia Klawitterów, 1932). Dotyczyło to także fabryki wagonów i kolejowych zakładów remontowych. Żywiołowo powstające w okresie 1920–1922 niewielkie zakłady produkcji wyrobów tytoniowych uległy likwidacji po wprowadzeniu w 1927 Monopolu Tytoniowego w II WMG. Koniunkturalny był także eksport do Polski wyrobów czekoladowych oraz tłuszczowych (oleje spożywcze, margaryny, przetwory owocowo-warzywne). Przemysł spirytusowy nastawiony był na przemyt do krajów skandynawskich. W XIX wieku i w okresie II WMG efektywnie działał przemysł drzewny wykorzystujący sprowadzany z Polski surowiec. Działały liczne tartaki, zakłady produkcji tarcicy, skrzyń i opakowań drewnianych. Większość produkcji przeznaczona była na eksport, natomiast fabryki mebli nastawione były na zaopatrzenie rynku miejscowego. W branży spożywczej na uwagę zasługują zakłady produkcji margaryny i oleju spożywczego (Amada, Union, Oleo, van der Bergh’s) oraz przetwórstwa rolno-spożywczego (Dagoma, Degner und Ilgner), eksportujące część produkcji do Polski i Niemiec.

Sytuację handlu i przemysłu Gdańska w latach 1920–1939 obrazuje zestawienie ukazujące kwestię powstawania i likwidacji przedsiębiorstw (w wyborze), ich wielkość (małe zakłady, niezdolne do działalności ponadregionalnej). W 640 zakładach zatrudniających od 5 do kilkuset osób pracowały w Gdańsku w 1929 roku we wszystkich ujętych w statystyce branżach 27 723 osoby, czyli w każdym z nich średnio 43,3 osoby.

Liczba zarejestrowanych i zlikwidowanych firm
Rok Firmy zarejestrowane Firmy zlikwidowane
1921 636 332
1923 945 407
1925 297 788
1926 234 354
1930 167 162
1933 119 116
1935 215 117
1938 119 149
MrGl


Po wybuchu II wojny światowej, po włączeniu Gdańska w skład III Rzeszy, niemiecki skarb państwa przejął bez odszkodowania wszystkie działające w mieście polskie, angielskie, francuskie i żydowskie firmy, w tym przemysłowe. Zarząd nad nimi powierzono powołanemu dla okręgu Rzeszy Prusy Zachodnie urzędowi powierniczemu (Treuhandstelle) z osobnym wydziałem do spraw byłego II WMG. Część zakładów została zlikwidowana, inne sprzedano lub działały nadal pod dawnymi nazwami. W okresie II wojny światowej nie odnotowano powstania w Gdańsku znaczących zakładów produkcyjnych. Zmienił się natomiast profil produkcji wielu zakładów, dostosowany do wymogów i potrzeb wojny. Stocznie włączyły się w produkcję głównie okrętów podwodnych i mniejszych jednostek wojennych, inne wytwarzały elementy uzbrojenia i wyposażenia wojskowego. Robotników powołanych do służby wojskowej na frontach zastępowały kobiety, robotnicy przymusowi i jeńcy wojenni z całej okupowanej przez Niemcy Europy. W roku 1944 w stoczniach zatrudniono więźniów obozu koncentracyjnego Stutthof (w tym kobiety żydowskie), tworząc w Gdańsku jego podobozy w Kokoszkach, na Przeróbce i na terenie stoczni ( obóz Stutthof, podobozy w Gdańsku). Dla robotników przymusowych zbudowano osiedla baraków ( obozy pracy w Gdańsku w okresie II wojny światowej), m.in. przy obecnej ul. Chrobrego, przy obecnej al. Zwycięstwa (na tzw. Polu Majowym przed obecną Państwową Operą Bałtycką), obozy w Narwiku. Działania wojenne w marcu 1945 doprowadziły do poważnych zniszczeń również w infrastrukturze przemysłowej miasta (większość zakładów uległa zniszczeniu, z innych wywieziono co cenniejsze maszyny i urządzenia do Niemiec, a wiosną i latem 1945 roku znajdujące się w trakcie budowy w gdańskich stoczniach okręty podwodne zostały wywiezione do ZSRR, tam też trafiła część maszyn). Pierwsze polskie zakłady zaczęły działać już w roku 1945 w ocalałych przedwojennych fabryczkach na obrzeżu miasta. Latem przejęto od Rosjan zarząd w połowie zniszczonych dawnych stoczni: Gdańskiej i Schichaua, połączono je następnie w Stocznię Gdańską ( stocznie po 1945). Przemysł stoczniowy był do lat 80. XX wieku główną branżą gdańskiego przemysłu, na jego rzecz pracowały liczne nowe firmy, np. Hydroster, Elmor. Obok Stoczni Gdańskiej działała powstała w miejscu zniszczonej fabryki wagonów Stocznia Północna, specjalizująca się w budowie dużych statków rybackich i okrętów wojennych, Stocznia Remontowa na Ostrowiu i Stocznia Wisła w Płoni Wielkiej. W branży tej w latach 70. XX wieku pracowało kilkadziesiąt tysięcy osób. Kolejnymi wiodącymi zakładami przemysłowymi były zakłady telewizyjne (początkowo zwane T–18, następnie Unimor) z bazą w dawnych koszarach przy ul. Rzeźnickiej, zakłady mechaniki precyzyjnej w Oliwie przy ul. Beniowskiego 5, łożysk ślizgowych Bimet w Oliwie przy al. Grunwaldzkiej. Wznowiły działalność w dawnych zabudowaniach: fabryka czekolady i cukierków Bałtyk w Oliwie i we Wrzeszczu, Zakłady Rybne przy Siennej Grobli, fabryka margaryny i oleju jadalnego przy ul. Wiślnej, przetwórnia owocowa-warzywna nawiązująca w swej nazwie do przedwojennej Dagomy przy ulicach: Angielska Grobla 1 i Toruńska 10. Wiele lat działała fabryka mebli przy al. Grunwaldzkiej 217 oraz wytwórnia wyrobów papierniczych przy al. Grunwaldzkiej 205. Uruchomiona została ponownie fabryka nawozów sztucznych przy ul. Kujawskiej (nad kanałem portowym), rozbudowana nast. w Gd. Zakłady Nawozów Fosforowych. Powstało też wiele nowych zakładów przemysłowych pracujących na rzecz stoczni, budownictwa mieszkaniowego i rolnictwa (przy al. Grunwaldzkiej, w Letniewie, Nowym Porcie i na Oruni). Po zmianie ustroju państwa w 1990 roku oraz kierunków rozwoju gospodarczego kraju większość wyżej wymienionych zakładów z różnych powodów uległa likwidacji. MrGl

Przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe w latach 1800–1945. Wybór. Prezentowane w tabelach zestawienia pozwalają śledzić rozwój różnych form produkcji przemysłowej także w układzie chronologicznym, np. rozwój gdańskiego przemysłu cukierniczego – poczynając od fabryki przy Breitgasse 54/55 (ul. Szeroka) Augusta Lindemanna z 1844 roku, producenta m.in. wyrabianych techniką domową cukierków ze słodu i tarczownicy islandzkiej oraz kulek marcepanowych, która to firma w związku z popytem rozpoczęła w 1898 roku produkcję maszynową czekolady i galanterii czekoladowej w nowej fabryce przy Sandgrube (ul. Rogaczewskiego), poprzez przedsiębiorstwo Georga Friedricha Mixa, produkujące czekolady, następnie konfitury i marcepany, a za czasów jego syna Georga Ernsta także keksy i pierniki (zob. Mix).

