WIEDER REINHOLD, burmistrz Gdańska
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''REINHOLD WIEDER''' (30 IV 1633 Gdańsk – 10 XI 1707 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Wnuk Georga Wiedera, w latach 1603–1614 burmistrza w Elblągu, syn Benigny (zm. 1669), córki kupca gdańskiego Moritza von Peschwitz i Valentina (zm. 1667), kupca, dzierżawcy majątku Grochowo (koło Sztutowa), który wraz z bratem Michaelem (6 IX 1579 Elbląg – 1 IX 1645 Gdańsk) przeniósł się do Gdańska. Michael ożenił się w Gdańsku w 1607 z Adelgundą córką burmistrza [[LINDE JOHANN von der | Johanna van der Linde]], w 1617 był [[ŁAWA MIEJSKA | ławnikiem]], w 1632 [[RADA MIEJSKA | rajcą]], w 1633 [[SĘDZIA | sędzią]]. <br/><br/> | + | '''REINHOLD WIEDER''' (30 IV 1633 Gdańsk – 10 XI 1707 Gdańsk), [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrz]] Gdańska. Wnuk Georga Wiedera, w latach 1603–1614 burmistrza w Elblągu, syn Benigny (zm. 1669), córki kupca gdańskiego Moritza von Peschwitz i Valentina (zm. 1667), kupca, dzierżawcy majątku Grochowo (koło Sztutowa), który wraz z bratem Michaelem (6 IX 1579 Elbląg – 1 IX 1645 Gdańsk) przeniósł się do Gdańska. Michael ożenił się w Gdańsku w 1607 z Adelgundą, córką burmistrza [[LINDE JOHANN von der | Johanna van der Linde]], w 1617 był [[ŁAWA MIEJSKA | ławnikiem]], w 1632 [[RADA MIEJSKA | rajcą]], w 1633 [[SĘDZIA | sędzią]]. <br/><br/> |
Miał trzech braci, z których Ernst (ur. 1628) oraz Moritz (ur. 1635) umarli w młodości oraz Valentina (ur. 1630), o którym wiadomo, że był właścicielem grobu nr 303 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP). W październiku 1643, z Ernstem i Valentinem, został uczniem [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]]. Studiował w 1655 na kalwińskim uniwersytecie we Franeker (Fryzja, Niderlandy), w 1656 i 1658 dwukrotnie rozpoczynał studia na również kalwińskim uniwersytecie w Lejdzie. W 1668 został sekretarzem miejskim w Gdańsku, w kwietniu 1669 wysłano go (wraz z innym sekretarzem, [[STODDART ADRIAN II | Adrianem Stoddartem]]), w charakterze rezydenta gdańskiego do Warszawy. W maju–wrześniu 1669 relacjonowali oni [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]] Gdańska przebieg wolnej elekcji, na której królem Polski wybrano Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Rezydentem gdańskim w Warszawie był, z krótkimi przerwami, do 1677. Prowadził dziennik wydarzeń dotyczących sporu władz miejskich Gdańska z opozycją rzemieślniczą z okresu 1677–1678 i konfliktu między gdańskimi luteranami a katolicką mniejszością ([[TUMULT 1678 | tumult 1678]]) oraz związanej z nim interwencji króla polskiego Jana III Sobieskiego w mieście, przejmując prowadzenie notatek 15 XII 1677 od Johanna Kolkaua i doprowadzając je do 14 II 1678. <br/><br/> | Miał trzech braci, z których Ernst (ur. 1628) oraz Moritz (ur. 1635) umarli w młodości oraz Valentina (ur. 1630), o którym wiadomo, że był właścicielem grobu nr 303 w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP). W październiku 1643, z Ernstem i Valentinem, został uczniem [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickim]]. Studiował w 1655 na kalwińskim uniwersytecie we Franeker (Fryzja, Niderlandy), w 1656 i 1658 dwukrotnie rozpoczynał studia na również kalwińskim uniwersytecie w Lejdzie. W 1668 został sekretarzem miejskim w Gdańsku, w kwietniu 1669 wysłano go (wraz z innym sekretarzem, [[STODDART ADRIAN II | Adrianem Stoddartem]]), w charakterze rezydenta gdańskiego do Warszawy. W maju–wrześniu 1669 relacjonowali oni [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]] Gdańska przebieg wolnej elekcji, na której królem Polski wybrano Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Rezydentem gdańskim w Warszawie był, z krótkimi przerwami, do 1677. Prowadził dziennik wydarzeń dotyczących sporu władz miejskich Gdańska z opozycją rzemieślniczą z okresu 1677–1678 i konfliktu między gdańskimi luteranami a katolicką mniejszością ([[TUMULT 1678 | tumult 1678]]) oraz związanej z nim interwencji króla polskiego Jana III Sobieskiego w mieście, przejmując prowadzenie notatek 15 XII 1677 od Johanna Kolkaua i doprowadzając je do 14 II 1678. <br/><br/> | ||
