POMNIK „OBROŃCOM WYBRZEŻA 1939” (Targ Węglowy)
| < Poprzednie | Następne > |
POMNIK „OBROŃCOM WYBRZEŻA 1939” („Obrońcom Wybrzeża 1939 i Poległym w Jego Wyzwoleniu” w 1953; „Pamięci Obrońców Wybrzeża 1939–1944” w 1957; „Obrońcom Wybrzeża 1939” po 1989), na ► Targu Węglowym, po stronie wschodniej, w murze ► Baszty Studziennej. Jego autorem był arch. Jan Sienkowski. Został wzniesiony w formie głazu narzutowego o wysokości 1,50 m, szerokości 1,20 m, ustawionego na betonowym cokole wysokości 0,7 m. Wyryto na nim wyobrażenie dwóch mieczy grunwaldzkich, nawiązujących do ustanowionego w 1943 roku orderu Krzyż Grunwaldu, oraz napis – początkowo: PAMIĘCI OBROŃCÓW WYBRZEŻA 1939–1944, po 1989: OBROŃCOM WYBRZEŻA 1939.
7 X 1953 gdańska Wojewódzka Rada Narodowa (WRN) podjęła uchwałę o wzniesieniu pomnika ku czci żołnierzy Wojska Polskiego walczących w 1939 na Wybrzeżu – na ► Westerplatte, Oksywiu i Helu – oraz poświęconego pamięci żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego, którzy polegli w walkach o Gdańsk w ► 1945. Przewodniczącym Komitetu Budowy Pomnika (ukonstytuował się 9 X 1953) został ► prof. Romuald Cebertowicz, wiceprzewodniczącym – ► Stanisław Schmidt, członkami: sekretarz Okręgowej Rady Zrzeszenia Związków Zawodowych Bronisław Sadej, sekretarz ► Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Janusz Korczyński, zastępca przewodniczącego WRN Antoni Bigus, zastępca przewodniczącego WRN Walenty Szeliga, komandor Polskiej Marynarki Wojennej Ryszard Gilewicz, podpułkownik Wojska Polskiego, uczestnik walk o Gdańsk Mateusz Lach, przewodniczący Zarządu Wojewódzkiego Związku Młodzieży Polskiej Tadeusz Rećko, dyrektor ► Stoczni Gdańskiej Władysław Kostuj, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych (► Akademia Sztuk Pięknych) ► Stanisław Teisseyre, przewodnicząca Związku Wojewódzkiego Ligi Kobiet Anna Jasińska, przewodniczący Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Feliks Kucybała, poseł Franciszek Murawski, przodownica pracy Gdańskiego Przemysłowego Zjednoczenia Budownictwa Elżbieta Król, student ► Politechniki Gdańskiej ► Klemens Gniech, przewodniczący Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu ► Zdzisław Kieturakis, przewodniczący gdańskiego Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego poseł Tadeusz Toczek, sekretarz Wojewódzkiego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego Stanisław Gabryl.
11 XI 1953, w dziesięciolecie powstania Ludowego Wojska Polskiego, Romuald Cebertowicz przy udziale przedstawicieli najwyższych władz Gdańska i kompanii honorowej Marynarki Wojennej wmurował kamień węgielny. Uroczystość poprzedziło złożenie wieńców pod krzyżem na Westerplatte. 1 IX 1957 odsłonięto głaz z Krzyżami Grunwaldu, przed betonowym cokołem złożono urnę z ziemią z miejsc walk obronnych 1939 roku: Helu, Westerplatte, Poczty Polskiej, Oksywia, Wejherowa, Redy, a także z Szymankowa, przemawiał ► Józef Wołek.
Przy pomniku odbywały się liczne uroczystości, między innymi 19 I 1958 przysięgę składali tam żołnierze gdańskiego garnizonu, 22 II 1958 było to jedno z miejsc obchodów rocznicy 40-lecia powstania Armii Czerwonej, 30 III 1958 ulokowano tam metę Pierwszego Marszu Harcerzy Szlakiem Wyzwolenia Gdańska, 1 IX 1959 upamiętniono wybuch II wojny światowej. Od lat 70. XX wieku pozostawał zaniedbany, w połowie lat. 90. XX wieku wykopano i skradziono urnę z ziemią z pól bitewnych. Poddany renowacji w 2017.
