WAŁĘSA LECH, prezydent Polski
| Linia 5: | Linia 5: | ||
[[File: Lech_i_Danuta_Wałęsowie.jpg |thumb| Danuta i Lech Wałęsowie, 2008]] | [[File: Lech_i_Danuta_Wałęsowie.jpg |thumb| Danuta i Lech Wałęsowie, 2008]] | ||
'''LECH WAŁĘSA''' (ur. 29 IX 1943 Popowo koło Lipna). Działacz związkowy, polityk, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (RP). Syn Bolesława, który zmarł w 1945, zostawiając czworo półsierot. 29-letnia wdowa wyszła za mąż za najmłodszego brata byłego męża, z tego związku urodziło się trzech synów. W latach 1958–1961 uczył się w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lipnie i uzyskał specjalność elektryka. Do 1967 pracował w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Łochocinie i Leniach Wielkich. W 1963–1965 odbył służbę wojskową w Koszalinie, zakończoną w stopniu kaprala. 30 V 1967 (po zawodzie miłosnym) wyjechał z Popowa do Gdańska, gdzie 2 czerwca rozpoczął pracę w [[STOCZNIA GDAŃSKA | Stoczni Gdańskiej im. Lenina]] (SG) na wydziale W-4. <br/><br/> | '''LECH WAŁĘSA''' (ur. 29 IX 1943 Popowo koło Lipna). Działacz związkowy, polityk, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (RP). Syn Bolesława, który zmarł w 1945, zostawiając czworo półsierot. 29-letnia wdowa wyszła za mąż za najmłodszego brata byłego męża, z tego związku urodziło się trzech synów. W latach 1958–1961 uczył się w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lipnie i uzyskał specjalność elektryka. Do 1967 pracował w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Łochocinie i Leniach Wielkich. W 1963–1965 odbył służbę wojskową w Koszalinie, zakończoną w stopniu kaprala. 30 V 1967 (po zawodzie miłosnym) wyjechał z Popowa do Gdańska, gdzie 2 czerwca rozpoczął pracę w [[STOCZNIA GDAŃSKA | Stoczni Gdańskiej im. Lenina]] (SG) na wydziale W-4. <br/><br/> | ||
| − | W grudniu 1970 należał do stoczniowego komitetu strajkowego, 19 grudnia zatrzymany, zwolniony po czterech dniach. Wstąpił do związku zawodowego metalowców i został społecznym inspektorem pracy. 5 I 1971 był jednym z delegatów załogi SG na spotkanie z I sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem. W lutym 1976 na zebraniu związkowym zarzucił | + | W grudniu 1970 należał do stoczniowego komitetu strajkowego, 19 grudnia zatrzymany, zwolniony po czterech dniach. Wstąpił do związku zawodowego metalowców i został społecznym inspektorem pracy. 5 I 1971 był jednym z delegatów załogi SG na spotkanie z I sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem. W lutym 1976 na zebraniu związkowym zarzucił Edwardowi Gierkowi oszukanie narodu, za co 30 kwietnia został dyscyplinarnie zwolniony (będąc już ojcem trzech synów). Miesiąc później podjął pracę w Dziale Transportu Zakładów Mechanizacji Budownictwa ZREMB, zwolniony 31 XII 1978 pod pretekstem redukcji liczby pracowników produkcji pośredniej. Od 1978 działał w Komitecie Założycielskim [[WOLNE ZWIĄZKI ZAWODOWE WYBRZEŻA | Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża]], między innymi kolportował podziemne pismo [[ROBOTNIK WYBRZEŻA, pismo | „Robotnik Wybrzeża”]], współpracował z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR. Wielokrotnie zatrzymywany przez milicję, karany przez kolegia do spraw wykroczeń, m.in. za udział w obchodach odzyskania niepodległości Polski i rocznicy [[GRUDZIEŃ 1970 | Grudnia 1970]]. W maju 1979 przyjęty do [[ELEKTROMONTAŻ | Elektromontażu]], 16 grudnia, po złożeniu wieńca pod bramą SG, ponownie zwolniony. Utrzymywał się ze składek kolegów z organizacji, dorabiał jako elektryk przy samochodach. <br/><br/> |
