CHARITIUS ANDREAS, pastor, bibliograf
| Linia 2: | Linia 2: | ||
[[File:Andreas_Charitius.jpg|thumb|Andreas Charitius, ''Commentatio historico-literaria de viris eruditis Gedani ortis, speciatim iis, qui scriptis inclaruerunt'', 1715]] | [[File:Andreas_Charitius.jpg|thumb|Andreas Charitius, ''Commentatio historico-literaria de viris eruditis Gedani ortis, speciatim iis, qui scriptis inclaruerunt'', 1715]] | ||
'''ANDREAS CHARITIUS''' (30 XI 1690 Gdańsk – 2 IX 1741 Merseburg), pastor, bibliograf. Syn stolarza Sigismunda Charitiusa (pochowany 18 III 1734 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] w grobie nr 140) przybyłego do Gdańska z Chociwla (koło Stargardu Szczecińskiego) i Marii Elisabeth z domu Seidel. Brat m.in. [[CHARITIUS KRISTIAN FRIEDRICH, pastor | Kristiana Friedricha Charitiusa]] i Samuela Friedricha (chrzest 11 VI 1704 w kościele Św. Trójcy – 1748), od 18 II 1734 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]], od 1738 w Indiach Wschodnich, gdzie zmarł.<br/><br/> | '''ANDREAS CHARITIUS''' (30 XI 1690 Gdańsk – 2 IX 1741 Merseburg), pastor, bibliograf. Syn stolarza Sigismunda Charitiusa (pochowany 18 III 1734 w [[KOŚCIÓŁ I KLASZTOR FRANCISZKANÓW ŚW. TRÓJCY | kościele św. Trójcy]] w grobie nr 140) przybyłego do Gdańska z Chociwla (koło Stargardu Szczecińskiego) i Marii Elisabeth z domu Seidel. Brat m.in. [[CHARITIUS KRISTIAN FRIEDRICH, pastor | Kristiana Friedricha Charitiusa]] i Samuela Friedricha (chrzest 11 VI 1704 w kościele Św. Trójcy – 1748), od 18 II 1734 posiadającego kupieckie [[OBYWATELSTWO MIEJSKIE | obywatelstwo Gdańska]], od 1738 w Indiach Wschodnich, gdzie zmarł.<br/><br/> | ||
| − | W czerwcu 1707 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Po otrzymaniu stypendium [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] od 11 VIII 1711 studiował filozofię na uniwersytecie w Wittenberdze, uzyskując 17 X 1714 magisterium za wydaną w 1715 nakładem wittenberskiej drukarni Christofa Ludoviciego (i z przedmową [[BÜCHER CHRISTIAN BERNHARD, pastor | Christiana Bernharda Büchera]]) pracę ''Commentatio historico-literaria de viris eruditis Gedani ortis, speciatim iis, qui scriptis inclaruerunt'' (''Rozprawa historyczno-literacka o uczonych gdańskich, zwłaszcza tych, którzy wsławili się swoimi pismami''). Zawierała ona w układzie alfabetycznym według nazwisk informacje biograficzne o 60 gdańskich uczonych działających w XVI wieku (sześć osób), na przełomie XVI i XVII wieku (17 osób) oraz w XVII wieku (37 osób), w tym o opublikowanych przez nich pracach. Były w niej biogramy [[DANTYSZEK JAN, proboszcz kościoła NMP, biskup | Jana Dantyszka]], [[FERBER MORITZ, biskup warmiński| Maurycego Ferbera]], [[GIESE TIEDEMANN, biskup chełmiński i warmiński | Tiedemanna Giesego]], [[OELHAF PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Petera]] i [[OELHAF JOACHIM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego | Joachima Oelhafów]], [[MOCHINGER JOHANN, pastor kościoła św. Katarzyny, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Mochingera]], [[FALCK MICHAEL, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny, profesor | Michaela Falcka]], [[CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy | Reinholda Curickego]], [[SCHMIEDEN JOHANN ERNST, burmistrz Gdańska | Johanna Ernsta Schmiedena]], [[HEWELIUSZ JAN, astronom | Jana Heweliusza]] i innych. Praca spotkała się z dużym zainteresowaniem zarówno w gdańskim, jak i niemieckim i polskim (tu zwłaszcza biogram Jana Dantyszka) świecie naukowym. Pisana bez dokumentacji źródłowej, nie była wolna od błędów i opuszczeń, co wytknęli jej krytycy. Uzupełnieniem i korektą informacji zajął się brat Kristian Friedrich Charitius.