REUTENER GEORG FERDINAND, przedsiębiorca, śpiewak amator
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
[[File:Reutener_Ferdinand.jpg|thumb|Georg Ferdinand Reutener]] | [[File:Reutener_Ferdinand.jpg|thumb|Georg Ferdinand Reutener]] | ||
| − | [[File: Długa_40-42.jpg |thumb| Kamienica przy ul. Długiej nr 40 (z prawej), kilka lat po sprzedaży przez Leo Gustava Reutnenera [[SIEBENFREUND KURT EDUARD RICHARD, radny, poseł, senator | Kurtowi Eduardowi Siebenfreundowi]], na parterze witryna działającego tu od 1931 wydawnictwa | + | [[File: Długa_40-42.jpg |thumb| Kamienica przy ul. Długiej nr 40 (z prawej), kilka lat po sprzedaży przez Leo Gustava Reutnenera [[SIEBENFREUND KURT EDUARD RICHARD, radny, poseł, senator | Kurtowi Eduardowi Siebenfreundowi]], na parterze witryna działającego tu od 1931 wydawnictwa „Danziger Verlags G.m.b.H.”, własność Johanna Paula Rosenberga (zm. 1952 Niemcy), który po 1945 działał w Hamburgu. Obok kamienice nr 41 i 42 z połączonym po 1910 parterem, należące w latach 1923–1936 do gdańskiej filii firmy bankowej „Disconto Gesellschaft A.G”, na parterze działająca w latach 1928–1931 restauracja Wilhelma Bodenburga „Danziger Ratsstube und Speisewagen”, następnie (do 1945) piwiarnia i winiarnia „Bier und Weinstube” Louisa Ernsta Wilhelma Bodenburga]] |
[[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']] | [[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']] | ||
[[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | [[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | ||
| − | '''GEORG FERDINAND REUTENER''' (21 X 1846 Gdańsk – 11 XI 1908 Gdańsk), przedsiębiorca, śpiewak amator o głosie tenorowym, [[KALWINI W GDAŃSKU|kalwin]]. Syn Conrada (1808 Obermeilen, Szwajcaria – 14 II 1881 Gdańsk), działającego w Gdańsku od 1831, do 1844 notowanego jako Reitener, od 1854 jako Reutener, właściciela wytwórni szczotek z surowców naturalnych oraz sklepu z przyborami toaletowymi, w 1833 przy Grosse Hosennähergasse (ul. Pończoszników, z wejściem od Lange Brücke (Długie Pobrzeże)), w 1836–1839 przy Vorstädtscher Graben 410 (ul. Podwale Przedmiejskie 36), od 1844 do śmierci w zakupionej kamienicy przy Heilige-Geist-Gasse 941 (ul. Świętego Ducha 68). Matką była Maria Elisabeth Sawatzki (1808 Gdańsk-Orunia – 13 VIII 1882 Gdańsk) | + | '''GEORG FERDINAND REUTENER''' (21 X 1846 Gdańsk – 11 XI 1908 Gdańsk), przedsiębiorca, śpiewak amator o głosie tenorowym, [[KALWINI W GDAŃSKU|kalwin]]. Syn Conrada (1808 Obermeilen, Szwajcaria – 14 II 1881 Gdańsk), działającego w Gdańsku od 1831, do 1844 notowanego jako Reitener, od 1854 jako Reutener, właściciela wytwórni szczotek z surowców naturalnych oraz sklepu z przyborami toaletowymi, w 1833 przy Grosse Hosennähergasse (ul. Pończoszników, z wejściem od Lange Brücke (Długie Pobrzeże)), w 1836–1839 przy Vorstädtscher Graben 410 (ul. Podwale Przedmiejskie 36), od 1844 do śmierci w zakupionej kamienicy przy Heilige-Geist-Gasse 941 (ul. Świętego Ducha 68). Matką była Maria Elisabeth Sawatzki (1808 Gdańsk-Orunia – 13 VIII 1882 Gdańsk). Brat zmarłych w dzieciństwie Rudolfa (1 VI 1840 Gdańsk – 30 XI 1840 Gdańsk) i Anny Gertrudy (31 VII 1842 Gdańsk – 12 XI 1842 Gdańsk) oraz Henrietty Renaty Louisy (30 IV 1835 – 19 II 1908), żony budowniczego organów [[SCHURICHT CARL GOTTHILF JULIUS, budowniczy instrumentów | Carla Gotthilfa Schurichta]] i [[REUTENER RICHARD, bankowiec, śpiewak amator| Richarda]].<br/><br/> |