Po rozpoczęciu 14 VIII 1980 strajku w SG przedostał się do stoczni i stanął na jego czele; w imieniu powołanego 16 sierpnia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego prowadził negocjacje ze stroną rządową. 31 sierpnia, z różańcem na szyi, gigantycznym długopisem z wizerunkiem Jana Pawła II podpisał z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim [[POROZUMIENIE GDAŃSKIE | porozumienie gdańskie]]. 17 września został przewodniczącym Krajowej Komisji Porozumiewawczej [[SOLIDARNOŚĆ | NSZZ „Solidarność”]], następnie przewodniczącym Komitetu Zakładowego „Solidarność” stoczni, a 2 X 1981 na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” przewodniczącym Komisji Krajowej „Solidarności”: w I turze, uzyskując 55% głosów, pokonał [[GWIAZDA ANDRZEJ, działacz polityczny, honorowy obywatel Gdańska | Andrzeja Gwiazdę]], Mariana Jurczyka i Jana Rulewskiego. W styczniu 1981 odbył pierwszą podróż zagraniczną – do Watykanu. Przez magazyn „Time” wybrany Człowiekiem Roku 1980. <br/><br/> | Po rozpoczęciu 14 VIII 1980 strajku w SG przedostał się do stoczni i stanął na jego czele; w imieniu powołanego 16 sierpnia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego prowadził negocjacje ze stroną rządową. 31 sierpnia, z różańcem na szyi, gigantycznym długopisem z wizerunkiem Jana Pawła II podpisał z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim [[POROZUMIENIE GDAŃSKIE | porozumienie gdańskie]]. 17 września został przewodniczącym Krajowej Komisji Porozumiewawczej [[SOLIDARNOŚĆ | NSZZ „Solidarność”]], następnie przewodniczącym Komitetu Zakładowego „Solidarność” stoczni, a 2 X 1981 na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” przewodniczącym Komisji Krajowej „Solidarności”: w I turze, uzyskując 55% głosów, pokonał [[GWIAZDA ANDRZEJ, działacz polityczny, honorowy obywatel Gdańska | Andrzeja Gwiazdę]], Mariana Jurczyka i Jana Rulewskiego. W styczniu 1981 odbył pierwszą podróż zagraniczną – do Watykanu. Przez magazyn „Time” wybrany Człowiekiem Roku 1980. <br/><br/> | ||
Po ogłoszeniu [[STAN WOJENNY | stanu wojennego]], 13 XII 1981 około godziny 5.30 zatrzymany, przewieziony samolotem do Chylic koło Warszawy, po 4 dniach do Otwocka. Namawiany do współpracy z władzami; kiedy odmówił, 26 grudnia wręczono mu akt internowania z datą 12 grudnia. 11 V 1982 Wałęsę przewieziono do ośrodka rządowego w Arłamowie (gmina Ustrzyki Dolne), gdzie przebywał do 12 XI 1982. W lutym 1983 powrócił do pracy w SG, do lutego 1989 naprawiał wózki akumulatorowe. 5 X 1983 otrzymał pokojową Nagrodę Nobla ([[NOBLIŚCI | nobliści]]). Wobec obaw, że laureat może nie zostać wpuszczony przez władze z powrotem do kraju, nagrodę odebrała 10 grudnia jego żona z najstarszym synem. W tym okresie utrzymywał kontakty z podziemną Solidarnością, spotykał się z zachodnimi dyplomatami, w wywiadach prasowych zwracał uwagę na łamanie praw człowieka w Polsce. W latach 1983 i 1987 został przyjęty na prywatnych audiencjach przez przebywającego w Polsce Jana Pawła II. W 1987 założył Krajową Komisję Wykonawczą NSZZ „Solidarność”. W maju i sierpniu 1988 strajkował w SG, 30 XI 1988 wziął udział w debacie telewizyjnej z przewodniczącym Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (oficjalne związki zawodowe) Alfredem Miodowiczem, której przebieg przyspieszył wydanie zgody na legalizację Solidarności przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL). 31 VIII 1988, podczas spotkania z gen. Czesławem Kiszczakiem, osiągnął porozumienie w sprawie rozpoczęcia obrad opozycji z obozem rządzącym w zamian za wygaszenie zorganizowanej przez Solidarność fali strajków. 18 XII 1988 powołał Komitet Obywatelski przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. 6 II 1989 odbyło się pierwsze posiedzenie trwających do 5 kwietnia obrad okrągłego stołu. Przed wyborami 4 VI 1989 wspierał kampanię Komitetów Obywatelskich „Solidarność”. W sierpniu zainicjował koalicję między Obywatelskim Klubem Parlamentarnym a Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, co umożliwiło utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu w powojennej Polsce, wysunął też kandydaturę Tadeusza Mazowieckiego na premiera. 