<br/><br/> | + | W czerwcu 1707 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego [[GIMNAZJUM AKADEMICKIE | Gimnazjum Akademickiego]]. Po otrzymaniu stypendium [[RADA MIEJSKA | Rady Miejskiej]] od 11 VIII 1711 studiował filozofię na uniwersytecie w Wittenberdze, uzyskując 17 X 1714 magisterium za wydaną w 1715 nakładem wittenberskiej drukarni Christofa Ludoviciego (i z przedmową [[BÜCHER CHRISTIAN BERNHARD, pastor | Christiana Bernharda Büchera]]) pracę ''Commentatio historico-literaria de viris eruditis Gedani ortis, speciatim iis, qui scriptis inclaruerunt'' (''Rozprawa historyczno-literacka o uczonych gdańskich, zwłaszcza tych, którzy wsławili się swoimi pismami''). Zawierała ona w układzie alfabetycznym według nazwisk informacje biograficzne o 60 gdańskich uczonych działających w XVI wieku (sześć osób), na przełomie XVI i XVII wieku (17 osób) oraz w XVII wieku (37 osób), w tym o opublikowanych przez nich pracach. Były w niej biogramy [[DANTYSZEK JAN, proboszcz kościoła NMP, biskup | Jana Dantyszka]], [[FERBER MORITZ, biskup warmiński| Maurycego Ferbera]], [[GIESE TIEDEMANN, biskup chełmiński i warmiński | Tiedemanna Giesego]], [[OELHAF PETER, profesor Gimnazjum Akademickiego | Petera]] i [[OELHAF JOACHIM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego | Joachima Oelhafów]], [[MOCHINGER JOHANN, pastor kościoła św. Katarzyny, profesor Gimnazjum Akademickiego | Johanna Mochingera]], [[FALCK MICHAEL, pastor kościołów św. Bartłomieja i św. Katarzyny, profesor | Michaela Falcka]], [[CURICKE REINHOLD, historyk, sekretarz Rady Miejskiej, były patron ulicy | Reinholda Curickego]], [[SCHMIEDEN JOHANN ERNST, burmistrz Gdańska | Johanna Ernsta Schmiedena]], [[HEWELIUSZ JAN, astronom | Jana Heweliusza]] i innych. Praca spotkała się z dużym zainteresowaniem zarówno w gdańskim, jak i niemieckim i polskim (tu zwłaszcza biogram Jana Dantyszka) świecie naukowym. Pisana bez dokumentacji źródłowej, nie była wolna od błędów i opuszczeń, co wytknęli jej krytycy. Uzupełnieniem i korektą informacji zajął się brat Kristian Friedrich Charitius, uzupełnienia ogłosił też [[HANOW MICHAEL CHRISTOPH, profesor Gimnazjum Akademickiego | Michael Christoph Hanow]].<br/><br/> |
Do Gdańska nie powrócił, osiadając w Wittenberdze. Wykładał na tamtejszym uniwersytecie, następnie był nauczycielem dzieci ministra dworu saskiego w Dreźnie, Bernharda Zecha (1649–1720). Od 1719 był w Wittenberdze diakonem kościoła Najświętszej Marii Panny, w 1726 został archidiakonem, 5 grudnia tego roku uzyskał licencjat z teologii za pracę ''De absoluto praedestinationes impatiente'' (''O niecierpliwym wobec absolutnych predestynacji''). Od 1727 doktor teologii, w 1732 został superintendentem luterańskim kapituły katedralnej w Merseburgu.<br/><br/> | Do Gdańska nie powrócił, osiadając w Wittenberdze. Wykładał na tamtejszym uniwersytecie, następnie był nauczycielem dzieci ministra dworu saskiego w Dreźnie, Bernharda Zecha (1649–1720). Od 1719 był w Wittenberdze diakonem kościoła Najświętszej Marii Panny, w 1726 został archidiakonem, 5 grudnia tego roku uzyskał licencjat z teologii za pracę ''De absoluto praedestinationes impatiente'' (''O niecierpliwym wobec absolutnych predestynacji''). Od 1727 doktor teologii, w 1732 został superintendentem luterańskim kapituły katedralnej w Merseburgu.<br/><br/> | ||
Autor także innych publikacji teologicznych, m.in. takich jak ''Kurtze Beantwortung, warum er einem Delinquenten das heilige Mal gereichet'' (''Krótkie wyjaśnienie, dlaczego dał złoczyńcy święty znak'', Wittenberg 1724), okolicznościowych: ''Etwas zum anderen Wittenberger Jubelfeste'' (''Nieco o innej uroczystości w Wittenberdze''; Wittenberg 1731), wierszy i mów pogrzebowych.<br/><br/> | Autor także innych publikacji teologicznych, m.in. takich jak ''Kurtze Beantwortung, warum er einem Delinquenten das heilige Mal gereichet'' (''Krótkie wyjaśnienie, dlaczego dał złoczyńcy święty znak'', Wittenberg 1724), okolicznościowych: ''Etwas zum anderen Wittenberger Jubelfeste'' (''Nieco o innej uroczystości w Wittenberdze''; Wittenberg 1731), wierszy i mów pogrzebowych.<br/><br/> | ||
Aktualna wersja na dzień 11:18, 15 lis 2024
ANDREAS CHARITIUS (30 XI 1690 Gdańsk – 2 IX 1741 Merseburg), pastor, bibliograf. Syn stolarza Sigismunda Charitiusa (pochowany 18 III 1734 w kościele św. Trójcy w grobie nr 140) przybyłego do Gdańska z Chociwla (koło Stargardu Szczecińskiego) i Marii Elisabeth z domu Seidel. Brat m.in. Kristiana Friedricha Charitiusa i Samuela Friedricha (chrzest 11 VI 1704 w kościele Św. Trójcy – 1748), od 18 II 1734 posiadającego kupieckie obywatelstwo Gdańska, od 1738 w Indiach Wschodnich, gdzie zmarł.