W okresie 1856–1861 uczył się w [[SZKOŁA ŚW. JANA| szkole realnej św. Jana]]. W 1872 przejął od ojca wytwórnię szczotek i sklep z przyborami toaletowymi przy Heilige-Geist-Gasse 68 (ul. św. Ducha), a w 1883 przeniósł je do własnego domu przy Langgasse 40 (ul. Długa), zakupionego od wytwórcy kapeluszy Roberta Alexandera Uplegera (1834–1902). W grudniu 1888 reklamował swoje towary na prezenty świąteczne, między innymi szczotki do włosów i ubrań wykonane z kości słoniowej, szylkretu, drzewa oliwnego i wykładanego masą perłową rogu bawolego, a także srebrne, mosiężne i drewniane szczotki do stołu, zwyczajne i luksusowe nesesery podróżne, lustra i lusterka, perfumy, mydła, olejki czy oryginalną wodę kolońską. Od 10 XI 1871 członek loży masońskiej Eugenia pod Ukoronowanym Lwem ([[WOLNOMULARSTWO| wolnomularstwo]]). W 1905 prowadzenie zakładu i sklepu przekazał synowi Leo Gustavowi. <br/><br/> | W okresie 1856–1861 uczył się w [[SZKOŁA ŚW. JANA| szkole realnej św. Jana]]. W 1872 przejął od ojca wytwórnię szczotek i sklep z przyborami toaletowymi przy Heilige-Geist-Gasse 68 (ul. św. Ducha), a w 1883 przeniósł je do własnego domu przy Langgasse 40 (ul. Długa), zakupionego od wytwórcy kapeluszy Roberta Alexandera Uplegera (1834–1902). W grudniu 1888 reklamował swoje towary na prezenty świąteczne, między innymi szczotki do włosów i ubrań wykonane z kości słoniowej, szylkretu, drzewa oliwnego i wykładanego masą perłową rogu bawolego, a także srebrne, mosiężne i drewniane szczotki do stołu, zwyczajne i luksusowe nesesery podróżne, lustra i lusterka, perfumy, mydła, olejki czy oryginalną wodę kolońską. Od 10 XI 1871 członek loży masońskiej Eugenia pod Ukoronowanym Lwem ([[WOLNOMULARSTWO| wolnomularstwo]]). W 1905 prowadzenie zakładu i sklepu przekazał synowi Leo Gustavowi. <br/><br/> | ||
Brał czynny udział w życiu muzycznym Gdańska i okolicznych miejscowości. Śpiewu uczył się zapewne u Johanna Kronkego (1 VIII 1803 Gdańsk – 11 V 1859 Gdańsk), nauczyciela muzyki w szkole św. Jana i drugiego organisty w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY| kościele Najświętszej Marii Panny (NMP)]]. Około 1865 wstąpił do założonego w 1842 przez [[BRANDSTÄTER FRANZ AUGUST, pedagog| Franza Augusta Brandstätera]] i przez tegoż kierowanego chóru męskiego Danziger Liedertafel i chóru mieszanego Danziger Singakademie ([[STOWARZYSZENIE ŚPIEWACZE| Stowarzyszenie Śpiewacze]]) – od listopada 1884 jego członek honorowy. W listopadzie 1879 był jednym z założycieli chóru Danziger Männergesangverein, a w okresie 1906–1908 jego prezesem. Wraz z bratem Richardem i dwoma śpiewakami o głosach basowych tworzył znany i ceniony w Gdańsku kwartet wokalny. <br/><br/> | Brał czynny udział w życiu muzycznym Gdańska i okolicznych miejscowości. Śpiewu uczył się zapewne u Johanna Kronkego (1 VIII 1803 Gdańsk – 11 V 1859 Gdańsk), nauczyciela muzyki w szkole św. Jana i drugiego organisty w [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY| kościele Najświętszej Marii Panny (NMP)]]. Około 1865 wstąpił do założonego w 1842 przez [[BRANDSTÄTER FRANZ AUGUST, pedagog| Franza Augusta Brandstätera]] i przez tegoż kierowanego chóru męskiego Danziger Liedertafel i chóru mieszanego Danziger Singakademie ([[STOWARZYSZENIE ŚPIEWACZE| Stowarzyszenie Śpiewacze]]) – od listopada 1884 jego członek honorowy. W listopadzie 1879 był jednym z założycieli chóru Danziger Männergesangverein, a w okresie 1906–1908 jego prezesem. Wraz z bratem Richardem i dwoma śpiewakami o głosach basowych tworzył znany i ceniony w Gdańsku kwartet wokalny. <br/><br/> | ||
