FALCK JOHANNES, pastor kościoła św. Katarzyny
| Linia 6: | Linia 6: | ||
'''JOHANNES FALCK''' (1653 Gdańsk – 8 XII 1729 Gdańsk), pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]]. Syn pastora [[FALCK MICHAEL, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny, profesor | Michaela Falcka]]. W październiku 1665 zapisany został do gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], w 1672 pod kierunkiem [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]] wygłaszał w nim mowę i pod kierunkiem [[STRAUCH AEGIDIUS, rektor Gimnazjum Akademickiego | Aegidiusa Straucha]] przygotował rozprawę ''Dissertatio theologica de spirituali fidelium unctione'' (''Rozprawa teologiczna na temat duchowego namaszczenia wiernych''). Studiował teologię w Wittenberdze, w 1675 bronił pracy napisanej pod kierunkiem [[CALOW ABRAHAM, rektor Gimnazjum Akademickiego | Abrahama Calowa]]. <br/><br/> | '''JOHANNES FALCK''' (1653 Gdańsk – 8 XII 1729 Gdańsk), pastor [[KOŚCIÓŁ ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ | kościoła św. Katarzyny]]. Syn pastora [[FALCK MICHAEL, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny, profesor | Michaela Falcka]]. W październiku 1665 zapisany został do gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]], w 1672 pod kierunkiem [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]] wygłaszał w nim mowę i pod kierunkiem [[STRAUCH AEGIDIUS, rektor Gimnazjum Akademickiego | Aegidiusa Straucha]] przygotował rozprawę ''Dissertatio theologica de spirituali fidelium unctione'' (''Rozprawa teologiczna na temat duchowego namaszczenia wiernych''). Studiował teologię w Wittenberdze, w 1675 bronił pracy napisanej pod kierunkiem [[CALOW ABRAHAM, rektor Gimnazjum Akademickiego | Abrahama Calowa]]. <br/><br/> | ||
Od 1679 pastor w Pruszczu Gdańskim, od 23 XII 1682 diakon, od 31 VII 1701 do śmierci pastor kościoła św. Katarzyny. 14 VI 1695 uczestniczył w konwencie, po którym wraz z 15 innymi duchownymi protestanckimi (m.in. pastorem kościoła św. Katarzyny [[BARTH ANDREAS, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny | Andreasem Barthem]], rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelem Schelwigiem]], pastorem kościoła św. Bartłomieja [[CIERENBERG EILHARD, pastor kościołów św. Barbary i św. Bartłomieja | Eilhardem Cierenbergiem]], kaznodzieją kościoła Bożego Ciała [[SCHMIDT DANIEL, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała | Danielem Schmidtem]], diakonem św. Trójcy [[GNOSPIUS ANDREAS, kaznodzieja kościoła w Wisłoujściu | Andreasem Gnospiusem]], diakonem kościoła św. Bartłomieja [[KEMPIN MICHAEL, kaznodzieja i pastor kościołów Bożego Ciała i św. Bartłomieja | Michaelem Kempinem]] i diakonem kościoła św. Jana [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johannem Straussem]]) podpisał deklarację poparcia dla ortodoksyjnego luteranizmu w głośnym sporze ze zwolennikami pietyzmu, w którym mediatorem był ówczesny sekretarz Rady Miejskiej [[FABRICIUS FRIEDRICH, rajca, bibliofil | Friedrich Fabricius]]. Pod sam koniec życia bronił jednak rektora [[ABICHT JOHANN GEORG, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Johanna Georga Abichta]] przed oskarżeniami o propagowanie pietyzmu. Był członkiem zespołu pracującego nad publikacją nowego, jednolitego śpiewnika (zob. [[KANCJONAŁ | kancjonał]]), ''Danziger Gesangbuch''. Prace na śpiewnikiem rozpoczęto 2 X 1711 i ukończono w 1719. W 1724 był uczestnikiem sporu o powołanie w szeregi gdańskich duchownych syna prepozyta pomorskiego Wagnera (szczegóły: [[HAUCKE BARTHOLOMAEUS, kaznodzieja| Bartholomaeus Haucke]]). <br/><br/> | Od 1679 pastor w Pruszczu Gdańskim, od 23 XII 1682 diakon, od 31 VII 1701 do śmierci pastor kościoła św. Katarzyny. 