Przemysł chemiczny
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Acetylen- und Sauerstoffwerke AG wytwórnia tlenu i acetylenu 1923–1945 Hopfengasse 74 (ul. Chmielna) 1923–1945 1923–1945 AG (spółka akcyjna)
1928–1945 filia: Hauptstraße 311 (al. Grunwaldzka)
2. Adler Seifenfabrikation wytwórnia mydła Broschkischerweg 22 (ul. Wiślna) 1930–1936 1930–1936 GmbH (spółka z o.o.)
3. B.K. Allert Seifenfabrik wytwórnia mydła Dienergasse 31/33 (ul. Służebna) 1892–1908 1892–1908 Bruno Karl Allert (1865–1915)
4. Anglotraden Seifen- und Parfümeriefabrik wytwórnia mydła i perfum 1927 Hochstrieß 13 (ul. Słowackiego) 1927–1939 1927–1939 GmbH (spółka z o.o)
1939 Ferberweg 12 (ul. Miszewskiego)
5. Johann Friedrich Wilhelm Gamm wytwórnia mydła Hundegasse 58/59 (ul. Ogarna) 1814–1846 1814–1846 Johann Wilhelm Gamm (1791–1858) 1896 – 18
1897 – 15
1907 – 15
J.J. Berger Seifenfabrik 1846–1926 1846–1906 Johann Isidor Emanuel Berger (1824–1906)
1906–1926 Felix Berger (1864–1926)
J.J. Berger AG Seifenfabrik 1926–1945 1926–1945 AG (spółka akcyjna) dyr. Franz Berger
6. Chemische Produktenfabrik Pommerensdorf GmbH fabryka chemiczna, nawozy sztuczne Kaiserhafen 2 (Kanał Kaszubski, ul. Kujawska) 1913–1921 1913–1920 GmbH (spółka z o.o.)
Chemische Werke GmbH 1922–1945 1921–1945 GmbH (spółka z o.o.)
7. Chemische Industrie und Papierfabrik AG fabryka chemiczna i wytwórnia papieru Fort Kronprinz, Weichselmünde (Wisłoujście) 1923–1932 1923–1932 AG (spółka akcyjna)
8. Celoika Danziger Celluloid-Kamm- und Kunstwarenfabrik wytwórnia galanterii i wyrobów z tworzyw sztucznych 1931 Mühlenhofer Weg 3A (ul. Wiatraczna) 1923–1939 1923–1939 GmbH (spółka z o.o.)
1939 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa)
9. Color Leim- und Kittfabrik wytwórnia wyrobów chemicznych Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1932 1922–1932 GmbH (spółka z o.o.)
Color Fabrik chemisch-technischer Artikel 1933–1945 1935–1945 GmbH (spółka z o.o.)
10. Chemische Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych Weißmönchen-Kirchengasse 10 (ul. Bielańska) 1921 1921 Willi Frischbutter
11. Chemische Fabrik Felix Kloss und Dr. Schubert wytwórnia wyrobów chemicznych Schellmühl (Młyniska) 1908–1914 1908–1914 Felix Kloss 1907 – 33
12. Chemische Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych Langgarten 64 (ul. Długie Ogrody) 1905 1905 Richard Kunert
13. Chemische Fabrik Gedania wytwórnia wyrobów chemicznych Steindamm 31 (ul. Kamienna Grobla) 1926–1928 1926–1928 inż. Teodor Grobelski (1889–1929)
Chemische Industrie
14. Chemische Fabrik fabryka chemiczna, nawozy sztuczne Broschkischerweg 12/13 (ul. Wiślna) 1870–1905 1870–1898 Otto Robert Petschow (1822–1898) 1893 – 12
1894 – 15
1907 – 220
1870–1905 Gustav Davidsohn (1836–1903)
1898–1905 dr Georg Petschow (1863–1944)
Chemische Fabrik AG vorm. Moritz Milch & Co. 1905–1945 1905–1945 AG (spółka akcyjna)
15. Danziger Chemisch-Pharmazeutische Werke Bojar wytwórnia wyrobów chemicznych i farmaceutycznych Hochstrieß 1 (ul. Słowackiego) 1922–1927 1922–1927 AG (spółka akcyjna)
16. Danziger Feinseifen- und Kerzenfabrik wytwórnia mydła i świec 1928–1935 Große Schwalbengasse 20 (ul. Jaskółcza) 1922–1939 1922–1939 William Fach
1939 Am Sande 2 (ul. Na Piaskach)
17. Kohlensäurewerk wytwórnia kwasu węglowego Grabengasse 2B (ul. Przykopowa) 1902–1906 1891–1906 GmbH (spółka z o.o.) 1907 – 12
Kohlensäurewerk C.G. Rommenhöller Hopfengasse 9 (ul. Chmielna) 1907–1910 1907–1921 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Kohlensäure 1911–1921 1911–1921 GmbH (spółka z o.o.)
Ostdeutsches Sauerstoffwerk 1921–1924 1921–1924 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Kohlensäurewerke Rommenhöller GmbH Hopfengasse 7/9 (ul. Chmielna) 1924–1944 1924–1944 GmbH (spółka z o.o.)
18. Danziger Kunstseide-Verwertung AG Gebr. Spaer wytwórnia sztucznego jedwabiu Kaserne Roggen, Langgarter Hintergasse 8 (część ul. Sadowej, obiekt nie istnieje) 1928–1932 1928–1932 AG (spółka akcyjna)
19. Danziger Ölfabrik Wroclawski Birnebaum & Co. wytwórnia olejów technicznych Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1929 1929 spółka handlowa: Mordka Wrocławski
Danziger Ölfabrik M. Wroclawski & Co. 1930–1937 Mordka Mendel Birnebaum
1930–1937 GmbH (spółka z o.o.)
20. Deofa Danziger Ölfabrik wytwórnia farb olejnych i lakieru 1923 Wallgase 21B (ul. Wałowa) 1922 1922 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Öl- und Lackfarbenfabrik 1937 Adolf-Hitler-Straße 94 (al. Grunwaldzka) 1923–1939 1923–1939 AG (spółka akcyjna)
21. Daol Danzig-Olivaer Lackfabrik wytwórnia farb olejnych i lakieru Colbatzer Straße 104 (ul. Bora-Komorowskiego) 1922–1925 1922–1925 GmbH (spółka z o.o.)
Daol Aktiengesellschaft für Lack- und Farbenfabrikation 1925–1945 1925–1945 AG (spółka akcyjna)
22. Danziger Seifenwerk Gebr. Karpienkel wytwórnia mydła Baumgartsche Gasse 41 (ul. Heweliusza) 1924–1945 GmbH (spółka z o.o.)
23. Eos Chemische Fabrik wytwórnia chemiczna 1924 Vorstädtischer Graben 6 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1923–1939 1923–1939 dr Alfred Kroner
Eos Chemische Werke 1928–1942 Langgarten 57/58 (ul. Długie Ogrody) 1940–1945 1940–1945 Hans Joachim Arnold
24. Fischer und Nickel handel hurtowy zbożem Hopfengasse 26/28 (ul. Chmielna) 1886–1924 1886–1924 Carl Paul Fischer (1859 – po 1944)
1886–1900 Carl Ferdinand Nickel
Fischer und Nickel
Fabrik chemisch-technischer Artikel Technische Öle und Fette 		wytwórnia olejów technicznych 1924–1945 1900–1924 Oskar Robert Fischer (1866–1930)
1924–1945 Heinrich Fischer (1892 – po 1944)
25. Galkar Danziger Mineralölprodukte-Vertrieb wytwórnia olejów technicznych Hopfengasse 94 (ul. Chmielna) 1932–1945 1932–1945 GmbH (spółka z o.o.)
26. Johann Carl Gamm Seifenfabrik wytwórnia mydła Breitgasse 138 (ul. Szeroka) 1818–1841 1818–1841 Johann Carl Gamm (1794–1841)
27. Carl Friedrich Hohnfeldt Seifenfabrik wytwórnia mydła i środków piorących 1825–1858 1. Damm 6/7 (ul. Grobla I) przed 1800–1825 1800–1823 Carl Friedrich Hohnfeldt (1739–1823) 1896 – 8
1897 – 8
1907 – 13
1823–1825 spadkobiercy
Johann Eduard Gamm Seifenfabrik 1858–1865 Breitgasse 2 (ul. Szeroka) 1825–1865 1825–1865 Johann Eduard Gamm (1801–1874)
Oscar Gamm Seifenfabrik 1865–1945 Breitgasse 131/132 (ul. Szeroka) 1865–1893 1865–1893 Friedrich Oscar Gamm (1835–1893)
Karl Gamm Seifenfabrik 1893–1945 1893–1915 Berta Elisabeth Gamm (1835 – po 1925), wdowa, i 1909–1915 Bruno Allert (1865–1915)
1915–1945 Karl Gamm (1890 – po 1945)
28. Städtische Gasanstalt gazownia miejska 1852 (gazownia I) Thornsche Gasse 14 (ul. Toruńska) 1852–1925 1852–1945 władze Gdańska 1895 – 125
1897 – 149
1907 – 235
1904 (gazownia II) Hohe Seigen 37 (ul. Rybaki Górne) 1904–1945
29. Gummiwerke Danzig wytwórnia wyrobów gumowych Weidengasse 51, potem 55 (ul. Łąkowa) 1925–1945 1928–1939 GmbH (spółka z o.o.)
1939–1945 Hans Lemke
30. Gurma Öl-Raffinerie rafineria oleju Schellmühler Wiesedamm 6 (ul. Twarda) 1935 1935 GmbH (spółka z o.o.)
31. Paul Gräser & Co. Seifenfabrik Hansa wytwórnia mydła Ringstraße 5B (ul. Kościuszki) 1923–1926 1923–1926 spółka handlowa: Paul Gräser i Samuel Józefowicz
Hansa Seifenfabrik GmbH 1926–1939 1926–1939 GmbH (spółka z o.o.)
32. Karl Hildebrandt Chemische Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych 1893–1906 Breitgasse 17 (ul. Szeroka)
1907–1936 Holzgasse 21 (ul. Kładki) 1927–1936 1927–1936 Karl Hildebrandt (1853–1936)
33. S.L. Botzmann Fabrik für Gelantineartikel wytwórnia odczynników i wyrobów chemicznych 1885– 1893 1885–1893 Samuel Louis Boltzmann (1825–1909) 1893 – 33
1894 – 30
1895 – 60
1896 – 59
1897 – 43
1907 – 94
Dr. Klatt und Dr. Speidel Chemische Artikel 1897 Hauptstraße 21 (al. Grunwaldzka) 1897–1924 1908–1924 dr Max Klatt i dr Gustav Rudolf Speidel (1865–1931)
1908 Baumbachallee 4 (ul. Konopnickiej)
34. Johannes Marquardt Lack-Fabrik wytwórnia olejów technicznych Hopfengasse 8 (ul. Chmielna) 1893–1902 1893–1902 Johannes Marquardt
Johannes Marquardt Nachf. Lack-Fabrik 1905–1945 1905–1945 Richard Loyall
35. AG Miller Seifen- und Lichtfabrik wytwórnia mydła i świec 1. Damm 8 (ul. Grobla I) 1854–1904 1854 AG Miller 1896 – 5
1897 – 2
1867–1904 Alexis Julius Stengert (1835–1904)
36. Ludwig Normann & Co. Wagenfettfabrik wytwórnia towotu i smarów technicznych Langgarter Wall 4 (ul. Długa Grobla) 1931–1936 1931–1936 Ludwig Normann
37. Odeco Fabrik Kosmetik-Artikel wytwórnia kosmetyków 1925 Hundegasse 78 (ul. Ogarna) 1924–1945 1924–1945 Paul Jankewitz
1927–1935 Langgasse 1 (ul. Długa)
1940 Heilige-Geist-Gasse 117 (ul. św. Ducha)
38. Olivum Öl- und Firnisfabrik wytwórnia farb olejnych i pokostu Wilhelmstraβe 2 (ul.Wolności) 1928 1928 S. Beermann
39. Holländisch-Danziger Farbenfabrik wytwórnia farb olejnych i pokostu Wilhelmstraβe 21 (ul. Wolności) 1925–1928 1925–1928 GmbH (spółka z o.o.)
Olivum Holländisch-Danziger Öl- und Firnisfabrik 1929–1938 1929–1938 GmbH (spółka z o.o.)
Tiegenhofer Ölmühle (filia) 1938–1945 1938–1945 AG (spółka akcyjna)
40. Orgacid Chemische Fabrik Weinsteinsäure und Citronensäure wytwórnia chemiczna, kwasek cytrynowy i winny 1937 Schellmühler Weg 1C (ul. Kliniczna) 1937–1945 1937–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1940 Hopfengasse 74 (ul. Chmielna)
41. E. Pfanneschmidt Chemische Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych Schellmühler Weg 1C (ul. Kliniczna) 1890–1896 1890–1896 Paul Pfanneschmidt 1893 – 41
1894 – 40
1895 – 38
1896 – 39
42. E. Pfanneschmidt Lack-Fabrik wytwórnia lakieru z bursztynu Schellmühler Weg 8 (ul. Kliniczna) 1861–1926 1861–1891 Franz August Eduard Pfanneschmidt (1833–1891) 1893 – 5
1894 – 5
1895 – 6
1896 – 6
1897 – 6
1907 – 7
1892–1909 Johannes Hirschberg (1850–1909)
1909–1926 Max Hirschberg (1863–1930)
E. Pfanneschmidt Lack-Fabrik AG 1927–1945 1927–1945 S.A. spółka akcyjna
43. Phoenix Rohleder & Co. wytwórnia wyrobów chemicznych Wallgasse 3 (ul. Wałowa) 1900–1908 1900–1908 August Adolf Rohleder (1866–1914) 1907 – 17
44. G. Pohl Schönbaum wytwórnia preparatów i odczynników chemicznych Drewnica k. Stegny do 1920 do 1920 G. Pohl
G. Pohl Chemische Fabrik Luisenstraβe 2A (ul. Aldony) 1921–1945 1921–1945 Kurt Boskamp (1884–1945)
45. Dr. Schuster und Kähler wytwórnia wyrobów i odczynników chemicznych 1849– 1906 Neugarten 31 (ul. Nowe Ogrody) 1849–1924 1849–1878 dr Ferdinand Wilhelm Schuster (1814–1887) 1896 – 17
1907 – 46
1849–1878 dr Ferdinand Wilhelm Schuster (1814–1887)
1849–1871 Franz Otto Kähler (1817–1871)
1878–1887 Oscar Michaelson
1878–1887 Heinrich Werner (1839 – po 1900)
1887–1924 dr Eugen Friedrich Gäbler (1855–1924)
1887–1906 Ernst August Böck
1906–1945 Hopfengasse 63/65 (ul. Chmielna) 1906–1924 Georg Schuricht (1864–1924)
Dr. Schuster und Kähler AG Chemisch-Pharmazeutische Fabrik 1924–1945 1924–1945 AG (spółka akcyjna)
46. Hans Schwarzkopf Chemische Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych 1928 Hopfengasse 40 (ul. Chmielna) 1928–1945 1928–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1939 Schleusengasse 15 (ul. Śluza)
47. Scott und Bowne AG Fabrik Pharmazeutischer Präparate wytwórnia wyrobów farmaceutycznych) 1926–38 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1926–1945 1926–1932 GmbH (spółka z o.o.)
1932–1938 Kommanditgesellschaft
1940 Kolkowgasse 15 (ul. Królikarnia) 1939–1945 GmbH (spółka z o.o.)
48. Seeger W. AG & Co. Parfümeriefabrik wytwórnia wyrobów kosmetycznych) 1921 Kohlenmarkt 11 1921–1930 1921–1930 AG (spółka akcyjna)
49. Seropharm AG Fabrik chemisch-pharmazeutischer Präparate wytwórnia wyrobów farmaceutycznych An der Schneidemühle 6 (ul. Tartaczna) 1931–1945 1931–1945 AG (spółka akcyjna)
50. Siegel & Co. Chemische Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych) 1928, 1938 Horst-Wessel-Straβe 20 (ul. Trakt św.Wojciecha) 1928–1945 1928–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1941 Troyl 67 (ul. Przetoczna)
51. Sodafabrik wytwórnia sody spożywczej) Am Werdertor 11/13 (ul. Elbląska) 1930–1945 1930–1945 Wilhelm Köhle
52. Albert Störmer Kerzenfabrik wytwórnia świec Sandgrube 42A (ul. Rogaczewskiego) 1935 Albert Störmer
53. Dr. Stöver und Dr. Brinkmann Öffentliches chemisches Laboratorium laboratorium chemiczne, preparaty Hundegasse 94 (ul. Ogarna) 1924–1945 1924–1936 dr Wilhelm Hans
1937–1945 dr Albrecht Phillip
54. Danzig Superphosphat fabryka nawozów sztucznych – superfosfat Broschkischerweg 22 (ul. Wiślna) 1870 1870 Carl Gustav Thiele (1818–1874) i Carl Ortloff
Guano-Niederlage und Danziger Superphosphat-Fabrik 1884–1897 1884–1897 AG (spółka akcyjna)
Superphosphat GmbH 1900–1945 1900–1945 GmbH (spółka z o.o.)
55. Tinte- und Farbenfabrik wytwórnia atramentu i farb malarskich Adolf-Hitler-Straβe 205 (al. Grunwaldzka) 1925–1945 1935–1945 Günther Wagner (firma)
56. Thomsen-Pilo Chemische-Produkte-Fabrik wytwórnia wyrobów chemicznych Adolf-Hitler-Straβe 497 (al. Grunwaldzka) 1940–1945 1940–1945 GmbH (spółka z o.o.)
57. Bruno Toerckler Seifenfabrik wytwórnia mydła Danziger Straβe 13, po 1930 jako Adolf-Hitler-Straβe 497 (al. Grunwaldzka) 1894–1931 Bruno Richard Toerckler (1866–1931) 1894–1939
1931–1939 Gerda Toerckler
1931–1939 Richard Toerckler
MrGl
Przemysł cukierniczy
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Anglas Anglo-Asiatic Company Ltd. Schokoladenfabrik fabryka czekolady i kakao Zimmerstraβe 8 (ul. Droszyńskiego) 1930 1930 AG (spółka akcyjna)
Anglas Schokoladen- und Kakaofabrik 1935–1945 1935–1945 AG (spółka akcyjna)
2. Baltic Schokoladen- und Zuckerwarenfabrik fabryka czekolady i cukierków Adolf-Hitler-Straβe 161 (al. Grunwaldzka) 1929–1945 1929–1945 Kurt Konsorski
3. Danziger Schokoladenfabrik Aida wytwórnia czekolady Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1923 1922–1923 AG (spółka akcyjna)
Danziger Schokoladenfabrik Kanold 1924–1925 1924–1925 Kanold AG (spółka akcyjna)
4. H. R. Hintz Bonbon- und Schokoladenfabrik wytwórnia cukierków i czekolady Jopengasse 61 (ul. Piwna) 1851–1871 1851–1971 Hermann Robert Hintz
5. Kosma AG zob. Schokoladenfabrik Sarotti AG (zob. poz. 14)
6. Paul O. Liebert Bonbon- und Schokoladenfabrik wytwórnia cukierków i czekolady 1875–1902 Langgasse 65 (ul. Długa) 1875–1902 1875–1902 Paul Oscar Liebert (1848–1902)
Paul Liebert Nachf. Bonbon- und Schokoladenfabrik 1903–1910 Milchkannengasse 14 (ul. Stągiewna) 1903–1910 1903–1910 Paul Schreiber
7. A. Lindemann Schokoladenfabrik wytwórnia słodyczy 1844–1944 Breitgasse 54/55 (ul. Szeroka) i 1898–1944 Sandgrube 20/20A (ul. Rogaczewskiego) 1844–1926 1844–1892 August Heinrich Lindemann (1818–1905) 1897 – 17
1907 – 46
1892–1919 Johann Joseph Rhode (1857–1919), zięć poprzedniego
1919 Maria Antonia Rhode, wdowa po poprzednim (1849 – po 1921)
A. Lindemann GmbH Schokoladenfabrik wytwórnia czekolady i cukierków 1926–1945 1921–1945 Johann Rhode
8. J. Löwenstein Konfitürenfabrikant wytwórnia czekolady i kakao Heilige-Geist-Gasse 130 (ul. św. Ducha) 1884 1884 Jakob Löwenstein 1893 – 40
1894 – 42
1895 – 45
1896 – 59
1897 – 58
1907 – 68
J. Löwenstein Danziger Schokoladen-, Marzipan- und Zuckerwarenfabrik 1890–1904 1890–1904 Jakob Moritz Löwenstein (1851–1904)
1892 Jakob Moritz Cohn (1854–1937)
J. Löwenstein Schokoladen- und Kakaofabrik 1904–1920 Mausegasse 6 (ul. Owsiana) 1904–1920 1904–1920 Georg Löwenthal
9. Georg Mix Schokoladen-, Konfitüren- und Marzipanfabrik wytwórnia czekolady i marcepanów 1871 Jopengasse 61 (ul. Piwna) 1871– 1945 1872–1910 Georg Friedrich Mix (1841–1910) 1897 – 4
1907 – 7
1880–1944 Langer Markt 4 (ul. Długi Targ) 1910–1923 Georg Ernst Mix (1878–1923) i 1910–1919 Felix Albert Kawalki (1859–1919)
1919–1930 Martha Elvira Kawalki, wdowa (1861–1939)
1930–1945 Paul Kawalki
10. Danziger Schokoladen-, Marzipan- und Zuckerwarenfabrik Schneider & Co. fabryka czekolady, marcepanów i cukierków Hauptstraβe 65, następnie 161 (al. Grunwaldzka) 1893–1918 1893–1918 Jakob Moritz Cohn (1854–1937) 1893 – 36
1894 – 33
1895 – 36
1896 – 35
1897 – 50
1907 – 61
1900 Eugen Post (1868–1923)
Norddeutsche Schokoladenfabrik Schneider & Co. 1918–1926 1921–1926 GmbH (spółka z o.o.)
11. OLKA Schokoladenwerke AG fabryka czekolady Danziger Straβe 26, potem Adolf-Hitler-Straβe 473/75 (al. Grunwaldzka) 1921–1931 1921–1931 AG (spółka akcyjna)
12. Perloff Wassily und Fils Tee-, Kakao- und Schokoladenfabrik wytwórnia kakao i czekolady Adolf-Hitler-Straβe 473/7 (al. Grunwaldzka) 1933–1945 1933–1945 GmbH (spółka z o.o.)
13. Otto Russau Schokoladen- und Zuckerwarenfabrik wytwórnia czekolady i cukierków Langgarten 75/77 (ul. Długie Ogrody) 1908–1931 1908–1928 Otto Russau (1882–1928)
1928–1931 spadkobiercy
14. Sarotti Schokoladenfabrik AG fabryka czekolady Hauptstraβe 65, potem nr 161 (al. Grunwaldzka) 1922–1930 1922–1925 GmbH (spółka z o.o.)
1925–1930 AG (spółka akcyjna)
Kosma Schokoladenfabrik AG 1930–1945 1930–1945 AG (spółka akcyjna)
15. Ewald Döring Zuckerwarenfabrik wytwórnia kakao i masy marcepanowej Mausegasse (Owsiana) 10 1921 1921 Ewald Döring
Saturn Danziger Marzipanmasse- und Kakaofabrik 1924–1928 Thornscher Weg 11D (ul. Toruńska) 1924–1944 1924–1932 Ewald Döring
1932–1945 GmbH (spółka z o.o.)
16. Carl Gustav Schmidt Bonbon- und Zuckerwarenfabrik wytwórnia cukierków 1897 4. Damm 7 (ul. Grobla IV) 1897–1921 1897–1921 Ewald Schmidt 1897 – 4
1908–1918 Langgasse 9 (ul. Długa)
1921 Altstädtischer Graben 10 (ul. Podwale Staromiejskie)
17. G.F Schmidt Bonbon- und Schokoladenfabrik wytwórnia czekolady i cukierków 1846 Jopengasse 61 (ul. Piwna) 1846–1905 1846–1882 Gottlieb Ferdinand Schmidt (1816–1882) 1896 – 12
1854–1905 Langgasse 9 (ul. Długa) 1882–1905 Georg Ludwig Schmidt
18. O.F. Schmidt Zuckerwarenfabrikant wytwórnia cukierków Jopengasse 27 (ul. Piwna) 1817 1817 O. F. Schmidt
MrGl
Przemysł cukrowniczy. Rafinerie trzciny cukrowej
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. C. A. Sack & Co. rafineria cukru Sandgrube 23 (ul. Rogaczewskiego) do 1839 do 1839 C. A. Sack & Co.
C. L. Botzon Zuckerraffinerie 1839 1839 Carl Louis Bozon (1798–1854)
2. Georg Mallison & Co. Zuckerraffinerie rafineria cukru Böttchergasse 3 (ul. Bednarska) do 1838 do 1838 Georg Mallison (1781–1858)
Heinrich Burghard Abegg Zuckerraffinerie 1838 1838 Heinrich B. Abegg
3. Westpreuβische Zuckerraffinerie Otto Wanfried rafineria cukru Kiebitzgasse 5 (ul. Jaglana) 1892–1929 1892–1910 Otto Friedrich Wanfried 1893 – 125
1894 – 120
1895 – 120
1896 – 120
1897 – 122
1907 – 230
1910–1929 Gustav Adolf Wanfried (1879–1931)
1910–1929 Margaretha Wanfried (1855–1942)
4. Zuckerraffinerie Danzig rafineria cukru Lotsenweg 1 (ul. Przemysłowa) 1892–1920 1892–1920 GmbH (spółka z o.o.) 1893 – 447
1894 – 415
1895 – 493
1896 – 499
1897 – 611
1907 – 370
Baltische Zuckerraffinerie AG 1921–1929 1921–1929 AG (spółka akcyjna)
MrGl
Przemysł drzewny. Tartaki
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Aktiengesellschaft für Holzinteressen Lagerplatz und Sägewerke tartak i wytwórnia tarcicy Danzig Weichselmünde (Gdańsk-Wisłoujście) 1922–1928 1922–1928 AG (spółka akcyjna)
2. Georg Apreck Dampfsägewerk tartak parowy Nehrunger Weg 7 (ul. Litewska) 1907–1924 1907–1924 Georg Apreck (1865–1922) 1907 – 84
3. Baffy und Pose Dampfsägewerk tartak parowy Krakauer Kämpe (Krakowiecka Kępa; zob. Krakowiec) 1907–1918 1907–1918 Hermann Pose 1907 – 105
4. Helmut Block Säge- und Hobelwerk tartak Ringstraβe 6 (ul. Kościuszki) 1925–1945 1925–1945 Helmut Block
5. Reinhold Brambach tartak parowy i wytwórnia tarcicy 1924 Danziger Straβe 14 (ul. Gdańska) 1921–1935 1921–1938 Reinhold Brambach
Dampfsägewerk
Brambach und Sohn 1941 Troyl 81 (ul. Przetoczna) 1938–1945 1938–1945 Reinhold i Horst Brambachowie
6. Berliner Holz-Comptoir Dampfsägewerk tartak parowy Nehrunger Weg 6 (ul. Litewska) 1907–1918 1907–1918 AG (spółka akcyjna) 1907 – 136
7. Danzig Heubude Sägewerke tartak Heubuder Straβe 45 (ul. Sienna) 1924 1924 GmbH (spółka z o.o.)
8. Danziger Rückforter Sägewerke tartak i wytwórnia tarcicy Fort Rückfort, Nehrunger Weg 1 (ul. Litewska) 1907–1924 1907–1924 GmbH (spółka z o.o.) 1907 – 130
Danziger Sägewerke und Holzspedition 1924–1928 1924–1928 AG (spółka akcyjna)
9. Domansky und Jacobsohn Dampfsägewerk tartak Schellmühler Wiesendamm 5 (ul. Twarda) 1908–1918 1908–1918 GmbH (spółka z o.o.)
1908–1918 Max Domansky (1849–1925) i Moritz Jacobsohn
10. D. F. Döring Holzhandlung und Dampfschneidemühle tartak oraz wytwórnia skrzyń i opakowań drewnianych 1908–1914 An der roten Brücke (ul. Mostowa) 1895–1906 1885–1906 David Friedrich Döring (1832–1909) 1895 – 47
1896 – 41
1897 – 45
1907 – 28
A. Döring Kistenfabrik und Schneidemühle 1921 Steindamm 16/21 (ul. Kamienna Grobla) 1907–1921 1907–1921 Bernhard Döring (1868 – po 1928)
11. Adolf Driedger Dampfsägewerk tartak parowy Danzig Legan (ul. Wiślna) 1874–1905 1874 August Johann Driedger
1892–1905 Adolf Driedger (1846–1905)
12. Max von Dühren Dampfsägewerk tartak parowy An der roten Brücke 6 (ul. Mostowa) 1890– 1920 1890–1908 Franz Max von Dühren (1846–1905) 1893 – 40
1894 – 39
1895 – 45
1896 – 42
1897 – 47
1907 – 46
Hansa Sägewerke AG An der roten Brücke 6/7 (ul. Mostowa) 1920 Karl von Dühren (1868 – po 1921)
1924 1924 AG (spółka akcyjna)
13. F. Fröse Dampfsägewerk tartak parowy Danzig Legan (ul. Wiślna) 1908–1918 1908–1914 Friedrich Fröse (1843–1914) 1908 – 45
1914–1918 spadkobiercy
14. Gebrüder Claassen tartak parowy Englischer Damm (ul. Angielska Grobla) 1884–1900 1884–1900 Adolf Ernst Claassen (1838–1915) i Franz Albert Claassen (1835–1910) 1893 – 120
1894 – 101
1895 – 93
1896 – 102
1897 – 92
15. Gohrband und Mauss Dampfsägewerk tartak parowy Rückfort Schanze, Nehrunger Weg 1/2 (ul. Litewska) 1884–1908 1884–1907 Ahrend Heinrich Gohrband i Albert Mauss (1852–1907) 1893 – 104
1894 – 40
1895 – 15
