TRZEBIATOWSKI LEON, przedstawiciel gdańskiej Polonii

Wersja z 09:18, 24 lis 2023

Leon Trzebiatowski

Nagrobek Leona Trzebiatowskiego

LEON TRZEBIATOWSKI vel JUTRZENKA-TRZEBIATOWSKI (6 IV 1890 Ręboszewo – 22 III 1940 obóz Stutthof), kupiec, urzędnik, działacz społeczny, przedstawiciel gdańskiej Polonii. Syn Szczepana (Stefana) (19 XII 1849 Ręboszewo – 3 IV 1927) i Magdaleny z domu Szymichowskiej (11 I 1856 – 14 IV 1938 Ręboszewo). Brat Franciszka (4 VI 1881 Ręboszewo – 1955), Jana (24 X 1883 Ręboszewo – 31 XII 1926; zginął w wypadku kolejowym pod Sierakowicami), Marty zamężnej Jankowskiej (ur. 24 VII 1885 Ręboszewo), Matyldy (ur. 3 VI 1887 Ręboszewo), Marianny (ur. 10 III 1889 Ręboszewo), Józefa (ur. 21 VIII 1892 Ręboszewo), Brunona (ur. 4 X 1896 Ręboszewo), Pauliny (ur. 20 VIII 1898 Ręboszewo) oraz Bernarda (10 III 1900 Ręboszewo – 27 IX 1981 Gdynia).

Uczęszczał do szkoły powszechnej w Chmielnie (8 IV 1896 – 29 III 1904), był uczniem i pracownikiem towarzystwa handlowego Kupiec i Banku Ludowego w Chmielnie (1 XI 1904 – 31 I 1910), wziął udział w kursie szkoły dekoracyjnej w Berlinie (1 II 1910 – 28 II 1910). Następnie został pracownikiem kupieckim w Bytowie i Brunszwiku (Braunschweigu) (1 III 1910 – 30 IX 1912). Podczas I wojny światowej powołany do wojska, od 16 X 1912 służył w 2. Kompanii 112 Pułku Piechoty w Mühlhausen, walczył m.in. pod Verdun. W 1915 odznaczony Srebrny Medalem Zasługi Wojskowej Karola Fryderyka.

Od 22 XI 1918 do 15 V 1919 pracował przy likwidacji szpitala wojskowego we Wrocławiu, po czym przeniósł się do Gdańska, gdzie został zatrudniony w Państwowym Urzędzie Zakupu Artykułów Pierwszej Potrzeby – Oddział Gdański w Wolnym Porcie. Zajmował tam stanowiska: ekspedient kontroler (1 VII 1919 – 31 VIII 1919), zastępca naczelnego kontrolera (16 VIII 1919 – 30 VI 1920) oraz sekretarz kierownika portu (1 VII 1920 – 31 X 1921). Od 1 XI 1921 do 30 VI 1932 pracownik kontraktowy w Oddziale Transportowym PKP. Od 1 lipca do 12 października 1932 pozostawał bez zajęcia, po czym 13 X 1932 został przyjęty ponownie do służby kolejowej. Do wybuchu wojny zatrudniony jako pracownik kontraktowy w Biurze Gdańskim Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Toruniu.

Należał m.in. do Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku, Klubu Sportowego Gedania, Koła Przyjaciół Harcerstwa, Kolejowego Przysposobienia Wojskowego, Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, Ligi Morskiej i Kolonialnej, Gdańskiej Macierzy Szkolnej, Polskiego Związku Zachodniego, Rodziny Kolejowej, Towarzystwa byłych Powstańców i Wojaków, Towarzystwa byłych Wojaków w Nowym Porcie (prezes 1929), Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Towarzystwa Ludowego w Nowym Porcie (członek komisji rewizyjnej 1939), Towarzystwa Śpiewu Św. Cecylii w Nowym Porcie (prezes i delegat do Zarządu Pomorskiego Okręgu Śpiewaczego 1936), Zespołu Polskich Towarzystw w Nowym Porcie (prezes 1935), Związku Podoficerów Rezerwy RP, Związku Kolejowców Polskich, Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku.

Aresztowany przez Niemców o świcie 1 IX 1939, był przetrzymywany w Victoriaschule, więzieniu przy Schiesstange (ul. Kurkowa) oraz w obozie dla Polaków w Nowym Porcie (Zivilgefangenenlager Neufahrwasser; Obóz dla Jeńców Cywilnych w Nowym Porcie). Jesienią 1939 przebywał na przymusowych robotach rolnych w Kamienicy koło Malborka. Osadzony w obozie Stutthof, skazany na karę śmierci przez sąd doraźny i 22 III 1940 rozstrzelany w grupie 67 działaczy polskich z II Wolnego Miasta Gdańska oraz Pomorza. Szczątki pomordowanych ekshumowano w dniach 28 listopada – 4 grudnia 1946 na terenie Nadleśnictwa Stegna i 4 IV 1947 pochowano na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie.

22 XI 1938 został odznaczony za pracę społeczną Srebrnym Krzyżem Zasługi, 6 I 1939 otrzymał odznakę i dyplom Zarządu VI Okręgu Pomorskiego Związku Śpiewaczego za ponaddziesięcioletnią działalność w ruchu chóralnym. W Gdańsku mieszkał na Philpstrasse 8 (ul. Bliska, Nowy Port) i Adolf-Hitler-Strasse 527 (al. Grunwaldzka). 14 IX 1920 poślubił Annę (17 VIII 1893 Gdańsk – 14 IV 1960 Gdańsk), córkę Franciszka Ambrożego Waltmanna (7 XII 1861 Kartuzy – 20 V 1943 Gdańsk) i Augustyny z domu Wróbel (ur. 21 IX 1870 Kartuzy), siostrę Johannesa Wiktora Waltmanna i ciotkę Herberta Waltmanna. Ojciec Urszuli Ireny zamężnej Brzezińskiej (13 V 1921 Gdańsk – 3 X 2007 Gdańsk) oraz Romana Leona (30 VI 1929 Gdańsk – 23 IV 2017 Gdańsk). Wszyscy pochowani na cmentarzu św. Jadwigi w Nowym Porcie.

Upamiętniony na tablicy poświęconej poległym i pomordowanym harcerzom i działaczom harcerskim, znajdującej się na Domu Harcerza (ul. Za Murami 2–10) (zob. harcerstwo). MAD EZB

Bibliografia:
Archiwum rodzinne Eugeniusza Brzezińskiego.
„Gazeta Gdańska” nr 174 z 13 VIII 1919; nr 2 4 01 1927; nr 15 17 01 1935; nr 211 z 18 IX 1935, nr 17 z 22 I 1936, nr 7 z 9 I 1939, nr 50 z 1 III 1939, nr 72 z 27 III 1939.
„Gazeta Gdańska. Gazeta Morska” 8 II 1929, nr 6.
Drywa Danuta, Polska Matką naszą… zbrodnia na Polakach z Wolnego Miasta Gdańska w obozie Stutthof w 1940 r., Sztutowo [2022].