14 VI 1695 uczestniczył w konwencie, po którym wraz z 15 innymi duchownymi protestanckimi (m.in. pastorem kościoła św. Katarzyny [[BARTH ANDREAS, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny | Andreasem Barthem]], rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelem Schelwigiem]], pastorem kościoła św. Bartłomieja [[CIERENBERG EILHARD, pastor kościołów św. Barbary i św. Bartłomieja | Eilhardem Cierenbergiem]], kaznodzieją kościoła Bożego Ciała [[SCHMIDT DANIEL, kaznodzieja kościoła Bożego Ciała | Danielem Schmidtem]], diakonem św. Trójcy [[GNOSPIUS ANDREAS, kaznodzieja kościoła w Wisłoujściu | Andreasem Gnospiusem]], diakonem kościoła św. Bartłomieja [[KEMPIN MICHAEL, kaznodzieja i pastor kościołów Bożego Ciała i św. Bartłomieja | Michaelem Kempinem]] i diakonem kościoła św. Jana [[STRAUSS JOHANN, pastor kościoła św. Jana | Johannem Straussem]]) podpisał deklarację poparcia dla ortodoksyjnego luteranizmu w głośnym sporze ze zwolennikami pietyzmu, w którym mediatorem był ówczesny sekretarz Rady Miejskiej [[FABRICIUS FRIEDRICH, rajca, bibliofil | Friedrich Fabricius]]. Pod sam koniec życia bronił jednak rektora [[ABICHT JOHANN GEORG, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Johanna Georga Abichta]] przed oskarżeniami o propagowanie pietyzmu. Był członkiem zespołu pracującego nad publikacją nowego, jednolitego śpiewnika (zob. [[KANCJONAŁ | kancjonał]]), ''Danziger Gesangbuch''. Prace na śpiewnikiem rozpoczęto 2 X 1711 i ukończono w 1719. W 1724 był uczestnikiem sporu o powołanie w szeregi gdańskich duchownych syna prepozyta pomorskiego Wagnera (szczegóły: [[HAUCKE BARTHOLOMAEUS, kaznodzieja| Bartholomaeus Haucke]]). <br/><br/> | ||
| − | Autor wierszy pisanych na cześć osób sięgających po gdańskie urzędy, burmistrzów [[BÖMELN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriela Bömelna]] i [[HOPPE JOACHIM, burmistrz Gdańska | Joachima Hoppego]] (1708), gratulował (1710) zaprzyjaźnionemu rektorowi Gimnazjum Akademickiego [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelowi Schelwigowi]] objęcia przez jego syna [[SCHELWIG GOTTLIEB, profesor Gimnazjum Akademickiego | Gottlieba]] stanowiska profesora w tymże Gimnazjum. Autor także mów pogrzebowych, m.in. swego brata Nathanaela (1663–1693), [[BARTH ANDREAS, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny | Andreasa Bartha]], swojego poprzednika na urzędzie pastora (druk 1702), [[BÜCHER FRIEDRICH CHRISTIAN, profesor Gimnazjum Akademickiego | Friedricha Christiana Büchera]], swego diakona, zmarłego w 1714 czy rajcy miejskiego Johanna Andreasa Thümmela (zm. 1725). Był także wśród tych, którzy dołączyli swoje epicedia (utwory żałobne) do zbioru przygotowanego po śmierci [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]] (1689), kazania Andreasa Bartha, wygłoszonego po śmierci Jana Heweliusza (druk 1688), kazania Samuela Schelwiga po śmieci burmistrza [[SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska | Christiana Schrödera]] (1701), kazania [[NOTHWANGER JOHANN HEINRICH, pastor kościoła św. Jana | Johanna Heinricha Nothwangera]] po śmierci [[BÜTHNER FRIEDRICH, astronom, rektor szkoły św. Jana | Friedricha Büthnera]] (1701) czy zbioru wierszy po śmierci Adelgundy, żony burmistrza [[DIESSELDORF JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska |Johanna Gotffrieda Diesseldorfa]].