| − | W latach 1871–1905 wystąpił jako solista w 55 koncertach oratoryjnych danych przez Danziger Singakademie, po raz pierwszy 26 XI 1871 w kantacie kościelnej ''Actus tragicus'' BWV 106 Johanna Sebastiana Bacha, potem | + | W latach 1871–1905 wystąpił jako solista w 55 koncertach oratoryjnych danych przez Danziger Singakademie, po raz pierwszy 26 XI 1871 w kantacie kościelnej ''Actus tragicus'' BWV 106 Johanna Sebastiana Bacha, potem m.in. 6 IV 1873 w ''Wielkiej mszy h-moll'' BWV 232 Bacha, 5 III 1875 w oratorium ''Chrystus'' Friedricha Kiela, 14 IV 1878 w premierowym w Gdańsku wykonaniu ''Requiem'' Giuseppe Verdiego, 17 XII 1885 w ''Des Müllers Lust und Leid'' op. 33 Alberta Beckera, 29 XI 1886 w oratorium ''Das Gedächtnis der Entschlafenen'' [[MARKULL FRIEDRICH WILHELM, organista, kompozytor| Friedricha Markulla]], 22 III 1888 w ''Requiem'' Wolfganga Amadeusza Mozarta, a ponadto po kilka razy w oratoriach ''Pory roku'' i ''Stworzenie świata'' Josepha Haydna oraz ''Elias'' i ''Paulus'' Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego. <br/><br/> |
Występował także w innych koncertach, między innymi 3 XII 1879 podczas kameralnego koncertu dla zaproszonych gości w Sali Apollina Hotelu du Nord (Apollo-Saal; [[HOTEL GDAŃSK RADISSON BLU| hotel Gdańsk Radisson Blu]]) był jednym z wykonawców ''Zigeunerleben'' Roberta Schumanna, pieśni na cztery głosy solowe i chór mieszany, 16 IV 1881 w zorganizowanym przez [[JANKEWITZ GUSTAV ADOLF, organista, kompozytor| Gustava Jankewitza]] koncercie pasyjnym w kościele NMP zaśpiewał ''Vater unser'' (''Ojcze nasz'') Johanna Ludwiga Krebsa, 19 XI 1883 tamże śpiewał partię Cesarza Karola V Habsburga w oratorium ''Luther in Worms'' (''Luter w Wormacji'') Ludwiga Meinardusa, a 19 X 1898 w [[HOTEL DANZIGER HOF| hotelu Danziger Hof]] wziął udział w koncercie na rzecz wyposażenia wnętrza nowo zbudowanego kościoła Lutra ([[KOŚCIÓŁ GARNIZONOWY ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA| kościół garnizonowy św. Apostołów Piotra i Pawła]]). <br/><br/> | Występował także w innych koncertach, między innymi 3 XII 1879 podczas kameralnego koncertu dla zaproszonych gości w Sali Apollina Hotelu du Nord (Apollo-Saal; [[HOTEL GDAŃSK RADISSON BLU| hotel Gdańsk Radisson Blu]]) był jednym z wykonawców ''Zigeunerleben'' Roberta Schumanna, pieśni na cztery głosy solowe i chór mieszany, 16 IV 1881 w zorganizowanym przez [[JANKEWITZ GUSTAV ADOLF, organista, kompozytor| Gustava Jankewitza]] koncercie pasyjnym w kościele NMP zaśpiewał ''Vater unser'' (''Ojcze nasz'') Johanna Ludwiga Krebsa, 19 XI 1883 tamże śpiewał partię Cesarza Karola V Habsburga w oratorium ''Luther in Worms'' (''Luter w Wormacji'') Ludwiga Meinardusa, a 19 X 1898 w [[HOTEL DANZIGER HOF| hotelu Danziger Hof]] wziął udział w koncercie na rzecz wyposażenia wnętrza nowo zbudowanego kościoła Lutra ([[KOŚCIÓŁ GARNIZONOWY ŚW. APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA| kościół garnizonowy św. Apostołów Piotra i Pawła]]). <br/><br/> | ||
