DROST WILLY, dyrektor gdańskiego Muzeum Miejskiego

Aktualna wersja na dzień 18:30, 1 lis 2024

Willy Drost

WILLY (Willi) WOLFGANG LUDWIG OTTO DROST (10 IX 1892 Gdańsk – 10 XI 1964 Bonn), historyk sztuki, dyrektor gdańskiego Muzeum Miejskiego. Syn Franza Friedricha Ottona Drosta, dyplomowanego palacza lokomotywy parowej, i Marthy Theresy z domu Riesmann, mieszkających Stadtgebiet 66/67 ( Oruńskie Przedmieście). W latach 1901–1908 uczył się w Gimnazjum Miejskim i brał prywatne lekcje rysunku u Wilhelma Augusta Stryowskiego. Przerwał naukę, aby studiować muzykę w lipskim konserwatorium (Königliches Konservatorium der Musik zu Leipzig), kompozycji uczył się u Maxa Regera, gry na fortepianie u Josefa Pembaura. Nie dokończywszy studiów, podjął naukę w gimnazjum w Schleiz (Turyngia), gdzie w 1913 uzyskał maturę. W latach 1914–1916 w Lipsku (Leipzig) studiował psychologię, języki i historię sztuki. W latach 1916–1918 walczył na froncie francuskim, w 1919 dokończył studia w Lipsku ze stopniem doktora, na postawie rozprawy Lehre vom Rhythmus in der heutigen Ästetik der bildenden Künste (Nauka o rytmie w dzisiejszej estetyce sztuk pięknych), oraz otrzymał stypendium Springera przy Saksońskiej Akademii Nauk, następnie ukończył romanistykę i germanistykę na uniwersytecie w Marburgu. W 1921 złożył egzamin państwowy.

Od 1922 do 1923 asystent w Instytucie Historii Sztuki na uniwersytecie w Lipsku, od 1924 do 1925 w Kolonii (Köln), gdzie objął asystenturę u profesora historii sztuki Alberta Ericha Brinckmanna. W 1926 habilitował się na podstawie dwóch monografii Die Barockmalerei in den germanischen Ländern (Malarstwo baroku w krajach germańskich) i Motivübernahme bei Jakob Jordaens und Adriaen Brouwer (Przejęcie motywów u Jakoba Jordaensa i Adriaena Brouwera) na uniwersytecie w Królewcu, gdzie był prywatnym docentem. Od października 1927 do kwietnia 1928 wykładał historię sztuki w Instytucie Badawczym Bibliotheca Hertziana w Rzymie.

W Gdańsku ponownie od 1 II 1930 kustosz, od 1 VI 1938 do 1945 dyrektor Muzeum Miejskiego. Od 1934 konserwator zabytków w II Wolnym Mieście Gdańsku i Państwowy Kurator Zbiorów Muzealnych Prus Zachodnich. Jednocześnie w latach 1930–1932 prywatny docent w Technische Hochschule Danzig, od 1932 profesor nadzwyczajny (tytularny), od 1939 profesor zwyczajny. Mieszkał przy Hundegasse 19 (ul. Ogarna), od 1937 w lokalu służbowym przy Muzeum Miejskim. Od 1 V 1938 członek NSDAP. 17 VI 1939 otrzymał gdańską nagrodę kulturalną w zakresie sztuki i ochrony zabytków przyznaną przez gdańskiego gauleitera NSDAP Alberta Forstera.

Po wizycie w Gdańsku 11–18 X 1942 rządowego nadradcy budowlanego Fritza Keibela, stojącego na czele Sztabu Budowlanego do Zabezpieczania Zabytków Architektury przed Szkodami Wojennymi (Baustab zur Abwendung von Kriegsschäden an Baudenkmälern), został kierownikiem gdańskiej tzw. Baugruppe Keibel (powoływano je i w innych miastach). Wraz z m.in. z Erichem Volmarem, Peterem Jakobem Deurerem oraz grupą architektów i konserwatorów zabytków brał udział w zabezpieczaniu zbiorów muzealnych przed nadchodzącym frontem. Pozostał w Gdańsku, początkowo aresztowany, uciekł z maszerującej do Grudziądza kolumny w okolicach Ujeściska, nawiązał kontakt z przedstawicielami Wojska Polskiego i z Janem Kilarskim. Mimo to na krótko osadzony został przez Rosjan w więzieniu w Gdańsku. Zwolniony po interwencji oficerów rosyjskich reprezentujących Komitet do spraw Sztuki przy Radzie Ministrów ZSRR (tzw. grupa Denisowa), zainteresowanych pozyskiwaniem na zajętych obszarach dzieł sztuki. Wskazywał miejsca zdeponowanych zbiorów muzealnych (większość wysłano do ZSRR), oficjalnie poinformowany 16 VI 1945 o odwołaniu z funkcji dyrektora gdańskiego muzeum, musiał opuścić mieszkanie służbowe.