<br/><br/> | + | Autor wierszy pisanych na cześć osób sięgających po gdańskie urzędy, burmistrzów [[BÖMELN GABRIEL, burmistrz Gdańska | Gabriela Bömelna]] i [[HOPPE JOACHIM, burmistrz Gdańska | Joachima Hoppego]] (1708), gratulował (1710) zaprzyjaźnionemu rektorowi Gimnazjum Akademickiego [[SCHELWIG SAMUEL, rektor Gimnazjum Akademickiego, pastor | Samuelowi Schelwigowi]] objęcia przez jego syna [[SCHELWIG GOTTLIEB, profesor Gimnazjum Akademickiego | Gottlieba]] stanowiska profesora w tymże Gimnazjum. Autor także mów pogrzebowych, m.in. swego brata Nathanaela (1663–1693), [[BARTH ANDREAS, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny | Andreasa Bartha]], swojego poprzednika na urzędzie pastora (druk 1702), [[BÜCHER FRIEDRICH CHRISTIAN, profesor Gimnazjum Akademickiego | Friedricha Christiana Büchera]], swego diakona, zmarłego w 1714 czy rajcy miejskiego Johanna Andreasa Thümmela (zm. 1725). Był także wśród tych, którzy dołączyli swoje epicedia (utwory żałobne) do zbioru przygotowanego po śmierci pastora kościoła NMP [[DILGER NATHANAEL, pastor kościoła NMP | Nathanaela Dilgera]] (wydany w 1683), [[TITIUS JOHANN PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Petera Titiusa]] (1689), kazania Andreasa Bartha, wygłoszonego po śmierci Jana Heweliusza (druk 1688), kazania Samuela Schelwiga po śmieci burmistrza [[SCHRÖDER CHRISTIAN, burmistrz Gdańska | Christiana Schrödera]] (1701), kazania [[NOTHWANGER JOHANN HEINRICH, pastor kościoła św. Jana | Johanna Heinricha Nothwangera]] po śmierci [[BÜTHNER FRIEDRICH, astronom, rektor szkoły św. Jana | Friedricha Büthnera]] (1701) czy zbioru wierszy po śmierci Adelgundy, żony burmistrza [[DIESSELDORF JOHANN GOTTFRIED, burmistrz Gdańska |Johanna Gotffrieda Diesseldorfa]].<br/><br/> |
Po raz pierwszy żonaty z poślubioną 14 VII 1680 w kościele [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) Anną Reginą, córką Caspara Tessina (około 1621 – 21 VII 1673 Gdańsk), posiadacza kupieckiego [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwa Gdańska]], od 1663 członka [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]], z którą miał czwórkę dzieci: 1/ '''Marię Reginę''' (ur. 1681), poślubioną 9 X 1714 Michaelowi Benningowi; 2/ '''Johanna Michaela''' (18 II 1687 – 15 III 1712), absolwenta studiów teologicznych i prawnych w Rostocku; 3/ pastora [[FALCK NATHANAEL GOTTFRIED, pastor kościoła w Sobieszewie | '''Nathanaela Gottfrieda''']], oraz 4/ '''Christopha''', ochrzczonego 12 XII 1697 w kościele NMP. Z nich Johann Michael i Nathanael Gottfried w październiku 1701 zapisani zostali do trzeciej klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, obaj kończyli je w 1708, co specjalnie drukowanym wierszem uczcił ich szkolny kolega [[KÜHN EMANUEL, rektor szkoły św. Jana | Emanuel Kühn]]. Młodo zmarłego Johanna Michaela żegnał kazaniem pogrzebowym [[BÜCHER FRIEDRICH CHRISTIAN, profesor Gimnazjum Akademickiego | Friedrich Christian Bücher]]. <br/><br/> | Po raz pierwszy żonaty z poślubioną 14 VII 1680 w kościele [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościele Najświętszej Marii Panny]] (NMP) Anną Reginą, córką Caspara Tessina (około 1621 – 21 VII 1673 Gdańsk), posiadacza kupieckiego [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwa Gdańska]], od 1663 członka [[TRZECI ORDYNEK | Trzeciego Ordynku]], z którą miał czwórkę dzieci: 1/ '''Marię Reginę''' (ur. 1681), poślubioną 9 X 1714 