| − | Od 1685 był ławnikiem, od 1690 rajcą, w 1693 sędzią. Od 1702 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1703 i 1707, drugiego w 1702 i 1706, trzeciego w 1705 | + | Od 1685 był ławnikiem, od 1690 rajcą, w 1693 sędzią. Od 1702 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1703 i 1707, drugiego w 1702 i 1706, trzeciego w 1705, czwartego w 1704. W 1700 król August II powołał go na urząd [[BURGRABIOWIE | burgrabiego]] królewskiego w Gdańsku. <br/><br/> |
Burmistrzem został w trudnym dla Gdańsk okresie początków tzw. Wielkiej Wojny Północnej. W 1703, jako burmistrz prezydujący (pierwszy), zmuszony był pertraktować z okupującym Prusy Królewskie dowódcą wojsk szwedzkich, generałem Magnusem Stenbockiem. Dla uchronienia terytorium gdańskiego od spustoszenia, a miasta od oblężenia, Rada Miejska pod jego przewodnictwem podjęła decyzję o zapłaceniu Szwedom wysokiej kontrybucji. <br/><br/> | Burmistrzem został w trudnym dla Gdańsk okresie początków tzw. Wielkiej Wojny Północnej. W 1703, jako burmistrz prezydujący (pierwszy), zmuszony był pertraktować z okupującym Prusy Królewskie dowódcą wojsk szwedzkich, generałem Magnusem Stenbockiem. Dla uchronienia terytorium gdańskiego od spustoszenia, a miasta od oblężenia, Rada Miejska pod jego przewodnictwem podjęła decyzję o zapłaceniu Szwedom wysokiej kontrybucji. <br/><br/> | ||
| − | W 1700 był właścicielem majątku Arciszewo pod Gdańskiem. 5 II 1673 w kościele NMP poślubił Elisabeth Connert (zm. 10 VII 1679), najprawdopodobniej córkę Johanna Connerta, wdowę po Michaelu Podewils. Powtórnie ożenił się 23 II 1681 (również w kościele NMP) z Florentiną, córką kupca Nicolausa Koopmanna, siostrą [[KOOPMAN-HEWELIUSZ KATHERINA ELISABETH| Elisabeth]], drugiej żony astronoma [[HEWELIUSZ JAN | Jana Heweliusza]]. Córka z pierwszego małżeństwa, Susanna Maria (ur. 1675), wyszła za mąż za Barthela Schreita, ławnika (1727–1734). Mężatkami były również córki z drugiego małżeństwa. Virginia Renata (28 XII 1688 – 1761) poślubiła w 1710 w kościele NMP wdowca, doktora medycyny, | + | W 1700 był właścicielem majątku Arciszewo pod Gdańskiem. 5 II 1673 w kościele NMP poślubił Elisabeth Connert (zm. 10 VII 1679), najprawdopodobniej córkę Johanna Connerta, wdowę po Michaelu Podewils. Powtórnie ożenił się 23 II 1681 (również w kościele NMP) z Florentiną, córką kupca Nicolausa Koopmanna, siostrą [[KOOPMAN-HEWELIUSZ KATHERINA ELISABETH| Elisabeth]], drugiej żony astronoma [[HEWELIUSZ JAN | Jana Heweliusza]]. Córka z pierwszego małżeństwa, Susanna Maria (ur. 1675), wyszła za mąż za Barthela Schreita, ławnika (1727–1734). Mężatkami były również córki z drugiego małżeństwa. Virginia Renata (28 XII 1688 – 1761) poślubiła w 1710 w kościele NMP wdowca, doktora medycyny, [[FIZYCY MIEJSCY | fizyka miejskiego]] Gottfrieda Stüve (1664–1729). Anna Catharina (1690 – 1767) wychodziła za mąż dwukrotnie, po raz pierwszy 13 II 1710 w [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA| kościele św. Jana]] za Friedricha Wilhelma Hagedorna (zm. 2 IX 1733 Gdańsk), od 1726 ławnika Starego Miasta Gdańska, w 1730 właściciela zajazdu w [[NOWE SZKOTY | Nowych Szkotach]], od 1731 właściciela stalli w kościele św. Jana, usytuowanej w południowo-zachodnim narożniku pod emporą. Po raz drugi poślubiła w 1735 w kalwińskim [[KOŚCIÓŁ ŚW. ELŻBIETY | kościele św. Elżbiety]] Johanna Alexandra Jungschultza i wyprowadziła się wraz z nim do Elbląga. Wieku dojrzałego dożyła jeszcze pozostająca panną Florentina Elisabeth (1681 – 1721). Kolejna córka oraz wszyscy trzej synowie umarli w dzieciństwie, co spowodowało, że jego majątek przeszedł na rodziny córek. Pochowany 17 XI 1707 w krypcie kościoła NMP. {{author: DK}} {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814, Warszawa-Poznań 1974.