1896 – 26
1897 – 24
1907 – 30
1908 Ida Gohrband
16. Franz L. Gross Dampfsägewerk tartak parowy Krakauer Kämpe (Krakowiecka Kępa) 1921 1921 Franz L. Gross
17. Holzschneidemühle Schoenberg und Domansky tartak i wytwórnia tarcicy tartaki: Danzig Holm (Gdańsk-Ostrów)
Schellmühler Wiesendamm 5 (ul. Twarda)
Klein Plehnendorf (Płonia Mała) 		1873–1900 1873–1901 Heinrich Schoenberg (1843 – po 1908) i Max Domansky (1849–1925) 1893 – 102
1894 – 108
1895 – 150
1896 – 213
1897 – 180
1907 – 106
Holzexport W. Schoenberg & Co. 1900–1921 1904–1921 Heinrich Schoenberg jr i Hermann Wolf
18. H. Italiener Dampfsägewerk tartak parowy Klein Plehnendorf (Płonia Mała) 1874–1900 1874 Isaak Hirsch Italiener (1818–1893)
1892–1900 Heinrich Italiener (1849–1902)
19. S. J. Jewelowski tartak parowy Nehrunger Weg (ul. Litewska) 1921–1924 1921–1924 Salomon Julius Jewelowski (1875–1951)
20. E. und C. Körner Dampfsägewerke tartak parowy Hauptstraβe 243 (al. Grunwaldzka) 1928–1935 1928–1935 Kurt Körner
21. Otto Koschmieder Dampfsägewerk tartak parowy Neuer Weg 1 (ul. Sandomierska) 1924 1924 Otto Koschmieder
22. Gottfried Kröpfgans Dampfsägewerk tartak parowy An der roten Brücke 4 (ul. Mostowa) 1900 1900 Gottfried Kröpfgans
23. Felix Arthur Krüger tartak parowy Klein Plehnendorf (Płonia Mała) 1908–1918 Felix Arthur Krüger (1873–1935) 1907 – 92
24. Olivaer Maschinenfabrik und Dampfsägewerk fabryka maszyn i tartak parowy Danziger Straβe 24 (al. Grunwaldzka 469/471) 1922 1922 AG (spółka akcyjna)
Danzig-Olivaer Maschinenfabrik und Dampfsägewerk 1923–1938 1923–1938 AG (spółka akcyjna)
25. H. Potratz Dampfsägewerk tartak parowy Klein Plehnendorf (Płonia Mała) 1892–1914 1892–1914 Theodor Gotthilf Fast (1851–1914) 1907 – 34
26. J. Pulvermacher Dampfsägewerk und Tischlerei tartak parowy Broschkischerweg 2 (ul. Wiślna) 1916–1934 1916–1934 Max Pulvermacher i Doris Pulvermacher
27. H. Sass Dampfsäge- und Hobelwerke tartak parowy i wytwórnia tarcicy Ringstraβe 10 (ul. Kościuszki) 1908–1930 1908–1922 Herman Wilhelm Sass (1862–1922) 1907 – 29
1922–1924 spadkobiercy
1925–1930 Kommanditgesellschaft (spółka komandytowa)
28. Isidor Segall Dampfsägewerk tartak parowy Neuer Weg 1 (ul. Sandomierska) 1921 1921 Isidor Segall
29. Silva Sägewerke tartak parowy Nehrunger Weg 1 (ul. Litewska) 1930–1945 1930–1945 GmbH (spółka z o.o.)
30. Gustav Zey Danziger Rückforter Sägewerke tartak Klein Waldorf (Olszynka) 1939–1945 1939–1945 AG (spółka akcyjna)
MrGl
Przemysł drzewny. Zakłady przeróbki drewna
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Ernst Behrendt Grosstischlerei und Parkettfabrik fabryka parkietu Hauptstraße 70, potem 211 (al. Grunwaldzka) 1922–1945 1922–1938 AG (spółka akcyjna)
1938–1945 Heinrich Behrendt
2. Danziger Parkettfabrik GmbH fabryka parkietu Schellmühler Wiesendamm 5/6 (ul. Twarda) 1906–1918 1906–1918 GmbH (spółka z o.o)
Ernst Behrendt Parkettfabrik 1918–1921 1918–1921 Ernst Behrendt
3. A.S. Bergmann Kistenfabrik wytwórnia skrzyń i opakowań drewnianych Adolf-Hitler-Straße 485 (al. Grunwaldzka) 1935–1937 1935–1937 Adolf i Otto Bergmann
4. Danziger Holz- und Stuckindustrie GmbH Kistenfabrik wytwórnia tarcicy i opakowań drewnianych Kleinhammerweg 5 (ul. Kilińskiego) 1914–1921 1914–1921 GmbH (spółka z o.o.)
5. Danziger Kistenfabrik GmbH wytwórnia skrzyń i opakowań drewnianych Broschkischerweg 4 (ul. Wiślna) 1928–1932 1928–1932 GmbH (spółka z o.o.)
Percy Rubin
6. Danziger Zündholzfabrik Meteor AG fabryka zapałek 1924–1939 Wessel-Straße 7 (ul. Wiesława) 1924–1945 1924–1945 AG (spółka akcyjna)
1940–1945 Schellmühler Weg 7 (ul. Kliniczna)
7. Danziger Zündwarenfabrik fabryka zapałek Schellmühler Weg 7 (ul. Kliniczna) 1876–1910 1876–1910 Karl Friedrich Bunkowski (1850–1934) 1893 – 75
1894 – 73
1895 – 66
1896 – 62
1897 – 74
1907 – 120
Danziger Zündwarenfabrik GmbH 1911–1930 1911–1930 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Zündwaren-Monopol AG 1930–1939 1930–1939 AG (spółka akcyjna)
8. Danziger Zündwaren-Monopol AG Gdański Monopol Zapałczany Stadtgraben 6 (ul. Podwale Grodzkie) 1930–1939 1930–1939 AG (spółka akcyjna)
9. J. Rütgers Holz-Imprägnier-Anstalt zakład impregnacji drewna Schellmühl 30 (Młyniska) 1890–1905 1890– 1905 Julius Rütgers 1893 – 12
1896 – 11
1907 – 50
Holzimprägniergeschäft Rütgerswerke AG 1906–1918 1906–1918 AG (spółka akcyjna)
10. Danziger Parkettfabrik und Imprägnierwerke wytwórnia parkietu i zakład impregnacji drewna Lauentauer Weg 8 (ul. Wielopole) 1924–1934 1924–1934 GmbH (spółka z o.o.)
Holzimprägnierwerke 1934–1945 1934–1945 GmbH & Co. (spółka z o.o. i wspólnicy)
11. Gebr. Bergmann Kistenfabrik wytwórnia tarcicy, opakowań drewnianych, stolarnia Adolf-Hitler-Straße 213 (al. Grunwaldzka) 1921–1924 1921–1924 Adolf i Otto Bergmann
Holzverwertung GmbH Kistenfabrik Tischlerei Säge- und Hobelwerk 1925–1945 1925–1945 GmbH (spółka z o.o.)
12. Kistenfabrik Neuschottland wytwórnia skrzyń i opakowań drewnianych Neuschottland 18 (ul. Wyspiańskiego) 1923–1945 1923–1939 GmbH (spółka z o.o.)
1940–1945 August Wiener
13. Kistenfabrik Schellmühl wytwórnia skrzyń i opakowań drewnianych Schellmühler Wiesendamm 5E (ul. Twarda) 1940–1945 1940–1945 Heinz Priebe
14. Kisten- und Holzbearbeitungsfabrik Wolga wytwórnia tarcicy i opakowań drewnianych Zimmerstraße 24/27 (ul. Droszyńskiego) 1923–1925 1923–1936 GmbH (spółka z o.o.)
Kistenfabrik Wolga 1926–1936
15. Otto Jost Fassfabrik wytwórnia beczek 1892–1945 Käfergang 3 (ul. Floriańska) 1892–1945 1892–1925 Otto Robert Jost (1861–1931) 1897 – 15
1907 – 27
1940–1945 Broschkischerweg 4 (ul. Wiślna) 1925–1945 Arthur Jost (1892–1966)
16. E. und C. Körner Parkettfabrik wytwórnia parkietu Labesweg 4 (ul. J. Lelewela) 1899–1907 1907 Edmund i Curt Körner 1907 – 182
17. J.A. Schönicke Kunsttischlerei fabryka parkietu 1890–1899 1890–1899 Johann August Schönicke (1823–1899) 1893 – 32
1894 – 31
1895 – 33
1896 – 41
1897 – 35
1907 – 30
1899–1905 Max Ernst Domansky (1829–1925)
1899–1906 Bernhard Georg Schönicke (1862–1922)
J.A. Schönicke & Co. Danziger Parkettfabrik 1907–1912
18. Adolf Weide Zündwarenvertrieb wytwórnia zapałek Pfefferstadt 72B (ul. Korzenna) 1928 1928 Adolf Weide
19. Franz Zielinski Parkettfabrik wytwórnia parkietu Schuitensteg 1 (ul. Wiosny Ludów) 1934–1945 1934–1945 Franz Zielinski
MrGl
Przemysł elektroniczny
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. DAFA Danziger Akkumulatorenfabrik wytwórnia akumulatorów samochodowych Mirchauer Weg 38/40 (ul. Partyzantów) 1932–1945 1932–1945 Wilhelm Denker
2. Daimon Fabrik elektrotechnicher Apparate wytwórnia urządzeń i aparatów elektronicznych Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1923–1934 1923–1945 GmbH (spółka z o.o.)
Daimon Fabrik elektrischer Apparate 1935–1945
3. Danziger Akkumulatorenfabrik Gottfried Hagen wytwórnia akumulatorów samochodowych 1935 St. Elisabeth-Kirchengasse 10 (ul. Elżbietańska) 1931–1945 1931–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1939–1945 Adolf-Hitler-Straße 489 (al. Grunwaldzka)
4. Elektrizitätswerke elektrownia miejska Bleihof 1 (ul. Ołowianka) 1899–1945 1899–1945 Danziger Städtische Werke 1907 – 45
MrGl
Przemysł maszynowy. Budowa maszyn i pojazdów
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Argus Boot-, Maschinen- und Motorenbau wytwórnia motorów do kutrów i łodzi Heubuder Straße 33 (ul. Sienna) 1922–1924 1922–1926 GmbH (spółka z o.o.)
Argus Werft-, Maschinen- und Motorenbau 1924–1926
Argus Werft 1927–1930 1927–1930 Stanisław Kawczyński
2. Max Balzerowitz Landwirtschaftliche Maschinenfabrik wytwórnia i remont maszyn rolniczych Altschottland 12 (Stare Szkoty, ul. Trakt św. Wojciecha) 1924–1945 1924–1945 Max Balzerowitz
1939 filia Hohenstein (Pszczółki)
3. Danziger Automobil-Werke Stielow und Förster zakład montażu i napraw samochodów Karthäuser Straße 6/8 (ul. Kartuska) 1914–1928 1914–1936 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Automobil-Werk Stielow und Förster Schellmühler Weg 6 (ul. Twarda) 1928–1936
4. Danziger Maschinenwerk AG zakład budowy maszyn i urządzeń zakład w Hohenstein (Pszczółki) 1920–1925 1920–1925 Felix i Bernhard Lewandowscy
5. Albert Wagenknecht Maschinenfabrik zakład budowy maszyn i urządzeń Weidengasse 35 (ul. Łąkowa) 1870 1870 Albert Wagenknecht
Danziger Maschinen Aktiengesellschaft 1872 1872 AG (spółka akcyjna)
6. Olivaer Maschinenfabrik und Dampfsägewerk zakład budowy maszyn i tartak parowy Oliva, Danziger Straße 24, potem Hauptstraße 469/471 (al. Grunwaldzka) 1922 AG (spółka akcyjna)
Danzig-Olivaer Maschinenfabrik und Dampfsägewerke 1923–1938
7. Anton Dirks Maschinenbau, Schiffbau, Bootsbau wytwórnia maszyn, łodzi i sprzętu okrętowego 1930 Ringstraße 56 (ul. Kościuszki) 1930–1945 1930–1945 Anton Dirks
1940 Ostseestraße 84 (al. Hallera)
8. Paul Drescher Karosseriebau und Autokühler wytwórnia karoserii i chłodnic samochodowych Steindamm 8 (ul. Kamienna Grobla) 1935–1945 1935–1945 Paul Drescher
9. Eisenbahn-Werkstätten zakłady naprawcze wagonów kolejowych Breitenbachstraße 23/25 (ul. Siennicka) 1912–1920 1912–1920 Deutsche Bahn
Eisenbahn-Hauptwerkstätte 1921 1921 Gemeinde Danzig
The International Shipbuilding and Engineering Co. Ltd Danziger Werft und Eisenbahn-Werkstätten AG 1922–1939 1922–1939 AG (spółka akcyjna)
Eisenbahn-Werkstätte 1939–1945 1939–1945 Deutsche Reichsbahn
10. Emag AG Maschinenfabrik Eisengießerei odlewnia żelaza i zakład budowy maszyn Hauptstraße 219 (al. Grunwaldzka) 1931–1933 1931–1933 AG (spółka akcyjna)
11. Carl August Fast Maschinenfabrik und Reparaturwerkstatt zakład remontu i budowy maszyn 1884 Röpergasse 22 (ul. Powroźnicza) 1884–1897 1884–1897 Carl August Fast (1863–1904) 1896 – 13
1897 – 17
Georg Paul Fast Maschinenfabrik und Reparaturwerkstatt 1892–1928 Mattenbuden 30/31 (ul. Szopy) 1905–1928 1905–1928 Georg Paul Fast (1869–1930)
12. Otto Foth Wagenbau wytwórnia wozów i karoserii samochodowych Vorstädtischer Graben 65 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1908–1928 1908–1936 Otto Foth
Otto Foth Autokarosseriebau 1928–1936
13. J.G. Francke Nachf. Schriftgiesserei wytwórnia czcionek drukarskich Vorstädtischer Graben 62 (ul. Podwale Staromiejskie) 1893–1910 1893–1910 Franz Otto Claus
14. Erich Funk Maschinenbau zakład budowy maszyn i urządzeń Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1925 1925 Erich Funk
15. Hudfexway Automobil Handelsgeschäft zakład montażu i remontu samochodów firmowych Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1929–1941 GmbH (spółka z o.o.)
16. Hodam und Ressler Landwirtschaftliche Maschinenfabrik wytwórnia maszyn rolniczych Hopfengasse 81/82 (ul. Chmielna) oraz Mausegasse 1 (ul. Żytnia) 1892–1944 1892–1900 Paul Heinrich Ressler (1847 – po 1917) 1896 – 32
1897 – 33
1907 – 85
1892–1938 Robert Rudolf Hodam (1853–1938)
Hodam und Ressler Land- und Industriemaschinen 1939–1945 1939–1945 Friedrich Hodam i Heinrich Hodam
17. Adam Hybeneth Wagenfabrik wytwórnia wozów i karoserii samochodowych 1820–1860 Vorstädtischer Graben 15 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1820–1844 1820–1844 Adam Hybeneth (1787–1844) 1907 – 20
J. Hybeneth Wagenfabrik 1860–1945 Fleischergasse 19/21 (ul. Rzeźnicka) 1844–1930 1844–1890 Julius Hybeneth (1822–1902)
J. Hybeneth Wagenfabrik Autokarosserien 1890–1918 Paul Julius Hybeneth (1857–1918)
1930–1945 1918–1945 Hans Hybeneth
18. Otto Jaeger Autokarosseriebau wytwórnia karoserii samochodowych Herrengarten 3 (ul. Sadowa) 1928–1945 1928–1945 Otto Jaeger
19. Reinhold Gustav Kolley Wagenfabrik wytwórnia wozów i powozów Fleischergasse 89 (ul. Rzeźnicka) 1874–1895 1874–1895 Reinhold Gustav Kolley (1839–1906) 1893 – 24
1894 – 27
1895 – 42
20. Georg Kornowski Autokarosseriebau wytwórnia karoserii samochodowych Kneipab 10 (ul. Elbląska) 1935–1939 1935–1939 Georg Kornowski
21. Emil Krause Maschinenfabrik wytwórnia maszyn i urządzeń mechanicznych Kneipab 13/14 (ul. Elbląska) 1921 1921 Emil Krause
22. B. Lewandowski Maschinenwerke zakład budowy maszyn i urządzeń technicznych 1921 Melzergasse 4 (ul. Słodowników) 1926 1926–1939 Bernhard Lewandowski
1928 Melzergasse 6B oraz Lazarettgang 9 (ul. Szpitalna)
B. Lewandowski Maschinenwerke und Apparatebau 1935 Schießstange 7 (ul. Kurkowa) 1930–1939
1939 Brunshöferweg 3 (ul. Waryńskiego)
23. H. Merten Maschinenbauanstalt fabryka budowy maszyn, kotłów i urządzeń okrętowych Schuitensteg 1/4 (ul. Wiosny Ludów) 1874–1895 1874–1893 Heinrich Merten (1826–1893) 1893 – 246
1894 – 200
1895 – 155
1896 – 215
1897 – 233
1893–1894 Paul Louis Merten (1856–1894)
H. Merten Maschinenbauanstalt GmbH 1895–1897 1895–1897 GmbH (spółka z o.o.)
H. Merten Schiffswerft Maschinenfabrik Kesselschmiede- und Dampfhammerwerk 1900–1904 1900–1904 GmbH (spółka z o.o.)
24. Carl Müller Mühlenbauanstalt und Maschinenfabrik zakład budowy maszyn i urządzeń młynarskich Hochstrieß 22 (ul. Słowackiego) 1929–1945 1929 Otto Jeczewitz
1935–1939 Carl Müller
25. Alfred Paul Muscate Fabrik und Lager landwirtschaftlicher Maschinen wytwórnia maszyn rolniczych 1871–1905 Milchkannengasse 1 (ul. Stągiewna) 1871–1906 1871–1905 Alfred Paul Gustav Muscate (1844–1905)
1906–1926 Münchengasse 1 (ul. Żytnia) 1906 Klara Muscate, wdowa (1849–1910)
A.P. Muscate Fabrik landwirtschaftlicher Maschinen GmbH 1907–1921 1907–1945 GmbH (spółka z o.o.)
Muscate Landmaschinen GmbH 1928–1935 Steindamm 8 (ul. Kamienna Grobla) 1922–1945
1939–1945 Langgarten 47 (ul. Długie Ogrody)
26. Paul Neubäcker Kupfer- und Kesselschmiede, Apparatebauanstalt zakład produkcji maszyn i urządzeń Schuitensteg 2 (ul. Wiosny Ludów) 1905–1945 1905–1945 Paul Neubäcker (1870 – po 1945) 1907 – 40
27. Friedrich Nofcz Wagenbauer wytwórnia wozów i powozów Vorstädtischer Graben 26/27 (ul. Podwale Przedmiejskie) 1921–1928 1921–1928 Wilhelm Sucker
28. C.F. Röll Wagenfabrik wytwórnia wozów i powozów Fleischergasse 7 (ul. Rzeźnicka) 1860–1895 1860–1868 Carl Friedrich Röll (1818–1868) 1896 – 33
1897 – 35
1907 – 14
1868–1895 Franz Adam Röll (1850 – po 1907)
C.F.Röllsche Wagenfabrik 1896–1919 1896–1906 Reinhold Gustav Kolley (1839–1906)
1906–1910 Cäsar Kolley
1910–1919 Friedrich Kanzler
29. Carl Eduard Georg Steimmig Eisengießerei und Maschinenbau-Anstalt fabryka maszyn i konstrukcji żelaznych i stalowych Weidengasse 33/34, następnie nr 43 (ul. Łąkowa) 1841–1849 1841–1849 Carl Eduard Georg Steimmig (1814–1873) 1893 – 120
1894 – 206
1895 – 201
1896 – 153
1897 – 210
Carl Steimmig & Co. Maschinenbau-Anstalt und Eisengießerei 1849–1874 1849–1873 Carl Eduard G. Steimmig
1849–1874 Hermann August Laubmeyer (1818–1893)
1874–1890 1874–1892 Franz Rudolf Steimmig (1818–1893)
1874–1889 Hermann August Laubmeyer
1889–1890 Hermann August Laubmeyer jr (1848–1928)
C. Steimmig & Co. Eisen- und Maschinenfabrik 1890–1900 1890–1900 Paul Rudolf Steimmig (1847–1931)
1890–1900 Hermann August Laubmeyer jr
30. Carl Thümecke Maschinenfabrik wytwórnia maszyn i urządzeń Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1925 1925 Carl Thümecke
31. Waggonfabrik Danzig fabryka budowy dwuosiowych towarowych wagonów kolejowych
po 1920 – tramwajów i urządzeń mechanicznych 		Broschkischerweg 1/2 (ul. Wiślna) 1898–1905 1907 – 533
Deutsche Waggonbau Aktiengesellschaft mbH 1914–1921 1914–1921 GmbH (spółka z o.o.)
Waggonfabrik Danzig AG 1922–1945 1922–1945 AG (spółka akcyjna)
32. Bernhard Viohl Wagenbauer wytwórnia wozów i powozów Ohra Südstraße 4, po 1935 Horst-Wessel-Straße 4 (ul. Trakt św. Wojciecha) 1921–1935 1921–1935 Bernhard Viohl
33. Witt und Svendsen Landwirtschaftliche Maschinenfabrik wytwórnia maszyn rolniczych 1914 Karthäuser Straße 10/11 (ul. Kartuska) 1914–1945 1914–1921 Johannes Witt
1925 Langgarter Hintergasse 6, potem Herrengarten 6 (ul. Sadowa) 1922–1945 GmbH (spółka z o.o.)
34. J. Zimmermann Fabrik Wasserleitung zakład budowy maszyn i urządzeń technicznych Steindamm 7 (ul. Kamienna Grobla) 1874–1892 1874–1893 Julius Anton Zimmermann (1821–1898) 1893 – 32
1894 – 45
1895 – 49
1896 – 58
1897 – 40
1907 – 57
J. Zimmermann Maschinenfabrik Eisengießerei 1893–1906 1893–1906 August Heinrich Zimmermann (1855–1919)
1907–1921 1907–1921 Jakob Wolfgang Kampen (1874–1932)
MrGl
Przemysł materiałów budowlanych. Cegielnie
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Berg und Neumann cegielnia i wytwórnia wapna budowlanego Brentau bei Danzig (Gdańsk-Brętowo) 1928 1928 GmbH (spółka z o.o.)
Ziegelei- und Kalksandsteinfabrik 1935–1945 1935–1945 Albert Neumann
2. Dampfziegelwerke cegielnia parowa Christinenhof bei Danzig (ul. Kartuska, okolica obecnego nr. 300) 1921–1930 1921–1930 Bruno Freiwald
3. C.F. Prochnow Ziegelbrennerei cegielnia Pelonkerstraße 4. Hof 121 (ul. Polanki) 1870–1901 1870–1901 Carl Friedrich Prochnow (1836–1901)
4. Ziegelbrennerei Brentau cegielnia Nawitzweg 22 (ul. Dolne Młyny) 1890–1910 1890–1910 Max Hartmann (1862–1919)
Brentau bei Danzig (Gdańsk-Brętowo)
5. Ziegielei Nenkau cegielnia Cegielnia w Jasieniu, ul. Leszczynowa 1900–1945
6. Ziegelei und Zementwarenfabrik Hartman & Co. cegielnia i zakład wyrobów cementowych Eichenallee 2 (ul. Dębinki) 1900–1921 1900–1919 Max Hartmann (1862–1919) 1907 – 147
1919–1921 Gabriela Hartmann
1924–1928 Otto Richard Burchardt
Städtische Ziegelei 1928–1945 Gemeinde Danzig (własność miejska)
MrGl
Przemysł materiałów budowlanych. Wytwórnie papy dachowej
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Bischoff und Wilhelm wytwórnia papy smołowej Neufahrwasserweg, następnie Broschkischerweg 3 (ul. Wiślna) 1892–1907 1892–1907 Julius Bischoff (1858–1907)
i Cornelius Wilhelm 		1896 – 8
1897 – 8
2. L. Haurwitz & Co. Schellmühler Weg 2 (ul. Kliniczna) 1874–1892 1874–1892 L. Haurwitz
3. J. Schleimer Dachpappen und Teerprodukte wytwórnia papy smołowej i materiałów izolacyjnych 1897 Schellmühler (Młyniska) 1884 1884 Johann Schleimer 1896 – 14
1897 – 13
1907 – 18
1892–1897 Johanna Schleimer, wdowa
1897 Max Löwenstein
Max Löwenstein vorm. J. Schleimer Dachpappen und Teerprodukte 1921–1928 Broschkischerweg 2 (ul. Wiślna) 1907–1928 1907–1928 Max Löwenstein (1866 – po 1928)
4. Wilhelm Meyke & Co. Dachpappenfabrik wytwórnia papy dachowej Altschottland 9/10 (Stare Szkoty) 1935–1945 1935–1945 Wilhelm Meyke
5. E. Rothenberg 1880–1897 Schellmühler Weg 7 (ul. Kliniczna) 1857–1886 1857–1886 Eduard Rothenberg (1836–1886) 1907 – 65
1886 Carl Wilhelm Domansky (1857–1935),
Julius Lebenstein (1842–1904)
E. Rothenberg Nachf. 1908 Neuer Weg 16 (ul. Sandomierska) 1908–1918 1908–1918 GmbH Werner Dammann
6. Ruberoidwerke Dachpappen wytwórnia papy i materiałów izolacyjnych 1931 Adebargasse 2 (ul. Pszenna) 1931–1945 1931–1945 AG (spółka akcyjna)
1939 Langgarter Wall 4A (ul. Długa Grobla)
7. Schottler & Co. Dachpappenfabrik wytwórnia papy dachowej An der Neuen Mottlau 2 (ul. Motławska) 1880 –1922 1880–1922 Wilhelm Gustav Schottler (1845–1922) 1907 – 90
8. Teerindustrie Aktiengesellschaft Dachpappenfabrik wytwórnia papy i materiałów izolacyjnych Neuer Weg 16 (ul. Sandomierska) 1934–1945 1934–1945 AG (spółka akcyjna)
9. Witt & Co. Dachpappenfabrik wytwórnia papy dachowej Broschkischerweg 3 (ul. Wiślna) 1908–1933 1908–1933 Johannes Andreas Witt (1870–1930) 1907 – 30
MrGl
Przemysł materiałów budowlanych. Wytwórnie pieców
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Eugen Baumann Ofenfabrik zakład budowy pieców pokojowych i przenośnych 1897–1914 Tischlergasse 51 (ul. Stolarska) 1897–1934 1897–1923 Eugen Baumann 1897 – 14
1921 Poggenpfuhl 24/25 (ul. Żabi Kruk)
1926–1930 Englischer Damm 29 (ul. Grobla Angielska) 1924–1934 Kurt Baumann
2. Wiesenberg und Steinhauer Ofenfabrik zakład budowy pieców pokojowych i przenośnych 1892–1920 1892–1920 Hermann Wiesenberg (1846–1920)
i Carl Steinhauer (1921–1935) 		1893 – 78
1895 – 80
1896 – 82
1897 – 108
1907 – 78
Danzig Ofenfabrik Wiesenberg und J. Briege 1921–1928 Altstädtischer Graben 92 (ul. Podwale Staromiejskie) 1921–1935 1921–1935 GmbH Julius Briege
1935 Pfefferstadt 52 (ul. Korzenna)
MrGl
Przemysł materiałów budowlanych. Inne
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Danziger Glashütte und Kristal-Soda-Fabrik huta wyrobów szklanych, butelki 1874–1914 Glashüttenweg (ul. Szklana Huta) 1874–1903 1874–1897 Emil Schwidop (1838–1897) 1907 – 121
1903–1930 Broschkischerweg 15 (ul. Wiślna) 1897–1903 Martha Schwidop, wdowa
1904–1930 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Glashütte AG 1935 Marxstraße 5/7 (ul. Załogowa) 1931–1937 1931–1937 AG (spółka akcyjna)
2. Glasindustrie zakład wyrobów szklanych Fischmeisterweg 22 (ul. Wyzwolenia) 1934–1939 AG (spółka akcyjna)
MrGl
Przemysł meblarski
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. B. Alisch Möbelfabrik GmbH fabryka mebli Straußgasse 9 (ul. Chłodna) 1925–1936 1925–1936 Berthold Alisch
Broschkischerweg 19 (ul. Wiślna)
2. Altmann & Co. Möbelfabrik fabryka mebli Breitgasse 32 (ul. Szeroka) 1908–1928 1908–1928 Hugo Altmann
3. Hugo Bednar Möbelfabrik fabryka mebli Adolf-Hitler-Straße 217 (al. Grunwaldzka) 1935–1939 1935–1939 Hugo Bednar
(1920–1945 właściciel fabryki mebli w Sopocie)
4. L. Cuttner Möbelfabrik wytwórnia mebli 1865–1880 Langgasse 56 (ul. Długa) 1852–1937 1852 – ok. 1880 Leopold Cuttner
1881–1912 Langer Markt 2 (ul. Długi Targ) 1880–1910 Leo Beck (1858–1910)
1914–1945 Elisabethwall 4/5 (ul. Wały Jagiellońskie) 1910–1930 Helena Beck
1930–1935 Fritz Beck
Möbel-Werkstätten Töpfergasse 17 (ul. Garncarska) 1938–1945 1938–1945 Ernst Behrendt
5. Danziger Möbelwerke wytwórnia mebli 1924 Samtgasse 6/8 (ul. Aksamitna) 1921–1929 1921–1929 GmbH (spółka z o.o)
Danziger Möbel-Werkstätten DMW 1930–1945 Heilige-Geist-Gasse 121 (ul. św. Ducha) 1930–1945 1930–1945 Fritz Teichgräber
6. Danzig Kunsttischlerei wytwórnia mebli stylowych 1925 biura: Breitgasse 53 (ul. Szeroka)

