ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA

Aktualna wersja na dzień 13:37, 17 cze 2023

Odznaka „Za zasługi dla Gdańska”

„ZA ZASŁUGI DLA GDAŃSKA”, odznaka honorowa. Ustanowiona uchwałą gdańskiej Miejskiej Rady Narodowej (MRN) 2 II 1960 i przez nią przyznawana. 10 II 1960 oddział Wybrzeże Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) rozpisał konkurs na graficzne opracowanie odznaki, planowanej początkowo (z czego zrezygnowano) w trzech stopniach: złotej, srebrnej i brązowej. Komisja konkursowa, w skład której wchodzili przedstawiciele Prezydium MRN i SARP pod przewodnictwem mgr inż. Mariana Skowrońskiego, jako zwycięski uznała projekt Wiktora Tołkina. Jednostronna (rewers – agrafka do mocowania), 25 × 21 mm, metalowa, posrebrzana, w kształcie stylizowanego orła, na którym wyobrażono herb wielki Gdańska (z trzymaczami) i napisem u dołu „Za Zasługi Dla Gdańska”. Nadawana osobom i instytucjom, które walczyły o polskość Gdańska w najtrudniejszym okresie, wykazywały polskość Gdańska w trakcie jego odbudowy i rozbudowy, przyczyniały się do rozwoju oświatowego, kulturalnego i gospodarczego ziemi gdańskiej.

W pierwszy roku funkcjonowania nadano ją 812 osobom, w tym 126 reprezentantom organów bezpieczeństwa ( Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego), Milicji Obywatelskiej, prokuratury i sądów, 65 pracownikom morza, stoczni i portów, 49 pracownikom służby zdrowia, 46 osobom wytypowanym przez Naczelną Organizację Techniczną, 41 działaczom gospodarczym i państwowym, 39 – wojskowym, 39 pracownikom kultury i sztuki. Otrzymał ją bawiący prywatnie w 1960 roku w Gdańsku marszałek ZSRR Rodion Malinowski, którego wbrew faktom przedstawiano jako biorącego udział w walkach na Wybrzeżu. Z innych kombatantów odznakę otrzymał komandor porucznik Henryk Malinowski (zm. 1995 w Gdyni, prowadził między innymi kącik szachowy w „Dzienniku Bałtyckim”), w 1945 zastępca ds. polityczno-wychowawczych dowódcy I Batalionu Morskiego, którego ślub w tym roku odnotowano w księgach Urzędu Stanu Cywilnego jako pierwszy w powojennym Gdańsku.

Dekorowano nią także instytucje, 29 VII w 1962 otrzymały ją Akademia Medyczna ( Gdański Uniwersytet Medyczny), Politechnika Gdańska, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, „Dziennik Bałtycki”, „Głos Wybrzeża”, Radio Gdańsk, Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownie Konserwacji Zabytków Oddział w Gdańsku, Zarząd Portu Gdańsk, 9 V 1966 gdański oddział miejski Czerwonego Krzyża, 28 X 1966 Państwowa Opera i Filharmonia Bałtycka ( Opera Bałtycka); 26 XI 1966 Chór im. Tadeusza Tylewskiego gdańskiej Akademii Medycznej i jego ówczesny dyrygent Leon Snarski, 12 V 1969 Teatr Miniatura, 26 I 1970 – Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna ( Akademia Muzyczna); 1 IX 1971 IV Liceum Ogólnokształcące, 2 V 1980 Komitet Osiedlowy im. Kochanowskiego we Wrzeszczu.

Odznakę wręczano także jednorazowo większym grupom, np. 8 III 1966, z okazji Dnia Kobiet, otrzymały ją 33 kobiety, 8 IV 1967 z okazji Dnia Pracownika Służby Zdrowia otrzymało odznakę 20 osób, 22 VII 1968 – 25 osób; 27 VI 1970 – 20 pracowników gdańskich stoczni, 21 VII 1970 – 12 budowniczych nowego wiaduktu Błędnik; 2 VII 1972 – 18 budowniczych wyróżniających się przy przebudowie ul. Jedności Robotniczej ( Trakt św. Wojciecha); 16 IX 1972 – 14 działaczy klubu Gedania z okazji 50-lecia klubu; 15 X 1975 budowniczy węzła drogowego na skrzyżowaniu ul. Podwale Przedmiejskie i ul. Okopowej; 30 X 1975 wykonawcy remontu Mostu Siennickiego; 21 VII 1972 – 28 budowniczych wyróżniających się przy przebudowie al. Zwycięstwa; 30 IV 1974 – 23 członków gdańskiego oddziału NOT; 24 VII 1979 Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Gdańsku-Oliwie; 12 IV 1980 15 pracowników EC-I „Ołowianka”. Odznaką wyróżniano sportowców, otrzymali ją m.in. 31 III 1966 zawodnicy Lechii Gdańsk, piłkarz Roman Korynt i kolarz Henryk Kowalski; 12 XI 1970 Feliks Stamm trener bokserów (m.in. przed wojną Gedanii); 4 V 1971 koszykarze mistrza Polski Wybrzeża Gdańsk, Zygmunt Wysocki i Andrzej Jezierski; 9 X 1972 – 7 sportowców Spójni Gdańsk w 25-lecie działalności klubu. W 1966 uhonorowano drobnicowiec m/s „Gdańsk”, pływał z wymalowaną odznaką na burcie.

Nadawano ją członkom rodzin osób już nieżyjących (10 XI 1974 otrzymały ją Celina Stołowska i Bożena Kujawa – matka szer. MO Stanisława Stołowskiego i wdowa po plut. MO Franciszku Kujawie, zastrzelonych 10 XI 1945 na ul. Łąkowej 18 podczas napadu na sklep monopolowy, odsłonięto wówczas również odpowiednią tablicę na froncie domu). W samych tylko latach 1960–1975 otrzymało ją 8201 osób i instytucji, do końca funkcjonowania około 15 000. Po 1990 (ostatnie rozdanie) nie nadawana, zastąpiona w 1996 Medalem Św. Wojciecha i Medalem księcia Mściwoja II. BŚ