Jego ostatni występ odbył się 9 V 1906 w auli szkoły św. Jana przy Fleischergasse 25/28 (ul. Rzeźnicka) w ramach koncertu zorganizowanego przez Adalbertusa Boehnerta, drugiego organistę [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]]. Wykonywał wówczas kantatę ''Das Lied von der Glocke'' (''Pieśń o dzwonie'') Andreasa Romberga. <br/><br/> | Jego ostatni występ odbył się 9 V 1906 w auli szkoły św. Jana przy Fleischergasse 25/28 (ul. Rzeźnicka) w ramach koncertu zorganizowanego przez Adalbertusa Boehnerta, drugiego organistę [[KOŚCIÓŁ ŚW. JANA CHRZCICIELA I ŚW. JANA APOSTOŁA | kościoła św. Jana]]. Wykonywał wówczas kantatę ''Das Lied von der Glocke'' (''Pieśń o dzwonie'') Andreasa Romberga. <br/><br/> | ||
| − | Poza Gdańskiem wystąpił | + | Poza Gdańskiem wystąpił m.in. 12 IX 1872 w Malborku przed Wilhelmem I i następcą tronu Friedrichem Hohenzollernem, śpiewając arię z oratorium ''Judas Maccabaeus'' Georga Friedricha Händla, 22 I 1882 w Chojnicach dał koncert razem z [[FUCHS CARL DORIUS JOHANNES, pianista, organista, kompozytor| Carlem Fuchsem]], 17 II 1884 w Pruszczu Gdańskim wykonał partię Łukasza w ''Porach roku'' Haydna z udziałem miejscowego Towarzystwa Śpiewaczego; często występował też w Słupsku (w czerwcu 1887 tamtejsze Towarzystwo Śpiewacze wręczyło mu dyplom honorowy) i w Sopocie, m.in. 4 V 1896 w Domu Zdrojowym (Kurhaus) na koncercie na rzecz budowy Erlöserkirche (Kościół Odkupiciela; obecnie kościół św. Jerzego w Sopocie). <br/><br/> |
W salonie muzycznym w swoim domu przy Langgasse 40 gościł wybitnych śpiewaków, u boku których niejednokrotnie występował, między innymi Carla Hilla z teatru dworskiego w Schwerinie, Paula Bulßa z teatru dworskiego w Dreźnie, Maxa Stangego z Berlina (zob. też [[KOENENKAMP REINHOLD ADOLF OSCAR, śpiewak, kompozytor| Reinhold Adolf Oskar Koenenkamp]]), oraz muzyków, między innymi dyrygenta [[TEATR MIEJSKI| Teatru Miejskiego]] w sezonie 1885–1886 Felixa Weingartnera. <br/><br/> | W salonie muzycznym w swoim domu przy Langgasse 40 gościł wybitnych śpiewaków, u boku których niejednokrotnie występował, między innymi Carla Hilla z teatru dworskiego w Schwerinie, Paula Bulßa z teatru dworskiego w Dreźnie, Maxa Stangego z Berlina (zob. też [[KOENENKAMP REINHOLD ADOLF OSCAR, śpiewak, kompozytor| Reinhold Adolf Oskar Koenenkamp]]), oraz muzyków, między innymi dyrygenta [[TEATR MIEJSKI| Teatru Miejskiego]] w sezonie 1885–1886 Felixa Weingartnera. <br/><br/> | ||
14 XI 1908 został pochowany na wspólnym [[CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI| cmentarzu parafii św. Bartłomieja, św. Jana i św. Piotra i Pawła]]. <br/><br/> | 14 XI 1908 został pochowany na wspólnym [[CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI| cmentarzu parafii św. Bartłomieja, św. Jana i św. Piotra i Pawła]]. <br/><br/> | ||
| − | 9 IV 1872 poślubił Paulinę Margarethę Feyerabendt (24 XI 1846 Gdańsk – 16 III 1928 Gdańsk), śpiewaczkę amatorkę o głosie altowym i pianistkę kameralistkę, córkę pastora [[FEYERABENDT GUSTAV EDUARD, pastor | Gustava Eduarda Feyerabendta]] i Josefiny Caroliny Reginy z domu [[HAFFNER JEAN GEORG, lekarz| Haffner]]. Jako śpiewaczka wystąpiła między innymi 3 V 1867 w gdańskim [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościele św. Piotra i Pawła]], wykonując partię altową w kantacie kościelnej ''Was mein Gott will'' BWV 111 Bacha (partię tenorową śpiewał jej przyszły szwagier [[REUTENER RICHARD, bankowiec, śpiewak amator| Richard Reutener]]), 21 I 1871 w cyklu pieśni ''Der Rose Pilgerfahrt'' Roberta Schumanna, a 9 XII 1873 w jego oratorium ''Das Paradies und die Peri''. Jako pianistka akompaniowała śpiewakom, | + | 9 IV 1872 poślubił Paulinę Margarethę Feyerabendt (24 XI 1846 Gdańsk – 16 III 1928 Gdańsk), śpiewaczkę amatorkę o głosie altowym i