SCHUMANN GABRIEL, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
GABRIEL SCHUMANN (3 VII 1631 Gdańsk – 8 III 1700 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wywodził się z rodziny przybyłej do Gdańska pod koniec XVI wieku z Chojnic. Jego dziadek, również Gabriel Schumann (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631), pierwszy gdański patrycjusz w tej rodzinie, pełnił funkcję ławnika (od 1609) i rajcy (od 1615). Jego rodzicami byli Heinrich (9 XII 1590 Gdańsk – 20 II 1655 Gdańsk), ławnik od 1646 roku, oraz Anna (zm. 1663), córka Gerarda von Pogenhagena, kupca z Holandii. Miał młodszego brata Gerharda Ludwiga, zmarłego jeszcze w dzieciństwie (1642), oraz siostrę, o której nic nie wiadomo.
W czerwcu 1648 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum Akademickim, tego samego roku zaliczono go również w poczet studentów uniwersytetu w Królewcu. Pobyt w gimnazjum zakończył w 1651 roku wygłoszeniem mowy De armamentario et eius utilitate. W drodze do kalwińskiego uniwersytetu w Strassburgu (1651) odwiedził luterańskie uczelnie w Wittenberdze, Halle, Jenie i Tybindze. W 1653 przeniósł się na kalwiński uniwersytet w Bazylei, po czym osiadł w pobliskim Grenoble. Zawarłszy znajomość z synem kanclerza Królestwa Danii, udał się wraz z nim do Anglii i Holandii. Zimą 1654 roku przebywał w Rzymie, obserwując wybór nowego papieża (Aleksandra VII). Następnie ponownie był w Anglii i Holandii. W czerwcu 1655 roku powrócił do Gdańska.
Od 1659 roku był członkiem Trzeciego Ordynku, reprezentując kwartał Szeroki, od 1661 ławnikiem, od 1663 rajcą, w 1668 sędzią, w 1677 kamlarzem. W 1683 roku został burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w latach 1684, 1686, 1690, 1694 i 1698, drugiego – 1683, 1685, 1689, 1693 i 1697, trzeciego – 1688, 1692 i 1696, czwartego – 1687, 1691, 1695 i 1699. Zmarł dwa tygodnie przez dniem wyborów na kolejną kadencję. Wyjątkowo często powoływano go do pełnienia funkcji burgrabiego królewskiego w Gdańsku. Rozpoczął od nominacji w imieniu króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1673 roku. Następnie był burgrabią w latach 1674–1675, podczas bezkrólewia po zgonie tego monarchy. Król Jan III Sobieski obdarzał go tą godnością w 1678 roku (za swojego pobytu w Gdańsku), a następnie w latach 1687, 1691 i 1696. Obowiązki burgrabiego pełnił także podczas bezkrólewia w 1697 oraz z desygnacji króla Augusta II w 1699 roku.
Swoją karierę urzędniczą rozpoczął w trudnym dla miasta momencie – przezwyciężania skutków wojny polsko-szwedzkiej z lat 1655–1660 (zwanej potopem szwedzkim). Powołany do Trzeciego Ordynku, dyskutował w tym gremium postulaty opozycji cechowej, która dążyła do trwałego i korzystnego dla siebie rozwiązania sprawy przesiedleńców-partaczy ze zlikwidowanych w czasie potopu przedmieść. Mimo że był wyznania kalwińskiego, dopuszczono go do wyższych urzędów miejskich. Po przejściu do Ławy i zaraz potem do Rady Głównego Miasta w narastającym konflikcie między patrycjuszowską elitą miasta a pospólstwem żądającym zwiększenia wpływu na władzę zajął pozycję mediatora. To do niego – jako rajcy-burgrabiego – w październiku 1674 roku zwrócił się z prośbą o pośrednictwo i mediację odsunięty od czynności duszpasterskich rzecznik opozycji cechowej, rektor Gimnazjum Akademickiego i kaznodzieja w kościele św. Trójcy Aegidius Strauch. Rada odmówiła jednak wysłuchania kontrowersyjnego pastora, a w październiku 1675 roku doprowadziła do jego wyjazdu z Gdańska. Gdy w maju 1678 doszło do tumultu i zniszczenia klasztoru karmelitów na Starym Mieście, Gabriel Schumann był burgrabią. Oskarżani o wywołanie zamieszek przedstawiciele cechów usiłowali przerzucić winę na patrycjat, wskazując między innymi na opieszałość i nieskuteczność Schumanna jako stróża porządku w mieście (którym był z racji swoich obowiązków). Mimo próśb o pomoc w powstrzymaniu szturmu na klasztor wysłał tam zaledwie kilku nieuzbrojonych woźnych, a interwencja pachołków miejskich nastąpiła wiele godzin po zajściach, w nocy z 3 na 4 V 1678 roku. Ostatecznie długotrwałe śledztwo nie doszukało się po stronie władz miasta jakiejkolwiek winy za incydent. Między 1663 a 1700 rokiem jedenaście razy reprezentował Gdańsk na sejmikach generalnych pruskich.
3 III 1658 roku poślubił Constantię (zm. 26 XII 1680), córkę Constantina von Holtena. Po jej śmierci ożenił się 11 II 1685 roku z holenderską kalwinistką Jacobą (zm. 1724), córką kupca Jacoba van Ewijka z Utrechtu, wdową po kupcu Hieronimie Broenie z Amsterdamu, który kilkanaście lat wcześniej przeniósł się z Holandii do Gdańska. Jego dziesięcioro dzieci pochodziło z pierwszego małżeństwa. Spośród siedmiu synów godności w Gdańsku pełnili: Gabriel Friedrich (23 XI 1667 Gdańsk – 13 IX 1718), ławnik (od 1704) i rajca (od 1709), oraz Johann Arnold (3 IV 1674 Gdańsk – 26 XI 1725 Gdańsk), ławnik (od 1716) i rajca (od 1720). Ożenił się i miał dzieci jeszcze tylko najmłodszy syn Constantin (9 IV 1676 – początek XVIII wieku). Urodzony 19 V 1670 roku Heinrich studiował w 1698 w Kilonii, jego losy pozostają nieznane. Reszta potomstwa (w tym wszystkie córki) umarła w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym. Został pochowany 22 III 1700 roku w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.
W Bibliotece Rady Miejskiej (mieszczącej się wówczas przy Gimnazjum Akademickim) wisiał jego portret autorstwa Leonharda Heckenauera. Portret jego małżonki Constantii von Holten namalował Andreas Stech. Uroczystości w jego rodzinie, śluby, chrzty i pogrzeby, skłaniały licznych panegirystów tej epoki do składania okolicznościowych wierszy.
