ZAKONICZYN
| < Poprzednie | Następne > |
ZAKONICZYN (1334 Zankoczyn, 1357 Sancoczino, 1402 Zamkoczin, 1438 Czackenczin, 1874 Zankenzin, 1942 Zangen, po 1945 Zakoniczyn), część dzielnicy Ujeścisko-Łostowice ( administracyjny podział i terytorialny rozwój Gdańska). Położone między ul. Warszawską i Jabłoniową od północy, ul. Człuchowską i Częstochowska od wschodu, ul. Guderskiego od południa i ul. Świętokrzyską (od ul. Wieżyckiej po Kowale) od zachodu.
Pierwotnie wieś, w 1334 (14 łanów) wydana przez gdańskiego komtura Jordana von Vehrena sołtysowi Johanowi do lokacji i zasiedlenia na prawie chełmińskim wraz z łąką poza jej granicami, na wschód od Motławy (do obecnej ul. Olszyńskiej, mniej więcej na wysokości obecnej ul. Kaczej). Graniczyła z Łostowicami, Kowalami, Szadółkami, Rębowem i Maćkowami. W 1399 roku przekazana przez wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Jungingena szpitalowi św. Elżbiety, w 1400 liczyła 12,5 łana.
Od 1539 funkcjonowała jako majątek oddawany przez zarządców szpitala w dzierżawę, głównie gdańszczanom. W 1558 dzierżawcą był Henryk Ziegler, w 1630 Salomon Hundt, w 1651 Paweł Zipser, w 1682 Abraham, Izaak i Piotr Clemensowie, w 1700 Arnold Amende, w 1703 Aleksander i Gotfryd Becke, w 1747 Pierre Valentin, w 1782 Jan Karol von Kampen. W 1793 majątek obejmował 17 włók gruntów, zamieszkiwało go 73 mieszkańców (60 Niemców, 13 Polaków). Do końca XVIII wieku był to majątek połączonych szpitali św. Elżbiety i św. Ducha, znajdujący się pod zarządem władz Gdańska. Po wojnach napoleońskich Prusacy rozdysponowali majątki szpitala św. Elżbiety, wieś (w 1819 zamieszkiwana przez 57 mieszkańców) od 1827 była własnością Friedricha Fuchsa, w 1837 właścicielem był Johann Taeubner, od 1880 Eugen Wendt. W 1886 powierzchnia gruntów wynosiła 250,6 ha, a liczba mieszkańców wzrosła do 141 osób. W 1905 mieszkały tu 143 osoby (91 Niemców, 52 Polaków), w 1923 funkcjonowało 19 gospodarstw domowych i żyło 146 osób.
Majątek znajdował się w posiadaniu rodziny Wendtów do 1945 roku (ostatnim właścicielem był Artur Wendt). Wieś zajęta przez Armię Czerwoną 25 III 1945. Po wojnie majątek został przejęty przez Zarząd Nieruchomości Ziemskich. Rozkradziony i zrujnowany (ze 180 koni, które hodowano w gospodarstwie w chwili przejęcia przez polskie władze, do 1947 pozostały 22), w marcu 1947 przeszedł pod administrację byłego wachmistrza Wojska Polskiego Jerzego Chomiakowa, który doprowadził do zasypania rowów strzeleckich pokrywających większość z 260 hektarów terenu i – po raz pierwszy po wojnie – obsiał ziemię. Majątek zaczął się specjalizować również w produkcji mlecznej, zaopatrując między innymi gdański Dom Dziecka i Matki. W 1947 95% mieszkańców Zakoniczyna stanowili autochtoni. Następnie z majątku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, które zostało włączone w granice administracyjne Gdańska 1 I 1973.
Od 1998 obszar poddano intensywnej zabudowie mieszkaniowej. Proces ten rozpoczęto od ul. Jeleniogórskiej, od 2001 objął on część południową (od 2003 funkcjonuje osiedle Miłe, od 2007 – osiedle Jabłoniowa), kolejno powstawały osiedla Wieżycka-Folwark, Żurawie Wzgórze, Bocianie Wzgórze; w granicach Zakoniczyna znajduje się też część osiedla Świętokrzyskiego (nr 126), w większości położonego w sąsiednich Kowalach. W pierwszej dekadzie XXI wieku zlikwidowano dawne, wówczas niezamieszkane już czworaki, ostatni budynek gospodarczy rozebrano w listopadzie 2009.
Na terenie Zakoniczyna znajdują się dwa duże zbiorniki retencyjne: Świętokrzyska I i Świętokrzyska II (największy w Gdańsku), wokół których utworzono trasy spacerowe. Najważniejszym zabytkiem jest zachowany dworek wraz z parkiem przy ul. Wieżyckiej 40 (w 2004 sprzedany spółce PB Górski). Na terenie osiedla mieszczą się Szkoły Podstawowe nr 6 i nr 12. W latach 1992–2010 osiedle znajdowało się w granicach jednostki pomocniczej Gdańsk-Chełm (i Gdańsk Południe), od 11 I 2011 w jednostce pomocniczej Ujeścisko-Łostowice (dzielnicy od 26 IX 2013), z granicą północno-zachodnią wyznaczoną przez Jasień.