pianistkę kameralistkę, córkę pastora [[FEYERABENDT GUSTAV EDUARD, pastor | Gustava Eduarda Feyerabendta]] i Josefiny Caroliny Reginy z domu [[HAFFNER JEAN GEORG, lekarz| Haffner]]. Jako śpiewaczka wystąpiła między innymi 3 V 1867 w gdańskim [[KOŚCIÓŁ ŚW. PIOTRA I PAWŁA | kościele św. Piotra i Pawła]], wykonując partię altową w kantacie kościelnej ''Was mein Gott will'' BWV 111 Bacha (partię tenorową śpiewał jej przyszły szwagier [[REUTENER RICHARD, bankowiec, śpiewak amator| Richard Reutener]]), 21 I 1871 w cyklu pieśni ''Der Rose Pilgerfahrt'' Roberta Schumanna, a 9 XII 1873 w jego oratorium ''Das Paradies und die Peri''. Jako pianistka akompaniowała śpiewakom, m.in. 22 III 1889 mężowi na koncercie charytatywnym na rzecz [[DIAKONISY | Domu Diakonis]] przy Neugarten 1/5. <br/><br/> |
Ich syn Paul Conrad Ferdinand (30 XII 1872 Gdańsk – po 1951) był inżynierem. W latach 1880–1891 uczył się w szkole św. Jana, potem studiował budowę maszyn. W 1907 pracował jako rządowy brygadzista budowlany (''Regierungs Bauführer'') w Saarbrücken (Kraj Saary), w czasie I wojny światowej w Limburgu (Hesja) jako rządowy radca budowlany (''Regierungs Baurat''), następnie na stanowisku kierownika oddziału kolei (''Reichsbahn Abteilungspräsident''). Po przejściu na emeryturę wykładał w Technische Hochschule Berlin-Charlottenburg, między innymi w semestrze zimowym 1950–1951 przedmiot „maszynowe urządzenia dworcowe” (''Maschinelle Bahnhofsanlagen''). Był żonaty z Olgą Bulß, córką śpiewaka operowego Paula Bulßa. W czasie I wojny światowej została odznaczona w Limburgu medalem Florence Nightingale III klasy przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. <br/><br/> | Ich syn Paul Conrad Ferdinand (30 XII 1872 Gdańsk – po 1951) był inżynierem. W latach 1880–1891 uczył się w szkole św. Jana, potem studiował budowę maszyn. W 1907 pracował jako rządowy brygadzista budowlany (''Regierungs Bauführer'') w Saarbrücken (Kraj Saary), w czasie I wojny światowej w Limburgu (Hesja) jako rządowy radca budowlany (''Regierungs Baurat''), następnie na stanowisku kierownika oddziału kolei (''Reichsbahn Abteilungspräsident''). Po przejściu na emeryturę wykładał w Technische Hochschule Berlin-Charlottenburg, między innymi w semestrze zimowym 1950–1951 przedmiot „maszynowe urządzenia dworcowe” (''Maschinelle Bahnhofsanlagen''). Był żonaty z Olgą Bulß, córką śpiewaka operowego Paula Bulßa. W czasie I wojny światowej została odznaczona w Limburgu medalem Florence Nightingale III klasy przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża. <br/><br/> | ||
| − | Drugi z synów, Leo Gustav (około 1874 Gdańsk – 1925 Gdańsk), był kupcem. W latach 1886–1893 uczył się w szkole św. Jana. 2 I 1904 w Kilonii poślubił Charlottę (Käthe) Marię Neumann (zm. po 1939). W 1905 przejął od ojca jego wytwórnię szczotek i sklep z przyborami toaletowymi przy Langgasse 40. W 1914 zamknął je, pomieszczenia sklepowe odnajęła firma Benski & Co. Galanterie- und Lederwaren. Po 1914 pracownik banku, w 1921 mieszkał wraz z matką przy Langgasse 40, w 1925 z rodziną przy Heilige-Geist-Gasse 116/117, podczas gdy matka pozostała przy Langgasse. Ojciec Marthy Margarety Marii (ur. 19 X 1904). Kamienicę przy Langgasse 40 w 1921 nabył [[SIEBENFREUND KURT EDUARD RICHARD, radny, poseł, senator | Kurt Eduard Siebenfreund]]. {{author: JMM}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | + | Drugi z synów, Leo Gustav (około 1874 Gdańsk – 1925 