CHRZANOWICZ JÓZEF, architekt, konserwator zabytków

Wersja z 10:02, 17 gru 2023

Józef Chrzanowicz (w środku) z Janem Borowskim (z prawej) i Zygmuntem Wysockim, 1950

Jan Borowski (po prawej) i Józef Chrzanowicz podczas montażu figury króla Zygmunta Augusta na wieży Ratusza Głównego Miasta, fot. Kazimierz Lelewicz, 1950

JÓZEF CHRZANOWICZ (31 VIII 1901 Wilno – 4 XI 1970 Gdańsk), architekt, konserwator zabytków. Syn pracownika PKP Franciszka i Rozalii z domu Harasimowicz. Po ukończeniu w rodzinnym mieście szkoły średniej i uzyskaniu absolutorium na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego, w 1933 otrzymał dyplom inżyniera architekta na Wydziale Architektury Uniwersytetu Warszawskiego. Od lipca 1933 do wybuchu II wojny światowej pracował w Urzędzie Budownictwa Wojskowego III Dyrekcji Okręgowej Kolei w Grodnie na stanowisku referendarza, następnie kierownika nadzoru budowlanego.

Od września 1939 do 1941 zatrudniony był w Wilnie w nadzorze budowlanym litewskiego Ministerstwa Oświaty oraz jako projektant w Litewskiej Komisji Planowania (m.in. brał udział w ratowaniu podmywanych fundamentów katedry wileńskiej). W chwili agresji Niemiec na ZSRR powrócił do Grodna i do 1944 pracował w Miejskim Zarządzie Architektury i Budownictwa, następnie do sierpnia 1945 jako projektant w Pracowni Projektów i Kosztorysów Wydziału Gospodarki Komunalnej miasta Grodna.

W Gdańsku od września 1945. Początkowo pracował w prywatnych biurach budowlanych „Odbudowa” i „Antokol”, kierował między innymi odbudową gmachów gdańskiej Akademii Lekarskiej (od 1950: Medycznej). Od marca 1947 był kierownikiem Pracowni Architektonicznej w Państwowej Pracowni Konserwacji Zabytków przy wojewódzkim konserwatorze zabytków Janie Borowskim. Opracowywał projekty i kosztorysy oraz sprawował nadzór techniczny nad pracami ratowniczymi przy zabezpieczaniem budynków. Od 1 III 1951 zatrudniony w Przedsiębiorstwie Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Gdańsku kolejno jako projektant, główny projektant, główny architekt. W 1952 powołany został przez Ministerstwo Kultury i Sztuki do Rady Technicznej do sprawy Odbudowy Drogi Królewskiej.

Współtworzył projekty techniczne odbudowy Wielkiej Zbrojowni (dachy i wnętrza, 1947-1951), Bramy Zielonej (główny projektant: Kazimierz Macur, 1950-1953), Dworu Bractwa św. Jerzego (wspólnie z Ryszardem Massalskim, 1951-1953), Bramy Straganiarskiej (z Kazimierzem Orłowskim, 1952), Bramy Chlebnickiej (ze Stanisławem Bobińskim, 1959-1961), Małej Zbrojowni, murów obronnych przy Targu Węglowym, Wielkiego Młyna, Domu Towarzystwa Przyrodniczego (główny projektant: Kazimierz Macur, 1956-1961), Dworu Miejskiego (ze Zbigniewem Świerkiem, 1965-1970), Muzeum Pomorskiego (Narodowego) w Gdańsku, domu mieszkalnego przy ul. Grodzkiej 13 w Gdańsku, nadzorował prace tynkarskie w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (1959-1961).

Był członkiem Rady Konserwatorskiej przy Wojewódzkim Konserwatorze Zabytków w Gdańsku, Wojewódzkiej Rady Ochrony Dóbr Kultury w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku, oddziału gdańskiej Stowarzyszenia Architektów Polskich. Od marca 1967 na emeryturze.

Odznaczony został m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie), odznakami „Za Zasługi dla Gdańska” i „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej”, odznaką 10-lecia PKZ, pośmiertnie przyznano mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.

Był żonaty z Janiną Silicką (zm. 9 II 1959), ojciec architektek Izabelli (12 VI 1934 – 19 IV 2016 Gdańsk) i Anny zamężnej Palumbo (10 III 1938 – 6 V 2021 Gdańsk), m.in. autorki projektu wnetrz Dworu Artusa (1988), projektu odbudowy tamże wielkiego pieca (1994–1995), wnętrz Nowego Domu Ławy ((Długi Targ 43; 1988). Pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Srebrzysko. BŚ