Michaelowi Benningowi; 2/ '''Johanna Michaela''' (18 II 1687 – 15 III 1712), absolwenta studiów teologicznych i prawnych w Rostocku; 3/ pastora [[FALCK NATHANAEL GOTTFRIED, pastor kościoła w Sobieszewie | '''Nathanaela Gottfrieda''']], oraz 4/ '''Christopha''', ochrzczonego 12 XII 1697 w kościele NMP. Z nich Johann Michael i Nathanael Gottfried w październiku 1701 zapisani zostali do trzeciej klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, obaj kończyli je w 1708, co specjalnie drukowanym wierszem uczcił ich szkolny kolega [[KÜHN EMANUEL, rektor szkoły św. Jana | Emanuel Kühn]]. Młodo zmarłego Johanna Michaela żegnał kazaniem pogrzebowym [[BÜCHER FRIEDRICH CHRISTIAN, profesor Gimnazjum Akademickiego | Friedrich Christian Bücher]]. <br/><br/> | ||
Po raz drugi poślubił 3 V 1715 Reginę Wendland, wdowę po doktorze teologii Johannie Christianie Cramerze (około 1655 Szczecin – 27 VI 1714), pastorze szczecińskiego kościoła św. Jakuba (synu Friedricha, przyrodniego brata pastora gdańskiego kościoła św. Jana [[CRAMER JOHANN JAKOB, pastor kościoła św. Jana | Johanna Jakoba Cramera]]). Syn Reginy z pierwszego małżeństwa, Martin Friedrich Cramer, zmarł w 1751 jako kaznodzieja w podgdańskim Juszkowie. <br/><br/> | Po raz drugi poślubił 3 V 1715 Reginę Wendland, wdowę po doktorze teologii Johannie Christianie Cramerze (około 1655 Szczecin – 27 VI 1714), pastorze szczecińskiego kościoła św. Jakuba (synu Friedricha, przyrodniego brata pastora gdańskiego kościoła św. Jana [[CRAMER JOHANN JAKOB, pastor kościoła św. Jana | Johanna Jakoba Cramera]]). Syn Reginy z pierwszego małżeństwa, Martin Friedrich Cramer, zmarł w 1751 jako kaznodzieja w podgdańskim Juszkowie. <br/><br/> | ||
Wersja z 15:50, 21 lis 2024
JOHANNES FALCK (1653 Gdańsk – 8 XII 1729 Gdańsk), pastor kościoła św. Katarzyny. Syn pastora Michaela Falcka. W październiku 1665 zapisany został do gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, w 1672 pod kierunkiem Johanna Petera Titiusa wygłaszał w nim mowę i pod kierunkiem Aegidiusa Straucha przygotował rozprawę Dissertatio theologica de spirituali fidelium unctione (Rozprawa teologiczna na temat duchowego namaszczenia wiernych). Studiował teologię w Wittenberdze, w 1675 bronił pracy napisanej pod kierunkiem Abrahama Calowa.
Od 1679 pastor w Pruszczu Gdańskim, od 23 XII 1682 diakon, od 31 VII 1701 do śmierci pastor kościoła św. Katarzyny. 14 VI 1695 uczestniczył w konwencie, po którym wraz z 15 innymi duchownymi protestanckimi (m.in. pastorem kościoła św. Katarzyny Andreasem Barthem, rektorem Gimnazjum Akademickiego i pastorem kościoła św. Trójcy Samuelem Schelwigiem, pastorem kościoła św. Bartłomieja Eilhardem Cierenbergiem, kaznodzieją kościoła Bożego Ciała Danielem Schmidtem, diakonem św. Trójcy Andreasem Gnospiusem, diakonem kościoła św. Bartłomieja Michaelem Kempinem i diakonem kościoła św. Jana Johannem Straussem) podpisał deklarację poparcia dla ortodoksyjnego luteranizmu w głośnym sporze ze zwolennikami pietyzmu, w którym mediatorem był ówczesny sekretarz Rady Miejskiej Friedrich Fabricius. Pod sam koniec życia bronił jednak rektora Johanna Georga Abichta przed oskarżeniami o propagowanie pietyzmu. Był członkiem zespołu pracującego nad publikacją nowego, jednolitego śpiewnika (zob. kancjonał), Danziger Gesangbuch. Prace na śpiewnikiem rozpoczęto 2 X 1711 i ukończono w 1719. W 1724 był uczestnikiem sporu o powołanie w szeregi gdańskich duchownych syna prepozyta pomorskiego Wagnera (szczegóły: Bartholomaeus Haucke).