Gdańsk), był kupcem. W latach 1886–1893 uczył się w szkole św. Jana. 2 I 1904 w Kilonii poślubił Charlottę (Käthe) Marię Neumann (zm. po 1939). W 1905 przejął od ojca jego wytwórnię szczotek i sklep z przyborami toaletowymi przy Langgasse 40. W 1914 zamknął je, pomieszczenia sklepowe odnajęła firma Benski & Co. Galanterie- und Lederwaren (Galanteria i Wyroby ze Skóry). Po 1914 pracownik banku, w 1921 mieszkał wraz z matką przy Langgasse 40, w 1925 z rodziną przy Heilige-Geist-Gasse 116/117, podczas gdy matka pozostała przy Langgasse. Ojciec Marthy Margarety Marii (ur. 19 X 1904). Kamienicę przy Langgasse 40 w 1921 nabył [[SIEBENFREUND KURT EDUARD RICHARD, radny, poseł, senator | Kurt Eduard Siebenfreund]]. {{author: JMM}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> |
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Wersja z 06:59, 4 wrz 2023
GEORG FERDINAND REUTENER (21 X 1846 Gdańsk – 11 XI 1908 Gdańsk), przedsiębiorca, śpiewak amator o głosie tenorowym, kalwin. Syn Conrada (1808 Obermeilen, Szwajcaria – 14 II 1881 Gdańsk), działającego w Gdańsku od 1831, do 1844 notowanego jako Reitener, od 1854 jako Reutener, właściciela wytwórni szczotek z surowców naturalnych oraz sklepu z przyborami toaletowymi, w 1833 przy Grosse Hosennähergasse (ul. Pończoszników, z wejściem od Lange Brücke (Długie Pobrzeże)), w 1836–1839 przy Vorstädtscher Graben 410 (ul. Podwale Przedmiejskie 36), od 1844 do śmierci w zakupionej kamienicy przy Heilige-Geist-Gasse 941 (ul. Świętego Ducha 68). Matką była Maria Elisabeth Sawatzki (1808 Gdańsk-Orunia – 13 VIII 1882 Gdańsk). Brat zmarłych w dzieciństwie Rudolfa (1 VI 1840 Gdańsk – 30 XI 1840 Gdańsk) i Anny Gertrudy (31 VII 1842 Gdańsk – 12 XI 1842 Gdańsk) oraz Henrietty Renaty Louisy (30 IV 1835 – 19 II 1908), żony budowniczego organów Carla Gotthilfa Schurichta i Richarda.
W okresie 1856–1861 uczył się w szkole realnej św. Jana. W 1872 przejął od ojca wytwórnię szczotek i sklep z przyborami toaletowymi przy Heilige-Geist-Gasse 68 (ul. św. Ducha), a w 1883 przeniósł je do własnego domu przy Langgasse 40 (ul. Długa), zakupionego od wytwórcy kapeluszy Roberta Alexandera Uplegera (1834–1902). W grudniu 1888 reklamował swoje towary na prezenty świąteczne, między innymi szczotki do włosów i ubrań wykonane z kości słoniowej, szylkretu, drzewa oliwnego i wykładanego masą perłową rogu bawolego, a także srebrne, mosiężne i drewniane szczotki do stołu, zwyczajne i luksusowe nesesery podróżne, lustra i lusterka, perfumy, mydła, olejki czy oryginalną wodę kolońską. Od 10 XI 1871 członek loży masońskiej Eugenia pod Ukoronowanym Lwem ( wolnomularstwo). W 1905 prowadzenie zakładu i sklepu przekazał synowi Leo Gustavowi.
Brał czynny udział w życiu muzycznym Gdańska i okolicznych miejscowości. Śpiewu uczył się zapewne u Johanna Kronkego (1 VIII 1803 Gdańsk – 11 V 1859 Gdańsk), nauczyciela muzyki w szkole św. Jana i drugiego organisty w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP). Około 1865 wstąpił do założonego w 1842 przez Franza Augusta Brandstätera i przez tegoż kierowanego chóru męskiego Danziger Liedertafel i chóru mieszanego Danziger Singakademie ( Stowarzyszenie Śpiewacze) – od listopada 1884 jego członek honorowy. W listopadzie 1879 był jednym z założycieli chóru Danziger Männergesangverein, a w okresie 1906–1908 jego prezesem. Wraz z bratem Richardem i dwoma śpiewakami o głosach basowych tworzył znany i ceniony w Gdańsku kwartet wokalny.
