ZAROŚLAK

Z Encyklopedia Gdańska
Skocz do: nawigacji, wyszukiwania

< Poprzednie Następne >
Widok miasta z Zaroślakiem na pierwszym planie, 1838-1842
Widok miasta z Zaroślakiem na pierwszym planie, Droesse, 1850
Widok miasta z Zaroślakiem, F. Sala & Co., około 1850
Widok Gdańska z Biskupiej Górki, na pierwszym planie zabudowania Zaroślaka, 1855
Widok miasta z Biskupiej Górki, na pierwszym planie Zaroślak, około 1890
Domy nad Kanałem Raduni, Zaroślak Zewnętrzny, lata 30. XX wieku

ZAROŚLAK (w XIV wieku Petershagen, w XIX wieku Peterszawa, od 1949 Zaroślak), rejon od ul. Salwador do ul. Zaroślak. W niezachowanym przywileju wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Ludolfa Königa z około 1342 roku (znanego z potwierdzenia wielkiego mistrza Winricha von Kniprode 5 VII 1378) dla Głównego Miasta Gdańska wspomniano o oddaniu do wyłącznego użytku mieszczan obszaru między Głównym Miastem (od północy), Motławą (od wschodu) i dobrami biskupów włocławskich ( Biskupia Górka i Chełm). Na wschodniej części tego obszaru powstało Stare Przedmieście, na zachodniej Krzyżacy zarezerwowali sobie Kanał Raduni, położony nad nim łan (około 16–17,5 ha = 30 mórg) ziemi z myślą o utrzymaniu drogi krajowej (obecny północny odcinek Traktu św. Wojciecha), nadto kolejny łan między dobrami biskupa i miasta. 2 II 1365 komtur gdański nadał sołtysowi Henrykowi Steinhagenowi z tego drugiego łanu 28 mórg, po wschodniej stronie Kanału Raduni, do osadzenia wsi zagrodniczej na prawie chełmińskim. Na pozostałym obszarze założono cegielnię. W początku XV wieku wieś składała się z 24 zagród-ogrodów o powierzchni morgi (dodatkowy mórg posiadał sołtys, 3 morgi stanowiły wspólne pastwisko). Istniały także 2 karczmy zwane Hoppenbruch, sprzedające głównie piwo produkowane w dobrach biskupów włocławskich ( Chmielniki). Po zniszczeniu przez husytów w 1433 roku, do 1438 zdołano ponownie zasiedlić tylko 13 zagród-ogrodów. Od roku 1454 posiadłość Głównego Miasta Gdańska, w XI tego roku spalona przez Krzyżaków ( wojna trzynastoletnia). Korzystne położenie przy głównym trakcie pozwoliło na szybkie odbudowywanie po kolejnych wojennych zniszczeniach. W 1582 roku przeniesiono tu szpital św. Gertrudy, przy którym powstała kaplica św. Gertrudy. Po powstaniu Bramy Oruńskiej (Petershagener Tor, 1626) zaczęto rozróżniać Zaroślak Przed Bramą i Za Bramą. W 1635 roku w części Za Bramą, po drodze do Biskupiej Doliny (obecna ul. Stoczniowców), powstał kościół Zbawiciela (który zastąpił kaplicę św. Gertrudy), oraz cmentarz Nowy Salwator. W 1655, podczas potopu szwedzkiego, dzielnicę Za Bramą spalono, kościół Zbawiciela rozebrano. Po wzniesieniu w roku 1656 obwarowań Biskupiej Górki z Bramą Peterszawską zaczęto rozróżniać Zaroślak Przed Bramą (wewnętrzny) i Za Bramą (zewnętrzny). Z. wewnętrzny znalazł się w obrębie miasta, zewnętrzny zachował status wsi. Po wzniesieniu w 1695 nowego kościoła Zbawiciela na wewnętrznym Zaroślaku, podzielono go na Zaroślak Za Kościołem (rejon ul. Na Stoku) i Nad Radunią (ul. Zaroślak). W 1774 roku wzmiankowany był Leopold Wollenberg, ostatni sołtys Zaroślaka zewnętrznego, przyłączonego w 1807 do Gdańska.

Dom modlitw menonitów na Zaroślaku, przed 1945

W roku 1819 powstał kościół menonitów (obecnie Zielonoświątkowców) z plebanią i cmentarzem. W 1854 Zaroślak wraz z Biskupią Górką liczył 209 posesji, w 1914 stały tu 374 budynki, liczba mieszkańców wynosiła 6600. Okolica należała do najbiedniejszych w Gdańsku. W 1945 zniszczono kościół Zbawiciela, w latach 60. XX wieku na zapleczu powstało osiedle Gdańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. AJ

⇦ WRÓĆ
Osobiste
Przestrzenie nazw

Warianty
Widok
Działania