fabryka: Englischer Damm 5 (ul. Angielska Grobla)

1921 1921–1930 GmbH (spółka z o.o)
Hansa Kunstmöbelfabrik
Danziger Möbelhaus 1925–1930
7. Fabrik Alt-Danziger Möbel wytwórnia mebli stylowych 1925–1928 Englischer Damm 20 (ul. Angielska Grobla) 1925–1927 1925–1945 Gustav Doerks
Alt-Danziger Möbel 1930–1945 Langgarter Wall 13 (ul. Długa Grobla) 1928–1939
Fabrik Moderner und Alt-Danziger Möbel 1939–1945
8. Emil Gniffke Kunst- und Möbeltischlerei wytwórnia mebli stylowych Danziger Straße 19, w 1935 Adolf-Hitler-Straße 487 (al. Grunwaldzka) 1925–1939 1925–1939 Emil Gniffke
1939 Yorkstraße 5 (ul. Świętopełka)
9. Hansa Danziger Möbelfabrik GmbH fabryka mebli Schellmühler Wiesendamm 5 (ul. Twarda) 1908–1918 1908–1918 GmbH (spółka z o.o.) 1908 – 81
10. Heimat Möbelfabrik wytwórnia mebli Altstädtischer Graben 4/6 (ul. Podwale Staromiejskie) 1930–1945 1930–1937 Emil Andrée
1937–1945 Emily Downig z domu Andrée
11. Helios Danziger Möbelfabrik wytwórnia mebli Hauptstraße 71B (al. Grunwaldzka) 1922–1926 GmbH (spółka z o.o.)
12. A.J. Huse Möbel- und Polstermöbelfabrik wytwórnia mebli i mebli z tapicerką Fleischergasse 75/77 (ul. Rzeźnicka) 1928–1945 1928–1940 Anton Johann Huse (1871–1940)
1940–1945 spadkobiercy
13. J. Lessheim wytwórnia mebli 4. Damm 13 (ul. Grobla IV) 1897 1897 David Lessheim
J. Lessheim Nachf. 1908–1918 1908–1918 Hugo Berliner
14. Otto März Bau- und Möbeltischlerei wytwórnia mebli 1892 Weickhmannsgasse 4 (ul. Polna) 1892–1910 1892–1910 Otto März 1907 – 21
1897 Baumgartsche Gasse 33 (ul. Heweliusza)
1910 Lastadie 36B (ul. Lastadia)
15. Merkur Möbelfabrik wytwórnia mebli biuro: Breitgasse 32 (ul. Szeroka)
fabryka: Steindamm 12/13 (ul. Grobla Kamienna) 		1922–1927 1922–1927 GmbH (spółka z o.o.)
16. Gebr. Mroch Möbeltischlerei wytwórnia mebli Dammstraße 6 (ul. Tamka) 1928–1945 1928–1945 Karl Mroch i Otto Mroch
17. Oikos Danziger Möbelindustrie und Holzbearbeitung fabryka mebli Hauptstraße 70, następnie nr 213 (al. Grunwaldzka) 1920–1928 1920–1923 GmbH (spółka z o.o.)
1923–1928 AG (spółka akcyjna)
18. Oskar Olschewski Möbelfabrik wytwórnia mebli Karthäuser Straße 118 (ul. Kartuska) 1935–1945 1935–1945 Oskar Olschewski
19. Paul Omieczynski Möbelfabrik wytwórnia mebli 1928 Hochstrieß 13 (ul. Słowackiego) 1928–1939 1928–1939 Paul Omieczynski
1935–1939 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa)
20. Heinrich Scheffler Möbelfabrik fabryka mebli 1876–1900 Köksche Gasse 5 (ul. Refektarska) 1876–1945 1876–1910 Heinrich Scheffler (1842–1927) 1907 – 76
1900–1945 Am Holzraum 3/8 (ul. Jaracza) 1910–1928 Richard Scheffler (1875–1928)
1928–1945 Walter Scheffler (1886–1945)
21. A.F. Sohr Möbelfabrik fabryka mebli Große Gerbergasse 11/12 (ul. Garbary) 1864–1903 1864–1999 Albert Ferdinand Sohr (1834–1899)
1899–1903 spadkobiercy
A.F. Sohr Nachf. Möbelfabrik 1903–1945 1903–1937 Ernst Gustav Frost (1869–1937)
1903–1942 Oscar Gustav Frost (1863–1942)
1942–1945 spadkobiercy
22. Hermann Wieck Bau-, Kunst- und Möbeltischlerei wytwórnia mebli stylowych Mirchauer Weg 25/27 (ul. Partyzantów) 1935–1939 Hermann Wieck
MrGl
Przemysł metalowy
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Bruno Adler Eisenkonstruktion wytwórnia konstrukcji i urządzeń metalowych 1910 Langgarten 101 (ul. Długie Ogrody) 1910–1923 1910–1923 Bruno (Beno) Adler
1921 Grabengasse 6 (ul. Przyokopowa)
2. Armaturwerke AG Fabrikbetrieb odlewnia żelaza i wytwórnia urządzeń metalowych Pommersche Chaussee 7, potem jako

Hauptstraße 207 (al. Grunwaldzka)

1924–1930 1924–1930 AG (spółka akcyjna)
Emag Eisengießerei und Maschinenfabrik 1930–1939 1930–1939 GmbH (spółka z o.o.)
3. Beckmeyer und Richter Eisen- und Metallgießerei odlewnia żelaza i metali kolorowych Ohra (Orunia), Lindenstraße 6, po 1935 Horst-Wessel-Straße 6 (ul. Trakt św. Wojciecha) 1925–1945 1925–1945 Heinrich Beckmeyer i Alfred Richter
4. Bruno Blank Fabrik für Eisenkonstruktionen wytwórnia konstrukcji stalowych Mirchauer Weg 44 (ul. Partyzantów) 1923–1945 1923–1945 Bruno Blank
5. Otto Bogdan Eisen- und Metallgießerei Weidengasse 35/37 (ul. Łąkowa) 1930–1945 1930–1945 Otto Bogdan
6. Blasberg und Schimansky Eisenkonstruktion und Brückenbau wytwórnia konstrukcji stalowych 1921 Bärenweg 3 (ul. Mickiewicza) 1921– 1924 1921–1924 Wilhelm Blasberg
Blasberg und Wigand Eisenkonstruktion 1926 Neuschottland 9 (ul. Wyspiańskiego) 1926 1926 Wilhelm Blasberg i Franz Wigand
7. August Friedrich Collier Glockengießerei ludwisarnia Röpergasse 19 (ul. Powroźnicza) 1867 1867 August Friedrich Collier (1825–1870) 1896 – 1
1897 – 1
Jean Collier Glockengießerei 1880–1903 Am Sande 2 (ul. Na Piaskach) 1880–1925 1880–1925 Jean Otto Collier (1856–1925)
1904–1925 Altstädtischer Graben 7 (ul. Podwale Staromiejskie)
8. Danziger Draht- und Nagelfabrik AG wytwórnia drutu i gwoździ Hauptstraße 213 (al. Grunwaldzka) 1922–1928 1922–1928 AG (spółka akcyjna)
Z. Webelmann, Franz Bross, Felix Jacobson
9. Drahtwarenfabrik wytwórnia wyrobów drucianych i metalowych 1893–1921 Scheibenrittergasse 5 (ul. Szklary) 1893–1921 1893–1921 Franz Zimmer
Danziger Drahtzaun-Fabrik und Schlosserei 1928 Oberstraße 131 (ul. Malczewskiego) 1921–1945 1922–1945 GmbH (spółka z o.o.)
spadkobiercy
1935–1945 Feldstraße 3 (ul. Smoluchowskiego)
10. Danziger Gasmesserfabrik AG wytwórnia liczników gazowych 1925 Hochstrieß 2 (ul. Słowackiego), koszary 1922–1945 1922–1945 AG (spółka akcyjna)
1931–1945 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa)
11. Danziger Kühler- und Metallwarenfabrik wytwórnia chłodnic samochodowych i urządzeń metalowych 1924, 1939 Samtgasse 6/8 (ul. Aksamitna) 1924–1937 1924–1937 August Nopper
Danziger Kühler- und Metallwarenfabrik Otto Nopper 1940–1945 Steindamm 28/29 (ul. Grodza Kamienna) 1937–1945 1937–1945 Otto Nopper
12. Danziger Metallgießerei odlewnia żelaza Mattenbuden 31 (ul. Szopy) 1935–1945 1935–1939 Hans Hermann
1939–1945 Hans Hermann i Alfred Richter
13. Danziger Metallindustrie und Verzinkerei wytwórnia wyrobów metalowych Hohenfriedbergerweg 12 (ul. Szymanowskiego) 1922–1929 1922–1929 AG (spółka akcyjna)
14. Danziger Metallwarenwerk AG wytwórnia wyrobów metalowych Adolf-Hitler-Straße 339 (al. Grunwaldzka) 1934–1939 1934–1939 AG (spółka akcyjna)
15. Danziger Metallwarenfabrik Stamp wytwórnia wyrobów metalowych Sandweg 77 (ul. Miałki Szlak) 1928 1928 GmbH (spółka z o.o.)
16. Jakob Delb Bau- und Kunstschlosserei wytwórnia wyrobów metalowych Weidengasse 35/3 (ul. Łąkowa) 1928 1928 Jakob Delb
17. Deutsche Feld- und Industriebahn-Werke
filia zakładu z Berlina 		wytwórnia urządzeń dla kolejek wąskotorowych i przemysłowych Weichselbanhof, port gdański (Dworzec Wiślany, ul. Starowiślna) 1908–1914 1908–1914 GmbH (spółka z o.o.) 1908 – 130
18. Drameta Draht- und Metallwarenfabrik wytwórnia wyrobów metalowych Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1934–1945 1934–1945 Maria Steinberg
19. Eisenwalzhütte AG
(Walzwerk Marienhütte)
zob. huta Marii 		huta żelaza Lauental (Letnica), Marienhüttenweg (ul. Niecała) ok. 1870–1875 AG (towarzystwo akcyjne)
20. Empeda Danziger Drahtindustrie wytwórnia wyrobów drucianych Ringstraße 5D (ul. Kościuszki) 1922–1945 1922–1945 GmbH (spółka z o.o.)
21. R. Friedland Schlosserei und Kunstschmiede ślusarnia i kuźnia wyrobów artystycznych Poggenpfuhl 81 (ul. Żabi Kruk) 1897–1921 1897–1921 Ernst Bartsch
22. Gebr. Heyking Gitterfabrik und Schlosserei fabryka wyrobów metalowych 1883–1904 Altstädtischer Graben 17/18 (ul. Podwale Staromiejskie) 1883–1904 1883–1909 Julius Wilhelm Heyking (1855–1909)
1883–1937 Friedrich Heyking sen. (1859–1939)
1937–1945 Friedrich Heyking jr (1894–1959) 		1896 – 20
1897 – 21
1907 – 75
Gebr. Heyking Fabrik für Eisenkonstruktion und Kunstschmiede 1904–1945 Schuitensteg 3 (ul. Wiosny Ludów) 1905–1945
23. Hammerwerke Brentau kuźnia wodna Brentau, Pietzkendorfer Weg 2 (Brętowo, ul. Piecewska)
1939 filia: Silberhammerweg 23 (ul. Srebrniki) 		do 1925 brak danych
1925–1945 1926 GmbH (spółka z o.o.)
1927–1929 Hermann Achtenberg (1881–1928)
1930–1945 GmbH (spółka z o.o.)
dzierżawcy
24. Wilhelm Hirschfeldt Aluminiumwarenfabrik wytwórnia wyrobów aluminiowych Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1925 1925 Wilhelm Hirschfeldt
25. Walter Hoene Danzig GmbH Fabrik für Feld-, Klein- und Eisenbahnbedarf wytwórnia urządzeń dla kolejek wąskotorowych i dojazdowych Haupstraße 479 (al. Grunwaldzka) 1920–1934 1920–1945 GmbH (spółka z o.o.)
Hoene Walter Feldbahnfabrik GmbH 1935–1945
26. Industrie- und Blechwaren-Werke AG fabryka opakowań blaszanych Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1921–1945 1921–1945 AG (spółka akcyjna)
27. Jakuszewitz und Kluwe Metallgießerei odlewnia żelaza i metali kolorowych Kolkowgasse 15 (ul. Królikarnia) 1933–1945 1933–1945 Max Jakuszewitz i Ernst Kluwe
28. J.R. Claaszen Stahl-, Eisen-, Drahtseil- und Hanfseilfabrik wytwórnia lin, drutów i kabli elektrycznych 1897–1931 Langgarten 109 (ul. Długie Ogrody) 1897–1908 1897–1908 Walter Claaszen 1893 – 23
1894 – 21
1895 – 29
1896 – 29
1897 – 28
1907 – 22
1912–1918 G. Schröder (firma)
Kabelfabrik Mechanische Draht- und Hanfseilerei 1935–1945 Englischer Damm 2/4 (ul. Grobla Angielska) 1921–1945 1921–1945 GmbH (spółka z o.o.)
29. August Kirschberger Schlosserei und Werkstätte für Eisenkonstruktion Daziger Eisenindustrie AG wytwórnia konstrukcji stalowych Horst-Wessel-Straße 92A (ul. Trakt św. Wojciecha) 1908–1921 1908–1921 August Kirschberger (1870–1930) 1908 – 63
Vorm. August Kirschberger 1922–1925 1922–1925 AG (spółka akcyjna) Salomon Ginsberg i Waldemar Kirschberger
30. Emil Krause Maschinen- und Geldschrankfabrik wytwórnia maszyn i urządzeń stalowych, sejfów i zabezpieczeń urządzeń bankowych Kneipab 13/14 (ul. Elbląska) 1920–1932 1920–1945 Emil Krause
E. Krause Eisenkonstruktion Bau- und Kunstschlosserei 1933–1945
31. A. Kretschmar Metallwarenfabrik odlewnia, wytwórnia urządzeń metalowych 1900–1931 Kneipab 4 (ul. Elbląska) 1900–1931 1900–1931 Albert Kretschmar 1897 – 6
A.Kretschmar Eisen- und Metallgießerei in Danzig 1931–1945 Hauptstraße 216 (al. Grunwaldzka) 1931–1945 1931–1945 Walter Kretschmar
32. G. Kromschröder Gasmesserfabrik
filia zakładu w Osnabrück 		Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1921–1923 1921–1923 AG (spółka akcyjna)
33. Kühler – Müller Kühlerfabrik wytwórnia chłodnic samochodowych 1924 Schichaugasse 20 (ul. Jana z Kolna) 1924–1945 1924–1945 Martin Müller
1928–1939 Samtgasse 6/8 (ul. Aksamitna)
1941 Langgarter Wall 3B (ul. Długa Grobla)
34. Libertas Metallwarenfabrik wytwórnia wyrobów metalowych 1926–1935 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1925 1922–1925 Hans Lewandowski Rogaczewski & Co.
H. Lewandowski Blechwarenfabrikation 1939–1945 Bastion Aussprung 12 (ul. Wyskok) 1926–1945 1926–1939 Hans Lewandowski
1940–1945 jako Hans Lennart
35. Friedrich Wilhelm Monglowski Schmiede Edelstahl kuźnia wodna ul. Kwietna 1850–1859 1850–1959 Friedrich Wilhelm Monglowski
36. A.W. Müller Wasserversorgung Kanalisation Zentralheizung wytwórnia urządzeń wodno-kanalizacyjnych i grzewczych Lastadie 37/38 (ul. Lastadia) 1900–1945 1900–1945 GmbH (spółka z o.o.) 1907 – 41
37. Nordische Elektrizitätswerke und Stahlwerke AG
zob. huta Ostrów 		odlewnia stali i żelaza Danzig-Holm (wyspa Ostrów) 1904–1906 1904–1906 AG (spółka akcyjna)
38. Carl Wilhelm Gottlieb Spindler Maschinenbauer und Geldschrankfabrikant wytwórnia sejfów kasowych i bankowych, kasetek metalowych Hintergasse 17 (ul. Za Murami) 1859–1874 1859–1874 Carl Wilhelm G. Spindler 1896 – 20
1897 – 9
H.W. Spindler Nachf. 1884–1895 1884–1897 Hermann Wilhelm Spindler
G.A. Olschewski Vorm. H.W. Spindler Geldschrankfabrik 1896–1921 1896–1921 Gustav A. Olschewski
39. Optimus Schwedische Metallwarenfabrik AG wytwórnia wyrobów metalowych Oliwa, Pommersche Chaussee, potem jako Hauptstraße 339 (al. Grunwaldzka) 1923–1934 1923–1928 GmbH (spółka z o.o.)
1928–1934 AG (spółka akcyjna)
Danziger Metallwarenfabrik AG 1934–1938 1934–1938 AG (spółka akcyjna)
40. Oro Stahlwarenfabrik wytwórnia wyrobów metalowych Weidengasse 35/58 (ul. Łąkowa) 1935–1939 1935–1939 Alfred Voss
41. Ostdeutsche Stahlwerke GmbH Stahl- und Walzwerk Gießerei Eisenkonstruktion odlewnia metali i wytwórnia konstrukcji metalowych Schellmühl (Młyniska) 1905–1908 1905–1908 GmbH (spółka z o.o) 1907 – 284
42. F.B. Präger Drahtwarenfabrik wytwórnia wyrobów drucianych
1920–1939 hurtowy handel wyrobami żelaznymi 		Mausegasse 4 (ul. Owsiana) 1934–1939 1934–1939 Wilhelm Präger
43. Gebr. Riesenthal Eisenkonstruktion wytwórnia konstrukcji stalowych 1890–1897 St. Albrecht (Święty Wojciech) 1890–1921 1890–1921 Hermann Riesenthal 1907 – 25
1908–1916 Neugarten 1A (ul. Nowe Ogrody)
1921 Altschottland (Stare Szkoty)
44. Schrauben-, Mutter- und Nietenfabrik AG fabryka śrub, nakrętek i nitów Marxstraße 1/2 (ul. Załogowa) 1900–1936 1900–1936 AG (spółka akcyjna) 1907 – 312
45. F. Schultz Glocken- und Metallgießerei odlewnia dzwonów i metali Am Lazarett 5 (ul. Dyrekcyjna) 1892–1908 1892–1908 Heinrich Schultz (1854 – po 1908) 1896 – 1
1897 – 1
46. Johannes Segor Emaillierwerk emaliernia, szyldy, wywieszki Ringstraße 5D (ul. Kościuszki) 1925–1945 1925–1945 Johannes Segor
zob. Brunon Zwarra
47. Gebr. Siebert Bau- und Kunstschlosserei wytwórnia artystycznych wyrobów żelaznych 1928 Rittergasse 31 (ul. Rycerska) 1926–1939 1926–1939 Friedrich i Eduard Siebert
1835–1839 Wallgasse 8 (ul. Wałowa)
48. Carl Eduard Georg Steimmig Eisengießerei und Maschinenbauanstalt fabryka maszyn oraz urządzeń żelaznych i stalowych Weidengasse 33/34, potem nr 43 (ul. Łąkowa) 1841–1849 1841–1849 Carl Eduard Georg Steimmig (1814–1873) 1893 – 120
1894 – 206
1895 – 201
1896 – 153
1897 – 210
Carl Steimmig & Co. Maschinenbauanstalt und Eisengießerei 1849–1874 1849–1873 Carl Eduard G. Steimmig
1849–1874 Hermann August Laubmeyer (1818–1893)
Carl Steimmig & Co. Maschinenbauanstalt und Eisengießerei 1874–1890 1874–1892 Franz Rudolf Steimmig (1818–1893)
1874–1889 Hermann August Laubmeyer
1889–1890 Hermann August Laubmeyer jr (1848–1928)
C. Steimmig & Co. Eisen- und Maschinenfabrik 1890–1900 1890–1900 Paul Rudolf Steimmig (1847–1931)
1890–1900 Hermann August Laubmeyer jr
49. Theodor & Co. Metallhüttenwerk wytwórnia wyrobów metalowych Danziger Straße 26, potem Adolf-Hitler-Straße 469/471 (al. Grunwaldzka) 1920–1926 1920–1926 GmbH (spółka z o.o.)
po 1926 firma handlowa
50. Jakob Ullmann Sprungfedernfabrik wytwórnia sprężyn stalowych Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1927–1935 1927–1935 Jakob Ullmann
51. Union Blechwarenfabrik AG wytwórnia opakowań blaszanych i konserw Hauptstraße 71C, potem nr 213 (al. Grunwaldzka) 1925–1927 AG (spółka akcyjna)
Union Konservenfabrik AG 1928–1934
52. Arthur Wolff Fabrik für Eisenkonstruktion wytwórnia konstrukcji stalowych 1921 Paradiesgasse 14 (ul. Rajska) 1921–1935 1921–1935 Arthur Wolff
1926 St. Bartholomäi-Kirchengasse 16 (ul. Zaułek św. Bartłomieja)
MrGl
Przemysł młynarsko-piekarniczy
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. H. Bartels & Co. Wassermühle wodny młyn zbożowy Krebsmarkt 10/11 (ul. Targ Rakowy) 1892 1892 GmbH (spółka z o.o.)
2. Danziger Brotfabrik piekarnia mechaniczna 1905 Langgarter Wall (ul. Długa Grobla) 1905–1935 1905–1935 GmbH (spółka z o.o.) 1907 – 16
1914 Kolkowgasse 15 (ul. Królikarnia)
Brotfabrik 1921–1945 Rittergasse 7/8 (ul. Rycerska) 1936–1945 1937–1945 Albert Gardey
3. J.T. Czachowski Getreidemühle zbożowy młyn wodny Zoppoter Straße 73, potem Adolf-Hitler-Straße 533 (al. Grunwaldzka) 1840–1944 1840–1883 Joseph Taddäus Czachowski (1809–1883)
1883–1909 Friedrich Wilhelm Czachowski (1847–1909)
1910–1944 Hans i Willy Czachowski
4. Speiser & Co. Dampf- und Wassermühle młyn zbożowy An der Schneidemühle 2 (ul. Tartaczna) 1884–1920 1884–1893 Gustav Speiser 1907 – 34
Danziger Stadtmühlenwerke Speiser & Co. 1921–1924 1893–1924 Dawid Davidsohn
Danziger Mühlenwerke Speiser & Co. 1924–1945 1924–1945 GmbH (spółka z o.o)
5. Germania Brotfabrik AG piekarnia mechaniczna Schuitensteg 4/5 (ul. Wiosny Ludów) 1905–1945 1905–1945 AG Danziger Bäckermeister 1907 – 14
6. Getreidemühle młyn zbożowy Kölner Chaussee 17/18 (ul. Spacerowa) 1914–1928 1914–1926 Johannes Werner
1928 Sophia Werner, wdowa
1935 J. Dahlmann (firma)
1939–1945 Arnold Kirsten
7. Große Mühle (Wielki Młyn) młyn zbożowy An der Großen Mühle 6 (ul. Wielkie Młyny) 1800–1945 1800–1945 Gemeinde Danzig (Gmina Gdańsk)
dzierżawcy: 1860–1930 H. Bartels & Co. GmbH (spółka z o.o.)
1935 Otto Weidel 		1894 – 111
1895 – 101
1896 – 98
1897 – 44
1907 – 120
8. C.G. Hirschfelder Wassermühle
(w 1884 w jego miejsce powstał nowy,
murowany młyn z napędem parowym,
potem elektrycznym, Speiser & Co. – zob. pozycja 4.,
działający do 2000 roku) 		wodny młyn zbożowy An der Schneidemühle 2 (ul. Tartaczna) 1854 1854 C.G. Hirschfelder
1869 Charlotta Matthilda Hirschfelder, wdowa
1874–1880 Julius Hirschfelder
9. Bäckerei piekarnia mechaniczna 1892 Tobiasgasse 21 (ul. Tobiasza) 1892–1900 1892–1928 Hermann Dross
1897 Jäschkentaler Weg 17B (ul. Jaśkowa Dolina)
Langfuhr Brotfabrik 1908–1914 Mühlenweg 7 (Orunia, ul. Wschodnia) 1908–1928
1918–1928 Anton-Möller-Weg 7 (ul. Danusi)
10. Mühlenbäckerei Danzig piekarnia mechaniczna Groß Walddorf, Paetowstraße 7 (Olszynka, ul. Niwki) 1908–1944 1908–1944 GmbH (spółka z o.o.) 1908 – 20
11. Mühlenschmidt wodny młyn zbożowy 1928 Emaus 14 1928–1935 1928–1935 Ernst Schmidt
1935 Karthäuser Straße 213/215 (ul. Kartuska)
12. Strieß Wassergetreidemühle wodny młyn zbożowy Neuschottland 6 (ul. Nowe Szkoty) 1892–1908 1892–1908 Heinrich Schrötter
13. J. Woelke Getreidemühle Ohra młyn zbożowy Horst-Wessel-Straße 64 (ul. Trakt św. Wojciecha) 1900–1936 1900–1920 Julius Woelke
1920–1936 Bernhard Woelke
MrGl
Przemysł papierniczy. Papiernie
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Lata działalności Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Conradshammer młyn wodny – wytwórnia papieru Danzig Glettkau (Gdańsk-Jelitkowo, ul. Pomorska 68) 1786–1865 1786–1800 Günther
1801–1830 Johann Abraham Günther
1831–1843 Ludwig Ferdinand Günther
1843–1850 Justina Günther
1865 Georg Treppenhauer
2. Bölkau bei Kahlbude wytwórnia papieru Bielkówko, gmina Kolbudy 1858 Johann Gottlob Tennstädt (1795–1872) 1907 – 98
1858–1893 Franz Rudolf Steimmig (1818–1893)
1893–1910 Rudolf Steimmig (1853–1922)
od 1913 Schichau – elektrownia wodna
3. Lappin bei Kahlbude Papierfabrik fabryka papieru Łapino, gmina Kolbudy 1807–1890 1817 Johann Adam Müller
1829 Thomas Jagodziński
1850–1880 Wilhelm Adolf Schottler (1817–1880)
1881–1890 Wilhelm Gustav Schottler (1845–1922)
Schottler & Co. Papierfabrik 1891–1918 1891–1918 GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Rohpappen und Papierfabrik in Lappin 1931–1945 1931–1945 GmbH (spółka z o.o.)
MrGl
Przemysł papierniczy. Wyroby papiernicze
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Bodenstein und Miehlke wytwórnia wyrobów z papieru i tektury 1908–1935 Hundegasse 48/49 (ul. Ogarna) ok. 1908–1914 ok. 1908–1928 Otto Bodenstein (1871–1928)
Druckerei Kartonagenfabriken 1936–1944 Dienergasse 41/42 (ul. Służebna) 1915–1945 ok. 1908–1914 Richard Miehlke
1921–1945 Hans Bodenstein
2. Danziger Kartonagenfabrik wytwórnia wyrobów z tektury Hundegasse 39 (ul. Ogarna) 1908 1908 GmbH (spółka z o.o.) 1908 – 68
3. Danziger Verpackungsindustrie Wellpappenfabriken wytwórnia papieru pakowego i tektury falistej Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1925–1945 1925–1945 AG (spółka akcyjna)
4. Daropa Danziger Rollenpapierfabrik wytwórnia wyrobów papierowych 1924 Heiligenbrunnerweg 26 (ul. Do Studzienki) 1921–1928 1921–1928 AG (spółka akcyjna)
Danziger Papierwarenfabrik „Daropa” 1927–1945 Hopfengasse 74 (ul. Chmielna) 1928–1932 1928–1932 GmbH (spółka z o.o.)
Daropa Danziger Papierwarenfabrik Fritz Regensburger 1932–1938 1932–1938 Fritz Regensburger
Daropa Danziger Papierwarenfabrik Hans Grenner 1938–1945 Hans Grenner
5. Hansa Briefumschlagfabrik wytwórnia kopert Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1937 1922–1937 AG (spółka akcyjna)
6. J. Blumenthal & Co. Kartonagenfabrik wytwórnia wyrobów z tektury Breitgasse 81 (ul. Szeroka) 1921–1937 1921–1937 GmbH (spółka z o.o.)
Eduard Kittler vorm. J.Blumenthal & Co. 1937–1939 1937–1945 Eduard Kittler
Edmund Kittler Kartonagenfabrik 1939–1945
7. Gebr. Mann Papier- und Pappenfabrik wytwórnia papieru i pappy Taubenweg 4 (ul. Gołębia) 1931 1931 GmbH (spółka z o.o.)
8. Görges Bruno Papierfabrik wytwórnia kopert i wyrobów papierowych 1920 Langgasse 73 (ul. Długa) 1920–1924 1928–1937 Ottilia Görges
Danziger Briefumschlagfabrik Görges & Co. 1925, 1934 Altstädtischer Graben 92 (ul. Podwale Staromiejskie) 1925–1937 1920–1928 Bruno Görges i Ottilia Görges
Papierwarenfabrik Görges & Co. 1937–1945 St. Katharinenkirchenstieg 1/2 (ul. Katarzynki) 1937–1945 1937–1945 Handelsgesellschaft (spółka handlowa)
9. Hansa Briefumschlagfabrik Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1935 AG (spółka akcyjna)
10. Sauer Buchdruckerei Papierwaren- und Tütenfabrik drukarnia i wytwórnia wyrobów z papieru 1865 Groβe Wollwebergasse 4 (ul. Tkacka) 1865–1945 1860–1907 Julius Sauer (1823–1907) 1893 – 142
1894 – 152
1895 – 170
1896 – 192
1897 – 187
1907 – 350