10 listopada obalono mur berliński, a 15 listopada jako drugi w historii cudzoziemiec, niepiastujący wysokich funkcji państwowych, wygłosił przemówienie do Izb Kongresu USA. W efekcie kongresmani przyznali Polsce o 250 mln dolarów pożyczki więcej niż zamierzali jeszcze dzień wcześniej. 21 IV 1990 ponownie wybrany na przewodniczącego Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”.<br/><br/> | Po ogłoszeniu [[STAN WOJENNY | stanu wojennego]], 13 XII 1981 około godziny 5.30 zatrzymany, przewieziony samolotem do Chylic koło Warszawy, po 4 dniach do Otwocka. Namawiany do współpracy z władzami; kiedy odmówił, 26 grudnia wręczono mu akt internowania z datą 12 grudnia. 11 V 1982 Wałęsę przewieziono do ośrodka rządowego w Arłamowie (gmina Ustrzyki Dolne), gdzie przebywał do 12 XI 1982. W lutym 1983 powrócił do pracy w SG, do lutego 1989 naprawiał wózki akumulatorowe. 5 X 1983 otrzymał pokojową Nagrodę Nobla ([[NOBLIŚCI | nobliści]]). Wobec obaw, że laureat może nie zostać wpuszczony przez władze z powrotem do kraju, nagrodę odebrała 10 grudnia jego żona z najstarszym synem. W tym okresie utrzymywał kontakty z podziemną Solidarnością, spotykał się z zachodnimi dyplomatami, w wywiadach prasowych zwracał uwagę na łamanie praw człowieka w Polsce. W latach 1983 i 1987 został przyjęty na prywatnych audiencjach przez przebywającego w Polsce Jana Pawła II. W 1987 założył Krajową Komisję Wykonawczą NSZZ „Solidarność”. W maju i sierpniu 1988 strajkował w SG, 30 XI 1988 wziął udział w debacie telewizyjnej z przewodniczącym Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (oficjalne związki zawodowe) Alfredem Miodowiczem, której przebieg przyspieszył wydanie zgody na legalizację Solidarności przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL). 31 VIII 1988, podczas spotkania z gen. Czesławem Kiszczakiem, osiągnął porozumienie w sprawie rozpoczęcia obrad opozycji z obozem rządzącym w zamian za wygaszenie zorganizowanej przez Solidarność fali strajków. 18 XII 1988 powołał Komitet Obywatelski przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. 6 II 1989 odbyło się pierwsze posiedzenie trwających do 5 kwietnia obrad okrągłego stołu. Przed wyborami 4 VI 1989 wspierał kampanię Komitetów Obywatelskich „Solidarność”. W sierpniu zainicjował koalicję między Obywatelskim Klubem Parlamentarnym a Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, co umożliwiło utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu w powojennej Polsce, wysunął też kandydaturę Tadeusza Mazowieckiego na premiera. 10 listopada obalono mur berliński, a 15 listopada jako drugi w historii cudzoziemiec, niepiastujący wysokich funkcji państwowych, wygłosił przemówienie do Izb Kongresu USA. W efekcie kongresmani przyznali Polsce o 250 mln dolarów pożyczki więcej niż zamierzali jeszcze dzień wcześniej. 21 IV 1990 ponownie wybrany na przewodniczącego Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”.<br/><br/> | ||
Wersja z 18:05, 15 maj 2024
LECH WAŁĘSA (ur. 29 IX 1943 Popowo koło Lipna). Działacz związkowy, polityk, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (RP). Syn Bolesława, który zmarł w 1945, zostawiając czworo półsierot. 29-letnia wdowa wyszła za mąż za najmłodszego brata byłego męża, z tego związku urodziło się trzech synów. W latach 1958–1961 uczył się w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Lipnie i uzyskał specjalność elektryka. Do 1967 pracował w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Łochocinie i Leniach Wielkich. W 1963–1965 odbył służbę wojskową w Koszalinie, zakończoną w stopniu kaprala. 30 V 1967 (po zawodzie miłosnym) wyjechał z Popowa do Gdańska, gdzie 2 czerwca rozpoczął pracę w Stoczni Gdańskiej im. Lenina (SG) na wydziale W-4.