W latach 1871–1905 wystąpił jako solista w 55 koncertach oratoryjnych danych przez Danziger Singakademie, po raz pierwszy 26 XI 1871 w kantacie kościelnej Actus tragicus BWV 106 Johanna Sebastiana Bacha, potem m.in. 6 IV 1873 w Wielkiej mszy h-moll BWV 232 Bacha, 5 III 1875 w oratorium Chrystus Friedricha Kiela, 14 IV 1878 w premierowym w Gdańsku wykonaniu Requiem Giuseppe Verdiego, 17 XII 1885 w Des Müllers Lust und Leid op. 33 Alberta Beckera, 29 XI 1886 w oratorium Das Gedächtnis der Entschlafenen Friedricha Markulla, 22 III 1888 w Requiem Wolfganga Amadeusza Mozarta, a ponadto po kilka razy w oratoriach Pory roku i Stworzenie świata Josepha Haydna oraz Elias i Paulus Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego.
Występował także w innych koncertach, między innymi 3 XII 1879 podczas kameralnego koncertu dla zaproszonych gości w Sali Apollina Hotelu du Nord (Apollo-Saal; hotel Gdańsk Radisson Blu) był jednym z wykonawców Zigeunerleben Roberta Schumanna, pieśni na cztery głosy solowe i chór mieszany, 16 IV 1881 w zorganizowanym przez Gustava Jankewitza koncercie pasyjnym w kościele NMP zaśpiewał Vater unser (Ojcze nasz) Johanna Ludwiga Krebsa, 19 XI 1883 tamże śpiewał partię Cesarza Karola V Habsburga w oratorium Luther in Worms (Luter w Wormacji) Ludwiga Meinardusa, a 19 X 1898 w hotelu Danziger Hof wziął udział w koncercie na rzecz wyposażenia wnętrza nowo zbudowanego kościoła Lutra ( kościół garnizonowy św. Apostołów Piotra i Pawła).
Jego ostatni występ odbył się 9 V 1906 w auli szkoły św. Jana przy Fleischergasse 25/28 (ul. Rzeźnicka) w ramach koncertu zorganizowanego przez Adalbertusa Boehnerta, drugiego organistę kościoła św. Jana. Wykonywał wówczas kantatę Das Lied von der Glocke (Pieśń o dzwonie) Andreasa Romberga.
Poza Gdańskiem wystąpił m.in. 12 IX 1872 w Malborku przed Wilhelmem I i następcą tronu Friedrichem Hohenzollernem, śpiewając arię z oratorium Judas Maccabaeus Georga Friedricha Händla, 22 I 1882 w Chojnicach dał koncert razem z Carlem Fuchsem, 17 II 1884 w Pruszczu Gdańskim wykonał partię Łukasza w Porach roku Haydna z udziałem miejscowego Towarzystwa Śpiewaczego; często występował też w Słupsku (w czerwcu 1887 tamtejsze Towarzystwo Śpiewacze wręczyło mu dyplom honorowy) i w Sopocie, m.in. 4 V 1896 w Domu Zdrojowym (Kurhaus) na koncercie na rzecz budowy Erlöserkirche (Kościół Odkupiciela; obecnie kościół św. Jerzego w Sopocie).
W salonie muzycznym w swoim domu przy Langgasse 40 gościł wybitnych śpiewaków, u boku których niejednokrotnie występował, między innymi Carla Hilla z teatru dworskiego w Schwerinie, Paula Bulßa z teatru dworskiego w Dreźnie, Maxa Stangego z Berlina (zob. też Reinhold Adolf Oskar Koenenkamp), oraz muzyków, między innymi dyrygenta Teatru Miejskiego w sezonie 1885–1886 Felixa Weingartnera.
