POLSKI HAK
(wstawienie ilustracji (e-mail z 25.09.2019)) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | [[File:1_Polski_Hak.jpg|thumb|Polski Hak przy ujściu | + | [[File:1_Polski_Hak.jpg|thumb|Polski Hak przy ujściu Motławy do Wisły (u dołu), powyżej [[BRABANK | Brabank]] (na prawym brzegu Motławy, przy ujściu [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]]), w prawo od niego [[WIADROWNIA | Wiadrownia]], 1601, fragment planu Friedricha Berndta]] |
| − | [[File: | + | [[File:Matthaeus Deisch, Polski Hak, 1761–1765.JPG|thumb|Blokhauz (z lewej) na Polskim Haku, Matthaeus Deisch, 1761–1765]] |
| − | + | '''POLSKI HAK''' (1615 Polnischer Hacken), obszar i nabrzeże przy ujściu [[MOTŁAWA | Motławy]] do [[WISŁA | Martwej Wisły]], na wprost [[KANAŁ KASZUBSKI | Kanału Kaszubskiego]]. W XVI–XVII wieku miejsce rozgraniczające gdański port zewnętrzny, bezpośrednio podległy władzy [[BURMISTRZOWIE MIAST GDAŃSKICH | burmistrza]] (reda – ujście Wisły – Polski Hak), od portu wewnętrznego (Polski Hak – Stara i Nowa Motława), podległego zastępcy burmistrza. Z tej racji pełnił funkcję wodnej rogatki: po nastaniu ciemności obsługa wybudowanego tu blokhauzu zamykała za pomocą drąga nurt Motławy. Według rozporządzenia [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] z 26 III 1618 roku w okresie po Zielonych Świątkach gdańscy kupcy, pośredniczący w handlu zbożem z Polski, mogli je do tego miejsca oglądać i nabywać. Dlatego po żniwach było to ulubione miejsce postoju płynących z Polski flisaków. <br/><br/> | |
| − | '''POLSKI HAK''' (1615 Polnischer Hacken), obszar i nabrzeże przy ujściu [[MOTŁAWA | Motławy]] do | + | Już w XVI wieku funkcjonowała tu karczma, w XVII wieku rozpoczęto wznoszenie [[FORTYFIKACJE | fortyfikacji]] – około roku 1640 powstał Szaniec Chłopski (bastion Kasztanek), w 1842 w miejscu blokhauzu założono publiczny ogród. 17 III 1814 roku Polski Hak został włączony w [[ADMINISTRACYJNY PODZIAŁ I TERYTORIALNY ROZWÓJ GDAŃSKA | obszar administracyjny Gdańska]]. W 1842 roku w miejscu Szańca Chłopskiego, przy końcu Siennej Grobli, powstała promenada spacerowa z wytyczonymi ścieżkami, ławkami, z widokiem między innymi na ujście Wisły i wzgórza, założona przez inspektora rzecznego Leopolda i mistrza szkutnictwa Carla Christiana Haamanna, gdańskiego radnego w 1827 i 1842 roku. Od 1 IV 1856 działała tu [[STOCZNIA DEVRIENTA | Stocznia Devrienta]], od 1865 część terenu nabył [[KLAWITTER JULIUS WILHELM | Julius Wilhelm Klawitter]], który likwidując promenady, wybudował tu nowoczesną odlewnię (1886–1887) i zakład budowy maszyn okrętowych (1899–1901). <br/><br/> |
| + | Po I wojnie światowej (przed rokiem 1920) część terenu została zakupiona przez Polskę (między innymi miał tu od 1922 roku siedzibę Polski Klub Wioślarski; zob. [[KLUBY WIOŚLARSKIE DO 1939 | kluby wioślarskie do 1939]], [[JAŁOWIECKI MIECZYSŁAW | Mieczysław Jałowiecki]]). Po 1945 roku przy ul. Sienna Grobla działały w miejscu przedwojennej małej przetwórni Zakłady Rybne Gdańsk, na samym zaś cyplu od 1 VIII 1965 roku w nowo wybudowanych obiektach (przeznaczonych między innymi na halę obróbki i mrożenia ryb, warsztaty pogotowania technicznego) funkcjonowała przenoszona stopniowo z Gdyni baza Spółdzielni Rybackiej „Jedność Rybacka”. Spółdzielnia eksploatowała na południu Bałtyku kutry 24-metrowe, które (23 jednostki) cumowały przy Polskim Haku od 15 VIII 1966 roku, zwożąc tu bezpośrednio ryby z łowisk. Najstarszy kuter, o nazwie „Tesia” (15-metrowy, z 1948), służył w 1967 jako letnia smażalnia ryb na Motławie, cumując między ul. Chlebnicką a Żurawiem. Spółdzielnia dysponowała wędzarnią ryb w [[GÓRKI WSCHODNIE | Górkach Wschodnich]]. <br/><br/> | ||