1876–1945 Fleischergasse 69/70 (ul. Rzeźnicka) spadkobiercy – współwłaściciele:
1907–1915 Ludwig Alexander Reinhold (1844–1915)
1907–1938 Max Ferdinand Krogol (1864–1944)
1907–1916 Franz Schulz (1860–1916)
1907–1921 Julius Richard Sartorius (1848–1921)
1939–1945 Werner Krogoll
11. Danziger Kartonagenfabrik wytwórnia wyrobów z tektury Hauptstraβe 85 (al. Grunwaldzka) 1922 1922 AG (spółka akcyjna)
Schaack und Bloch Danziger Kartonagenfabrik 1923–1926 Richard Schaack i Leopold Reck
Danziger Kartonagen- und Wallpappenfabrik Wiese Co. Adolf-Hitler-Straβe 209 (al. Grunwaldzka) 1923–1939 1926–1939 GmbH (spółka z o.o.)
1939–1945 1939–1945 Handelsgesellschaft (spółka handlowa)
12. Theodor Wick Druckerei Kartonagenfabrik drukarnia i wytwórnia wyrobów z tektury Ankerschmiedegasse 22/23 (ul. Kotwiczników) 1908–1945 1908–1945 Theodor Wick
MrGl
Przemysł skórzany
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Emil Arndt Gamaschen- und Lederwarenfabrik wytwórnia getrów skórzanych i wyrobów ze skóry 1928 Langgarter Hintergasse 10 (ul. Reduta Żbik) 1925–1945 1925–1945 Emil Arndt
1933–1939 Herrengarten 1/2 (ul. Sadowa)
1939–1945 Poggenpfuhl 79 (ul. Żabi Kruk)
2. Julius Brilles Schuhfabrik AG, filia fabryki w Bydgoszczy fabryka obuwia Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1925 1922–1934 AG (spółka akcyjna)
Danziger Schuhindustrie AG 1925–1934
3. Danziger Schuhfabrik Kaufmann und Korth fabryka obuwia Altstädtischer Graben 51/52 (ul. Podwale Staromiejskie) 1920–1922 SG (spółka akcyjna: Anna Kaufmann i Ernst Korth)
Danziger Schuhfabrik Ernst Korth 1922–1925 Ernst Korth
Danziger Schuhfabrik Gebr. Korth 1925–1932 Ernst Korth i Franz Korth
Danziger Schuhfabrik 1932–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1926–1935 Ernst Korth
1935–1945 Gertrud Korth
MrGl
Przemysł spożywczy. Przetwórnie rybne
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Baltische Fisch-Obst-Konservenfabrik wytwórnia konserw Hintergasse 13 (ul. Za Murami) 1923–1928 1923–1928 GmbH (spółka z o.o.)
2. Couronne Allgemeine Blechemballagen- und Konservenfabrik wytwórnia opakowań blaszanych i konserw Fischmeisterweg 9 (ul. Wyzwolenia) 1924–1937 1924–1937 AG (spółka akcyjna)
3. Fischverwertung Danzig wytwórnia konserw rybnych Strohdeich 7 (ul. Sienna Grobla) 1933–1938 1933–1945 GmbH (spółka z o.o.)
Gedania Danziger Fischkonservenfabrik 1938–1945
4. Wilhem Görtz Fischräucherei wędzarnia ryb Heubude, Dammstraβe (Stogi, ul. Tamka) 1908 1908 Wilhelm Görtz 1907 – 49
5. Hermann Kunde Fischräucherei wędzarnia ryb 1905 Brabank 21 (ul. Stara Stocznia) 1905–1921 1905–1921 Hermann Kunde
1921 Sandweg 3 (ul. Miałki Szlak)
6. Mix und Lück Fischräucherei wytwórnia koserw mięsnych i rybnych Strohdeich 7/9 (ul. Sienna Grobla) 1908 1908–1945 Konrad Karl Lück 1908 – 53
Fisch- und Fleischkonservenfabriken 1921–1945
7. Eduard Müller Fischräucherei und Fischkonservenfabrik wytwórnia konserw rybnych Lastadie 36A (ul. Lastadia) 1921 1921 Eduard Müller
8. Pagel und Söhne Fischräucherei wędzarnia ryb Albrechtstraβe 33 (ul. Strajku Dokerów) 1908–1921 1908–1921 Franz Pagel 1908 – 44
9. Max Steinke Fischräucherei wędzarnia ryb Sasper Straβe 61/62 (ul. Na Zaspę) 1921 1921 GmbH (spółka z o.o.)
MrGl
Przemysł spożywczy. Przetwórnie owocowo-warzywne
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Baltische Zucker-Raffinerie Marmeladenfabrik rafineria cukru – wytwórnia marmolady Lotsenweg 1 (ul. Przemysłowa) 1922–1928 1922–1928 AG (spółka akcyjna)
2. Dagoma Gemüse-, Obst-, Konserve- und Marmeladenfabrik wytwórnia przetworów i konserw owocowo-warzywnych 1922–1924 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1945 1922–1945 GmbH (spółka z o. o.)
1928–1945 Broschkischerweg 18 (ul. Wiślna)
3. Degner und Ilgner Colonial en gross wytwórnia przetworów i konserw owocowo-warzywnych 1892–1908 Milchkannengasse 9 (ul. Stągiewna), Schäferei 5A (ul. Szafarnia) 1892–1908 1892–1921 Wilhelm Degner i Paul August Ilgner (1859–1933)
Degner und Ilgner Schmalzsiederei und Speisefettfabrik 1914–1945 Englischer Damm (ul. Grobla Angielska) 1914–1921
Degner und Ilgner Margarine- und Speisefettfabrik 1928 1928 Paul i Percy Ilgner
Degner und Ilgner GmbH GmbH (spółka z o.o.)
Danziger Gemüse- und Obstkonserven und Marmeladenfabrik 1935–1945 1935–1945 Percy Ilgner
4. Frutta Konservenfabrik wytwórnia przetworów i konserw owocowo–warzywnych 1934 Herrengarten 1/2 (ul. Sadowa) 1934–1945 1934–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1939 Fischmeisterweg 8/9 (ul. Wyzwolenia)
5. Karl Krüger Obst- und Gemüse-Konservenfabrik wytwórnia konserw owocowo-warzywnych 1928 Haupstraβe 71C (al. Grunwaldzka) 1928–1945 1928–1945 Emil Krüger
1935–1945 Steindamm 4/7 (ul. Kamienna Grobla)
6. Konservenfabrik Langfuhr wytwórnia konserw owocowo–warzywnych Bröschkischerweg 9 (ul. Chrobrego) 1934–1945 1934–1945 Max Walter
7. Stavanger Konservenfabrik wytwórnia konserw owocowo-warzywnych Sasper Straβe 61/63 (ul. Na Zaspę) 1928–1932 AG (spółka akcyjna)
8. Union Blechwarenfabrik AG wytwórnia konserw owocowo-warzywnych Hauptstraβe 71C, potem nr 213 (al. Grunwaldzka) 1925–1927 AG (spółka akcyjna)
Union Konservenfabrik AG 1928–1934
MrGl
Przemysł spożywczy. Przetwory mięsne
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. W. Döring Konservenfabrik wytwórnia wędlin i konserw mięsnych Adolf-Hitler-Straβe 515 (al. Grunwaldzka) 1938–1945 1938–1945 Karl W. Döring
2. Petersen und Thiele Danzig Talgschmelze und Schmalz-Raffinerie wytwórnia konserw mięsnych Kneipab 37C (ul. Elbląska) 1900–1920 1900 Johann Petersen i Alfons Thiele
Petersen & Co. Speisefett- und Fleischkonservenfabrik 1908–1918 Johann Petersen
3. Der Städtische Schlacht- und Viehof rzeźnia miejska Englischer Damm 19 (ul. Grobla Angielska) 1894–1945 1894–1945 Stadtgemeinde Danzig (Gmina Gdańsk)
4. Georg Schmidthals Fleischwaren und Konservenfabrik wytwórnia konserw mięsnych Hauptstraβe 70 (al. Grunwaldzka) 1922–1929 1922–1929 AG (spółka akcyjna)
MrGl
Przemysł spożywczy. Wytwórnie octu, musztardy, żelatyny
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. R. Haffke & Co. Danziger Essigspirit- und Mostrichfabrik wytwórnia octu spirytusowego i musztardy Groβe Schwalbengasse 34A (ul. Jaskółcza) 1935–1945 1935 Max Berent
1942 GmbH (spółka z o.o.)
2. T.A. Jantzen Essigfabrik wytwórnia octu 1874 Röpergasse 24 (ul. Powroźnicza) 1874–1905 1874–1905 Theodor Arendt Jantzen (1836–1912)
1900–1910 Hopfengasse 78 (ul. Chmielna) 1907–1910 Hermann Dalitz (1857–1919)
3. Dr. Klatt und Dr. Speidel Fabrik für Galantineartikel wytwórnia żelatyny spożywczej Luisenstraβe (ul. Aldony) 1900–1924 1900–1908 dr Max Klatt
1900–1924 dr Gustav Rudolf Speidel (1865–1931)
G. Pohl Galantinefabrik 1925–1945 1925 G. Pohl
1924–1945 Kurt Boskamp (1884–1945)
4. C.W. Kühne Essig-, Mostrich- und Konservenfabrik wytwórnia octu i musztardy Thornscher Weg 10F (ul. Toruńska) 1921–1945 1921–1945 GmbH (spółka z o.o.)
5. H.W. Mayer Bierbrauerei und Essigfabrik browar i wytwórnia octu Pfefferstadt 54 (ul. Korzenna) 1857–1905 1857–1905 Heinrich Wilhelm Mayer (1832 – po 1916)
6. L. Matzko Nachf. wytwórnia likieru i octu Altstädtischer Graben 28 (ul. Podwale Staromiejskie) 1891–1906 1891–1906 Carl Richard Marzahn (1838–1906)
7. G.F.A. Steiff Bierbrauerei Spirituosen- und Essigfabrik browar, gorzelnia i wytwórnia octu 1830–1890 Schmiedegasse 30 (ul. Kowalska) 1830–1905 ok. 1825–1860 Georg Friedrich Steiff (1797–1860)
1861–1872 Georg Eduard Rohloff (1821–1883)
1899 Halbengasse 2 (ul. Na Piaskach) 1872–1905 Johann Georg Lickfett (1817–1898) i Oscar Ernst Bischoff (1841–1922)
8. H.F. Steinert Essigfabrik wytwórnia octu Schmiedegasse 23 (ul. Kowalska) 1839 1839 H.F. Steinert
9. H.W. Winkelmann Essigfabrik wytwórnia octu 1831 Pefefferstadt 25 (ul. Korzenna) 1831–1849 1831–1849 Heinrich Wilhelm Winkelmann (?–1849)
1839 Baumgartsche Gasse 22 (ul. Heweliusza)
MrGl
Przemysł spożywczy. Wytwórnie drożdży, esencji, olejków zapachowych i proszków do pieczenia
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Danziger Essenzenfabrik wytwórnia spożywczych esencji zapachowych do ciast 1927 Altstädtischer Graben 19/20, 1939 nr 108 (ul. Podwale Staromiejskie) 1927–1945 1927–1945 Waldemar Gassner
Likör- und Fruchtessenzen
2. Eugen Krippendorf Fabrik ätherischer Öle und Essenzen wytwórnia esencji i olejków zapachowych do ciast 1886–1934 Hopfengasse 86/67 (ul. Chmielna) 1886–1906 1886–1906 Eugen Krippendorf
Eugen Krippendorf Nachf. Fabrik ätherischer Öle und Essenzen 1906–1920 1906–1920 Paul Schiffler, Paul Krippendorf
Eugen Krippendorf Nachf. Fabrik Danziger Original Likör- und Fruchtessenzen 1921–1945 1921–1924 Paul Rödiger Paul Krippendorf
1924–1934 Bruno Krieghoff
1935–1945 Hermann-Loense-Weg 12 (ul. Drożyny) 1935–1939 Paul Krippendorff, Rosa Krippendorf, wdowa, i Bruno Krippendorf
3. Dr. August Oetker wytwórnia proszków do pieczenia i środków spożywczych 1922–1945 Oetkerstraβe 15/16 (ul. Dickmanna) 1922–1925 1922–1945 AG (spółka akcyjna)
Dr. August Oetker Backpulver- und Nährmittelfabrik 1925
Dr. August Oetker 1926–1945
4. Danziger Presshefefabrik wytwórnia drożdży prasowanych Stadtgebiet 40 (ul. Trakt św. Wojciecha) 1914 1914–1921 Otto Krause
Presshefefabrik 1921
5. Carl Seydel Danziger Backpulverfabrik wytwórnia proszków do pieczenia Heilige-Geist-Gasse 124 (ul. św. Ducha) 1897–1930 1897–1914 Carl Seydel (1853–1915)
1914–1930 Johann Janzen
6. Dr. Sirringshaus & Co. Fabrik ätherischer wytwórnia esencji i olejków zapachowych do ciast 1924 Langgarten 80B (ul. Długie Ogrody) 1924–1927 1924–1945 dr Ernst Sirringshaus
Öle, Essenzen und künstlicher Riechstoffe
Dr. Sirringshaus & Co. Ätherische Öle und Essenzen 1928–1945 Mausegasse 6 (ul. Owsiana) 1928–1945
7. Vita Danziger Presshefewerke. M. Gosda & Co. wytwórnia drożdży prasowanych Häckergasse 5 (ul. Straganiarska) 1932–1945 1932–1945 Margaretha Gosda i Julius Gosda
MrGl
Przemysł spożywczy. Wytwórnie wód mineralnych
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Heiligenbrunner Quelle wytwórnia naturalnej wody mineralnej Am Heiligenbrunn 7 (ul. Do Studzienki) 1920–1945 1920–1945 GmbH (spółka z o.o.)
2. Eduard Friedrich Richter Mineralwasserfabrik wytwórnia wody mineralnej 4. Damm 6 (ul. Grobla IV) 1864–1905 1864–1890 Eduard Friedrich Richter (1832–1899)
Dr. Richter Nachf. 1890–1897 Fritz Nagorsny
1898–1905 Waldemar Foth
3. Artus Danziger Wirtschaftsartikel-Vertrieb und Mineralwassefabrik wytwórnia wody mineralnej i soków owocowych 1927 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1927–1945 1927–1945 GmbH (spółka z o.o.)
Artus Mineralwasser- und Saftfabrikation 1931 Fischmarkt 5 (ul. Targ Rybny)
Sanitas Mineralwasser- und Saftfabrikation
4. Dr. Schuster und Dr. Kähler Mineralwasser wytwórnia wody mineralnej, potem wytwórnia chemiczna Neugarten 31 (ul. Nowe Ogrody) 1849–1878 1849–1878 dr Ferdinand Schuster i dr Franz Otto Kähler (1817–1871)
5. Hermann Gerlach Mineralwasserfabrik wytwórnia wody mineralnej Poggenpfuhl 75 (ul. Żabi Kruk) 1862 1856–1861 Hermann Arthur Gerlach (1806–1861) 1907 – 9
Emil Otto Schäffer Mineralwasserfabrik 1862–1867 1862–1867 Emil Otto Schäffer
Friedrich Quand Mineralwasserfabrik 1868–1877 1868–1877 Friedrich Quand (1813–1882)
Johann Friedrich Staberow Mineralwasserfabrik 1877–1893 1877–1893 Johann Friedrich Staberow (1818–1893)
F. Staberow Mineralwasserfabrik 1893–1945 1893–1917 Victor Alexander Staberow (1860–1917)
1917–1923 Katharina Staberow, wdowa (1871–1944)
1923–1936 Ferdinand Gillmann
1928 Otto Schnick
1939–1945 Herbert i Otto Gillmann
MrGl
Przemysł stoczniowy
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Schiffswerft ( Stocznia Devrienta) stocznia i zakład budowy maszyn Strohdeich 16 (ul. Sienna Grobla) 1856 –1870 1856–1890 Carl Felix Devrient 1893 – 85
1894 – 109
1895 – 130
1896 – 87
1897 – 99
1907 – 78
1856–1865 Carl Emil Keier (1824 – po 1880)
Danziger Schiffswerft und Kesselschmiede AG 1870–1883 1870–1883 AG (spółka akcyjna)
Danziger Schiffswerft und Kesselschmiede F. Devrient & Co. 1883–1890 1883–1890 GmbH (spółka z o.o.)
1883–1890 Felix Devrient
Danziger Schiffswerft und Maschinenbauanstalt Johannsen & Co. 1891–1914 1890–1914 Asmus Wilhelm Johannsen (1861–1931)
2. Königliche Marine-Werkstätte ( Stocznia Królewska) stocznia, po 1920 także odlewnia, zakład budowy i remontu maszyn, wagonów oraz parowozów 1844–1945 Werftgasse 4 (ul. Doki) 1844–1855 1844–1919 Militär-Fiskus 1893 – 1462
1894 – 1314
1897 – 2537
1907 – 3056
Königliche Werft 1855–1871
Kaiserliche Werft 1871–1919
Danziger Werft 1919–1921 1919–1921 Gemeinde Danzig
The International Shipbuilding and Engineering Co Ltd. (Danziger Werft) und Eisenbahnwerkstätten AG 1922–1939 1922–1939 AG (spółka akcyjna)
Danziger Werft 1939–1945 Der Reichsdeutsche Fiskus
3. F. Heyn Schiffswerft stocznia Lastadie (ul. Lastadia) 1855–1874 1855–1874 Friedrich Heyn
4. J.W. Klawitter Schiffswerft ( Stocznia Klawittera) stocznia oraz zakład budowy maszyn i kotłów okrętowych 1827–1932 Brabank 1 (ul. Stara Stocznia)
1870–1932 oddział stoczniowy: Strohdeich 13/15 (ul. Sienna Grobla) 		1827–1870 1827–1863 Johann Wilhelm Klawitter 1893 – 395
1894 – 565
1895 – 389
1896 – 343
1897 – 550
1907 – 500
1827–1837 Gustav David Klawitter (1805–1837)
J.W. Klawitter Schiffswerft, Kesselschmiede und Maschinenbauanstalt 1870–1918 1863–1910 Julius Wilhelm Klawitter
J.W. Klawiiter Schiffswerft und Maschinenfabrik 1919–1922 1910–1922 Carl William Klawitter
1910–1922 Friedrich David Klawitter
Klawiter Werftbetrieb & Co. 1922–1932 1922–1932 GmbH (spółka z o.o.)
5. Ernst Prohl Bootsbau wytwórnia łodzi Dammstraβe 28 (ul. Tamka) 1918–1945 1918–1945 Ernst Prohl
6. Schichau Werft, filia zakładów w Elbląga ( Stocznia Schichaua) stocznia i zakład budowy maszyn Schichaugasse (ul. Jana z Kolna) 1889 –1927 1889–1896 Ferdinand Schichau 1893 – 1897
1894 – 921
1895 – 827
1896 – 1880
1897 – 1872
1907 – 1900
1896–1917 Karl Heinrich Ziese (1848–1917)
1917–1924 Carl Fridolf Carlson (1870–1924)
1924–1927 C.F. Carlson, wdowa, spadkobiercy
Schichau Werft AG 1927–1945 1927–1945 AG (spółka akcyjna)
7. J.D. Wojan Kahnbauwerft ( Stocznia Wojana) stocznia produkcyjno–remontowa Danzig Troyl (Gdańsk-Przeróbka) Troyl 13 (ul. Przetoczna) 1869–1921 1869–1900 Johann Daniel Wojan (1833–1916) 1907 – 65
1921 – 181
1930 – 250
1895 –1928 Alexander Wojan (1869–1928)
A. & W. Wojan Schiffswerft und Schiffsreederei 1921–1935 1920–1945 Waldemar Wojan (1870 – po 1 IX 1939)
A. & W. Wojan Schiffswerft 1935–1939
Danziger Flusschiffswerft GmbH / Gdańska Stocznia Rzeczna 1943–1945 Spółka z o.o Miasto Gdańsk i Stocznia Gdańska SA
8. H. Wolff Danziger Bootswerft zakład budowy łodzi i jachtów Heubuder Straβe 45A (ul. Sienna) 1921–1938 1921 Hans Wolff
Boots- und Yachtwerft 1939–1945 1928–1945 Friedrich Kropp
MrGl
Przemysł tłuszczowy
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Max Adolf Margarinefabrik wytwórnia margaryny Stadtgebiet 1 (ul. Trakt św. Wojciecha) 1894–1898 1894–1898 Max Adolf 1894 – 7
1895 – 4
1897 – 5
2. Amada Aktiengesellschaft für Margarinefabrikate fabryka margaryny i oleju spożywczego 1922–1926 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1922–1945 1922–1945 AG (spółka akcyjna)
1927–1944 Broschkischerweg 18 (ul. Wiślna)
3. Danziger Margarinefabrik fabryka margaryny 1920–1935 Steindamm 26/30 (ul. Kamienna Grobla) 1920 1920 GmbH (spółka z o.o.)
Van den Berghۥs Margarinefabriken 1936–1939 Broschkischerweg 18 (ul. Wiślana) 1921–1939 1921–1939 GmbH (spółka z o.o.)
4. Conring & Co. Margarinefabriken wytwórnia margaryny Stadtgebiet 1 (Oruńskie Przedmieście, obecnie ul. Trakt św.Wojciecha) 1908–1921 1908–1921 August Conring & Co.
5. Ölmühle wytwórnia oleju spożywczego, mąki i krochmalu Steindamm 26/30 (ul. Kamienna Grobla) 1843–1875 1843–1851 Wilhelm Theodor Behrend (1789–1851) 1893 – 141 (młyn zbożowy) + 278 (młyn olejowy)
1894 – 175 + 414
1895 – 91 + 417
1896 – 55 + 200
1897 – 96 + 206
1907 – razem 260
1852–1875 Felix Adolf Behrend (1828–1875)
Danziger Ölmühle AG 1876–1905 1876–1900 Justus Ernst Patzig (1852–1930)
Peter Patzig & Co. Ölmühl, Getreidemühle und Weizenstärkefabrik 1876–1898 Otto Robert Petschow (1822–1898)
Danziger Ölmühle AG 1900–1920 1900 –1920 AG (spółka akcyjna)
6. Degner und Ilgner Margarinefabrik fabryka margaryny Englischer Damm 1 (ul. Grobla Angielska) 1922–1945 1922–1945 GmbH (spółka z o.o.)
7. Dida Margarine-Vertriebsgesellschaft mbH fabryka margaryny Broschkischerweg 18 (ul. Wiślna) 1932–1939 1932–1939 GmbH (spółka z o.o.)
8. Domag Danziger Öl-, Margarine- und Speisefettfabriken wytwórnia margaryny i środków spożywczych Hauptstraβe 489 (al. Grunwaldzka) 1931–1935 1931–1935 AG (spółka akcyjna)
9. Holma Holländische Margarine- und Pflanzenfetten-Vertriebsgesellschaft mbH wytwórnia margaryny i tłuszczów roślinnych Broschkischerweg 18 (ul. Wiślna) 1924–1939 1924–1939 GmbH (spółka z o.o.)
10. Oleo Öl- und Fettfabrik AG wytwórnia oleju spożywczego Schellmühler Wiesendamm 6 (ul. Twarda) 1929–1938 1929–1945 AG (spółka akcyjna)
Oleo Öl- und Fettbetrieb 1938–1939
oddział Margarinefabrikate Amada 1939–1945
11. Danziger Ölmühle AG wytwórnia oleju spożywczego, mąki i krochmalu Hopfengasse 74 (ul. Chmielna) 1914–1921 1914–1921 AG (spółka akcyjna)
Ölmühle Mahlmühle und Weizenstärkefabrik 1922–1925 1922–1925 Stanisław Gutmann i Władysław Mendelsohn (Warszawa)
12. Aarhus Oliefabrik Danzig wytwórnia oleju spożywczego Broschkischerweg 18 (ul. Wiślna) 1926–1930 AG (spółka akcyjna)
Unida Ölwerke GmbH 1930–1939 1930–1939 GmbH (spółka z o.o.)
oddział Margarinefabrikate Amada 1939–1945 1939–1945 AG (spółka akcyjna)
MrGl
Przemysł włókienniczy. Worki, plandeki, sieci
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Danziger Mechanische Netzfabrik wytwórnia sieci rybackich 1924 Breitgasse 23, 1931 Breitgasse 65