14 XI 1908 został pochowany na wspólnym cmentarzu parafii św. Bartłomieja, św. Jana i św. Piotra i Pawła.
9 IV 1872 poślubił Paulinę Margarethę Feyerabendt (24 XI 1846 Gdańsk – 16 III 1928 Gdańsk), śpiewaczkę amatorkę o głosie altowym i pianistkę kameralistkę, córkę pastora Gustava Eduarda Feyerabendta i Josefiny Caroliny Reginy z domu Haffner. Jako śpiewaczka wystąpiła między innymi 3 V 1867 w gdańskim kościele św. Piotra i Pawła, wykonując partię altową w kantacie kościelnej Was mein Gott will BWV 111 Bacha (partię tenorową śpiewał jej przyszły szwagier Richard Reutener), 21 I 1871 w cyklu pieśni Der Rose Pilgerfahrt Roberta Schumanna, a 9 XII 1873 w jego oratorium Das Paradies und die Peri. Jako pianistka akompaniowała śpiewakom, m.in. 22 III 1889 mężowi na koncercie charytatywnym na rzecz Domu Diakonis przy Neugarten 1/5.
Ich syn Paul Conrad Ferdinand (30 XII 1872 Gdańsk – po 1951) był inżynierem. W latach 1880–1891 uczył się w szkole św. Jana, potem studiował budowę maszyn. W 1907 pracował jako rządowy brygadzista budowlany (Regierungs Bauführer) w Saarbrücken (Kraj Saary), w czasie I wojny światowej w Limburgu (Hesja) jako rządowy radca budowlany (Regierungs Baurat), następnie na stanowisku kierownika oddziału kolei (Reichsbahn Abteilungspräsident). Po przejściu na emeryturę wykładał w Technische Hochschule Berlin-Charlottenburg, między innymi w semestrze zimowym 1950–1951 przedmiot „maszynowe urządzenia dworcowe” (Maschinelle Bahnhofsanlagen). Był żonaty z Olgą Bulß, córką śpiewaka operowego Paula Bulßa. W czasie I wojny światowej została odznaczona w Limburgu medalem Florence Nightingale III klasy przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża.
Drugi z synów, Leo Gustav (około 1874 Gdańsk – 1925 Gdańsk), był kupcem. W latach 1886–1893 uczył się w szkole św. Jana. 2 I 1904 w Kilonii poślubił Charlottę (Käthe) Marię Neumann (zm. po 1939). W 1905 przejął od ojca jego wytwórnię szczotek i sklep z przyborami toaletowymi przy Langgasse 40. W 1914 zamknął je, pomieszczenia sklepowe odnajęła firma Benski & Co. Galanterie- und Lederwaren (Galanteria i Wyroby ze Skóry). Po 1914 pracownik banku, w 1921 mieszkał wraz z matką przy Langgasse 40, w 1925 z rodziną przy Heilige-Geist-Gasse 116/117, podczas gdy matka pozostała przy Langgasse. Ojciec Marthy Margarety Marii (ur. 19 X 1904). Kamienicę przy Langgasse 40 w 1921 nabył Kurt Eduard Siebenfreund.
Bibliografia:
Źródła:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Księgi metrykalne kościoła św. Piotra i Pawła, sygn. 1496/26, s. 105 (akt urodzenia), 1496/26, s. 398 (akt urodzenia syna Paula), 1496/27, s. 170 (akt ślubu); Urząd Stanu Cywilnego Gdańsk sygn. 1609/760, nr 4168 (akt urodzenia wnuczki Marthy Margarety Marii); 1609/908, nr 3030 (akt zgonu).
„Danziger Zeitung“ różne roczniki, w tym nr 2 z 2 I 1904, s. 4 (ślub syna Leo Gustava); nr 532 z 11 XI 1908, s. 2 (nekrolog); nr 533 z 12 XI 1908, s. 4 (nekrolog).
Jahresbericht über das Realgymnasium zu St. Johann in Danzig. Nr. 45. (85.) Ostern 1905/1906. Danzig 1906, s. 14.
Mitteilungsblatt der Technischen Universität Berlin, Nr. 9 vom 01.01.1951.
Literatura:
Begeng K., Festschrift zur Feier des 50-jährigen Bestehen des Männergesangsvereins…, Danzig 1929.
Domańska Hanna, Eugenia pod ukoronowanym lwem. Dzieje loży i wolnomularzy Gdańska i Sopotu, VIII-XXI wiek, Gdańsk 2006.
Gerlach-Joetze R., Und ihre Werke – sie folgen ihnen nach (I–XII), „Danziger Zeitung“ 1916, nr 113, 115, 117, 119, 121, 123, 125, 127, 129 , 131, 133, 135.
Siebenfreund Kurt, Hundert Jahre Danziger Singakademie 1818–1917, Danzig 1917.
