SCHUMANN GABRIEL, burmistrz Gdańska

Wersja z 15:36, 20 gru 2022

Epitafium Gabriela Schumanna I (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631), ławnika (od 1609) i rajcy (od 1615) oraz jego syna Gabriela II (19 I 1595 – 18 III 1654), ławnika (od 1630) i rajcy (od 1639) w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

Gabriel Schumann I (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631) i jego syn Gabriel II (19 I 1595 – 18 III 1654), fragment epitafium

Gabriel Schumann II (19 I 1595 – 18 III 1654) według Jeremiasza Falcka

Gabriel Schumann III, Leonhart Heckenauer według Enocha Seemanna

Constantia von Holten, pierwsza żona Gabriela Schumanna III

Gabriel Friedrich Schumann (1667–1718), syn Gabriela III i Constantii von Holten, według Andreasa Stecha, 1685

GABRIEL SCHUMANN III (3 VII 1631 Gdańsk – 8 III 1700 Gdańsk), burmistrz Gdańska. Wywodził się z rodziny przybyłej do Gdańska pod koniec XVI wieku z Chojnic, gdzie pradziadek Christoph (1528- 1602) był burmistrzem. Jego dziadek, również Gabriel Schumann I (19 I 1559 Chojnice – 25 III 1631), pierwszy gdański patrycjusz w tej rodzinie, pełnił funkcję ławnika (od 1609) i rajcy (od 1615). Jego rodzicami byli Heinrich (9 XII 1590 Gdańsk – 20 II 1655 Gdańsk), ławnik od 1646, oraz Anna (zm. 1663), córka Gerarda von Pogenhagena, kupca z Holandii. Miał młodszego brata Gerharda Ludwiga, zmarłego jeszcze w dzieciństwie (1642), oraz siostrę, o której nic nie wiadomo. Jednym z jego stryjów był Gabriel II (19 I 1595 – 18 III 1654), ławnik (od 1630), rajca (od 1639), protobibliotekarz Biblioteki Rady Miejskiej.

W czerwcu 1648 rozpoczął naukę w Gimnazjum Akademickim, tego samego roku zaliczono go również w poczet studentów uniwersytetu w Królewcu (Königsberg). Pobyt w gimnazjum zakończył w 1651 wygłoszeniem mowy De armamentario et eius utilitate. W drodze do kalwińskiego uniwersytetu w Strassburgu (1651) odwiedził luterańskie uczelnie w Wittenberdze, Halle, Jenie i Tybindze (Tübingen). W 1653 przeniósł się na kalwiński uniwersytet w Bazylei (Basel), po czym osiadł w pobliskim Grenoble. Zawarłszy znajomość z synem kanclerza Królestwa Danii, udał się wraz z nim do Anglii i Holandii. Zimą 1654 przebywał w Rzymie, obserwując wybór nowego papieża (Aleksandra VII). Następnie ponownie był w Anglii i Holandii. W czerwcu 1655 powrócił do Gdańska.

Od 1659 był członkiem Trzeciego Ordynku, reprezentując kwartał Szeroki, od 1661 ławnikiem, od 1663 rajcą, w 1668 sędzią, w 1677 kamlarzem. W 1683 został burmistrzem. Urząd pierwszego burmistrza pełnił w latach 1684, 1686, 1690, 1694 i 1698, drugiego – 1683, 1685, 1689, 1693 i 1697, trzeciego – 1688, 1692 i 1696, czwartego – 1687, 1691, 1695 i 1699. Zmarł dwa tygodnie przez dniem wyborów na kolejną kadencję. Wyjątkowo często powoływano go do pełnienia funkcji burgrabiego królewskiego w Gdańsku. Rozpoczął od nominacji w imieniu króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego w 1673 roku. Następnie był burgrabią w latach 1674–1675, podczas bezkrólewia po zgonie tego monarchy. Król Jan III Sobieski obdarzał go tą godnością w 1678 (za swojego pobytu w Gdańsku), a następnie w latach 1687, 1691 i 1696. Obowiązki burgrabiego pełnił także podczas bezkrólewia w 1697 oraz z desygnacji króla Augusta II w 1699.