W grudniu 1970 należał do stoczniowego komitetu strajkowego, 19 grudnia zatrzymany, zwolniony po czterech dniach. Wstąpił do związku zawodowego metalowców i został społecznym inspektorem pracy. 5 I 1971 był jednym z delegatów załogi SG na spotkanie z I sekretarzem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Edwardem Gierkiem. W lutym 1976 na zebraniu związkowym zarzucił Edwardowi Gierkowi oszukanie narodu, za co 30 kwietnia został dyscyplinarnie zwolniony (będąc już ojcem trzech synów). Miesiąc później podjął pracę w Dziale Transportu Zakładów Mechanizacji Budownictwa ZREMB, zwolniony 31 XII 1978 pod pretekstem redukcji liczby pracowników produkcji pośredniej. Od 1978 działał w Komitecie Założycielskim Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, między innymi kolportował podziemne pismo „Robotnik Wybrzeża”, współpracował z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR. Wielokrotnie zatrzymywany przez milicję, karany przez kolegia do spraw wykroczeń, m.in. za udział w obchodach odzyskania niepodległości Polski i rocznicy Grudnia 1970. W maju 1979 przyjęty do Elektromontażu, 16 grudnia, po złożeniu wieńca pod bramą SG, ponownie zwolniony. Utrzymywał się ze składek kolegów z organizacji, dorabiał jako elektryk przy samochodach.
Po rozpoczęciu 14 VIII 1980 strajku w SG przedostał się do stoczni i stanął na jego czele; w imieniu powołanego 16 sierpnia Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego prowadził negocjacje ze stroną rządową. 31 sierpnia, z różańcem na szyi, gigantycznym długopisem z wizerunkiem Jana Pawła II podpisał z wicepremierem Mieczysławem Jagielskim porozumienie gdańskie. 17 września został przewodniczącym Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”, następnie przewodniczącym Komitetu Zakładowego „Solidarność” stoczni, a 2 X 1981 na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” przewodniczącym Komisji Krajowej „Solidarności”: w I turze, uzyskując 55% głosów, pokonał Andrzeja Gwiazdę, Mariana Jurczyka i Jana Rulewskiego. W styczniu 1981 odbył pierwszą podróż zagraniczną – do Watykanu. Przez magazyn „Time” wybrany Człowiekiem Roku 1980.
Po ogłoszeniu stanu wojennego, 13 XII 1981 około godziny 5.30 zatrzymany, przewieziony samolotem do Chylic koło Warszawy, po 4 dniach do Otwocka. Namawiany do współpracy z władzami; kiedy odmówił, 26 grudnia wręczono mu akt internowania z datą 12 grudnia. 11 V 1982 Wałęsę przewieziono do ośrodka rządowego w Arłamowie (gmina Ustrzyki Dolne), gdzie przebywał do 12 XI 1982. W lutym 1983 powrócił do pracy w SG, do lutego 1989 naprawiał wózki akumulatorowe. 5 X 1983 otrzymał pokojową Nagrodę Nobla ( nobliści). Wobec obaw, że laureat może nie zostać wpuszczony przez władze z powrotem do kraju, nagrodę odebrała 10 grudnia jego żona z najstarszym synem. W tym okresie utrzymywał kontakty z podziemną Solidarnością, spotykał się z zachodnimi dyplomatami, w wywiadach prasowych zwracał uwagę na łamanie praw człowieka w Polsce. W latach 1983 i 1987 został przyjęty na prywatnych audiencjach przez przebywającego w Polsce Jana Pawła II. W 1987 założył Krajową Komisję Wykonawczą NSZZ „Solidarność”. W maju i sierpniu 1988 strajkował w SG, 30 XI 1988 wziął udział w debacie telewizyjnej z przewodniczącym Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (oficjalne związki zawodowe) Alfredem Miodowiczem, której przebieg przyspieszył wydanie zgody na legalizację Solidarności przez władze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL). 31 VIII 1988, podczas spotkania z gen. Czesławem Kiszczakiem, osiągnął porozumienie w sprawie rozpoczęcia obrad opozycji z obozem rządzącym w zamian za wygaszenie zorganizowanej przez Solidarność fali strajków. 18 XII 1988 powołał Komitet Obywatelski przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. 6 II 1989 odbyło się pierwsze posiedzenie trwających do 5 kwietnia obrad okrągłego stołu. Przed wyborami 4 VI 1989 wspierał kampanię Komitetów Obywatelskich „Solidarność”. W sierpniu zainicjował koalicję między Obywatelskim Klubem Parlamentarnym a Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym, co umożliwiło utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu w powojennej Polsce, wysunął też kandydaturę Tadeusza Mazowieckiego na premiera. 10 listopada obalono mur berliński, a 15 listopada jako drugi w historii cudzoziemiec, niepiastujący wysokich funkcji państwowych, wygłosił przemówienie do Izb Kongresu USA. W efekcie kongresmani przyznali Polsce o 250 mln dolarów pożyczki więcej niż zamierzali jeszcze dzień wcześniej. 21 IV 1990 ponownie wybrany na przewodniczącego Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”.