Autor wierszy pisanych na cześć osób sięgających po gdańskie urzędy, burmistrzów Gabriela Bömelna i Joachima Hoppego (1708), gratulował (1710) zaprzyjaźnionemu rektorowi Gimnazjum Akademickiego Samuelowi Schelwigowi objęcia przez jego syna Gottlieba stanowiska profesora w tymże Gimnazjum. Autor także mów pogrzebowych, m.in. swego brata Nathanaela (1663–1693), Andreasa Bartha, swojego poprzednika na urzędzie pastora (druk 1702), Friedricha Christiana Büchera, swego diakona, zmarłego w 1714 czy rajcy miejskiego Johanna Andreasa Thümmela (zm. 1725). Był także wśród tych, którzy dołączyli swoje epicedia (utwory żałobne) do zbioru przygotowanego po śmierci pastora kościoła NMP Nathanaela Dilgera (wydany w 1683), Johanna Petera Titiusa (1689), kazania Andreasa Bartha, wygłoszonego po śmierci Jana Heweliusza (druk 1688), kazania Samuela Schelwiga po śmieci burmistrza Christiana Schrödera (1701), kazania Johanna Heinricha Nothwangera po śmierci Friedricha Büthnera (1701) czy zbioru wierszy po śmierci Adelgundy, żony burmistrza Johanna Gotffrieda Diesseldorfa.
Po raz pierwszy żonaty z poślubioną 14 VII 1680 w kościele kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) Anną Reginą, córką Caspara Tessina (około 1621 – 21 VII 1673 Gdańsk), posiadacza kupieckiego obywatelstwa Gdańska, od 1663 członka Trzeciego Ordynku, z którą miał czwórkę dzieci: 1/ Marię Reginę (ur. 1681), poślubioną 9 X 1714 Michaelowi Benningowi; 2/ Johanna Michaela (18 II 1687 – 15 III 1712), absolwenta studiów teologicznych i prawnych w Rostocku; 3/ pastora Nathanaela Gottfrieda, oraz 4/ Christopha, ochrzczonego 12 XII 1697 w kościele NMP. Z nich Johann Michael i Nathanael Gottfried w październiku 1701 zapisani zostali do trzeciej klasy gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, obaj kończyli je w 1708, co specjalnie drukowanym wierszem uczcił ich szkolny kolega Emanuel Kühn. Młodo zmarłego Johanna Michaela żegnał kazaniem pogrzebowym Friedrich Christian Bücher.
Po raz drugi poślubił 3 V 1715 Reginę Wendland, wdowę po doktorze teologii Johannie Christianie Cramerze (około 1655 Szczecin – 27 VI 1714), pastorze szczecińskiego kościoła św. Jakuba (synu Friedricha, przyrodniego brata pastora gdańskiego kościoła św. Jana Johanna Jakoba Cramera). Syn Reginy z pierwszego małżeństwa, Martin Friedrich Cramer, zmarł w 1751 jako kaznodzieja w podgdańskim Juszkowie.
W marcu 1723 uległ nieszczęśliwemu wypadkowi, wskutek czego nie mógł wchodzić na ambonę i po uzyskaniu zgody Rady Miasta posadowiono ją bezpośrednio na posadzce. Pochowany w kościele św. Katarzyny. Był fundatorem portretu swojego ojca (po 1945 zaginiony), jego z kolei portret zamówił po pogrzebie syn Nathanael Gottfried. Bibliofil, 17 IV 1730 odbyła się aukcja jego książek z jego biblioteki.
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 206.
Kotarski Edmund, Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku, Gdańsk 1997 (przez indeks).
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ…, Danzig und Leipzig, 1760, s. 8, 65.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation..., Königsberg 1834, s. 50, 88.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.-18. Jahrhundert, Klausdorf/Schwentine 1986-1992, Bd. 1, 119, 161, Bd.3, 121.