| + | Nazwą Polski Hak obejmuje się niekiedy także teren nad Martwą Wisłą między Mostem Siennickim a ujściem Motławy (obecnie baza Petrobaltic). {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Wersja z 16:00, 25 wrz 2019
POLSKI HAK (1615 Polnischer Hacken), obszar i nabrzeże przy ujściu Motławy do Martwej Wisły, na wprost Kanału Kaszubskiego. W XVI–XVII wieku miejsce rozgraniczające gdański port zewnętrzny, bezpośrednio podległy władzy burmistrza (reda – ujście Wisły – Polski Hak), od portu wewnętrznego (Polski Hak – Stara i Nowa Motława), podległego zastępcy burmistrza. Z tej racji pełnił funkcję wodnej rogatki: po nastaniu ciemności obsługa wybudowanego tu blokhauzu zamykała za pomocą drąga nurt Motławy. Według rozporządzenia Rady Miejskiej z 26 III 1618 roku w okresie po Zielonych Świątkach gdańscy kupcy, pośredniczący w handlu zbożem z Polski, mogli je do tego miejsca oglądać i nabywać. Dlatego po żniwach było to ulubione miejsce postoju płynących z Polski flisaków.
Już w XVI wieku funkcjonowała tu karczma, w XVII wieku rozpoczęto wznoszenie fortyfikacji – około roku 1640 powstał Szaniec Chłopski (bastion Kasztanek), w 1842 w miejscu blokhauzu założono publiczny ogród. 17 III 1814 roku Polski Hak został włączony w obszar administracyjny Gdańska. W 1842 roku w miejscu Szańca Chłopskiego, przy końcu Siennej Grobli, powstała promenada spacerowa z wytyczonymi ścieżkami, ławkami, z widokiem między innymi na ujście Wisły i wzgórza, założona przez inspektora rzecznego Leopolda i mistrza szkutnictwa Carla Christiana Haamanna, gdańskiego radnego w 1827 i 1842 roku. Od 1 IV 1856 działała tu Stocznia Devrienta, od 1865 część terenu nabył Julius Wilhelm Klawitter, który likwidując promenady, wybudował tu nowoczesną odlewnię (1886–1887) i zakład budowy maszyn okrętowych (1899–1901).
Po I wojnie światowej (przed rokiem 1920) część terenu została zakupiona przez Polskę (między innymi miał tu od 1922 roku siedzibę Polski Klub Wioślarski; zob. kluby wioślarskie do 1939, Mieczysław Jałowiecki). Po 1945 roku przy ul. Sienna Grobla działały w miejscu przedwojennej małej przetwórni Zakłady Rybne Gdańsk, na samym zaś cyplu od 1 VIII 1965 roku w nowo wybudowanych obiektach (przeznaczonych między innymi na halę obróbki i mrożenia ryb, warsztaty pogotowania technicznego) funkcjonowała przenoszona stopniowo z Gdyni baza Spółdzielni Rybackiej „Jedność Rybacka”. Spółdzielnia eksploatowała na południu Bałtyku kutry 24-metrowe, które (23 jednostki) cumowały przy Polskim Haku od 15 VIII 1966 roku, zwożąc tu bezpośrednio ryby z łowisk. Najstarszy kuter, o nazwie „Tesia” (15-metrowy, z 1948), służył w 1967 jako letnia smażalnia ryb na Motławie, cumując między ul. Chlebnicką a Żurawiem. Spółdzielnia dysponowała wędzarnią ryb w Górkach Wschodnich.
Nazwą Polski Hak obejmuje się niekiedy także teren nad Martwą Wisłą między Mostem Siennickim a ujściem Motławy (obecnie baza Petrobaltic).