(ul. Szeroka)
fabryka: Kielgraben 1 (ul. Na Stępce)

1924–1945 1924–1945 Wilhelm Herhudt
2. Danziger Netzfabrik A. Pastorff & Co. wytwórnia sieci rybackich Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa) 1930–1937 1930–1937 GmbH (spółka z o.o.)
3. Posamentier wytwórnia wyrobów pasmanteryjnych 1907 Poggenpfuhl 73 (ul. Żabi Kruk) 1907 1907–1935 Fritz Leidel
Erste Danziger Posamentenfabrik 1914 Ohra (Orunia), Neuer Weg 11 (ul. Sandomierska) 1912–1930
Danziger Posamentenfabrik Fritz Leidel 1930–1945 Neuer Weg 8/10 (ul. Sandomierska) 1930–1945 1935–1945 Hedwig Leidel, wdowa, i Johannes Leidel
4. R. Deutschendorf & Co. Fabrik für Säcke, Planen und Decken wytwórnia worków, plandek 1869–1874 Milchkannengasse 12 (ul. Stągiewna) 1869–1945 1869–1908 Rudolf Bernhard Deutschendorf (1847–1908) 1907 – 105
1892–1942 Milchkannengasse 12 i 27 (ul. Stągiewna) 1908–1929 Emma Amalis Deutschendorf, wdowa
1908–1945 Kurt Deutschendorf
5. Max Ellerholz Säcke und Decken wytwórnia worków i plandek 1905–1923 Hopfengasse 29 (ul. Chmielna) 1905–1923 1905–1923 Eduard Max Ellerholz (1872–1923)
Ellerholz und Ley 1924–1930 Milchkannengasse 17 (ul. Stągiewna) 1924–1930 1924–1930 Arthur Ley
6. Danziger Textilvereinigung Sack- und Planfabrik wytwórnia worków z juty oraz plandek Langgarten 37/38 (ul. Długie Ogrody) 1923–1935 1923–1935 GmbH (spółka z o.o)
Jute Säcke Aktiengesellschaft 1935–1936 1935–1936 AG (spółka akcyjna)
7. Netzfabrik Fischerei- und Schiffahrtsausrüstung wytwórnia sieci rybackich i wyposażenia dla statków Tobiasgasse 24 (ul. Tobiasza) 1935–1945 1935–1945 GmbH (spółka z o.o.) Bruno Harder
8. Danzig-Heubude Gummibandweberei fabryka wyrobów pasmanteryjnych 1921–1923 1921–1923 Handelsgesellschaft (spółka handlowa) Robert Amsler i Fritz Bopp
Schweizerisch-Baltische Gummibandweberei Bopp und Amsler AG 1924–1928 Groβe Seebadstraβe 13 (ul. Nowotna) 1923–1925 1923–1925 AG (spółka akcyjna) Fritz Bopp
Para Gummibandwerke GmbH 1925–1934 1925–1934 GmbH (spółka z o.o.); właściciel: dr inż. Alois Diethelm, dyrektor: Fritz Bopp
Para Gummibandwerke AG 1935–1944 Groβe Seebadstraβe 18 (ul. Nowotna) 1934–1939 1934–1939 AG (spółka akcyjna)
1940–1945 1940–1945 Richard Nagel
MrGl
Przemysł włókienniczy. Wyroby dziewiarskie
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Danziger Strickwarenfabrik wytwórnia wyrobów dziewiarskich Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1926–1936 1926–1936 GmbH (spółka z o.o.)
2. Danziger Textilmanufaktur wytwórnia wyrobów tekstylnych Adolf-Hitler-Straβe 303 (al. Grunwaldzka) 1935–1945 1935–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1939 Theodor Brenner
3. Danziger Trikotwarenfabrik wytwórnia wyrobów dziewiarskich Frauengasse 3 (ul. Mariacka) 1928 1928 Abraham Tejblum
4. Theodor Kuttenkeuler Strickwarenfabrik wytwórnia wyrobów dziewiarskich Bischofsberg 24B (ul. Biskupia Górka) 1928–1945 1928–1945 Theodor Kuttenkeuler
5. Sedak Danziger Seidenverwertung AG
Abt. I Strumpffabrik 		wytwórnia wyrobów ze sztucznego jedwabiu Bastion Roggen, Langgarter Hintergasse 8 (ul. Sadowa) 1931 1931 AG (spółka akcyjna)
MrGl
Przemysł zbrojeniowy
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Gewehrfabrik wytwórnia karabinów 1818–1839 Hakelwerk (Osiek) 1818–1853 1818–1844 Johann Ferdinand Geschkat (1782–1844)
1820–1849 Conradshammer und Güntherhof, Oliva (Oliwa, ul. Pomorska) 1818–1849 Friedrich Wilhelm Apfelbaum (1796–1853)
1844–1849 Johann F. Geschkat, spadkobiercy
1839–1853 Weidengasse 21, potem nr 35/38 (ul. Łąkowa) 1849–1853 Heinrich i Max Behrend
2. Königliche Artilleriewerkstatt warsztaty artyleryjskie Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) 1818–1919 1818–1919 Militär-Fiskus 1893 – 486
1894 – 249
1895 – 243
1896 – 652
1897 – 1280
1907 – 477
3. Königliche Gewehrfabrik fabryka karabinów Weidengasse 21, po 1895 nr 35/38 (ul. Łąkowa) 1853–1919 1853–1919 Militär-Fiskus 1893 – 977
1894 – 226
1895 – 924
1897 – 508
1907 – 908
MrGl
Wytwórnie sprzętu muzycznego. Organy*
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Christian Ephraim Arendt organmistrz Johannisgasse 4 (ul. Świętojańska) 1790–1830 1789–1830 Christian Ephraim Arendt
2. Josef Goebel organmistrz 1926 Johannisgasse 9 (ul. Świętojańska) 1926–1945 1926–1945 Josef Goebel
1939 Weidengasse 35/38 (ul. Łąkowa)
1940–1945 Mausegasse 10 (ul. Owsiana)
3. Otto Franz Heinrichsdorff organmistrz Poggenpfuhl 76 (ul. Żabi Kruk);
po 1915 warsztaty: Neuer Weg 15 (ul. Sandomierska) 		1893–1945 1893–1941 Otto Franz Heinrichsdorff
1941–1945 Karl Heinrichsdorff (zob. Otto Franz Heinrichsdorff)
4. Carl Friedrich Schuricht organmistrz 1839 Johannisgasse 25 (ul. Świętojańska) 1830–1864 1830–1864 Carl Friedrich Schuricht
1854 Hundegasse 29 (ul. Ogarna)
Carl Gotthilf Schuricht 1865–1945 Poggenpfuhl 76 (ul. Żabi Kruk) 1864–1945 1864–1891 Carl Gottfried Schuricht
1891–1893 Otto Franz Heinrichsdorff
5. Witt – rodzina, bracia organmistrzowie
August Adolf Witt Sandgrube 52 (ul. Rogaczewskiego) 1892–1908 1892–1908 August Adolf Witt
Michael Emil Witt Sandgrube 52, potem 46 (ul. Rogaczewskiego) 1892–1897 1892–1897 Emil Michael Witt
Julius Adolf Witt 1892 Büttelgasse 9 (ul. Pachołków) 1892–1925 1892–1925 Julius Adolf Witt
1908–1914 Breitgasse 92 (ul. Szeroka)
1921–1924 Groβe Allee 33 (al. Zwycięstwa)
6. Otto Wroblewski organmistrz 1928 Bastion Roggen 1 (ul. Reduta Żbik) 1928–1939 1928–1939 Otto Wroblewski
1935, 1939 Mausegasse 1 (ul. Owsiana)
*Zob. też instrumenty muzyczne – budownictwo (tabela)
MrGl
Wytwórnie sprzętu muzycznego. Pianina*
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Max Lipczynski wytwórnia pianin i forterpianów 1890 Jopengasse 50 (ul. Piwna) 1890–1945 1890–1912 Max Lipczynski 1907 – 6
1895–1930 Jopengasse 7 (ul. Piwna) 1912–1917 Margaretha Lipczynski (?– 1929)
1913–1917 Willy Hass (1870–1917)
1931–1941 Poggenpfuhl 76 (ul. Żabi Kruk) 1918–1941 Otto Franz Heinrichsdorf
1941–1945 Karl Heinrichsdorf (zob. Otto Franz Heinrichsdorf)
2. Franz Albert Mix wytwórnia pianin i fortepianów 1892 Melzergasse 16 (ul. Słodowników) 1892–1908 1892–1908 Franz Albert Mix
1907 Weidengasse 57 (ul. Łąkowa)
3. Elias Moritz wytwórnia pianin i forterpianów 1892 Schmiedegasse 26 (ul. Kowalska) 1892–1945 1892–1945 Elias Moritz
1907–1918 Goldschmiedegasse 28 (ul. Złotników)
1921–1935 Tobiasgasse 14 (ul. Tobiasza)
1939 Altstädtischer Graben 37 (ul. Podwale Staromiejskie)
4. Hugo Eugen Siegel wytwórnia pianin i fortepianów 1855 Langgasse 55 (ul. Długa) 1855–1893 1855–1893 Hugo Eugen Siegel
1864–1893 Heilige-Geist-Gasse 118 (ul. św. Ducha)
5. Bruno Sommerfeld wytwórnia pianin i fortepianów Hundegasse 112 (ul. Ogarna) 1935–1945 1935–1945 Bruno Sommerfeld
1939–1945 Ernst Sommerfeld
6. C. Weykopf wytwórnia pianin i forterpianów 1851–1854 Hundegasse 88 (ul. Ogarna) 1848–1899 1848–1889 Carl Heinrich Weykopf 1896 – 17
1897 – 14
1869 3. Damm 2 (ul. Grobla III)
1872–1899 Jopengasse 10 (ul. Piwna) 1889–1899 Louis Franz Weykopf
7. Friedrich Benjamin Wiszniewski wytwórnia pianin i fortepianów 1830–39 Heilige-Geist-Gasse 106 (ul. św. Ducha) 1830–? 1830–1854 Friedrich Benjamin Wiszniewski
1854–1874 3. Damm 3 (ul. Grobla III) 1854 Mathilda Aneta Emilia Wiszniewski (1810–1873)
1884 Langgasse 29 (ul. Długa) 1854 – ok. 1890 Philibert Friedrich Wiszniewski
8. Jakob Bernhard Wiszniewski wytwórnia pianin i fortepianów 1825 Brotbänkengasse 24 (ul. Chlebnicka) 1825–1888 1825–1867 Jakob Bernhard Wiszniewski
1831 Holzmarkt 11 (ul. Targ Drzewny) 1867 – po 1873 Felix Theodor Wiszniewski
1832–1888 Heilige-Geist-Gasse 126 (ul. św. Ducha)
9. Eugen Adalbert Wiszniewski wytwórnia pianin i fortepianów 1855, 1867 Langgasse 35 (ul. Długa) 1860–1870 1860–1870 Eugen Adalbert Wiszniewski
*Zob. też instrumenty muzyczne – budownictwo (tabela)
MrGl
Wytwórnie sprzętu optyczno-medycznego
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Bormfeld und Salewski wytwórnia sprzętu optycznego i elektrotechnicznego 1874–1897 Jopengasse 40/41 (ul. Piwna) 1874–1945
Mechaniker und Optiker Bormfeld und Salewski 1874–1892 1874–1896 Otto Emil Bormfeld (1828–1896)
1874–1885 Friedrich Robert Salewski
Bandagisten und chirurgische Instrumente 1897 1897 Martha Bormfeld
Bormfeld und Salewski Optisches Institut 1908–1945 Jopengasse 46 (ul. Piwna) 1908–1924 1900–1920 Handelsgesellschaft (spółka handlowa)
Bormfeld und Salewski Optisches und Elektrotechnisches Institut 1924–1945 1920–1945 Hans Gadomski
2. Gustav Grotthaus Mechaniker und Optiker wytwórnia sprzętu optycznego i mechaniki precyzyjnej 1874 Matzkauschegasse 10 (ul. Ławnicza) 1870–1910 1870–1910 Gustav Grotthaus 1896 – 4
1897 – 5
Gustav Grotthaus Optiker und Mechaniker 1892, 1924 Hundegasse 97 (ul. Ogarna) 1911–1924 1911–1934 Max Rogowsky
Gustav Grotthaus Optisch-Mechanisches Institut 1928 1. Damm 19 (ul. Grobla I) 1925–1945
1935–1945 Matzkauschegasse 9 (ul. Ławnicza) 1935–1945 Helena Rogowsky, wdowa
3. Hahn und Löchel Instrumenten- und Bandagenfabrik wytwórnia narzędzi chirurgicznych, bandaży i sprzętu medycznego 1892 Wollwebergasse 18 (ul. Tkacka) 1892–1911 1892–1911 Heinrich Hahn (1855–1924) i Ludwig Johann Löchel (1857–1911) 1896 – 17
1897 – 15
Hahn und Löchel Fabrik chirurgischer Instrumente 1908–1918 Langgasse 79 (ul. Długa) 1914–1918 1914–1918 Heinrich Hahn
Hahn und Löchel Optisches Geschäft 1921–1945 Langgasse 72 i 79 (ul. Długa) 1921 1921 Heinrich Hahn
Hahn und Löchel Medizinisches Fach- und Versandhaus 1928 1928 dr med. Hans Hahn
Hahn und Löchel Medizinisches und Sanitäres Fachgeschäft 1935–1945 1935–1945 dr Hans Hahn
4. Albert Lehmann Fabrik chirurgischer Instrumente und Bandagist wytwórnia narzędzi chirurgicznych i bandaży Jopengasse 31/32 (ul. Piwna) 1897–1907 1897–1907 Albert Lehmann
Guttzeit L. vorm. A. Lehmann Optisch-Chirurgisches Fachgeschäft 1908–1934 1908–1934 Leopold Guttzeit (1878–1934)
A. Lehmann Fachgeschäft für Optik, Bandagen, Krankenartikel 1934–1945 1934–45 Helena Guttzeit, wdowa (1870–1941)
5. Victor Lietzau Optisch-Mechanisches Magazin wytwórnia sprzętu optycznego i mechaniki precyzyjnej 1874 Brotbänkengasse 42 (ul. Chlebnicka) 1863–1909 1863–1909 Victor Johann Lietzau (1839–1909) 1907 – 25
1892–1908 Langgasse 44 (ul. Długa)
Victor Lietzau Optisches Institut 1910–1921 1910–1914 Fritz Lietzau (1868 – po 1942)
1921 GmbH Fritz Letzau
Victor Lietzau Schilling & Co. 1921–1928 Langgasse 38 (ul. Długa) 1928 1928 GmbH Erich Goldbach
Photo Optik Mechanik und Radio 1935–1939 Langgasse 38, 44, 50 (ul. Długa) 1935–1945 1935–1945 GmbH Leo Krause
6. Richard Penner Mechaniker und Optiker wytwórnia sprzętu optycznego i mechaniki precyzyjnej 1897 Langer Markt 7 (ul. Długi Targ) 1895–1900 1897–1900 Richard Penner
Gebr. Penner Mechaniker und Optiker 1900–1945 Langer Markt 6 (ul. Długi Targ) 1900–1945 1900–1930 Richard Penner (1867–1944) i Franz Penner
1930–1945 GmbH (spółka z o.o.)
MrGl
Wytwórnie wyrobów z bursztynu
Lp. Nazwa firmy Specjalność Adres Okres działania Właściciel (lub forma działalności) Liczba pracowników
1. Hugo Bartsch Bernsteinfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu Töpfergasse 2 (ul. Garncarska) 1897–1900 1897–1900 Hugo Bartsch
2. Fritz Friese Fabrikation und Export von Bernstein wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu Jopengasse 54 i 64 (ul. Piwna) i pasaż Zeughaus (Wielka Zbrojownia) 1928–1945 1928–1945 GmbH (spółka z o.o.) Fritz Friese
3. A.F. Jantzen Bernsteinwarenfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1854 Drehergasse 16 (ul. Tokarska) 1850–1895 1850 –1881 Albert Friedrich Jantzen (1813–1881)
1874–1895 Heilige-Geist-Gasse 114 (ul. św. Ducha) 1881–1895 Ottomar Jantzen (1841–1895)
4. Hermann Lövinsohn Bernsteinwarenfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu Breitgasse 96 (ul. Szeroka) 1874–1897 1874 Abraham Lövinsohn (1833–1899)
1897 Martin Lövinsohn 1858–1940)
5. Ostdeutsche Bernsteinindustrie wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1921–1939 Jopengasse 64 (ul. Piwna) 1921–1945 1921–1935 GmbH (spółka z o.o.) Martin Friese
1921–1939 Hans Friese
1939–1945 Langgasse 5 (ul. Długa) 1939–1945 Anton Plocek
6. H.L. Perlbach Bernsteinwarenfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu Jopengasse 54 (ul. Piwna) 1854–1918 1854–1863 Hirsch Levin Perlbach (1782–1863) 1897 – 30
1907 – 16
1863–1889 Julius Perlbach (1826–1889)
1889–1908 Ernst Perlbach
1910–1918 GmbH
7. Rudolf Schliefelbein Bernsteinwarenfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1892 Altstädtischer Graben 86 (ul. Podwale Staromiejskie) 1892–1897 1892–1897 Rudolf Schliefelbein
1897 Am Haustor 7 (ul. U Furty)
8. B. Silberschein Bernsteinwaren und Kunstbernsteinfabrikation wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1921–1930 Petersiliengasse 11/12 (ul. Warzywnicza) 1921–1939 1921–1939 Bernhard Silberschein
1935–1939 Jopengasse 4 (ul. Piwna)
9. Staatliche Bernsteinmanufaktur (filia firmy z Królewca) wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1928 Langgarten 28 (ul. Długie Ogrody) 1928–1945 1928–1945 GmbH (spółka z o.o.)
1935–1945 Lastadie 35D (ul. Lastadia)
10. Carl Volkmann Bersteinfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu Heilge-Geist-Gasse 104 (ul. św. Ducha) 1897 1897 Carl Volkmann
11. Julius Woythaler Bernstein- und Meerschaumwarenfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1897 Altstädtischer Graben 93 (ul. Podwale Staromiejskie) 1897–1926 1897–1926 Julius Woythaler
1908 Langgasse 37 (ul. Długa)
1921 Vorstädtischer Graben 41 (ul. Podwale Przedmiejskie)
12. A. Zausner Bernsteinwarenfabrik wytwórnia artystycznych wyrobów z bursztynu 1892 Langgarten 112 (ul. Długie Ogrody) 1876–1935 1876–1899 Abraham Zausner (1850–1899)
1899 Langgasse 65 (ul. Długa) 1899–1912 Aron Zausner
1908 Langgasse 70 (ul. Długa)
1921–1935 Langgasse 82/83 (ul. Długa) 1913–1933 Salomon Kapüse
1935 Siegfried Kapüse
MrGl



Przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe w latach 1945–1990. Wybór

Przemysł chemiczny
Lp. Nazwa Adres Okres działania
1. Fabryka Wyrobów Gumowych ul. Kossaka 7 1947–1950
2. Gatra Gdańskie Zakłady Chemiczne ul. Elbląska 75/77 1947–1949
3. Gdańska Fabryka Kwasu Węglowego ul. Chmielna 7/8 1945–1946
4. Państwowa Fabryka Środków do Prania al. Grunwaldzka 497 1948–1950
Gdańskie Zakłady Chemiczne Przemysłu Terenowego 1951–1970
Gdańskie Zakłady Chemiczne „Fregata” 1971–1980
Gdańskie Zakłady Chemiczne „Organika-Fregata” (q Fregata SA) 1981–1990
zakłady al. Grunwaldzka 497 1951–1990
ul. Czerwonego Sztandaru 88 (Bora Komorowskiego) 1951–1990
ul. Jedności Robotniczej 54 (Trakt św. Wojciecha) 1951–1960
5. Gdańskie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena” ul. Ku Ujściu 25 1976–1990
6. Fabryka Przemysł Chemiczny ul. Ku Ujściu 5 1948–1949
Gdańskie Zakłady Chemiczne ul. Kujawska 2 1950–1951
Gdańska Fabryka Kwasu Siarkowego 1952–1967
Zakłady Nawozów Fosforowych 1968–1969
Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych 1970–1990
Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych Fosfory Spółka z o.o. 2010
7. Rafineria Nafty Gdańsk ul. Elbląska 135 1975–1978
Gdańskie Zakłady Rafineryjne 1979–1990
Rafineria Gdańsk SA Grupa Lotos SA 2010
8. Państwowa Fabryka Tlenu i Acetylenu al. Grunwaldzka 311 1945–1949
Gdańska Wytwórnia Gazów Technicznych im. Wróblewskiego 1952–1956
Gazy Techniczne Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Handlowe 1958–1973
Polgaz Szczecińskie Zakłady Rejonowe Gazów Technicznych 1976–1978
Polgaz Bydgoskie Zakłady Rejonowe Gazów Technicznych 1980–1982
Polgaz Zjednoczenie Gazów Technicznych Zakład Rejonowy Gdańsk al. Grunwaldzka 311/317 1985–1990
Linde Gaz Polska Spółka z o.o. 2010
9. Państwowa Fabryka Farb Graficznych ul. Lastadia 35D 1948–1950
Gdańska Fabryka Farb Graficznych 1951–1975
Polifarb Oliva Zakłady Farb Graficznych 1976–1990
Gdańska Fabryka Farb Graficznych SA 2010
10. Zakłady Chemiczne „Daol” pod Zarządem Państwowym ul. Zwycięzców 104 1945–1949
Gdańska Fabryka Farb i Lakierów ul. Czerwonego Sztandaru 104 1950–1975
Polifarb Oliva Zakład Farb Okrętowych ta sama: ul. Bora-Komorowskiego 104 1976–1990
Oliva Spółka z o.o. Gdynia, ul. Chwaszczyńska 129 2010
11. Siarkopol Przedsiębiorstwo Przemysłowo-Handlowe ul. Pokładowa 3 (ul. mjr. Sucharskiego 12) 1970–1985
Siarkopol Przedsiębiorstwo Przeróbki i Spedycji Kopalin Chemicznych 1986–1990
Siarkopol SA 2010
12. Wytwórnia Farb, Lakierów i Pokostów „Farbolak” ul. Partyzantów 30 1948–1949
13. Wytwórnia Uszczelek „Morpak” al. Grunwaldzka 219 1950–1971
Wytwórnia Uszczelek „Polmo-Morpak” 1972–1990
Morpak Wytwórnia Uszczelek Spółka z.o.o 2010
MrGl
Przemysł cukierniczy
Lp. Nazwa Adres Okres działania
1. Anglas Państwowa Fabryka Czekolady ul. Droszyńskiego 8 1946–1948
Gdańskie Zjednoczone Fabryki Cukrów i Czekolady
Gdańskie Zjednoczone Fabryki Cukrów i Czekolady „Anglas” 1950–1951
Zakłady Przemysłu Cukierniczego „Bałtyk”

(zakład zlikwidowany po 1990)

1952–1990
zakłady nr 1, ul. Droszyńskiego 8/11
nr 2, ul. Grunwaldzka 161
nr 3, ul. Kościuszki 5C
2. Baltic Fabryka Czekolady i Cukierków al. Grunwaldzka 161

ul. Kościuszki 5C

1946–1948
Gdańskie Zjednoczenie Fabryki Cukrów i Czekolady Zakład nr 2 1949–1950
Gdańskie Zjednoczone Fabryki Cukrów i Czekolady „Bałtyk” 1951
ZPC „Bałtyk”

(zakład zlikwidowany po 1990)

1952–1990
3. Fabryka Cukrów i Czekolady „Mewa” Jan Łuskowicz i S-ka ul. Czarna 11 (ul. Zator-Przytockiego) 1948–1950
Fabryka Cukrów i Czekolady „Społem”
MrGl
Przemysł drzewny
Lp. Nazwa Adres Okres działania
1. Państwowa Fabryka Mebli al. Grunwaldzka 211 1946
Państwowa Wytwórnia Mebli 1946–1947
Państwowe Zakłady Stolarskie 1948–1956
Gdańskie Fabryki Mebli
(zakład zlikwidowany po 1990) 		1957–1990
2. Gdańsko-Gdyńskie Zakłady Przemysłu Drzewnego ul. Twarda 12 1953–1964
Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego ul. Rogaczewskiego 9/19 1965–1976
Gdańskie Przedsiębiorstwo Przemysłu Drzewnego
(zakład zlikwidowany po 1990) 		1977–1990
zakłady obróbki i sprzedaży ul. Wiślna 4
ul. Litewska 14
ul. Wiesława 1
3. Państwowa Stolarnia Mechaniczna nr 5 al. Grunwaldzka 495 1949–1950
Gdańskie Zakłady Drzewne Przemysłu Terenowego al. Grunwaldzka 216 1951–1970
zakłady w latach 1951–1970 al. Grunwaldzka 495
ul. Uczniowska 2/4
ul. Pilotów 1 (ul. Hynka)
4. Państwowy Monopol Zapałczany Fabryka Zapałek ul. Kliniczna 7 1949–1952
Gdańskie Zakłady Przemysłu Zapałczanego 1953–1986
5. Państwowa Fabryka Parkietów ul. Kliniczna 9 1949
6. Tartaki Państwowe, zakłady: ul. Kościuszki 6 1948–1953
Pleniewo Małe (Płonia Mała)
ul. Przetoczna
MrGl

Tabela: Przemysł elektryczny i elektrotechniczny
Tabela: Przemysł maszynowy
Tabela: Przemysł materiałów budowlanych
Tabela: Przemysł metalowy
Tabela: Przemysł papierniczy
Tabela: Przemysł spożywczy
Tabela: Przemysł stoczniowy
Tabela: Przemysł włókienniczy
Tabela: Zakłady budownictwa morskiego
Tabela: Zakłady różne
Tabela: Zakłady użyteczności publicznej

Źródło „https://gdansk.gedanopedia.pl/index.php?title=PRZEDSI%C4%98BIORSTWA_I_ZAK%C5%81ADY_PRZEMYS%C5%81OWE&oldid=42086”
⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania