SCHUMANN GABRIEL, burmistrz Gdańska

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Epitafium Gabriela Schumanna I (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631), ławnika (od 1609) i rajcy (od 1615) oraz jego syna Gabriela II (19 I 1595 – 18 III 1654), ławnika (od 1630) i rajcy (od 1639) w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
Gabriel Schumann I (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631) i jego syn Gabriel II (19 I 1595 – 18 III 1654), fragment epitafium
Gabriel II (19 I 1595 – 18 III 1654) według Jeremiasza Falcka
Portret Gabriela Schumanna, Andreas Stech, 1685
Gabriel III Schumann, Leonhart Heckenauer według Enocha Seemanna
Constantia von Holten, pierwsza żona Gabriela III Schumanna, portret przypisywany Danielowi Schultzowi, 1670-1680
Herb rodowy Schumannów


GABRIEL SCHUMANN III (3 VII 1631 Gdańsk – 8 III 1700 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wywodził się z rodziny przybyłej do Gdańska pod koniec XVI wieku z Chojnic, gdzie pradziadek Christoph (1528- 1602) był burmistrzem. Jego dziadek, również Gabriel Schumann I (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631), pierwszy gdański patrycjusz w tej rodzinie, pełnił funkcję ławnika (od 1609) i rajcy (od 1615). Jego rodzicami byli Heinrich (9 XII 1590 Gdańsk – 20 II 1655 Gdańsk), ławnik od 1646 roku, oraz Anna (zm. 1663), córka Gerarda von Pogenhagena, kupca z Holandii. Miał młodszego brata Gerharda Ludwiga, zmarłego jeszcze w dzieciństwie (1642), oraz siostrę, o której nic nie wiadomo. Jednym z jego stryjów był Gabriel II (19 I 1595 – 18 III 1654), ławnik (od 1630) i rajca (od 1639).

W czerwcu 1648 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum Akademickim, tego samego roku zaliczono go również w poczet studentów uniwersytetu w Królewcu (Königsberg). Pobyt w gimnazjum zakończył w 1651 roku wygłoszeniem mowy De armamentario et eius utilitate. W drodze do kalwińskiego uniwersytetu w Strassburgu (1651) odwiedził luterańskie uczelnie w Wittenberdze, Halle, Jenie i Tybindze (Tübingen). W 1653 przeniósł się na kalwiński uniwersytet w Bazylei (Basel), po czym osiadł w pobliskim Grenoble. Zawarłszy znajomość z synem kanclerza Królestwa Danii, udał się wraz z nim do Anglii i Holandii. Zimą 1654 roku przebywał w Rzymie, obserwując wybór nowego papieża (Aleksandra VII). Następnie ponownie był w Anglii i Holandii. W czerwcu 1655 roku powrócił do Gdańska.

Od 1659 roku był członkiem Trzeciego Ordynku, reprezentując kwartał Szeroki, od 1661 ławnikiem, od 1663 rajcą, w 1668 sędzią, w 1677 kamlarzem. W 1683 roku został burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w latach 1684, 1686, 1690, 1694 i 1698, drugiego – 1683, 1685, 1689, 1693 i 1697, trzeciego – 1688, 1692 i 1696, czwartego – 1687, 1691, 1695 i 1699. Zmarł dwa tygodnie przez dniem wyborów na kolejną kadencję. Wyjątkowo często powoływano go do pełnienia funkcji burgrabiego królewskiego w Gdańsku. Rozpoczął od nominacji w imieniu króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1673 roku. Następnie był burgrabią w latach 1674–1675, podczas bezkrólewia po zgonie tego monarchy. Król Jan III Sobieski obdarzał go tą godnością w 1678 roku (za swojego pobytu w Gdańsku), a następnie w latach 1687, 1691 i 1696. Obowiązki burgrabiego pełnił także podczas bezkrólewia w 1697 oraz z desygnacji króla Augusta II w 1699 roku.

Swoją karierę urzędniczą rozpoczął w trudnym dla miasta momencie – przezwyciężania skutków wojny polsko-szwedzkiej z lat 1655–1660 (zwanej potopem szwedzkim). Powołany do Trzeciego Ordynku, dyskutował w tym gremium postulaty opozycji cechowej, która dążyła do trwałego i korzystnego dla siebie rozwiązania sprawy przesiedleńców-partaczy ze zlikwidowanych w czasie potopu przedmieść. Mimo że był wyznania kalwińskiego, dopuszczono go do wyższych urzędów miejskich. Po przejściu do Ławy i zaraz potem do Rady Głównego Miasta w narastającym konflikcie między patrycjuszowską elitą miasta a pospólstwem żądającym zwiększenia wpływu na władzę zajął pozycję mediatora. To do niego – jako rajcy-burgrabiego – w październiku 1674 roku zwrócił się z prośbą o pośrednictwo i mediację odsunięty od czynności duszpasterskich rzecznik opozycji cechowej, rektor Gimnazjum Akademickiego i kaznodzieja w kościele św. Trójcy Aegidius Strauch. Rada odmówiła jednak wysłuchania kontrowersyjnego pastora, a w październiku 1675 roku doprowadziła do jego wyjazdu z Gdańska. Gdy w maju 1678 doszło do tumultu i zniszczenia klasztoru karmelitów na Starym Mieście, Gabriel Schumann był burgrabią. Oskarżani o wywołanie zamieszek przedstawiciele cechów usiłowali przerzucić winę na patrycjat, wskazując między innymi na opieszałość i nieskuteczność Schumanna jako stróża porządku w mieście (którym był z racji swoich obowiązków). Mimo próśb o pomoc w powstrzymaniu szturmu na klasztor wysłał tam zaledwie kilku nieuzbrojonych woźnych, a interwencja pachołków miejskich nastąpiła wiele godzin po zajściach, w nocy z 3 na 4 V 1678 roku. Ostatecznie długotrwałe śledztwo nie doszukało się po stronie władz miasta jakiejkolwiek winy za incydent. Między 1663 a 1700 rokiem jedenaście razy reprezentował Gdańsk na sejmikach generalnych pruskich.

3 III 1658 roku poślubił Constantię (zm. 26 XII 1680), córkę Constantina von Holtena. Po jej śmierci ożenił się 11 II 1685 roku z holenderską kalwinistką Jacobą (zm. 1724), córką kupca Jacoba van Ewijka z Utrechtu, wdową po kupcu Hieronimie Broenie z Amsterdamu, który kilkanaście lat wcześniej przeniósł się z Holandii do Gdańska. Jego dziesięcioro dzieci pochodziło z pierwszego małżeństwa. Spośród siedmiu synów godności w Gdańsku pełnili: Gabriel Friedrich (23 XI 1667 Gdańsk – 13 IX 1718), ławnik (od 1704) i rajca (od 1709), oraz Johann Arnold (3 IV 1674 Gdańsk – 26 XI 1725 Gdańsk), ławnik (od 1716) i rajca (od 1720). Ożenił się i miał dzieci jeszcze tylko najmłodszy syn Constantin (9 IV 1676 – początek XVIII wieku). Urodzony 19 V 1670 roku Heinrich studiował w 1698 w Kilonii (Kiel), jego losy pozostają nieznane. Reszta potomstwa (w tym wszystkie córki) umarła w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym. Został pochowany 22 III 1700 roku w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

W Bibliotece Rady Miejskiej (mieszczącej się wówczas przy Gimnazjum Akademickim) wisiał jego portret autorstwa Leonharda Heckenauera. Portret jego małżonki Constantii von Holten namalował Andreas Stech. Uroczystości w jego rodzinie, śluby, chrzty i pogrzeby, skłaniały licznych panegirystów tej epoki do składania okolicznościowych wierszy. SK

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania