ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA

'''„ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA”''', odznaka honorowa. Ustanowiona uchwałą gdańskiej [[RADA MIEJSKA | Miejskiej Rady Narodowej]] 2 II 1960 roku i przez nią przyznawana. 10 II 1960 oddział Wybrzeże Stowarzyszenia Architektów Polskich rozpisał konkurs na graficzne opracowanie odznaki, planowanej początkowo (z czego zrezygnowano) w trzech stopniach: złotej, srebrnej i brązowej. Komisja konkursowa, w skład której wchodzili przedstawiciele Prezydium MRN i SARP pod przewodnictwem mgr inż. Mariana Skowrońskiego, jako zwycięski uznała projekt [[TOŁKIN WIKTOR | Wiktora Tołkina]]. Jednostronna (rewers – agrafka do mocowania), 25 × 21 mm, metalowa, posrebrzana, w kształcie stylizowanego orła, na którym wyobrażono herb wielki Gdańska (z trzymaczami) i napisem u dołu „Za Zasługi dla Gdańska”. Nadawana osobom i instytucjom, które walczyły o polskość Gdańska w najtrudniejszym okresie, wykazywały polskość Gdańska w trakcie jego odbudowy i rozbudowy, przyczyniały się do rozwoju oświatowego, kulturalnego i gospodarczego ziemi gdańskiej. W pierwszy roku funkcjonowania nadano ją 812 osobom, w tym 126 reprezentantom organów bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej, prokuratury i sądów, 65 pracownikom morza, stoczni i portów, 49 pracownikom służby zdrowia, 46 osobom wytypowanym przez Naczelną Organizację Techniczną, 41 działaczom gospodarczym i państwowym, 39 – wojskowym, 39 pracownikom kultury i sztuki. Otrzymał ją bawiący prywatnie w 1960 roku w Gdańsku marszałek ZSRR Rodion Malinowski, którego wbrew faktom przedstawiano jako biorącego udział w walkach na Wybrzeżu. Z innych kombatantów odznakę otrzymał komandor porucznik Henryk Malinowski (zm. 1995 w Gdyni, prowadził m.in. kącik szachowy w „Dzienniku Bałtyckim”), w 1945 zastępca ds. polityczno-wychowawczych dowódcy I Batalionu Morskiego, którego ślub w tym roku odnotowano w księgach Urzędu Stanu Cywilnego jako pierwszy w powojennym Gdańsku. Dekorowano nią także instytucje, 29 VII w 1962 otrzymały ją Akademia Medyczna, Politechnika Gdańska, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, „Dziennik Bałtycki”, „Głos Wybrzeża”, Radio Gdańsk, Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków oddział Gdańsk, Zarząd Portu Gdańsk, 9 V 1966 gdański oddziałowi miejskiemu Czerwonego Krzyża, 28 X 1966 Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka; 26 XI 1966 Chór im. Tadeusza Tylewskiego gdańskiej Akademii Medycznej i jego ówczesny dyrygent Leon Snarski, 12 V 1969 Teatr Miniatura, 26 I 1970 – Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna; 1 IX 1971 Liceum Ogólnokształcące nr IV, 2 V1980 Komitet Osiedlowy im. Kochanowskiego we Wrzeszczu. Odznakę wręczano także jednorazowo większym grupom, np. 8 III 1966, z okazji „Dnia Kobiet”, otrzymały ją 33 kobiety, 8 IV 1967 z okazji Dnia Pracownika Służby Zdrowia otrzymało odznakę 20 osób, 22 VII 1968 – 25 osób; 27 VI 1970 – 20 pracowników gdańskich stoczni, 21 VII 1970 – 12 budowniczym nowego wiaduktu → Błędnik; 2 VII 1972 – 18 budowniczych wyróżniających się przy przebudowie ul. Jedności Robotniczej (ob. Trakt Św. Wojciecha); 16 IX 1972 - 14 działaczom klubu Gedania z okazji 50-lecia klubu; 15 X 1975 budowniczym węzła drogowego na skrzyżowaniu ul. Podwale Przedmiejskie i ul. Okopowej; 30 X 1975 wykonawcom remontu Mostu Siennickiego; 21 VII 1972 – 28 budowniczych wyróżniających się przy przebudowie al. Zwycięstwa; 30 IV 1974 - 23 członkom gdańskiego oddziału NOT; 24 VII 1979 Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku-Oliwie; 12 IV 1980 15 pracownikom EC-I  „Ołowianka”. Odznaką wyróżniano sportowców, otrzymali ją m.in. 31 III 1966 zawodnicy Lechii Gdańsk, piłkarz Roman Korynt i kolarz Henryk Kowalski; 12 XI 1970 Feliks Stamm trener bokserów (m.in. przed wojną Gedanii); 4 V 1971 koszykarze mistrza Polski GKS Wybrzeże Zygmunt Wysocki i Andrzej Jezierski; 9 X 1972 – 7 sportowcom Spójni Gdańsk w 25-lecie działalności klubu. Nadawano ją członkom rodzin osób już nieżyjących (10 XI 1974 otrzymały go Celina Stołowska i Bożena Kujawa matka szer. MO Stanisława Stołowskiego i wdowa po plut. MO Franciszku Kujawie, zastrzelonych 10 XI 1945 na ul. Łąkowej 18 podczas napadu na sklep monopolowy, osłonięto wówczas również odpowiednią tablicę na froncie domu). W samych tylko latach 1960–1975 otrzymało ją 8201 osób i instytucji, do końca funkcjonowania około 15.000. Zastąpiona w 1996 roku Medalem św. Wojciecha i Medalem Mściwoja II. {{author: BŚ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]