W czerwcu 1707 zapisany do przedostatniej klasy (secundy) gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Po otrzymaniu stypendium Rady Miejskiej od 11 VIII 1711 studiował filozofię na uniwersytecie w Wittenberdze, uzyskując 17 X 1714 magisterium za wydaną w 1715 nakładem wittenberskiej drukarni Christofa Ludoviciego (i z przedmową Christiana Bernharda Büchera) pracę Commentatio historico-literaria de viris eruditis Gedani ortis, speciatim iis, qui scriptis inclaruerunt (Rozprawa historyczno-literacka o uczonych gdańskich, zwłaszcza tych, którzy wsławili się swoimi pismami). Zawierała ona w układzie alfabetycznym według nazwisk informacje biograficzne o 60 gdańskich uczonych działających w XVI wieku (sześć osób), na przełomie XVI i XVII wieku (17 osób) oraz w XVII wieku (37 osób), w tym o opublikowanych przez nich pracach. Były w niej biogramy Jana Dantyszka, Maurycego Ferbera, Tiedemanna Giesego, Petera i Joachima Oelhafów, Johanna Mochingera, Michaela Falcka, Reinholda Curickego, Johanna Ernsta Schmiedena, Jana Heweliusza i innych. Praca spotkała się z dużym zainteresowaniem zarówno w gdańskim, jak i niemieckim i polskim (tu zwłaszcza biogram Jana Dantyszka) świecie naukowym. Pisana bez dokumentacji źródłowej, nie była wolna od błędów i opuszczeń, co wytknęli jej krytycy. Uzupełnieniem i korektą informacji zajął się brat Kristian Friedrich Charitius, uzupełnienia ogłosił też Michael Christoph Hanow.
Do Gdańska nie powrócił, osiadając w Wittenberdze. Wykładał na tamtejszym uniwersytecie, następnie był nauczycielem dzieci ministra dworu saskiego w Dreźnie, Bernharda Zecha (1649–1720). Od 1719 był w Wittenberdze diakonem kościoła Najświętszej Marii Panny, w 1726 został archidiakonem, 5 grudnia tego roku uzyskał licencjat z teologii za pracę De absoluto praedestinationes impatiente (O niecierpliwym wobec absolutnych predestynacji). Od 1727 doktor teologii, w 1732 został superintendentem luterańskim kapituły katedralnej w Merseburgu.
Autor także innych publikacji teologicznych, m.in. takich jak Kurtze Beantwortung, warum er einem Delinquenten das heilige Mal gereichet (Krótkie wyjaśnienie, dlaczego dał złoczyńcy święty znak, Wittenberg 1724), okolicznościowych: Etwas zum anderen Wittenberger Jubelfeste (Nieco o innej uroczystości w Wittenberdze; Wittenberg 1731), wierszy i mów pogrzebowych.
Po raz pierwszy żonaty od 1719 z Christiane Beate (ur. około 1695), drugą córką osobistego lekarza księcia Anhalt-Zerbst Paula Gottlieba Sperlinga. Dzieci z tego związku zmarły we wczesnym dzieciństwie. Ponownie poślubił Wilhelminę Concordię (27 VIII 1702 Wittenberga – 7 VII 1770 Celle), córkę z drugiego małżeństwa prawnika i cesarskiego radcy dworu Johanna Heinricha von Bergera (1657 Gera – 1732 Wiedeń) i Marie Sophie z domu Jacob (1665 Drezno – 1711). Doczekał się z tego związku synów: lekarza i prawnika, Guilielaeusa Heinricha, immatrykulowanego na Uniwersytecie w Wittenberdze 16 X 1736, lekarza miejskiego Wittenbergi, po egzaminie notariackim 9 III 1758 adwokata w Belzig (obecnie Bad Belzig, Saksonia), aktuariusza dworskiego w Wittenberdze; Heinricha Carla (ur. 18 IX 1734 Merseburg), lekarza, immatrykulowanego na Uniwersytecie w Wittenberdze 16 X 1736, od 30 IV1766 doktora medycyny oraz Ludwiga Georga (7 VIII 1737 Merseburg – 18 I 1805 Belzig), prawnika, immatrykulowanego na Uniwersytecie w Wittenberdze 6 XII 1752, 30 X 1760 po egzaminie praktyki kryminalistycznej pro praxi forensi, 4 I 1762 po egzaminie notariackim.
Bibliografia:
Księga przyjęć do prawa miejskiego w Gdańsku 1536–1814, wyd. Andrzej Groth, Ewa Łączyńska-Bartoszek, Dariusz Kaczor, t. VII, Gdańsk 2019, s. 423.
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 285.
Pfarrerbuch der Kirchenprovinz Sachsen, Bd. 2, t, Leipzig 2004, s. 177.
Ranfft Michael, Leben und Schriften aller Chursächsischen Gottesgelehrten, Leipzig 1742.