<br/> | Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814, Warszawa-Poznań 1974.<br/> | ||
| + | Drost Willi, ''Kunstdenkmäler der Stadt Danzig'', Band 1, Stuttgart, 1957, s. 116-118.<br/> | ||
Hirsch Ferdinand, ''Zur Geschichte der polnischen Koenigswahl von 1669'', Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins, H. 25, 1889.<br/> | Hirsch Ferdinand, ''Zur Geschichte der polnischen Koenigswahl von 1669'', Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins, H. 25, 1889.<br/> | ||
Methner Aethur, ''Die Danziger Stadtschreiber 1650-1700'', Danziger Familiengeschichtliche Beiträge, H. 2, Daznig 1934. <br/> | Methner Aethur, ''Die Danziger Stadtschreiber 1650-1700'', Danziger Familiengeschichtliche Beiträge, H. 2, Daznig 1934. <br/> | ||
| + | Siek Bartłomiej, Szarszewski Adam, ''Vitae medicorum Gedanensium — rękopis z połowy XVIII w. ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk'', Studia Źródłoznawcze, t. 53, 2015, s. 149.<br/> | ||
Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. I.<br/> | Weichbrodt Dorothea, ''Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert'', Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. I.<br/> | ||
Zdrenka Joachim, ''Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814'', t. I Spisy t. II Biogramy, Gdańsk 2008. | Zdrenka Joachim, ''Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814'', t. I Spisy t. II Biogramy, Gdańsk 2008. | ||
Wersja z 18:42, 4 lis 2021
REINHOLD WIEDER (30 IV 1633 Gdańsk – 10 XI 1707 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wnuk Georga Wiedera, w latach 1603–1614 burmistrza w Elblągu, syn Benigny (zm. 1669), córki kupca gdańskiego Moritza von Peschwitz i Valentina (zm. 1667), kupca, dzierżawcy majątku Grochowo (koło Sztutowa), który wraz z bratem Michaelem (6 IX 1579 Elbląg – 1 IX 1645 Gdańsk) przeniósł się do Gdańska. Michael ożenił się w Gdańsku w 1607 z Adelgundą, córką burmistrza Johanna van der Linde, w 1617 był ławnikiem, w 1632 rajcą, w 1633 sędzią.
Miał trzech braci, z których Ernst (ur. 1628) oraz Moritz (ur. 1635) umarli w młodości oraz Valentina (ur. 1630), o którym wiadomo, że był właścicielem grobu nr 303 w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP). W październiku 1643, z Ernstem i Valentinem, został uczniem Gimnazjum Akademickim. Studiował w 1655 na kalwińskim uniwersytecie we Franeker (Fryzja, Niderlandy), w 1656 i 1658 dwukrotnie rozpoczynał studia na również kalwińskim uniwersytecie w Lejdzie. W 1668 został sekretarzem miejskim w Gdańsku, w kwietniu 1669 wysłano go (wraz z innym sekretarzem, Adrianem Stoddartem), w charakterze rezydenta gdańskiego do Warszawy. W maju–wrześniu 1669 relacjonowali oni Radzie Miejskiej Gdańska przebieg wolnej elekcji, na której królem Polski wybrano Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Rezydentem gdańskim w Warszawie był, z krótkimi przerwami, do 1677. Prowadził dziennik wydarzeń dotyczących sporu władz miejskich Gdańska z opozycją rzemieślniczą z okresu 1677–1678 i konfliktu między gdańskimi luteranami a katolicką mniejszością ( tumult 1678) oraz związanej z nim interwencji króla polskiego Jana III Sobieskiego w mieście, przejmując prowadzenie notatek 15 XII 1677 od Johanna Kolkaua i doprowadzając je do 14 II 1678.