Swoją karierę urzędniczą rozpoczął w trudnym dla miasta momencie – przezwyciężania skutków wojny polsko-szwedzkiej z lat 1655–1660 (zwanej potopem szwedzkim). Powołany do Trzeciego Ordynku, dyskutował w tym gremium postulaty opozycji cechowej, która dążyła do trwałego i korzystnego dla siebie rozwiązania sprawy przesiedleńców-partaczy ze zlikwidowanych w czasie potopu przedmieść. Mimo że był wyznania kalwińskiego, dopuszczono go do wyższych urzędów miejskich. Po przejściu do Ławy i zaraz potem do Rady Głównego Miasta w narastającym konflikcie między patrycjuszowską elitą miasta a pospólstwem żądającym zwiększenia wpływu na władzę zajął pozycję mediatora. To do niego – jako rajcy-burgrabiego – w październiku 1674 zwrócił się z prośbą o pośrednictwo i mediację odsunięty od czynności duszpasterskich rzecznik opozycji cechowej, rektor Gimnazjum Akademickiego i kaznodzieja w kościele św. Trójcy Aegidius Strauch. Rada odmówiła jednak wysłuchania kontrowersyjnego pastora, a w październiku 1675 doprowadziła do jego wyjazdu z Gdańska. Gdy w maju 1678 doszło do tumultu i zniszczenia klasztoru karmelitów na Starym Mieście, Gabriel Schumann był burgrabią. Oskarżani o wywołanie zamieszek przedstawiciele cechów usiłowali przerzucić winę na patrycjat, wskazując między innymi na opieszałość i nieskuteczność Schumanna jako stróża porządku w mieście (którym był z racji swoich obowiązków). Mimo próśb o pomoc w powstrzymaniu szturmu na klasztor wysłał tam zaledwie kilku nieuzbrojonych woźnych, a interwencja pachołków miejskich nastąpiła wiele godzin po zajściach, w nocy z 3 na 4 V 1678. Ostatecznie długotrwałe śledztwo nie doszukało się po stronie władz miasta jakiejkolwiek winy za incydent. Między 1663 a 1700 jedenaście razy reprezentował Gdańsk na sejmikach generalnych pruskich.

3 III 1658 poślubił Constantię (4 IV 1638 Gdańsk – 26 XII 1680 Gdańsk), córkę kupca Constantina von Holtena. Po jej śmierci ożenił się 11 II 1685 z holenderską kalwinistką Jacobą (1638 Utrecht – 1 V 1724), córką kupca Jacoba van Ewijka z Utrechtu, wdową po kupcu Hieronimie Broenie (21 V 1624 Amsterdam – 1679 Gdańsk), który kilkanaście lat wcześniej przeniósł się z Holandii do Gdańska. Jego jedenaścioro dzieci pochodziło z pierwszego małżeństwa. Spośród ośmiu synów godności w Gdańsku pełnili: Gabriel Friedrich (23 XI 1667 Gdańsk – 13 IX 1718), ławnik (od 1704) i rajca (od 1709) ożeniony 30 IV 1696 w kościele Najświętszej Marii Panny (NMP) z Agathe Renate (4 I 1676 Gdańsk – 28 IV 1742 Gdańsk), córką Johanna von Bodeck (9 IV/4 IX 1638 Gdańsk – 6 II 1694 Gdańsk), w 1690 właściciela dworu w Lublewie i Kathariny Elisabeth von Bergen (5 IV 1651 Gdańsk – 11 X 1689 Gdańsk), oraz Johann Arnold (3 IV 1674 Gdańsk – 26 XI 1725 Gdańsk), ławnik (od 1716) i rajca (od 1720). Ożenił się i miał dzieci jeszcze tylko najmłodszy z synów, którzy przeżyli dzieciństwo, Constantin (9 IV 1676 – początek XVIII wieku). Heinrich Ehrenfried (19 V 1670 Gdańsk – 12 XII 1698) immatrykulował się 18 X 1689 we Frankfurcie nad Odrą, od 26 V 1691 studiował na uniwersytecie w Kilonii (Kiel). Reszta potomstwa (w tym wszystkie córki) umarła w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym. Został pochowany 22 III 1700 roku w kościele NMP. Uroczystości w jego rodzinie, śluby, chrzty i pogrzeby, skłaniały licznych panegirystów tej epoki do składania okolicznościowych wierszy. SK