Przed wyborami na urząd prezydenta Polski zapoczątkował tzw. wojnę na górze, czyli walkę wyborczą z obozem Tadeusza Mazowieckiego. 26 listopada odbyła się pierwsza tura wyborów, w drugiej – 9 XII 1990 – został prezydentem RP, zaprzysiężonym 22 grudnia. W 1992 przyczynił się do obalenia rządu premiera Jana Olszewskiego. W 1995 przegrał wybory z Aleksandrem Kwaśniewskim – sprawował urząd do 22 XII 1995. W lutym 1996 powołał Instytut Lecha Wałęsy, w grudniu 1997 Chrześcijańską Demokrację III RP. Posądzany o kontakty ze Służbą Bezpieczeństwa w latach 70. XX wieku; 11 VIII 2000 Sąd Apelacyjny w Warszawie orzekł jednak, że oświadczenie lustracyjne Wałęsy jest zgodne z prawdą. Ponownie wystartował w wyborach prezydenckich w 2000, ale uzyskał niewielkie poparcie. W lutym 2002, podczas uroczystego otwarcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Salt Lake City, reprezentował Europę, niosąc flagę olimpijską razem z innymi sławnymi przedstawicielami kontynentów. 25 XI 2004 udzielił publicznego poparcia pomarańczowej rewolucji na kijowskim Majdanie (Ukraina), wywołując euforię tłumów.
Decyzją Instytutu Pamięci Narodowej, w tajnym głosowaniu 16 XI 2005, uzyskał status pokrzywdzonego przez służby PRL i zapowiedział walkę z osobami oskarżającymi go o działalność agenturalną. 22 VII 2006 wystąpił z Solidarności, uważając, że związek zbytnio zaangażował się w popieranie tylko jednej partii, Prawa i Sprawiedliwości. 27 II 2008 przeszedł w klinice Methodist DeBakey Heart and Vascular Center w Houston zabieg wszczepienia dwukomorowego rozrusznika-defibrylatora oraz stentu. Od października 2008 należy do Rady Mędrców – dwunastoosobowej grupy refleksyjnej Unii Europejskiej.
W 1989 otrzymał Nagrodę Artystyczną Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki w dziedzinie literatury faktu za książkę Droga nadziei. Doktor honoris causa wielu uczelni (m.in. Uniwersytetu Gdańskiego), honorowy obywatel wielu miast, w tym Gdańska, oraz laureat licznych nagród i wyróżnień międzynarodowych. Od 10 V 2004 jego imię nosi gdański port lotniczy w Rębiechowie, w 2005 został wybrany Gdańszczaninem Roku, 9 II 2011 zaprezentowano w Gdańsku (Galeria Rzeźby na Długim Targu) nową odmianę tulipana, nazwaną jego imieniem. 23 V 2009 w Parku im. Ronalda Reagana z inicjatywy Fundacji Wspólnota Gdańska odsłonięto rzeźbę jego postaci, autorstwa Bente Kluge, jako część wystawy stałej "Wielcy Gdańszczanie" (rzeźba zaginęła w nieznanych okolicznościach).
8 XI 1969 poślubił Danutę Mirosławę Gołoś, z którą doczekał się ośmiorga dzieci.