Od 1685 był ławnikiem, od 1690 rajcą, w 1693 sędzią. Od 1702 był burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w 1703 i 1707, drugiego w 1702 i 1706, trzeciego w 1705, czwartego w 1704. W 1700 król August II powołał go na urząd burgrabiego królewskiego w Gdańsku.
Burmistrzem został w trudnym dla Gdańsk okresie początków tzw. Wielkiej Wojny Północnej. W 1703, jako burmistrz prezydujący (pierwszy), zmuszony był pertraktować z okupującym Prusy Królewskie dowódcą wojsk szwedzkich, generałem Magnusem Stenbockiem. Dla uchronienia terytorium gdańskiego od spustoszenia, a miasta od oblężenia, Rada Miejska pod jego przewodnictwem podjęła decyzję o zapłaceniu Szwedom wysokiej kontrybucji.
W 1700 był właścicielem majątku Arciszewo pod Gdańskiem. 5 II 1673 w kościele NMP poślubił Elisabeth Connert (zm. 10 VII 1679), najprawdopodobniej córkę Johanna Connerta, wdowę po Michaelu Podewils. Powtórnie ożenił się 23 II 1681 (również w kościele NMP) z Florentiną, córką kupca Nicolausa Koopmanna, siostrą Elisabeth, drugiej żony astronoma Jana Heweliusza. Córka z pierwszego małżeństwa, Susanna Maria (ur. 1675), wyszła za mąż za Barthela Schreita, ławnika (1727–1734). Mężatkami były również córki z drugiego małżeństwa. Virginia Renata (28 XII 1688 – 1761) poślubiła w 1710 w kościele NMP wdowca, doktora medycyny, fizyka miejskiego Gottfrieda Stüve (1664–1729). Anna Catharina (1690 – 1767) wychodziła za mąż dwukrotnie, po raz pierwszy 13 II 1710 w kościele św. Jana za Friedricha Wilhelma Hagedorna (zm. 2 IX 1733 Gdańsk), od 1726 ławnika Starego Miasta Gdańska, w 1730 właściciela zajazdu w Nowych Szkotach, od 1731 właściciela stalli w kościele św. Jana, usytuowanej w południowo-zachodnim narożniku pod emporą. Po raz drugi poślubiła w 1735 w kalwińskim kościele św. Elżbiety Johanna Alexandra Jungschultza i wyprowadziła się wraz z nim do Elbląga. Wieku dojrzałego dożyła jeszcze pozostająca panną Florentina Elisabeth (1681 – 1721). Kolejna córka oraz wszyscy trzej synowie umarli w dzieciństwie, co spowodowało, że jego majątek przeszedł na rodziny córek. Pochowany 17 XI 1707 w krypcie kościoła NMP.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580-1814, Warszawa-Poznań 1974.
Drost Willi, Kunstdenkmäler der Stadt Danzig, Band 1, Stuttgart, 1957, s. 116-118.
Hirsch Ferdinand, Zur Geschichte der polnischen Koenigswahl von 1669, Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins, H. 25, 1889.
Methner Aethur, Die Danziger Stadtschreiber 1650-1700, Danziger Familiengeschichtliche Beiträge, H. 2, Daznig 1934.
Siek Bartłomiej, Szarszewski Adam, Vitae medicorum Gedanensium — rękopis z połowy XVIII w. ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk, Studia Źródłoznawcze, t. 53, 2015, s. 149.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. I.
Zdrenka Joachim, Urzędnicy miejscy Gdańska w latach 1342–1792 i 1807–1814, t. I Spisy t. II Biogramy, Gdańsk 2008.