Opuścił z żoną i synem Gdańsk 2 IV 1946, przez Gdynię i Gotlandię docierając do Lubeki (miejsca zamieszkania córki), wywożąc część dokumentacji zbiorów Muzeum (kolekcja zdjęć dawnych zabytków gdańskich znajduje się obecnie w Instytucie Herdera w Marburgu). Jako członek NSDAP poddał się weryfikacji, 4 III 1949 zwolniony od wszelkiej odpowiedzialności. Pracował na uniwersytecie w Hamburgu, od 1947 w Tybindze (Tübingen), gdzie w 1951 otrzymał honorową profesurę. Prowadził także wykłady na uniwersytetach w Sztokholmie i Uppsali.

Zajmował się dziejami malarstwa niemieckiego i zachodnioeuropejskiego, głównie gotyku i baroku. Autor m.in. syntezy dziejów gdańskiego malarstwa Danziger Malerei vom Mittelalter bis zum Ende des Barocks (Malarstwo gdańskie od średniowiecza do końca baroku; 1938), Das Jüngste Gericht von Hans Memling (Sąd Ostateczny Hansa Memlinga; 1941). W RFN opublikował (1957–1972), częściowo (1957–1959) przy współpracy Hansa Bernharda Meyera, pięć cennych monografii inwentaryzacyjnych Kunstdenkmäler der Stadt Danzig (Pomniki sztuki miasta Gdańska), będących sfinalizowaniem jego wcześniejszych badań prowadzonych w Gdańsku (dotyczyły głównie opisów architektury i wnętrz kościoła św. Jana, św. Katarzyny, św. Mikołaja, Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, św. Trójcy, św. Józefa, Bożego Ciała, św. Barbary, św. Bartłomieja, św. Brygidy, św. Elżbiety, św. Piotra i Pawła, Zbawiciela, św. Ducha, Kaplicy Królewskiej, Kaplicy Angielskiej).

W 1962, za popularyzację i opracowania zabytków Gdańska, otrzymał Nagrodę Kulturalną przyznaną przez Radę Miejską Düsseldorfu, w 1964 za całokształt pracy naukowej Nagrodę im. Georga Dehio. Żonaty był z Erną z domu Wollschon, ojciec Evy (ur. 3 XI 1923) i Wolfganga (ur. 16 VIII 1930). Zmarł na serce w Bonn, gdzie przyjechał z serią wykładów, pochowany na cmentarzu Bergfriedhof w Tybindze.

W setną rocznicę jego urodzin, 10 IX 1992, przed wejściem do Muzeum Narodowego odsłonięto tablicę w języku polskim i niemieckim, upamiętniającą jego zasługi dla miasta ( pomnik Willyʼego Ludwiga Drosta). 30 I 2015 jego imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Jazz Duo 128NG nr 1055. MA MrGl

Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego, sygn. 1609/425 nr 2809 (akt urodzenia).
Lorck Carl, w: Altpreußische Biographie Bd. 3, Marburg/Lahn 1975, s. 893–894.
Meyer Hans B., In memoriam Prof. Dr. Willi Drost, „Westpreußen-Jahrbuch“, Bd. 16, 1966, s. 58–61.
Piaskowski Tadeusz, Wolfgang Drost. Setna rocznica urodzin Profesora Willi Drosta, „Gdańskie Studia Muzealne“, t. 6, !995, s. 155-158 (na s. 159-161 bibliografia prac Willego Drosta).